Кичик мактаб ёшидаги болаларни рағбатлантириш ва жазолаш методикаси - Педагогиka - Рефераты

Кичик мактаб ёшидаги болаларни рағбатлантириш ва жазолаш методикаси

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

54 KB

Кичик мактаб ёши даги болаларни рағбатлантириш ва жазолаш методикаси РЕЖА : 1. Болаларни тарбиялашда рағбатлантиришнинг ахамияти. 2. Рағбатлантириш ва жазолаш усуллари. 3. Бошланғич мактаб ўқувчиларини тарбиялашда рағбатлантириш ва жазолаш методикаси.

Болаларни тарбиялашда рағбатлантиришнинг ахамияти. Мустақил Ўзбекистон Республикасида мафкуранинг ғоявий махноси сифатида шахсларда умум инсоний қадриятларни шакиллантириш мақсад қилиб қўйилган. Шунинг учун хам тарбиядаги рағбатлантириш ва жазолаш усули ўқувчилардаги ижобий хислатларни ривожлантиришда, уларнинг ижобий фазилатларини такомиллаштиришда восита бўлмоғи лозим. Чунки рағбатлантириш болага ишонишга, унда бўлган ижобий қобилият ва фазилатларни кучини эътироф этишга асосланган. Рағбатлантириш ўқувчининг кўнглини кўтаради, унга қувонч келтиради. Ўқувчи янада яхшироқ бўлишга интилишга ёрдам беради. Рағбатлантириш бу болани хатти-харакати ва фаолиятига ижобий бахо беришдир. Жазолаш эса-тарбияланувининг хатти-харакати ва фаолиятига салбий бахо беришдир. Рағбатлантириш ва жазолаш усуллари қўшимча усуллари бўлиб хисобланади, чунки уларни мустақил қилиб фойдаланиш мумкин эмас, уларни фақат бошқа усул гуруълари билан уйғунлаштириш мумкин.. Масалан, ўқувчи педагог томонидан берган топшириқни яхши, тўлиқ ва тўғри қилиб бажариб қўйилса, уни рағбатлантириш мумкин, агар бола бу топшириқни бутунлай бажаралмаса уни жазолаш керак. Рағбатлантириш ва жазолаш усулларининг тарбиявий ахамияти жуда каттадир, улар орқали тарбиячилар (ўқитувчи, ота-оналар ва ъ.к.) тарбияланувчиларни хулқ тажриба, ижтимоий хулқ атвор мезонлари билан танишиб қўймоқдалар ва шу билан биргаликда ўқувчиларни мустақил хаётга тайёрлабниб бормоқдалар. Рағбатлантириш ва жазолаш усуллари Рағбатлантириш деган-стимул бериш рағбат кўрсатиш, кузатишдир. Ўқитувчи болаларни рағбатлантиришда бу усулнинг

психологик асосларини билиши шарт. Рағбат сифатида энг тарқалган нарса-педагогик талаб экандир. Педагогик таълим энг мухим усул бўлиб хисобланади. Талаб бу тарбияланувчининг турли вазифаларни бажариш; ижтимоий-хулқ атвор мезонларини ифодалаши; у ёки бу фаолиятини бажарилиши зарур бўлган аниқ бир вазифа сифатида намоён бўлиш; турли кўрсатма сифатида намоён бўлиши, у ёки бу характерда рағбатлантирувчи ёки уни тўхтатувчи бўлиши; оқилона харакатларга ундовчи бўлиши мумкин. Педагогик талаб педагогик таъсирнинг таркибий қисми бўлиб у рағбатлантиришнинг асоси сифатида ишлатилмоқда. Болаларни рағбатлантириш мақсадида уларга аниқ ва реал истиқбол кўрсатиш усули бор. Истиқбол кўрсатиш хам якка болага, хам жамиятга зарур. «Эртаги қувонч» сифатида қизиқарли жойга болаларни олиб бориш, цирк кўрсатиш, ажойиб совға билан рағбатлантириш ва бошқа чора кўрсатиш мумкин. Бошланғич синфларда мусобақа усули хам тарқалган усулларидан биридир. Уни нфақат спорт сохада, бошқа фаолиятларда хам фойдаланиш мумкин, хусусан мехнатда ким чиройлироқ расм чизади, папpемашедан чойнак пиёла ясати беради, ижтимоий фаолиятда (ким фаолроқ), кўрик- танловда (ким яхшироқ қўшиқ, шхер айтиб беради.) ва бошқа ишларда. Бошланғич синф болаларининг фаолиятини тўғри йўлга солиш ва ижтимоий талабларига мослаштириш мақсадида кўргазма қуроллар тизими қуйидаги усуллардан иборат: Рағбатлантириш ва жазолаш усуллари: 1. Ишонч билдириш 2.Истиқбол кўрсатиш 1.Танбех бериш 2.Огохлантириш

3. Совға бериш 4.Мақтов ёрлиғи бериш 5.Қўллаб қувватлаш 6.Маъсулият ва жамоанинг миннатдорчилик курсатиш 3.Хайфсан бериш 4.Уялтириш 5.Мажбурлаш Бу усуллардан фойдаланиш хусусиятларига алохида эътибор бериши лозим. 3.Бошланғич мактаб ўқувчиларини тарбиялашда рағбатлантириш ва жазолаш методикаси. Ўқувчи болаларнинг хар бири ўсиб, улғайиб, камол топиб бораётганидан хурсанд бўлаётганини сезиш керак. Фақат шундагина бола ўзининг олға силжиб бораётганини сезиши керак. Бораётганини кўра билади, ўз кучига ишонади, унга қулоқ солишади, у жамоага керак, ўқитувчини қизиқтиради. Бунга эришиши учун рағбатлантириш усулидан фойдаланиш лозим. Рағбатлантириш ва жазолаш усулида ўқувчи шахси эмас, балки айни вақтдаги хатти-харкати, қизиқишлар, боланинг индивидуал хусусияти, ходиса юз бераётган вазият, сабаб-оқибатлар назарда тутилади. Рағбатлантириш хам, жазолаш хам қанча тез қулланилса, шунча таъсир камайиб кетади. Рағбатлантириш ва жазолаш ёлғиз ўқувчига ёки синфга ёхуд мактаб жамоасига қўлланиши мумкин. Айрим олинган ўқувчиларга қўлланилганда салбий томонларининг ўзига ва жамоага келтирадиган зарари хисобга олинади. Рағбатлантиришнинг ёзма, оғзаки имо-ишоравий шакиллари қўлланилади. Имо-ишоралар билан бошни қимирлатиб, табассум ва юз-кул харакатлари билан мақуллаш, «баракалло», «кўп яша», «рахмат», «азамат» сўзлари билан мақуллаш ёки ёзма равишда мақуллаш шакиллари мавжуд.

Мукофотлар хам турли туман бўлиши мумкин. Мукофотнинг моддий шакиллари, ўқув қуроллари, театр, цирк ёки кинога билет, дам олиш лагерига, спорт ўйин қуроллари (тўп, шашка ва шахмат) ракета ва бошқа, саёхатларга йўлланмалар, пул мукофот, мақтов қоғози ва бошқалар. Мукофотлар ўқувчиларга ўқитувчилар ва ота-она иштирокида тантанали вазиятда берилади. Мукофотлаш жуда маъсулиятли иш, бу ерда ночорлик, холисоналик, атрофлича фикр тўплангалик, вақтини билишлик талаб этилади. Тарбия жараёнида мажбурлаш ва жазолаш хам катта ахамиятга эга. Машхур шарқ муттафакири ал-Фаробий ўқувчиларни уч синфга бўлади. Бир қисми топшириқни мустақил ўзлаштириб кетадиганлар, иккинчи синф турли кўрганзмали қилиб ўқитиш талаб қиланадиган ўқувчилар, учунчи синфни эса мажбурлаб ўқитиш кераклигини уқтиради. Жазо ўқувчиларни ёмон салбий қилиқлар салбий харакатлар, одбсизликлардан сақлайдиган усуллардан хисобланади. Шу билан бирга, йўл қўйган бахоси учун текшириш, бақириш, қоралаш, ўқувчини асабийлаштиради. Ўқувчилар асабийлашиб турганда насихат хам пайш, мах таъсир қилмай қолади. Шунинг учун хам ўқувчлар тинчланган пайтда насихат қилган махқул. Мактаб жазо чоралари ўқитувчилар ва махмуриятининг оғзаки танбехи, синф ўқувчиларинининг ўртасида огохлантириш чораларини кўрсатиш мумкин. Ўқувчиларнинг уялиши, қизиқиши, унинг йўл қўйган хатони такрорламаслигига сабаб бўлиши лозим. Аммо уялиш хамма вақт хам тавба қилишга келавермайди. Ўқувчи бошқалар олдида уялмаслик учун ножўя характларни яширо бошлайди, пинхон, писмиқ иш тутади. Бу хол эса ўз навбатида икки юзламачиликка олиб келади. Уялтиришни тадбир сифатида тишлатилганда иложи борича ўқувчилар харакатини ёш хусусиятларини хисобга олиган махқул.

Хар қандай рағбатлантириш ва жазолаш педагогик талабларини хисобга олган холда, қўлланиши лозим. Яъни, бу сусуллар хақиқий хизматга мувофиқ бўлиши, кетма-кет бўлмаслигига, хаддан ошириб мақташ (огохлантириш), бошқа ўқувчиларга таққослаб, уларни камчилигига йўл қўймаслик, рағбатлантиришга бўлган талабчанликни бўшаштирмаслик (оширтирмаслик) вахаказо. Жазо чораларини қўллашда жисмоний жазо уруш, калтаклаш мумкин эмас, болани қўрқитиш, ғазаблантириш хма яхши натида бермайди, ўқувчи қўрққанидан ёлғон гапиришга уринади, икки юзламачи булиб қолади. Жазо яхши ўйлаб қўлланиши лозим, қизиқ устида тинимсиз жазолаш хам мумкин эмас, жазолар якка характерли ва яъни битта бўлсин, ўқувчиларнинг айбига мос, мувофиқ бўлсин, тез-тез қўлланилмасин ва улар ўз айбларини сезсинлар. Жамоада мухокама қилиш ва у томондан қўллаб қувватланган жазо берилса, унинг таъсир кучи яна ошади. Барча холларда хам жазо тарбияланувчининг жисмоний ва рухий азоб оқибатларга, солмаслигини уни таръсирламаслиги, танини бузмаслиги керак. Тарбиянинг мувоффаққиятли қўлланишига, бу восита ма з кур синф жамоасининг тарбия тизимидан қанчалик ўрин олганига, қўлланилаётган тарбия воситала р и ва усуллари , тарбия вазифалари ва мақсадларига қанчалик жавоб бериш и га боғлиқдир. Таян ч иборалари. Тарбиялашда рағбатлантириш ва жазолаш, уларнинг мохияти; рағбатлантириш усусллари, жазолаш усуллари, уларни қўллаш хусусиятлари .

Адабиётлар: 1.Маҳкамов М. «Бўлажак тарбиячиларнинг педагогик мулоқат маданиятини шакллантириш” номзодлик диссертацияси. Т., 2005. 2. Султонова Г.А. Педагогик маҳорат. Т.:ТДПУ.-2005.-149 б. 3.«Педагогика» В.А.Сластёнин, И.Ф.Исаев, А.И.Ми ҳёнко, Е.Н.Шиянов. Москва. «Школғная пресса». 2004 4.Волжский А. Методика воспитателғной работў с молодежғю. – М. 2003. 5.Котов В. Воспитателғная работа в школе: опўт и проблемў. – СПб: Сев.сияние 2003. 6 .Тарбиявий ишлар методикаси. П.И.Рувинский. – Т. 1991 й.

Похожие

Кичик мактаб ёшидаги укувчиларда уйин фаолияти

Бошланғич мактаб ёшидаги болаларда ижтимоий тажрибани шакллантириш методикаси

Мактабгача ва мактаб ёшидаги ривожланишида нуқсони бўлган болаларни психопедагогик ташхислаш методлари

Укувчилар онгига педагогик таъсир курсатиш методикаси

Кичик мактаб ёшида психологик ривожланиш