Касб-ҳунар коллежларида ўқитиш жараёни - Педагогиka - Рефераты

Касб-ҳунар коллежларида ўқитиш жараёни

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52 KB

Касб-ҳунар коллежларида ўқитиш жараёни Хар томонлама камол топган техникадан маълумоти булган ишчилар тайёрлаш масаласи, аввало, ўқитиш жараёнида ҳал қилинади. Ўқитиш жараёни педогогнинг (ўқитувчи, устанинг) ва у рахбарлик қилаётган ўқувчиларнинг билим, ўқув ҳамда малакалар системаларини онгли равишда ва пухта узлаштиришга каратилган изчил харакатлари мажмуидан иборат. Касб-ҳунар мактабларидаги таълим ўқувчилар шахсини шакллантиришнинг, уларни аклий ва жисмоний камол топтиришнинг умумий ҳамда махсус билим беришнинг энг муҳим воситасидир. Ўқитиш жараёни давомида ўқувчиларининг билиш кучлари ривожлантирилади. Таълим беришда унинг икки томони: ўқитиш ва укиш томонлари хамма вакт равшан ажралиб туради. Ўқитиш-ўқитувчининг Ўқувчиларга билим, Ўқув ва малакалар системаси бериш, уларнинг билиш ва ижодий кобилиятларини ривожлантириш борасидаги фаолияти. Ўқиш-ўқувчиларнинг ўқув фани материалини узлаштириш борасида қиладиган системали ва онгли меҳнати. Ўқитиш мазмуни хамма вакт тегишли ўқув фани программаси билан белгиланишини, ўқувчиларнинг укишини эса ўқитувчи йулга солиб туришини назарда тутиб, мувофаккиятли таълим беришнинг асосий шарти таълим бериш мазмуни, ўқитиш ва укиш орасидаги чамбар-час узвий богланиш деб ҳисобламок керак. Мактабнинг, шу жумладан, касб-ҳунар мактабининг хам, асосий вазифаси усиб келаётган авлодни ўқитиш ва тарбиялашдан иборат. Ўқитиш жараёнини ўрганиш объекти сифатида ажратиб курсатиш асло таълимни тарбияга карши куйиш булмайди. Ўқитувчи ўқувчиларга янги материални тушунтирар, уларнинг кузатишларини, мустақил ишларини ва фаолиятларини ташкил этар

экан, уларда урганилаётган объектларга маълум даража ёндашиш кобилиятини, атрофдаги нарса ва ходисаларни мулохаза қилиш хислатларини шакллантиради, уларни меҳнатга онгли муносабатда бўладиган қилиб тарбиялайди, уларнинг иродаси ҳамда характерини чиниктиради. Бинобарин, ўқитувчилар ўқувчиларга таълим берар экан, уларни тарбиялайди хам. Таълим хамиша тарбияловчи характерда бўлади. тарбия билан таълим орасидаги чамбарчас боғлиқлик, боҳкача айтганда, таълимнинг тарбияловчи характери ўқитиш жараёнининг асосий объектив қонуниятларидан биридир. Таълим, бу масалага ўқитувчи қандай карашидан катъий назар, доимо ўқувчиларни тарбиялайди. Тарбияловчи таъсир таълимнинг ажралмас йулдошидир. Агар ўқув жараёнида ўқувчиларнинг билиш кучларини ривожлантириш, уларда диалектик-материалистик дунёқараш хосил қилиш учун яхши шароит яратилса, таълимнинг тарбияловчи таъсири бирмунча ортади. Ўқитиш жараёнида тарбиялаш дастурида, дарсликларда, ўқитувчининг иш материалида гоявий аҳамиятли ўқув материали танлаш, ўқувчилар активлигини кузгатадиган ва уларнинг аклий ҳамда жисмоний меҳнатда мустақил булишни таъминлайдиган ўқув методларини куллаш, ўқитиш ва меҳнатни хар қайси ўқувчининг индивидуал хусусиятларини ҳисобга олган холдаташкил этиш йули билан таъминланади. Касб-ҳунар мактаблари шароитида ўқувчиларнини тарбиялашнинг муҳим омили уларнинг доимо унумли меҳнатда иштирок этишидир.таълим бериш жараёни тарифланар экан, ўқитувчи ўқитишнинг ички механизмларини билгандагина, ўқув жараёни вақтида идрок этилганларнинг хаммаси ўқувчи онгида акс этиши ва узгариши қандай содир булишини тушингандагина ўқитиш самарали булиши мумкинлигини хам таъкидлаб утиш лозим. Ана шунинг учун хам ўқитувчилар педогогик психология билимларини чуқур эгаллаши зарур. Ўқувчиларни билимларни узлаштириб, объектив дунёни билиб оладилар. Шу нуктаи-назардан олганда, билимларнинг узлаштирилиши билиш

турларидан биридир. Билишнинг умумий қонуниятлари ўқувчиларнинг билиш фаолиятига хам боғлиқдир. Аммо билимларни узлаштириш жараёнининг узига хос хусусиятлари хам бор. Ўқувчилар, асосан, билганларини ўқитувчи рахбарлигида узлаштирадилар, шу сабабли Ўқувчиларнинг субъектив янги нарсани билиш жараёни объектив янги нарсани билиш жараёнига караганди энг қисқа йул билан содир бўлади. Ўқувчилар фанларнинг асосларини узлаштирадилар, улар олдида янги хакикатни кашф этиш вазифаси турмайди. Билимларни узлаштириш жараёнида мушохада юритиш ўқувчиларнинг сезиш тажрибасини бойитади. Билимларнинг каттагина қисмини ўқувчилар бевосита кузатиш асосида эмас, балки билвосита йул билан, яъни, асосан, педогокнинг тушинтириши, китоблар, дарсликлар укиш орқали узлаштирадилар. Ўқувчиларнинг таълим жараёнидаги практикаси хакикат мезонлигича колади, аммо у, аввало, билм, ўқув ва малакаларини ошириш воситаси ҳисобланади. Ўқитиш жараёнини куриб чикшда, ўқув иши назариси ва практикасининг туб проблемаларидан бири ҳисобланган ўқитишнинг боришидаги асосий йўналиш тўғрисидаги масала алохида ажралиб курсатилиши керак. Таълим беришда ўқувчиларни инсоният туплаган ва системага солинган билимлар билан қуроллантириш зарурлигига асосланиш керакми ёки ўқувчилар кобилиятини ривожлантиришга асосланиш керакми? Хозирги замон талаби билимларни узлаштиришни ва ўқувчиларнинг билиш кучларини ривожлантиришни ягона ўқитиш жараёнининг икки томони деб карайди. Ўқувчиларнинг аклий камол топиши купгина йуллар билан боради, бу йулларнинг асосийси-фан ва техника асосларини уларнинг етакчи гоялари ҳамда йўналишлари нуктаи-назаридан узлаштириш. Объектив оламни билиб, шу билан бирга уз кобилиятларини ривожлантириб, ўқувчилар атрофдаги нарса ва ходисаларни урганиҳ методларини, шунингдек, уларга таъсир этиш усулларини билиб оладилар.

Ўқитиш жараёнининг бу қонуниятлари касб-ҳунар мактабларида малакали ишчилар тайёрлашга хам тула таалуклидир. Аммо таълимнинг риривожланаётган бошлангич даврининг нихоятда муҳим эканлигини эътибор этиш билан бирга ( бу даврда шахснинг мукаммал шаклланиши, доимий уз-узидан такомиллашиш кобилияти таъминланади), касб-ҳунар коллежларида ўқув жараёнини ташкил этишда ўқувчиларнинг билим олишларига, уларда малакалар хосил қилинишига купрок урин бериш керак. Бунинг сабаби шуки, нисбатан қисқа вакт ичида фан ва техника асосларинигина узлаштириб колмай, балки ишлаб чиқаришнинг тегишли соҳасидаги техника ва технологияни хам яхши биладиган, муайян характердаги ишларни сифатли бажаришга оид конкрет ўқув малакаларга эга булган малакали ишчи тайёрлаш зарур. Бу нарса ўқув иши мазмуни, форма ва методларини аниқлашда уз ифодасини топади. Билимларни узлаштириш ўқувчилар аклий фаолиятининг илгари силжишига ва унда янги сифат хусусиятлари пайдо булишига, яъни унинг чинакам камол топишига хамма вакт хам ва бирданига олиб келавермайди. Шу муносабат билан ўқув жараёнининг харакатлантирувчикучини ва ўқитишда содир бўладиган барча мураккаб ходисаларни тушиниш муҳимдир. Ўқув жараёнига хам муайян объектив карама-каршиликлар хос бўлиб, улар орасидаги нисбат таълим беришдаги зиддиятларни ташкил этади. уларнинг энг муҳимлари жумласига қуйидагиларни киритиш мумкин:  Ўқитиш мақсадларининг зиддиятлари (масалан, Ўқувчиларнинг хар томонлама умумий камол топиши ва уларнинг мухсус кизикиш ҳамда кобилиятларининг чуқуррок ривжоланиши; тайёргарликнинг политехник йуналганлиг ва конкрет ихтисосликнинг эгалланиши);  Ўқув жараёни мохиятининг зиддиятлари (чунончи, ўқитиш ва укиш);  урганиладиган ўқув материали мазмунидаги зиддиятлар (масалан, илмий информациянинг усиб борувчи окими ва ўқув дастурининг чекланганлиги; илм ва техниканинг мутассил тараккий этиб бориши ва ўқув хужжатларининг вақти-вақти билан янгиланиб бориши);

 айни босқичда ўқувчилар олдида турган билиш вазифалари билан ўқувчиларнинг билим, ўқув ва малакалари даражаси орасидаги зиддиятлар;  Ўқитиш методларидаги зиддиятлар (жумладан, ўқитувчининг рахбарлик роли ва ўқувчиларда мустақилликнинг ривожланиши);  Ўқитишнинг ташкилий формалардаги зиддиятлар (чунончи, ўқитишнинг фронтал усули ва билимлар олишнинг индивидуал характери). ўқитиш, яъни ўқитувчи фаолияти нуктаи назардан, ўқув жараёнларининграёни қуйидаги булимларни уз ичига олади:  Ўқувчиларга ўқув материалини баён этиш ёки уларнинг билимларини мустақил узлаштиришидаги фаолиятига рахбарлик қилиш;  Ўқувчилар билимини пухталаш ва такомиллаштиришга рахбарлик қилиш;  Ўқувчиларнинг уз билимларини амалда тадбиқ этишдаги фаолиятига рахбарлик қилиш, ўқувчиларда ўқув ҳамда малакалар хосил қилиш;  Ўқувчилар кулга киритган ютуқларни анализ қилиш, уларнинг билим, ўқув ҳамда малакаларини текшириб, бахо куйиш.

Адабиётлар 1. И. А. Каримов. «Баркамол авлод орзуси». Т. 1999 й. 2. И. А. Каримов. «Баркамол авлод Узбекистон тараккиётининг пойдевори». Т. 1997 й. 3. В. А. Скакун. «Ишлаб чиқариш таълими устози учун кулланма». Тошкент «Ўқитувчи» 1992 й. 4. Р. Х. Джураев. «Теория и практика интенсификации профессиональной подгогтовки учащихся профтехучилиҳ». Тошкент. «ФАН» 1992 й. 5. С. А. Акмалова. «Таълим назарияси дидактика масалалари бўйича ўқув кулланма». Наманган 1993 й. 6. К. Ж. Мирсаидов. «Махсус фанларни ўқитиш ва ишлаб чиқариш таълими». Тошкент «Ўқитувчи» 1996 й.

Похожие

Касб-ҳунар коллежларида ўқув режалаштириш хужжатлари

Касб - хунар коллежларида укитиш жараёни

Ўрта махсус касб ҳунар таълими стандартлари таълим ва ўқитиш мазмунига қўйиладиган талаблар

Мутаффаккир олимларнинг касб ҳунар таълими хақидаги фикрлари

Касб ҳунар таълимининг таркиб топиши хақида қисқача маълумот