Мактабни бошқаришнинг педагогик асослари - Педагогиka - Рефераты

Мактабни бошқаришнинг педагогик асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

114 KB

М актабни бошқаришнинг педагогик асослари Режа: 1. Мактаб ичидаги бошқарув тизими; 2.Мактаб ички бошқаруви тизимида раҳбарлик услуби ва маданияти. 3.Раҳбарнинг фазилати ва обрў-эътибори мактабни тўғри бошқаришнинг муҳим шартидир; 4. Бошқариш психологиясининг баъзи масалалари .

Бизнинг мактабимиз Республикамиз қисматига тушган барча меҳнат ва жангларда халқ билан бирга бўлди. Бизнинг ўтмишимиз мана шу ердадир. Республикамизнннг шон-шуҳрати ва қудрати, унинг маьнавий бойлиги, ахлоқий қадриятлари манбалари шу ердан бошланади. Бизнинг ҳозирги кунимиз ҳам мана шу ерда ўз аксини топади. Ҳаммамиз мактабда таьлим олганмиз. Бизнинг фазилатларимиз ва камчиликларимиз, бугунги кунда бизни қувонтираётган ва ташвишга солаётган, бизга таянч бўлаётган ёки кураш олиб боришга даьват килаётган нарсаларнинг ҳаммаси мактаб партасидан бошланган. Мактаб ва жамият бир-биридан ажралмасдир. Бизнинг келажагимиз - якин йиллар ичида қайта қуришга фаол кушиладиган, иқтисодиётимиз тараққиётининг янги тезлиги ва сифатини ўзлаштирадиган, ижтимоий муносабатларни ўзгартиришни давом эттириб, Республика тақдири учун масъулиятни ўз зиммасига оладиган авлод ҳозир мактабнинг синф хоналарида таълим ва тарбия олмокда. Умумий таьлим мактаби таълим-тарбия муассасасидир. Унинг раҳбарлари зиммасига ёш авлодни ўқитиш ва тарбиялаш, инсон шахсини ҳозирги даврининг ғоялари руҳида таркиб топтириш жараёнини бошқариш вазифаси юклатилгаи. Мадомики, шундай экан, мактаб ишини илмий асосда ташкилқилиш ўқув-тарбия ишларига раҳбарлик ва назоратни бошқариш ақидалари асосида олиб бориш муҳим аҳамият касб этади. Жамиятда ҳар бир хўжалик тизими ва ишлаб чиқариш ўчоғи икки тизимчанинг: бошқарилувчи ва бошқарувчи тизимининг бирлигидир. Масалан, корхона тизимида директор бошчилигидаги завод бошқармасининг бутун бошқарма аппарати бошқариш тизимига киради. Мактаб ички бошқаруви тизимини ташкил қилишда ҳам ана шу қоидаларга асосланилади. Шу нуқтаи назардан олиб караганимизда мактаб ички бошқарув тизимида ҳам бошқарувчи (мактаб маьмурияти, касаба уюшмаси ташкилотлари) ва бошқарилувчи тизимчалар мавжуд. Масалан, мактаб ички бошқаруви тизимида директор бошлиқ унинг ўқув, тарбия ва хўжалик ишлари бўйича ўринбосарлари бошқарилувчи тизимчаси киради.

Лекин бу тизимча ўз фаолиятида мактабдаги ташкилотларга суянган ҳолда, улар билан яқиндан ҳамкорликда бошқарув ишларини амалга оширади. Бошқарилувчи тизимча эса ўз йулида бир канча бошқариш манбаларига булинади. Уларга қуйидаги манбалар киради: 1. Мактабнинг ўқув-моддий ва техникавий базасига таалуқли ишлар; 2. Мактабни ўқитувчи ва тарбиячи ҳамда техник ходимлар билан таьмин этиш, уларни жой-жойига тўғри қўйиш ва улар билан ишлаш; 3. Мактаб жамоаси фаолиятида бошлангич, тўлиқсиз ўрта ва ўрта умумий таьлимни амалга ошириш; 4. Мактабнинг ўқув-тарбия (1-11-синфлар бўйича) ишлари; 5. Синфдан ва мактабдан ташқари тарбиявий ишлар; 6. Мактабнинг методик ишлари; 7. Синф раҳбарлари; 8. Мактаб ўқувчилари билан олиб бориладиган ишлар; 9. Мактаб кутубхонаси ишлари; 10. Ота-оналар қўмитаси ишлари; 11. Ўқувчиларни иссиқ овқат ва чой билан таьминлаш ишлари; 12. Ўқувчиларга медицина хизматини ташкил қилиш бўйича ишлар; 13. қишлоқ жойларида (3 км) узоқдан катнайдиган ўқувчиларга транспорт ташкил қилиш ишлари; 14. Мактабнинг молия-хўжалик ишлари; 15. Макгабнинг ҳамкорликдаги ишлари. Бу ҳамкорлик қуйидагиларни ўз ичига олади: а) мактабнинг ота-оналар ва жамоатчилик билан ҳамкорлиги; б) медицина ва савдо ташкилотлари билан ҳамкорлик; в ) оталик ва база корхоналари билан ҳамкорлик; г) китоб савдоси ташкилотлари билан ҳамкорлик; д) туман ёки шаҳараро ўқув-ишлаб чиқариш комбинатлари билан ҳамкорлик; е) академик лицей ва касб-ҳунар коллежлари билан ҳамкорлик; ж) мактабдан ташқари болалар муассасалари билан ҳамкорлик; з) курилиш-таьмирлаш ташкилотлари билан ҳамкорликдаги ишлар ва ҳоказолар.

16. Мактаб ҳужжатларини юритиш ишлари; 17. Педагог ходимларнинг малакасини ошириш ишлари; 18. Макгабнинг педагогик ташвиқот ишлари ва шу кабилар. Шундай килиб, бошқариш ишидаги самарали услубни хосилқилиш муаммоси кўп куч-гайрат ва бир талай вақт сарфлаб хал этиладиган мураккаб, кўп қиррали муаммодир. Бу муаммо дарсхона ёки қироатхонадан кўра кўпрок хизмат ва жамоат фаолияти, шу жумладан, мунтазам равишда ўз билимини ошириш жараёнида хал этилади. Бу муаммо ҳар бир мактаб раҳбарининг диққат марказида бўлиши лозим. Мактабни бошқариш ижодий жараён бўлиб, ўзига хос бир саньатдир. Бу педагог жараён мактаб раҳбарларининг хилма-хил иш усулларида намоён булади. Бу усуллар эса ҳар бир раҳбарга мактабшуносликнинг долзарб масалаларини назарий ва амалий жиҳатдан билиб олиш, мактаб-маориф соҳасидаги илғор педагогик тажрибаларни ўрганиш ҳамда бу соҳадагн омилкор кишиларнинг (халқ маорифи органларининг ходимлари, мактаб ўқитувчилари ва тарбиячиларининг) мактабни бошқариш борасидаги фикр ва мулохазаларини ўрганиш ҳамда мазкур фикр, мулохазалардан мактаб ишини бошқариш жараёнида ижодий фойдланишни тақозо қилади. Бу эса, ўз навбатида мактаб ишини бошқаришда ва раҳбарлик услубини янада такомиллаштиришда катта аҳамият касб этади. Ҳар бир мактаб раҳбари таьлим-тарбия ишининг у ёки бу масаласи юзасидан қарор қабул қилганида, унинг бажарилишини ташкил қилганида, қўл остидаги (ўқитувчи, синф раҳбари, тарбиячи кабилар) ходимлар ишини назорат қилганида у ўз вазифаларига мувофиқ иш кўради. Лекин ҳар бир раҳбар бунда ўзига хос равишда, бошқарув жараёни ўзи учун хос бўлган, ўз раҳбарлик услубини белгилайдиган турли самарали усуллар билан иш Мактаб ички бош=аруви тизимида ращбарнинг ырни =андай?

кўради. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, мутлақо бир хил икки киши бўлмаганидек, раҳбарликда ҳам мутлақо бир хил услуб йўқ. Раҳбарлик услуби раҳбарларнинг ўз қўл остидагилар билан бевосита алоқасида, уларнинг ўзаро муносабатларида таркиб топади. Раҳбарлик услуби учун демократизм, жамоачилик, юксак жавобгарлик ва сиёсий онглилик, ташаббускорлик каби ақидалар хосдир. Ҳар бир раҳбар - тарбиячидир. У педагогик жамоани тарбиялаш учун юксак жавобгарликни ҳис этиш туйғусига тўлиқ эга бўлмоғи лозим. Раҳбар қўл остидагилар шахсига шу қадар педагогик маданиятлилик билан таъсир кўрсата билиши керакки, бу таьсир натижасида мазкур мактаб педагоглар жамоасинннг ҳар бир аьзосида онглилик шакллансин, у педагогик меҳнатга нисбатан ижодий ёндошадиган, ижтимоий ҳаётда фаол қатнашадиган бўлсин. Мактаб директорининг жамоага таяниб раҳбарлик қилиш санъати, қўл остидагиларнинг, мактабдаги жамоат ташкилотлари вакилларининг фикрларини англаб олиши ва тезда тўғри хулосалар чиқариш қобилиятн бошқарув ишини тўғри ташкил этишда муҳим аҳамият касб этади. Мактабнинг таьлим-тарбия ва хўжалик масалалари кенгашиб мухокама қилиниши лозим, қабул қилинган қарорларни бажаришда мактаб педагоглар жамоасининг ҳар бир аьзоси ташаббус кўрсатиши зарур. Раҳбарнинг мактабни бошқариш бўйича меҳнатини қарор кабул қилиш учун сарфланган вақтга караб эмас, балки унинг фаолиятидаги пировард натижани ҳисобга олиш билан баҳолаш мақсадга мувофиқ ишдир. Раҳбар ўқитувчи ёки тарбиячининг педагогик меҳнатига юзаки баҳо берганида, кишида меҳнатга нисбтан қизиқиш камаяди. Шунинг учун мактаб раҳбари ўқитувчи ёки тарбиячининг таълим-тарбия соҳасидаги ҳар бир ютуғини, у кўрсатган ёки кўрсатаётган ташаббус ва эпчилликни дарҳол алоҳида у ёки бу шаклда қайд қилиши катта аҳамиятга эгадир. Ҳар бир мактаб раҳбари ходимлар билан ишлашнинг ана шу кисмини ҳеч қачон эсдан чикармаслигн лозим. Чунки, ўқитувчи ходимларнинг меҳнатига тўғри баҳо

бериш ва уларни рағбатлантириб бориш мактабнинг ўқув-тарбия ишларини янада такомиллаштиришнинг муҳим шартларидан биридир. Мактаб раҳбарлари бу мезонларга тўлиқ амал қилишлари лозим. Улар ўз раҳбарлик ишларида этиканинг гуманизм, мулойимлик, ўзаро ёрдам каби мезонларига таянадилар. Шунинг билан бирга, мактаб раҳбарининг ижтимоий аҳволи, унинг ўзига хос этикаларини ҳам белгилайди. Масалан- мактаб раҳбари юқори бўғинларга ёлғон ахборотлар беришга, статистик ҳисобот мезонларинн бузишга асло йўл қўймаслиги керак. Бошқариш маданиятида сўзнинг устидан чиқиш алоҳида аҳамиятга эгадир. Сўз бердингми, ваъда қилдингми, тадбир белгиландими - аниқ мўлжалланган муддатда бажар. қўл остингдагилар билан бўлган муносабатда уларга нисбатан баҳолаш, муваффақиятлари учун уларни ўз вақтида мақташ ва рағбатлантириш бошқариш маданиятннннг муҳим шартларидан биридир. Бошқарув маданияти илмий асосда ишланган, аниқ мақсадни кўзда тутган режа асосида бошқарув ишини ташкил қилиш, бунда сўз бирлиги билан амалий иш бирлигини таьминлаш, мактаб жамоасининг, ўқувчилар ва ота-оналарнинг эҳтиёж ва талабларига диққат эътибор ҳамда манфаатдорлик билан муносабатда бўлиш, уларнинг бирортасини иззат нафсониятига тегмаслик, кўз бўямачилик билан шуғулланмаслик, ишга нисбатан юқори даражадаги интизомни жорий этиш, бошқариш жараёнида юқори даражадаги педагогик маданиятни сақлаш, раҳбарнинг шахсан ўзига ва қўл остидагиларга талабчан бўлиши, ўзининг шахсий манфаатини давлат ва умумжамоа манфаатидан устун қўймаслиги ва шу кабилардан иборатдир. Мактаб педагоглар жамоаси ўртасида оммавий тадбирлар-турли мавзуларда сиёсий, илмий-методик конференциялар, методик кенгашлар, семинарлар, мактаб доирасидаги педагогик ўқишлар, мажлислар ва ҳоказолар ўтказиш маданияти ҳам катта педагогик аҳамиятга моликдир. Бундай тадбирларнинг ўзига хос томони шундан иборатки, мaзкур тадбирлар туфайли, нисбатан қисқа вақт ичида муҳокома қилинаётган масалалар бўйича тўла ва ҳар томонлама ахборот-тажриба алмашиш мумкин. Бундан ташқари,

бу тадбирлар педагогик жамоа фаолиятидаги ғоявий-тарбиявий ишларнинг энг таьсирчан шаклларидан бири бўлиб ҳисобланади. Бундай тадбирлар, сўзсиз, мактабда таълим-тарбиявий ишларини янада такомиллашувига ўзининг ижобий таьсирини кўрсатади. Бошқариш маданиятини такомиллаштириш унинг барча соҳаларига эътиборни кучайтириш демакдир. Бу бошқариш самарадорлигини ошириш, бошқариш аппарти ишини (мактаб маьмурияти ишини) аниқ ва пухта йўлга қўйиш, педагоглар жамоасининг меҳнат интизомини янада мустаҳкамлаш имкониятини беради. Ана шунинг учун ҳам мактаб ишини бошқариш тизимида раҳбарлик услуби ва маданиятини тўғри ташкил қилиш ва уни мунтазам равишда такомиллаштириб бориш зарур. Мактаб директори ўқув-тарбиявий жараёнининг ташкилотчиси, педагогик маҳоратнинг юксак намуналарини ўрнак қилиб кўрсатувчи устоз демакдир. Мактаб директори дарс олиб бориши, ўқув-тарбия ва молия-хўжалик ишларини юритиши, талабчан давлат инспектори (ишчи-деҳқон инспекциясининг мактабдаги вакили бўлиши) ҳамда ўқитувчилар ва ўқувчилар жамоасининг дилкаш мураббийси бўлиши керак. Бундай кўп қиррали фазилатнн тарбиялашга ҳеч қандай олий ўқув юрти қодир эмас. Директорлик истеъдодли ва фазилатли ҳаётнинг ўзида, мактабдаги иш амалиётида шаклланиб кишидан кенг кўламдаги билим ва тажрибани, муаллимликка хос фидокорликни, танланган ишга чексиз содиқликни талаб қилади. Ҳозирги шароитда ўқув юртлари раҳбарларининг роли янада ортди. Мактаб раҳбарлари амалга оширилаётган ўзгаришларни олдинги сафида бўлади. Айниқса, билим ва тарбиянинг сифатини яхшилаш, ҳар бир фанни ўқитишнинг янада юксак илмий даражаснни таъминлаш, ўқувчиларни ақлий, Мактабни бош=аришда ращбарнинг =андай шгахсий щислатлари мущим?

сиёсий, меҳнат ва маънавий жиҳатдан тарбиялаш, уларнинг эстетик ва жисмоний ривожланишини яхшилашдан иборат ҳозирги мактаб ислоҳоти ўртага қўйган асосий вазифаларни амалда ҳал этиш мактаб директоридан жуда кўп куч-ғайрат талаб қилади. Бунда эса унинг кўп қиррали фазилати муҳим роль ўйнайди. Хўш, ҳозирги шароитда мактаб раҳбарлари қандай фазилат ва ҳусусиятларга эга бўлиши керак, деган савол туғилади. Бу саволга қуйидагича жавоб бериш мумкин: 1. Ҳозирги кундаги мактаб раҳбарлари юксак ишонч, кенг сиёсий билим эгаси; 2. Педагоглар жамоасига раҳбарлик қила оладиган, унинг ишини ташкил эта биладиган, кишилар бажарган иш сифатини тўғри, одил баҳолай оладиган ва талабчан; 3. Сезгир кишиларга эътибор билан яхши муомала ва муносабатда бўладиган, уларнинг меҳнатини тўғри қадрлай билиш, адолатли ва принципиал; 4. Мактаб жамоаси, ота-оналар ва жамоатчилик ўртасида катта обрўга эга; 5. Дунёқараши кенг, ўзининг сиёсий, илмий методик ва раҳбарлик малакасини мунтазам равишда ошириб борадиган; 6. Ўз фанини яхши билиши ва аьло даражада дарс бериши жиҳатидан ўқитувчиларга намуна; 7. Изланувчан, омилкор, янгиликка, илғорликка ижобий муносабатда бўлиш ва илғор ўқитувчилар, педагоглар жамоаларининг яхши тажрибаларини ўрганувчи, умумлаштирувчи ва оммалаштирувчи; 8. Ишга виждонан муносабатда бўлиш, ўз ишларини Сидқидилдан бажариш ва ўз меҳнатини тўғри ташкил қила билиш; 9. Хўжалик масалаларини тўғри ҳал қила оладиган ва тежамкорлик санъатига эга бўлиш;

10. Мактаб ишини бошқариш принциплари асосида ташкил қилиш ва уни амалга ошира олиш маҳоратига эга бўлиши; 11. Ўқув режасидаги барча фанларни дастур доирасида билиш ва раҳбар бўлиш учун етарли педагогик иш тажрибасига ва маъмурий қобилиятга эга бўлмоги керак. Шуни алоҳида таъкидлаш керакки, мактабнинг ички бошқарув тизимини тўғри ташкил этишда раҳбарнинг обрў-эътибори ҳам муҳим аҳамиятга эга бўлган омилдир. Обрў-эътибор чуқур ижтимоий-иқтисодий ва тарихий илдизларга эга бўлган мислсиз хусусиятдир. Обрў-эътибор ходимларнинг иш услубини ифодалайдиган фаолиятнинг турли жиҳатларига, раҳбарликнинг мезон ва ақидаларига оғишмай риоя этилишига бевосита боғлиқ бўлади. Буларнинг ҳаммаси субьектив ҳарактердаги омиллар бўлиб, уларни муайян шахслар рўёбга чикаради. қулай маънавий руҳий вазият обрў-эътиборнинг ҳаётбахш манбаидир. Обрў-эътибор ходим ҳарактерининг ички белгиларига боғлиқ бўлади. Ташқи вазиятлар унинг ривожланишига кўмаклашиши ва уни рағбатлантириши мумкин. Агар раҳбарнинг амалий ва сиёсий хусусиятлари ўзи эгаллаб турган лавозимга мос келмаса, у оқибат натижада ўзига топширилган иш соҳасини узоқ вақт, малакали ва самарали идора қила олмайди. Ҳар бир киши ўз обрў-эътиборини ўз меҳнати билан яратади. Раҳбар ходим эса ўз обрў-эътиборининг биринчи ва асосий ижодкоридир. Раҳбар мавқеини унинг эгаллаб турган лавозими ва бошлиқларнинг қўллаб- қувватлаш эмас, балки унинг ўз ишига муносабати, буйсунувчилар ва меҳнаткашларнинг унга бўлган муносабати белгилайди. Обрў-эътиборли раҳбар жамоанинг ғоят ҳурматли аъзоси, жон-тани ва ақл идроки устози ва мураббийсидир. Республикамиз мактаблари истеъдодли ташкилотчиларга бой. Уларнинг тажрибаси бугунги кунда мактаб ишини қайта қуриш ва уни янада такомиллаштиришда алоҳида аҳамият касб этиб, халқ маорифини бошқаришни такомиллаштиришда намуна ва таянч бўлиб хизмат қилади.

Мактаб жамоасидаги соф "психологик иқлим" педагогик меҳнатнинг унумдорлигига таьсир кўрсатувчи муҳим омиллардан биридир. Жамоада инсон ижтимоий онг мезонларига бўйсунади. Шунинг учун ҳам педагоглар жамоасидаги "психологик иқлим" ўқитувчи, тарбиячи ва техник ходимларда юксак маънавнй фазилатларни шакллантиришда қулай шароит туғдириши, фаолиятнинг ижобий асосларини ривожлантириши ва мактаб ходимларини педагогик меҳнатга фаол, ижодий, виждонан муносабатда бўлишга одатлантиришда жуда муҳим бўлиб ҳисобланади. Шуни алоҳида таъкидлаш лозимки, мактабда педагоглар меҳнати яхши ташкил этилса, таьлим-тарбия самарасидан ва ўз ишидан қониқиш юксак бўлади, педагогик меҳнат интизомини бузиш эса камаяди. Ўқитувчи ва тарбиячилар меҳнатини ташкил этишдаги хато ва камчиликлар кишилар психологиясига салбий таъсир кўрсатади, уларнинг фаоллигини пасайтиради, педагоглар жамоасидаги "психологик иқлим"ни ёмонлаштиради ва ҳатто бузиб, ёзишмалар содир бўлишига сабаб бўлади. Бундай аҳвол эса жамоанинг бир маромда меҳнат ишини янада такомиллашувини тўхтатиб қўяди. Демак, ҳар бир раҳбар мактаб жамоасидаги "психологик иқлим"ни ҳар доим бир маромда ушлаб туришга алоҳида эътибор бериш билан бирга, бу иқлимни бузилишига мутлақо йўл қўймаслиги ва уни мунтазам равишда мустаҳкамлаб бориши лозим. Ҳар бир мактаб жамоаси (метод бирлашма аъзолари, кутубхона ва синф ўқувчилар жамоаси) ўзини бошқа жамоалардан ажратиб турувчи ўзига хос белгиларга эга бўладилар. Бу белгиларни таърифлаш учун аввало, мазкур жамоа умуммактаб жамоаси ичида қандай ўрин тутишини аниқлаб олиш, унинг педагогик меҳнатдаги кўрсаткичлари, меҳнат шароитлари ва меҳнатни ташкил этиши қандай, моддий ва маънавий рағбатлантириш тизими қай даражада такомиллашган, бу педагоглар жамоасидаги "психологик иқлим" қандайлигини билиб олиш керак.

Мактаб ходимларининг бир-бири билан муносабати икки хил расмий ва норасмий усулда амалга ошади. Расмий усул ўқитувчи ва тарбиячиларнинг педагогик жараён ва ижтимоий фаолиятидаги маъмурий жиҳатдан мустаҳкамланган расмий алоқаларини кўрсатиб боради ва у педагогларнинг лавозим бурчларидан келиб чиқиб ўзаро муносабатларга кўра белгиланади. Норасмий усул шахсий симпатия ва атипатия асосидаги норасмий муносабатларни, муносабатларнинг умумийлигини, ҳарактерларнинг ўхшашлигини, ўзаро бир-бирини тушунишни ифодалайди. Ҳар иккала усул ҳам доимо бир-бирига ўзаро таьсир қилиб туради. Шу туфайли норасмий муносабатларни расмий алоқалар тизими орқали тартибга солиб туриш мумкин. Жамоа аъзолари муносабатлари ва обрўлилигининг ички норасмий тузилишини билан жамоани янада самаралироқ бошқаришга имкон беради. Бошланғич педагогик меҳнат жамоасини шакллантиришда унинг миқдори маълум аҳамиятга эга. Текширишлар ва тажриба шуни кўрсатадики, жамоада энг ками 10-15 киши, кўпи 25-30 киши бўлганда улар тезроқ бирлашадилар. Ўта кичкина жамоа ва ўта катта жамоалар ҳам кишиларнинг бир-бири билан муносабатда бўлишини қийинлаштиради. Кичик жамоаларда "бирга бўлиш" мумкин бўлган кишиларнн танлаш имконияти кам бўлади. Катта жамоалар эса айрим гуруҳларга бўлиниб кетади, - бу эса жамоанинг бир бутунлигига, жипслигига путур етказади. Мактаб жамоаси одатда ёши ва ҳарактерининг ўзига хос хусусиятлари турлича бўлган, турлича касбий тайёргарликка ва лавозимга, турлича қобилият ва маҳоратга эга бўлган кишиларни бирлаштиради. Бу эса раҳбарлардан ўз қўли остидагиларнинг ҳар бирига нисбатан ўзига хос муносабатда бўлишни талаб қилади. Психологик одоб энг самарали таъсирини ва психологик жиҳатдан кўп қўлланишни таъминловчи муомала шаклини танлашда қўйиладиган талабларнинг ихчамлигида намоён бўлади. Чунончи, масалан, мактаб раҳбарлари қониқарсиз иш юзасидан турли хазилдан тортиб, айрим ҳолларда

ҳатто кескин танбеҳ бериши мумкин. Бундай ҳолларда раҳбарнинг таъсири турлича бўлади, албатта. Баъзан шароитнинг ва кишиларнинг ўзига хос хусусиятларн турли-туманлигини хисобга олмай, нотўғри танлаган гапириш оҳанги ва таъсир кўрсатиш шакли туфайли кишилар ўртасидаги низоли вазиятлар вужудга келади. Мактабда низоли вазиятлар турли сабабларга кўра вужудга келиши мумкин. Шунинг учун мактабдаги низоли вазиятлар олдини олишнинг барча имкониятларидан кенг фойдаланиш лозим. Низо қандай хусусиятга эга бўлмасин ва у қай даражада катта бўлмасин, барча ҳолларда низонинг сабаблари ҳамда уни вужудга келтирган ҳолатлар диққат билан таҳлил қилиниши керак. Раҳбар ҳар бир ҳодисанинг сабабини одиллик билан аниқлаши ва тегишли хулоса чиқариши шарт. Бундай ҳолларда низоларни ҳал қилишнинг энг яхши йўли - ўқитувчи ва тарбиячиларни таълим-тарбия жараёнини бошқаришга жалб этишнинг хилма-хил шаклларидан кенгроқ фойдаланиш мақсадга мувофиқдир. Бу жуда ҳам ошкораликка, жамоа фикрини аниқлашга, таьлим-тарбия масалаларида жамоанинг ҳар бир аьзоси ахборотига имконият беради. Эркин фикр алмашиш, ишга доир мунозара учун шароит яратиб бериш, танқидий мулоҳазаларга тўғри фикр билдириш жуда ҳам муҳимдир. Мактабнинг педагоглар жамоаси раҳбарнинг ҳатти- ҳаракатлари доимо хизмат манфаатлари томонида тақозо қилганлигига ишонса, раҳбарнинг обрўси ошади, бу эса жамоада тўғри муносабатлар ўрнатилишига ёрдам беради.

АДАБИЁТЛАР: 1. И.А.Каримов "Баркамол авлод орзуси". 1999 йил. 2. И.А.Каримов "Ўзбекистоннинг ўз истиқлол ва тараққиёт йўли" Т. Ўзбектистон 1995 йил; 3. "Кадрлар тайёрлаш миллий дастури". 1997 йил. 4. "Таълим тўғрисида»ги қонун. 1997 йил. 5. Ўзбекистон Республикасининг умумий ўрта таълим тўғрисидаги йўриқномаси. "Халқ таълими" 1992й. 2-сони 6. Ўзбекистон Республикасининг умумий ўрта таълим тўғрисидаги муваққат Низоми. "Халқ таълими" 1992й. 2-сони; 7. М.Н.қосимов. "Мактабни бошқаришнинг назарий ва педагогик асослари". Т. "Ўқитувчи". 1995 йил. 8. Ахлоқ одобга оид ҳадис намуналари. Т. "Фан" 1996 йил. 9. Ш.Мирзаев. Дарс таҳлили. Т. 1993 йил. 10. Ф.Г. Фропов "Ёш директор мактаби" Т.-Ўзбекистон 1991й. 11. К.Юсупов "Миллий мактаб-ҳаётий эҳтиёжи" "Халқ таълими" 1992 й. 6,7-сони. 12. www . ziyonet . uz

Похожие

Мактабни бошқаришнинг назарий-педагогик асослари

Педагогик махорат асослари

Жисмоний тарбия ва спортни бошқаришнинг назарий асослари

Педагогик технологиянинг назарий асослари

Педагогик технологияларнинг илмий асослари