Махсус фанларни ўқитиш жараёнида қўлланиладиган ўқитиш методлари - Педагогиka - Рефераты

Махсус фанларни ўқитиш жараёнида қўлланиладиган ўқитиш методлари

Загружено в:

28.10.2022

Скачано:

0

Размер:

6183.0517578125 KB

Махсус фанларни ў қ итиш жараёнида қ ўлланиладиган ў қ итиш методлари Режа: 1. Махсус фанларни ўрганишда қўлланиладиган методлар 2. Таълим воситалари 3. Таълим воситаларини танлаш мезонлари 4. Таълим воситаларини танлашни аниқловчи омиллар

1. Махсус фанларни ўрганишда қўлланиладиган методлар Махсус фанларни ўқитиш методлари асосий ўринни эгаллайди. Метод - юнонча атама бўлиб, усул, йўл деган маънони англатади, яъни мақсадга эришиш йўлини билдиради. Методлар (усуллар) ҳар қандай ахборотни (мақсадни) узатиш ва қабул қилиш характерига қараб қуйидаги синфларга ажратилади: • Сўз орқали ифодаланадиган метод. • Кўргазмали метод. • Амалий метод. Ахборотни сўз орқали етказиш ва қабул қилишга қаратилган биринчи гуруҳ методларига: Ҳикоя, суҳбат, маъруза кабиларни киритиш мумкин. Нутқ маданиятини ўстиришда ҳикоянинг ўқитиш ва фикрларни баён қилиш методи сифатидаги имкониятлари бошқа методларга нисбатан юқоридир. Ҳикоя қилиш - педагог томонидан янги ўтилаётган мавзуга оид факт, ҳодиса ва воқеаларнинг яхлит ёки қисм ларга бўлиб, образли тасвирлаш йўли билан ихчам, қисқа ва изчил баён этилади. Бу метод материалларни баён қилишди, образларга характеристика беришди, табиат ҳодисалари ва ижтимоий ҳаётдаги воқеаларни тасвирлашда қўл келади. Ҳикоя қилиш давомида талабалар пассив тингловчи бўлиб қолишларига йўл қўймаслик керак. Талабаларнинг диққатини тасвирланаётган объектга қаратибгина қолмай балки худди шу объект ҳақида улар онгли ва актив фикр юритишларини ҳам таъминламоқ лозим. Ўқув материалини тушунтириш -педагог томонидан ўрганилаётган мавзунинг нарса, ҳодиса ва воқеаларнинг мазмунини характерлайдиган тушунча, қонун ва қоидаларни уқтиришдир. Бу метод кўпроқ аниқ, фундаментал фанларни ва шунга ўхшаш фанларни ўқитишда кўпроқ қўл келади. Педагогнинг маълум бир фаннинг у ёки бу мавзуга оид қонун, қоидаларни қанчалик асосли эканлигини фактлар, мисол ва далиллар келтириш, шунингдек масалалар, мисоллар ишлаш йўли билан исботлаб беради. Маъруза методи. Бу метод ўқув материалини ҳажмини катталигини, мантиқий тузилиши, образлари исбот ва умумлаштиришнинг анчагина мураккаблиги билан фарқланади. Агар ҳикоя дарснинг бир қисминигина эгалласа, маъруза одатда уларни тўла қамраб олади. Маъруза давомида муаммоли вазиятларни вужудга келтириш, мавзуга оид кўргазмали материалларни намойиш этиш, маъруза охирида умумий хулосалар чиқариш кабилар самарадорликни оширади. Суҳбат. Бу метод асосан савол-жавоб йўсинида олиб борилади. Суҳбатларнинг маълум мақсадга қаратилганлиги уларнинг характерини

белгалайди. Суҳбат эвристик характерда, этик характерда, инструктив методик характерда бўлиши мумкин. Ўқитишнинг кўргазмали методлари. Иқтисодий таълимда кўргазмалилик методи намойиш этиш, иллюстрация ва экскурсия тариқасида олиб борилиши мумкин. Таълимда намойиш этиш методидан фойдаланиш а сосан материалларнинг характерига-мазмуни, шакли ҳам ҳажмига боғлиқдир. Намойишнинг ўзи ҳам турлича бўлиши мумкин: а) аслича кўрсатилиши мумкин бўлган буюм ва нарсалар, ўсимликлар ва уларнинг таркиби, коллекциялар, асбоб ва машиналар, моделлар ва ҳоказо. Экскурсия методи. Экскурсия методи синф шароитида дарс жараёнида қўлланиладиган ўқитиш методидан тубдан фарқ қилади. Бу метод билан ўрганилаётган нарса ва ҳодисаларни табиий шароитда (завод, фабрика, табиатни кузатишга) ёки махсус муассасаларга (музей, кўргазма ва ҳоказоларга) ташкилий равишда борилади. Ўқитишнинг амалий ишлар методи. Амалий методларга масалалар ечиш, чизмалар тайёрлаш, ёзма машқларни бажариш кабиларни киритиш мумкин. Назарий жиҳатдан эгалланган билимлар амалда қўллаб кўрилади. График жадвал, карталар чизиш ҳам тегишли кўникма ва малакаларни ҳосил қилишга ва уларни мустаҳкамлашга ёрдам беради. Лаборатория ишлари методи. Лаборатория машқлари фронтал тажрибалар, лаборатория ишлари, практикумлар ўқитишнинг техник воситалари ва ўқув қуроллари типидаги бошқа асбоб-ускуналар билан машғулотлар тарзида ўтказилади. Мустақил ишлар методи. Кейинги даврда талабаларнинг мустақил ишларини ташкил этишга катта эътибор берилмоқда. Чунки бу метод талабада ижодкорликни, мустакилликни ривожлантиради. Ўқув дастурларида мустақил таълим учун соатлар ажратилмоқда. Талабаларни мустақил ишларини ташкил этишда маълум фаннинг хусусиятидан келиб чиқиб мустақил ишнинг мазмуни, шакли ва вазифалари танлаб олинади. Топширишган мустақил ишни бажариш учун педагог керакли адабиётлар ва йўл йўриқларни кўрсатиши, қисқача тушунтириш бериши лозим. Талаба бажариши керак бўлган мустақил иш кўп вақт эгалламаслиги ва шу билан бир қаторда талабага ривожлантирувчи сифатида таъсир кўрсатиши керак. Репродуктив, эвристик метод. Репродуктив методлар биринчи навбатда талабаларнинг ўқув материалини тезроқ ва мустаҳкамроқ эслаб қолишларини таъминлаш билимдаги типик камчиликларни тез аниқлаш учун қулай. Репродуктив методлар айниқса ўқув материалининг мазмуни асосан ахборот характерида бўлса, мураккаб ва бутунлай янги билимлар ўрганилиши лозим бўлган ҳолатда самарали натижа беради. Илмий тадқиқот методи.

Бу метод таълим тизимида унчалик кенг тарқалмаган метод бўлиб, маълум тайёргарликни талаб этади. Педагог раҳбарлигида талабалар ёки бир талаба маълум илмий тадқиқотларни ўтказиши ва маълум фан учун янги хулосаларни ясаши мана шу методни қўллаш жараёнида вужудга келади. Бу метод олийгоҳларда кўпроқ қўлланилади. Бу метод давомида илмий билиш жараёни содир бўлади, яъни хали номаълум бўлган билимлар кашф этилади ва эгалланади. Бунинг учун илмий тадқиқот режаси тузилади. Мақсад белгиланади ва тадқиқот усуллари танлаб олинади. Тадқиқот натижалари асосида хулосалар ясалади. Ўқитишнинг муаммоли-изланиш методи. Янги мавзуни ўрганиш жараёни ўрганилаётган материални тайёр ҳолда талабаларга баён этмасдан, балки муаммо сифатида тақдим этиш муаммо- изланиш методини келтириб чиқаради. Яъни дарс давомида ясаш керак бўлган хулосалар педагог томонидан эмас, балки талаба томонидан ясалишига ҳаракат қилинади. Ҳар бир талаба қўйилган муаммони ўзича ёндошиб ҳал этишга ҳаракат қилади ва ўз фикрларини баён этади. 2. Таълим воситалари: Таълим воситалари: таълим мақсадини амалга ошириш йўлида хизмат қилаётган методларни муваффақиятли натижага эришиши учун ишлатиладиган ўқув асбобларидир. Улар иссиқлик сиғимини ўлчаш асбоби, компютерлар, турли хил лабораторияда ишлатилувчи аппарат турлари, ўлчаш асбобларидан ташкил топиши мумкин. Таълим воситалари талабаларни амалий ишларни бажаришида ҳамда малака ҳосил қилишида шароитида бу янада катта аҳамият касб этади. Замонавий университет битирувчиси турдош мутахассисликлар бўйича ишларни бажариш, янги технологияларга эркин мослашиш, заруратга кўра, малакасини ошириш, ихтисослигини ўзгартиришга тайёр бўлиши лозим. Мутахассисга қўйиладиган талаблар мажмуида ахборот оқимида эркин йўналиш танлай олиш ва мустақил таълим ҳамда билим олиш кўникмаларининг аҳамияти тобора ортиб бормоқда. Талабаларни ахборот билан ишлаш: ишончли манбаларни излаш, қайта ишлаш ва таҳлил қилиш, шунингдек, олинган натижаларни тақдим қилиш методларига ўргатишга оид ихтисослаштирилган курсларни жорий этиш зарур. Булар хорижий етакчи таълим муассасаларининг кўпчилигида фаол қўлланиб келади. Ахборотнинг турли манбалари ва воситалари, жумладан, компьютер технологиялари билан эркин ва тез ишлай олиш малакаси замонавий ёш мутахассислар учун жуда муҳим. Шу сабабли рақобатбардош мутахассисларни тайёрлаш уларни ўзгарувчан дунё шароитларига мослашишига қодир бўлган янги технологиялардан фойдаланиш воситалари, усуллари ва методлари билан қуроллантиришдан иборатдир. «Тенг-тенгига» ўқитиш методлари ҳали кенг қўлланилаётгани йўқ. Бунда юқори курс талабалари ёки магистрлар етакчи (устоз) ролини бажаради.

Талабалар ўртасида волонтерлик фаолияти етарлича кенг тарқалмаган. Мазкур фаолият тўғри ташкил қилинганида талабалар ўзларининг алоҳида эҳтиёжманд болалар билан ишлашга оид амалий кўникмаларини жиддий тарзда ошириш, шунингдек, ўзининг янги назарий билимларни эгаллашга мотивациясини кучайтириш, бўлғуси касбида яхшироқ йўналганлик касб этиш ва ОТМ таълим жараёнида фаолроқ иштирок этиш имконига эга бўлади. 3. Таълим воситаларини танлаш мезонлари Таълим воситалари - ўқув материалини кўргазмали тақдим этиш ва шу билан бирга ўқитиш самарадорлигини оширувчи ёрдамчи материаллар ҳисобланади. Таълимнинг техник воситалари (ТТВ) - ўқув материалини кўргазмали намойиш этишга, уни тизимли етказиб беришга ёрдам беради; талабаларга ўқув материалини тушунишларига ва яхши эслаб қолишларига имкон беради. Ёрдамчи таълим воситалари (ЁТВ) – графиклар, чизмалар, намуналар ва ҳ.к. бошқ. Ўқув - услубий материаллар (ЎУМ) - ўқув материаллар , ў злаштирилган ўқув материалларини мустаҳкамлаш учун машқлар. Булар талабаларнинг мустақил ишларини фаоллаштиришга ёрдам берадилар. Талабаларни ўқув - билиш фаолиятларини жадаллаштиришга ёрдам берувчи ҳар турдаги таълим воситаларини танлаш ва улардан фойдаланиш қуйидагиларга боғлиқ : 1) мақсадни белгилаш; 2) асосий билим манбаига; 3) таълим усулига; 4) ўқув материалининг янгилиги ва мураккаблигига; 5) талабаларни ўқув имкониятларига. 4.Таълим воситаларини танлашни аниқловчи омиллар: • Мақсадни белгилаш; • Ўқув ахборот мазмуни; • Таълим воситалари;

• Етакчи билим манбаи; • Ўқув материалининг янгилиги ва мураккаблиги. Маълумотларни таркиблаштириш ва таркибий бўлиб чиқиш, ўрганилаётган тушунчалар (ҳодисалар, воқеалар, мавзулар ва шу кабилар) ўртасида алоқа ва алоқадорликни ўрнатишнинг йўли ва воситалари Мустақил ўқиш - Инсерт жадвали V + - ? Кластерни тузиш қоидаси билан танишадилар. Ёзув тахтаси ёки КЛАСТЕР катта қоғоз варағининг ўртасига ( Кластер-тутам, асосий сўз ёки 1-2 сўздан иборат боғлам )- ахборот бўлган мавзу номи ёзилади харитасини тузиш йўли- барча тузил- манинг моҳиятини Бирикма бўйича асосий сўз марказлаштириш ва аниқлаш учун билан унинг ёнида мавзу билан қандайдир бирор боғлиқ сўз ва таклифлар кичик асосий омил атро- доирачалар “йўлдошлар” ёзиб фида ғояларни қўшилади. Уларни “асосий” сўз йиғиш. 37 “ ИНСЕРТ” жадвали Ўқув фаолиятини ташкиллаштиришнинг жараёнли тузилмаси График ташкил этувчи нинг тури, аҳамияти ва хусусиятлари Инсерт жадвалини тўлдириш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида ўзлари тўлдирадилар. Таълимнинг техник Таълим воситалар и Ёрдамчи таълим Ўқ ув услубий Графикли органайзерлар техникаси График ли органайзерлар ( ташкил этувчи ) – фикрий жараёнларни к ў ргазмали та қ дим этиш воситаси.

Билимларни билан чизиқлар ёрдамида фаоллаштиришни бирлаштирилади. Бу тезлаштиради, фикрлаш жараёнига 38 “йўлдошларда” “кичик мавзу бўйича янги йўлдошлар” бўлиши мумкин. Ёзув ўзаро боғланишли ажратилган вақт давомида ёки тасаввурларни эркин Кластер  Кластерни тузиш қоидаси 1. Ақлингизга нима келса, барчасини ёзинг. Ғоялари сифатини муҳокама қилманг фақат уларни ёзинг. 2. Хатни тўхтатадиган имло хатоларига ва бошқа омилларга эътибор берманг. И қтисодиет

Тоифалаш шарҳини тузиш қоидаси 1. Тоифалар бўйича маълумотларни та қсимлашнинг ягона усули мавжуд эмас. шарҳлашни Тоифали тузиш қоидаси билан танишадилар. Ақлий ҳужум / кластер тузиш/ янги ўқув материали билан танишишдан сўнг, кичик гуруҳларда, олинган маълумот лавҳаларини бирлаштириш имконини берадиган тоифаларни излайдилар. ТОИФАЛАШ ЖАДВАЛИ Тоифа - хусусият ва муносабатларни муҳимлигини намоён қилувчи ( умумий) аломат. Ажратилган асосида аломатлар олинган маълумотларни бирлаштиришни таъминлайди. Тизимли фикрлаш, маълумотларни т келтириш, узилмага тизимлаштириш кўникмаларини ривожланти ради. жадвал Тоифаларни кўринишида расмийлаштирадилар. Ғояларни / мос тоифага маълумотларни Иш бўладилар. равишда жараёнида тоифаларнинг айрим мумкин. ўзгариши номлари Янгилари пайдо бўлиши мумкин. Иш натижаларининг тақдимоти

2. Битта мини - гуруҳда тоифаларга ажратиш бошқа гуруҳда ажратилган тоифалардан фарқ қилиши мумкин. Тоифалаш жадвали Т о и ф а л а р Б/БХ/Б жадвали Биламан Билишни хоҳлайман Билиб олдим КОНЦЕПТУАЛ ЖАДВАЛ Ўрганилаётган ҳодиса , тушунча, фикрларни икки ва ундан ортиқ жиҳатлари бўйича таққослашни таъминлайди. Тизимли фикрлаш, маълумотларни тузилмага келтириш, тизимлаштириш тузиш жадвални Концептуал қоидаси танбилан ишадилар. Таққосланадиганларни аниқлайдилар, олиб бориладиган таққосланишлар бўйича, хусусиятларни ажратадилар Алоҳида ёки кичик гуруҳларда жадвални концептуал тўлдирадилар. - Узунлик бўйича таққосланадиган ( фикр, назариялар) жойлаштирилади; - Ётиғи бўйича таққосланиш бўйича олиб бориладиган турли тавсифлар ёзилади. Иш натижаларининг тақдимоти К онцептуал жадвал ...тушунчаларга ёндашувлар Тавсифлар, тоифалар, хусусиятлар ва бошқалар Б/БХ/Б ЖАДВАЛИ - Биламан/ Билишни ҳоҳлайман / Билиб олдим. Жадвални билан қоидаси тузиш /ктанишадилар. Алоҳида ичик жадвални гуруҳларда расмийлаштирадилар.

Маълумотларни таҳлил қилиш, солиштириш ва таққослашнинг йўл ва воситалари Венна диаграммаси “SWOT- таҳлил” жадвалини тузиш “SWOT – ТАҲЛИЛ” қоидаси билан танишадилар. ЖАДВАЛИ Алоҳида муаммо ёки Кичик гуруҳларга бирлашадилар, лойиҳани таққослайдилар, тўлдирадилар, ташкиллаштиришдек, жадвални ўзгартирадилар. Умумий вазиятни таҳлил қилиш ва манбани баҳолаш Иш натижаларининг тақдимоти “SWOT – таҳлил” жадвалининг номи инглизча сўзларнинг бош ҳарфларидан тузилган: Strengths – кучли томони, ташкиллаштиришнинг ички манбалари мавжудлиги назарда тутилади; Мавзу, матн, бўлим бўйича изланувчиликни бориш имконини олиб беради. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, таҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради. “ Мавзу бўйича нималарни биласиз” ва “ Нимани билишни хоҳлайсиз” деган саволларга жавоб берадилар (олдиндаги иш учун йўналтирувчи асос яратилади). Жадвалнинг бўлимларини 1 ва 2 тўлдирадилар. Маърузани тинглайдилар, мустақил ўқийдилар. Мустақил/ки чик гуруҳларда жадвалнинг 3 бўлимни тўлдирадилар ВЕННА ДИАГРАММАСИ - 2 ва жиҳатларни ҳамда 3 умумий томонларини солиштириш ёки таққослаш ёки қарама - қарши қўйиш учун қўлланилади. Диаграмма Венна тузиш қоидаси танишадилар. Алоҳида/кичик билан диаграмма Веннани гурҳларда тузадилар ва кесишмайдиган жойларни Жуфтликларга бирлашадилар, ўзларининг диаграммаларини Доираларни кесишувчи жойида, икки/уч умумий доиралар учун рўйхатини маълумотлар бўлган, х ххх х ххх хх хх хх хх

Weakness – кучсиз томони ёки ички муаммоларнинг мавжудлиги; Opportunities – ташкиллаштиришдан ташқарида ривожланиш учун мавжуд, имкониятлар; Threats – ташқи муҳитда ташкиллаштиришни муваффақиятига таъсир этувчи хавф-хатарлар. “SWOT - таҳлил” жадвали S W O T Қоидага кўра, SWOT – таҳлил муваффақиятиуни ташкиллаштиришига боғлиқ бўлмай , балки муҳокаманинг натижалари келгусидаги аниқ таклиф ва лойиҳаларни ишлаб чиқишда ҳисобга олиниши мумкин. Бундаги кетма-кетликлар қуйидагича бўлиши керак : Таҳлил таркиблари  Натижаларни амалга оширишнинг хусусиятлари S Кучли томонлари (ташкиллаштиришнинг ички манбалари) - барқарор ривожланишнинг асосий механизми бўлиб хизмат қилади; - янги лойиҳалар асоси ҳисобланади; - тўсиқларни енгиб ўтишининг йўли бўлиши мумкин. W Кучсиз томонлари (ташкиллаштиришнинг ички муаммолари) - ташкиллаштириш фаолияти айнан шуларни енгиб ўтишга йўналтирилган бўлиши лозим; - янги лойиҳалар учун энг муҳим мақсад ҳисобланади; - ривожланиш стратегиясини ишлаб чиқишда албатта ҳисобга олиниши зарур

O Имкониятлар (ташқаридан) - молиялаштириш ва қўллаб-қувватлашнинг қўшимча кўрсаткичи ёки ташқи манба бўлиб хизмат қилади, - улар ташкиллаштиришнинг мақсади билан ёки қанчалик муросага келишиши билан қанчалик мос келишини ҳисобга олиш зарур бўлади; - янги лойиҳаларнинг асоси ёхуд ҳамкорликни излаш манбаси бўлиши мумкин. T Хавфлар (ташқаридан) - Ҳар бир янги лойиҳада ҳисобга олиниши зарур; - уларни енгиб ўтиш ёки бетараф этиш йўллари ишлаб чиқилиши керак; - баъзида мантиққа мос келмайдиган “рақиблар” “иттифоқчиларга” айланиши бўлиши мумкин. Муаммони аниқлаш, таҳлил қилиш ва уни ҳал этишни режалаштиришнинг йўллари ва воситалари “ Нима учун” схемаси - муаммонинг дастлабки сабабларини аниқлаш бўйича фикрлар занжири. “ Нима учун” схемасини тузиш қоидаси билан танишадилар. гурҳларда Алоҳида/кичик муаммони ифодалайдилар. “Нима ва учун” сўроғини берадилар Кичи к гуруҳларга бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини Иш натижаларининг тақдимоти

 «Нима учун?» чизмасини тузиш қоидалари 1. Айлана ёки тўғри тўртбурчак шакллардан фойдаланишни ўзингиз танлайсиз. 2. Чизманинг кўринишини - мулоҳазалар занжиринитўғри чизиқлими, тўғри чизиқли эмаслигини ўзингиз танлайсиз. 3. Йўналиш кўрсаткичлари сизнинг қидирувларингизни: дастлабки ҳолатдан изланишгача бўлган йўналишингизни белгилайди. Алоҳида/кичик гуруҳларда юқори “ суягида” кичик муаммони ифодалайди, пастда эса, ушбу кичик муаммолар мавжудлигини тасдиқловчи далиллар ёзилади Кичик гуруҳларга бирлашадилар, ўзларининг таққослайдилар, чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар. “ Балиқ скелети” чизмаси Бир қатор муаммоларни тасвирлаш ва уни ечиш имконини беради. Тизимли фикрлаш, тузилмага келтириш, та ҳлил қилиш кўникмаларини ривожлантиради Нима учун? Нима учун? Нима учун? Нима учун?

«Балиқ скелети» чизмаси чизмага келтирадилар. Иш натижаларининг тақдимоти Қуйидан юқорига босқичма - босқич бўйсунувчи “ Қандай?” диаграммаси Муаммо тўғрисида умумий олиш тасаввурларни имконини берувчи, мантиқий саволлар занжири. фикрлаш, Тизимли тузилмага келтириш, таҳлил кўникмаларини қилиш ривожлантиради. гуруҳларга Кичик бирлашадилар, таққослайдилар, ўзларининг чизмларини тўлдирадилар. Умумий чизмага келтирадилар Диаграммани қоидаси тузиш танишадилар. билан гуруҳларда Алоҳида/кичик Иш натижаларининг тақдимоти

Қуйидан юқорига босқичма-босқич бўйсунувчи “Қандай?” диаграммаси «Қандай?» диаграммасини қуриш қоидалари 1. Кўпгина ҳолларда муаммони ечишда “нима қилиш керак”лиги тўғрисида ўйланиб қолмаслигингиз керак. Асосан муаммо, уни ечишда “буни қандай қилиш керак?”, “қандай”асосий саволлар юзага келишидан иборат бўлади. “Қандай” саволларининг изчил берилиши қуйидагилар имконини беради: 1. муаммони ечиш нафақат бор имкониятларни, балки уларни амалга ошириш йўлларини ҳам тадқиқ қилиш; 2. қуйидан юқорига босқичма-босқич бўйсунадиган ғоялар тузилмасини аниқлайдилар. Диаграмма стратегик даражадаги саволлар билан ишлашни бошлайди. Муаммони ечишнинг пастки даражаси биринчи галдаги ҳаракатларнинг рўйхатига мос келади. Қ андай ? Қ андай ? Қ андай ? Қ андай ? Қ андай ? Қ андай ? Қ андай ? Қ андай ? Қ андай ?

1. Барча ғояларни ўйлаб ўтирмасдан, баҳоламасдан ва таққосламасдан тезликда ёзиш керак; 2. Диаграмма ҳеч қачон тугалланган бўлмайди: унга янги ғояларни киритиш мумкин; 3. Агарда чизмада савол унинг “шохларида” бир неча бор қайтарилса, унда у бирор муҳимликни анг латади. У муаммони ечишнинг асосийси бўлиши мумкин; 4. Янги ғояларни график кўринишда: дарахт ёки каскад Тузилмавий-мантиқий чизм “Поғона” кўринишидами, юқоридан пастгами ёки чапдан ўнгда қайд қилинишини ўзингиз ҳал этасиз; 5. Агарда сиз ўзингизга тўғри саволлар берсангиз ва унинг ривожланиш йўналишини намоён бўлишида ишончни сақласангиз, диаграмма, сиз ҳар қандай муаммони амалий жиҳатдан ечимини Тузилмавий-мантиқий чизма «Поғона»ни қуриш қоидалари 1. «Поғона»ни тузиш жараёнида тизимли схеманинг таркибий қисми ва элементларини силжитиш мумкин – бу у ёки бу ҳолатни қайта фикрлаш имконини беради. 2. Агарда сиз ғояларни ишлаб чиқишда тор йўлакка кириб қолсангиз, у ҳолда бир-икки даража юқорига қайтинг ва муҳим нарсани унутмаганингизга ҳамда бошқача нимадир қилиш мумкин эканлигини кўриб чиқиниг. 3. Сиз чапдан ўнгга ёзишга ўргангансиз. «Каскад» қуришни ўнгдан чапга қараб тузишга ҳаракат қилинг. Бунинг учун асосий ғояни чап тарафда эмас, балки ўнг тарафда жойлаштиринг.

«Пирамида» чизмаси

ГУЛИ” “ НИЛУФАР чизмаси - Муаммони ечиш воситаси. нилуфар Ўзида гули намоён кўринишини қилади. Унинг асосини катта тўққизта тўрт бурчаклар ташкил этади. фикрлаш, Тизимли таҳлил қилиш кўникмаларини ва ривожлантиради фаоллаштиради Чизмани билан қоидаси тузиш танишадилар. Алоҳида/кичик гуруҳларда чизма тўрт тузадилар: аввамарказида бурчак л асосий ёзадилар. вазифа) ғоя, (муаммони Унинг ечиш ғояларини эса марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзадилар. Марказий тўрт бурчакнинг атрофида жойлашган саккизта тўрт бурчакларга ёзилган ғояларни, атрофда жойлашган бурчакларнинг тўрт саккизта марказига ёзадилар, яъни гулнинг баргларига олиб чиқадилар. Шундай қилиб , унинг хар бири ўз навбатида яна бир муаммодек кў рилади Чизмани тузиш қоидаси билан Алоҳида/кичик танишадилар. гуруҳларда чизма тузадилар: аввал ғоя, вазифа) асосий муаммони ( ёзадилар, сўнгра кичик муаммоларни, уларнинг ҳар биридан эса, кичик муаммони батафсил кўриб чиқиш учун “ кичик шохчаларни” чиқ арадилар. асосан ғоялар Шунга ҳар бир Иш натижаларининг тақдимоти Чизмани тузиш қоидаси билан танишадилар. Алоҳида/кичик гурҳларда юқори кичик “ суягида” муаммони ифодалайди, пастда эса, ушбу кичик муаммолар мавжудлигини тасдиқловчи далиллар ёзилади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. Mihael Talbot-Smith, Sandra K. Abell. Ken Appleton, Deborah L. Hanuscin «Handbook of Rescearch on Science Education» Routladge, 2013. 2. Henri Poincare «Science and Method» Courier Cjrporethion, 2017. 3. Татур Ю. «Высшее образование: методология и опыт проектирования». Издательство Litres, 2016, 788 с. 4. Челышкова Марина, Звонников В. «Контроль качества обучения при аттестации: компетентный подход». Издательство Litres, 2016, 1543 с. 5. Бордовская Н.В. Реан А.А. «Педагогика». Учебное пособие. «Издательский дом Питер». 2014 г. 304с. 6. Методика преподавания экономических дисциплин: Учеб.пособие/ Н.Хужаев, П.З. Хашимов, Т.Т.Джураев, О.Б. Гимранова: Ташкент, 205 –140 стр.

Похожие

Махсус фанларни ўқитиш методикаси фанининг предмети, вазифалари ва илмий асослари

Махсус фанларни ўқитишни лойиҳалаштириш ва режалаштиришда ўқитиш мақсадларини белгилаш йўллари

Таълим жараёнида интерфаол методлари билан анъанавий ўқитиш методларининг ҳамкорлиги

Ўқитиш жараёнида таълим технологияларидан фойдаланиш

Ўқитиш методлари ва уни турлари