Integratsiyalashgan darslarning samaradorligini oshirish va ta’lim prinsiplari - Педагогиka - Рефераты

Integratsiyalashgan darslarning samaradorligini oshirish va ta’lim prinsiplari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

67 KB

Integratsiyalashgan darslarning samaradorligini oshirish va ta’lim prinsiplari Reja: 1. Pedagogik tizimni muvofiqlashtirishning nazariy va amaliy yo'nalishlari. 2. Muvofiqlashtirishning tarkibiy tuzilishi. 3. Muvofiqlashtirishda yangiliklarni bloklashtirish. 4.Ta'lim sohasidagi innovatsiya jarayonlari turlari.

Asosiy tushunchalar: pedagogik tizim, nazariy va amaliy, muvofiqlashtirish, bloklashtirish, innovasiya, jarayon. Avvalo, qaysi darslarni integrasiyalash uchun mos kelishini aniqlab olish kerak. Bunday darslarning asosi turli fanlar asosiy mavzulari esa mazmunining yaqinligi va mantiqiy alokalari bilan bog'liq. Savod o'rgatish darslari (o'qish va yozishga o'rgatish). Integrasiyalangan darslar boshdan integrasiyalangan kurs bu sinfdan tashqari o'qish. Bu erda yaxlit jarayon kechadi: A) kitob o'qish asbobi sifatida o'qish darslarida olgan ko'nikmalarini takomillashtirish; B) matn ustida ishlash; V) suhbatdoshlar doirasini tanlash, kitoblarni tanlash kabi. Matematika ham integrasiyalangan kurs- arifmetik materialni o'zlashtirishga imkon beruvchi arifmetika, algebra va geometriya elementlari va shu bilan birga algebra va geometriya, mehnat ta'limi asoslarini o'rgatishga tayyorgarlik. Boshdan integrasiyalangan kurs tabiatshunoslik (tabiatshunoslik asoslari, geografiya). Boshda integrasiyalangan yuqoridagi kurslardan tashkari quyidagi fanlar o'zaro birikishi mumkin: o'qish – rus tili, o'qish – tabiatshunoslik, o'qish – tasviriy san'at, o'qish musiqa, tabiatshunoslik – matematika, tabiatshunoslik – mehnat ta'limi, matematika – mehnat ta'limi, matematika - jismoniy tarbiya. Didaktik tizimda predmetlararo asoslashda integrasiyalash o'qituvchi (ta'lim berish) va o'quvchi (ta'lim olish) harakatlarining mos kelishini ko'zda tutadi. Ikkala faoliyat ham umumiy tuzilishga ega: maqsadlar, sabablar, mazmun, vositalar, natijalar, nazorat. Biroq o'qituvchi va o'quvchi faoliyatlarining mazmunida farq bor. 1. Maqsadli bosqichda o'qituvchi umumiy maqsadni qo'yadi. O'quvchilar, o'qituvchi boshchiligida predmetlararo bog'liqliklarini tushunib etishlari, turli predmetlardan kerakli bilimlarni tanlab olishlari kerak, bunda ular o'z e'tibor

fikrlarini faqat umumiy bilimlarini o'zlashtirishga emas, balki, ko'chirish, tahlil qilish, shaxsning belgilari, qobiliyat va qiziqishlarining rivojlantirishga qaratishlari kerak. 2. Isbotlash bosqichida o'qituvchi o'quvchilarning dunyoqarashini o'stiruvchi bilimlarga turli predmetlar tushunchalarini umumlashtirishga rag'batlantiradi. O'quvchilar o'z irodalarini, dunyoqarashini kengaytiruvchi bilimlarga qiziqishi yo'naltiriladi. 3. Faoliyatning mazmun bosqichida o'qituvchi yangi o'quv materialini kiritadi, shu bilan birga integrasion dalillar, tushunchalar, muammolar majmui darajasidagi boshqa predmetlardan olingan tayanch bilimlarni jalb qiladi. O'quvchilar umumpredmetli tushuncha, muammolarni umumiy bilimlar darajasida o'zlashtiradilar. 4. Vositalar tanlash bosqichida o'qituvchi turli predmetlar bilimlarini umulashtirishga yordam beruvchi ko'rgazmali vositalarni darsliklar, tablisalar, sxemalar, savolnomalar, amaliy vazifalar. O'quvchilar ko'chirish, umumlashtirish, biriktirish xarakterlarini integrasion masalalarni hal qilishda ko'rgazmali vositalar yordamida bajaradilar. 5. Keyingi bosqis – natija. O'qituvchi ta'lim berish, rivojlantirish, tarbiyalash, maqsadida integrasiyani amalga oshirish uchun pedagogik bilimlarni qo'llaydi. O'quvchi bilimlar tizimida umumlashtirib, ularni amalda qo'llaydi. 6. Nazorat qilish bosqichida o'qituvchi bir- biri bilan bog'langan predmetlarga o'quvchilarnnng tayyorgarligini baholaydi, nazorat qiladi, o'zlashtirish sifatida baholaydi. O'quvchilar o'z bilimlarini baholashni, turli predmetlar bo'yicha o'z-o'zini ham, ularni birlashtirish ko'nikmalarini nazorat qiladilar. Tekshiruvlar ko'rsatishicha integral yondashuvni amalga oshirishga yordam beruvchi usul va vositalarga: 1. Evristik suxbatlar; 2. Umumiy suxbatlar; 3. Ekskursiyalar;

4. Ona tili, tabiatshunoslik darslarida kuzatishlar, badiiy asarlar matteriallari asosida nutq o'stirish uchun yozilgan ijodiy ishlar; 5. Ta'limning ko'rgazmali bo'lishi, metodlari; 6. Mustaqil ishlar; 7. O'qish, matematika darslarida og'zaki rasm chizish; 8. Imo ishoralarni ko'rinishlar (pantomimolar); 9. Tabiatshunoslik darslarida tabiat tasvirlarini ifodali o'qish; 10. Ona tili darslarida tabiatshunoslikka oid diktantlar, matnlar yozish (shu sinfga tsgishli orfogrammalarni takrorlagan holda); 11. O'lkashunoslik asosida matematik masalalarni hal qilish, schish va boshqalar. Ta’limni tabaqalashtirishda rad etmaydigan, uni to'ldiradigan integrasiya tizimini kiritish yaxlit dunyokarashga, o'zidagi bor bilimlarini mustaqil tartibga solish va turli muammolarni hal qilishga noan'anaviy yondoshish qobiliyatiga ega bo'lgan bilimdon yoshlarni tarbiyalashga an'anaviy prsdmstlarga bo'lib o'qitishga nisbatan ko'prok yordam beradi. Ta'limni integrasiya qilish mohiyati nimadan iborat? Ta'limga bog'liq «Integrasiya» tushunchasi 2 ta ma'noga ega: 1. O'quvchida atrof-olam to'g'risidagida yaxshi tasavvur hosil qilish (bu erda integrasiya ta'lim maqsadi sifatida ko'riladi). 2. Predmetli bilimlarnn yaqinlashtirish uchun umumiy platformani topish (bu erda integrasiya - ta'lim vositasi). Integrasiya ta'lim maqsadi sifatida olam tizimining alohida qismlari bog'liqligini ko'rsatuvchi bilimlarni berish emas, bolani barcha elsmentlari bir-biriga bog'lik yaxlit olamni tasavvur qilishga birinchi qadamlarida o'rgatish kerak. Bu maqsadni boshlang'ich maktab amalga oshirishi kerak. Integrasiya - predmetli bilimlar chegarasida yangi tasavvurlarni qabul qilish vositasi. Birinchi navbatda tabaqalashni bilimlar orasida bilmagan joylarni to'ldirish, ular orasidagi aloqalarni o'rganish lozim.

U ta'lim oluvchining bilimini oshirishga, ta'limdagi tor ixtisoslashtirishni yangilashga yo'naltirilgan. Shu bilan birga integrasiya ta'liminnng klassik o'quv predmetlari o'rnini egallashi kerak emas, u faqat olinayotgan bilimlarni yaxlit bir tizimga birlashtirishi kerak, xolos, Muammoning qiyin tomoni integrasiyaning ta'lim boshidan oxirigacha dinamik rivojlantirishdadir. Agar boshida «hamma narsa to'g'risida ozgina bilish» lozim bo'lgan bo'lsa, keyinchalik tarqoq bilim na ko'nikmalarni birlashtirish kerak bo'ladi va oxiriga kelib «ozgina narsa to'g'isida hammasini bilish» kerak bo'ladi, ya'ni bu yangi integrasiya darajasidagi ixtisoslashtirishdir. Pedogogik tizimini muvofiqlashtirish Umumiy pedagogika tizimiga bo'lgan umumiy innovasiya, uning o'quv- tarbiya jarayonini muvofiqlashtirish-ko'p sonli imkoniyatlardan eng qulayinito'plab olish jarayyonidir. Shunday murakkab, entamik, ko'pqirrali, nearxik, pedagogik-, padagogika tizimida ishlash mumkin.Muqobillar, shuningdek oqim va o'quv ta'lim faoliyatini tashkiletishning maqsadli yo'llari mavjud. Lekin ulardan bittasigina aniqvaziyat uchun to'g'ri mos kelishi mumkin. Uni qidirib toppish muvofiqlashtirishning asosiy vazifasidir. Bu vazifa mumkin bo'lganmuqobillarni taqqoslash va boshqa mavjud imkoniyatlarni baholash yo'libilan, hal etiladi. Muvofiqlashtirish deganda pedagogika tizimi qaysi maqsadlar uchun tashkil etilgan bo'lsa o'sha maqsadlarga mosmunosiblik darajasini aniqlash mumkin. Bir sharoit uchun erishilgan muvofiqlik hech qachon boshqa sharoitlarga mos kelmaydi. Shuninguchun muvofiqlashtirish tushunchasi aniqlikni talab qiladi. Muvofiqlashtirish umumiy bo'lish mumkin emas, u faqatgina belgilab olingan masofaga nisbatan yuzaga kelishi mumkin. U faqatgina belgilab olingan masofaga nisbatan yuzaga kelishi mumkin. Shu bilan birga padagogika tizimini qay maqsadda muvofiqlashtirsh, qay bir ko'rsatmalar qo'yilgan maqsad bilan muvofiqligi mos bo'lishiga erishish kerakligini aniq tasawur erish zarur.

Muvofiqlashtirish, nazariy va amaliy yo'nalishlarini ajrata bo'lish zarurdir. Muvofiqlashtirish tushunchasining sinonimi nazariy asosda muqobillarni hisoblash, chimalab ko'rish, taqqoslash va solishtirishdir. Muvofiqlashtirish amaliy yo'nalishda yangilik kiritish, qayta tashkil etish, qayta kurish, unga qo'yilgan masalalarni echish eng qulay holga keltirishdir. Muvofiqlashtirish masalalarnini echish asosiy o'lchov - mezonlarini tanlashda boshlanadi. Muvofiqlashtirish mezoni - bu rivojlanish mumkin muqobillariga baho berish va ulardan eng yaxshisini tanlab olishni amalsam oshirish uchun mos bo Mean helcnlardir Mezon - o'lchov bir ko'rsatgichdan iborat mantiqning talab etishigaqaramay, pedagogika u har doim kompleks bo'lib chiqadi, chunki pedagogika tizimida o'tib boruvchi jarayonlar sabab oqimlarini ajratishiloji bo'lmaydi. Oldin ko'rsatib o'tilgalganidem kerakli natijalarga o'qituvchi va o'quvchilarni haddan tashqari ish bilan band etish yo'llari bilan erishish mumkin. Qo'shimcha yuk ish qobiliyatining pasayishiga, yomonlashiviga olib keladi. Muvofiqlashtirishning o'lchov mezonlari kerak. Faqat shundagina o'zi uchun mumkn bo'lgan chegarada ish olib boruvchi o'rgatuvchi va o'quvchilar ortiqcha yuksiz o'quv- ta'lim jarayonini optimal deb hisoblash mumkin. Eslatib o'tish kerakki, ilgarigi qoidalar bo'yicha, ularni hali hech kim bekor qilgani yo'q, birinchi sinfda bola vazifalarini bajarish uchun 1 soat, ikkinchi sinfda 1,5 soat, uchunchi - to'rtinchi sinflardan 2 soat, beshinchi - oltinchi sinflarda 2,5 soat, ettinchi sinfda 3 soat, sakkizinchi - to'qqizinchi sinflarda 4 soat sarflashi kerak. Shunday qilib, o'quv-tarbiya jarayonini muvofiqlashtirishning asosiy mezon - o'lchovi safatida ikki ko'rsatgich bir - biri bilan bog'liq holda qo'llaniladi. 1. Ta'lim - tarbiya va o'quvchilarning rivojlanishida o'sha sharoitlarda iloji boricha yuqori natijalarga erishish. 2. Har bir yoshdagi o'quvchilar va o'qituvchilar sinfi uy ishlarini bararilishlari uchun sarflanadigan vaqtlarini o'rnatilgan normativlarga rioya qilish. Muvofiqlashtirishning metodik asosi bo'lib, padagogik jarayonning hamma

kompenentlarini, o'zaro qonuniy aloqalarini birgalikda murakkab dinamik tizimlarini boshqarish, umumiy nazariyaga tayanib o'rganishni talab qiluvchi tizimli yondashish hisoblanadi. Falsafiy kategoriyalar bo'yicha muvpfiqalashtirish "chegara" ga aoslanadi. U pedagogika tizimi u yoki bu tashkil etuvchilarni giperbolizasiyalashtirish faoliyat suratini, o'qitish murakkabligini ko'taib yoki pasaytirib yuborishda qarshi chiqadi, aynan ularni ko'rishga muvoflq chegara tanlashni talab etadi. Pedagogika tizimini muvofiqlashtirish asosiy metodologik talablar quyidagilardan iborat: Muvofiqlashtirishni boshqarish tartibi butun tizimni birdek qamrab olishi. Optimal muqobilni tanlab olishda o'quv - tarbiya jarayoni qonuniyatilarning hamma tizimiga tayanish. Tizim tashkil etuvchilarning hammasini muvofiqlashtirish imkoniyatlarini muntazam qayd etib borish. Muvofiqlashtirishni yanada yuqoriroq masalalar va ularni echishda yanada takomillashgan texnologigani qo'llab boruvchi doimiy harakatlanuvchi innovasion jarayon sifatida qaraladi. Shunga e'tibor berish kerakki, bir tomondan muvofiqlashtirish padagogik jarayonning mavjud sharoitga moslashuvini nazarda tutsa, boshqa tomondan o'zi yangi sharoit yaratib, unga pedagogik jarayon moslashishini talab qiladi. Bu yerda hech qanday qarama - qarshilik yo'q, chunki bu ikki jarayon bir biri bilan bog'liq holda davom etadi. Agar siz bugun sharoitga moslashsak bu bizga bog'liq bo'lmagan vaziyat bilan bog'liqdir. Lekin pedagog har doim ham ularni muvaffaqatli borishi uchun muvofiqlashtirishga intiladi. Amalda muvofiqlashtirish sinf va umuman maktab o'quvchilarini erishgan bilimlarini shuningdek tarbiyasini rivojlanganlik darajasini belgilangan ko'rsatgichlar bilan bog'olashda boshlanadi. Odatda, uni aniq belgilangan ko'rsatgich bilan baholash darajasiga pastroq bo'ladi. Biroz vaqtdan

keyin natijalarni o'sishining mumkinlik darajasiga loyihalashtiriladi. So'ngra "ko'zlangan o'zgarishni ta'minlashga qaratilgan o'quv-tarbiya choralari tizimi qo'llaniladi. Bu ishlar yakunida erishilgan natijalar av jarayonlar optimal mumkin bo'lganlari bilan solishtiriladi, o'quvchi va o'qituvchi uy vazifasi va sinfdan tashqari ish olib borishga ketkazgan kuchlari normativdagisi bilan solishtiriladi va muvofiqlashtrish darajasi haqida hulosa chiqariladi. Muvoflqlashtrish o'quv - tarbiya jarayoni qonuniyatlari va asoslaridan tabiiy kelib chiqibchi uslublr tizimi orqali amalga oshiriladi. Maktab, pedagog va o'quvchilar faoliyatining quyidagi darajalari ma'lum yetarli emas, jiddiy (og'ir, mushkul) yomon ahvol, tushunarli. Oxirgisini ta'minlash uchun o'quv- tarbiya jarayonini muvofiqlashtirish. Umumiy talaba sifatida kompleks yondashish, rejalashtirish, amaliy faoliyat choralarini tadbiq etadi: Pedagogika tizim hususiyatlami hisobga olgan holda masalalami aniqlab olish. Predmetlararo yo'nalishlarni bir- biriga muvofiqlashtirishda asosiylarini aniqlash yordamida o'quv - ta'lim jarayoni mazmunining optimal variantini tanlash, rasional mazmun tuzilishini ko'rish. Qo'yilgan masalalami o'z vaqtida muvaqaqqiyatli bajarish imkonini beruvchi o'quv - tarbiya jarayoni uslub va shakllani tanlash. b. O'quv tarbiya faoliyatida boshqarish va o'zining boshqarishning rasional birga olib borilishi, uning borishini to'g'rilash va tuzatish. Asta sekinlik bilan ta'lim bershga tarbiya esa o'zini 93% tarbiyalashga yo'nltirish kerak. O'quv - tarbiya jarayoni natijalari va ularga o'matilgan optimal ko'rsatgichlar bo'yicha erishish uchun vaqt va mahsulot uchun sarflangan harakatlar bo'yicha nisbati tahlil qilinadi. Agar o'quv -tarbiya rjarayonini optimalashtirish bo'yicha asosiy pedagogik harakatlami qisqacha yakun qilib olsak, unda quyidagilar ega bo'lamiz : Masalalami aniqlash va umumlashtirish; Generalizasiya; Predmetlar yo'nalishlararo muvofiqlik;

Ulami solishtirib, baholash asosida muqobillarni tanlab olish, Gumanizasiya (insonparvarlashtirish ) Muhim sharoitlar yaratish; Boshqarish va o'zini - o'zi boshqarishning birgalikda olib borish. Jarayonni o'z vaqtida tuzatib, tartibda solib borish; Uning natijarini belgilangan tartibda solib turish; - Innovasional jarayonning muntazamligi va asta - sekinligi. Qadimligik atamasiga vayangilik, yoki aniqrog'i eskilik qatlami vayangilik qatlamidan iborat yangilik bu birlashib ilgargi bilishni to'ldiradi va ravshanlantiradi. Har qanday vositaning yangiligi shaxsiy kabi vatq tushunchasida nisbiy turadi. Biror o'qituvchi uchun yangi yangi bo'lgan narsa ikkinchi o'qituvchi uchun yangi bo'lmaydi. Yangilik har doim aniq tarixiy ifodaga ega bo'ladi. Aniq vaqtda yaratilib, aniq tarixiy bosqichda masalalarni yechib, yangilik qisqa vaqt ichida ko'pchilik mulki, odatiy tusga kiradi. Masalan, Ya. A Kaminsiyning sinf bo'lib dars o'tish ta'lim tizimi Ibn Sinoning provoskov tartib nazariyasi, A Avloniy Munavvar Qori va boshqalaming o'z davrining buyuk g'oyalari bo'lib qoladi, ularni o'sha vaqtni hisobga olmay qarab chiqish vahatto baholash mumkin emas. Hususiy yangilik - nisbatan yagilikning turlaridan biri. Hususiy yangilik mahsulot elementlaridan biri kundalik zamanoviylashtirilishi tartibida yangidan ishni anglatadi. Jism qandaydir bir jihatdan yangilanadi. Hususiy yangiliklar to'planib borishi uning to'la o'zgarishga absoyut yangilik va radikal yangilik kiritishsiz olib kelishi mumkin. Shartli yangilik ilgari bo'lgan elementlarning g'ayri oddiy birlashuvi va natjasida hosil bo'ladi. Bu o'z - o'zidan yangilik emas, lekin bu qo'llanishida murakkab va ilg'or va qayta tuzilishiga olib keladi. Bundan tashqari, sub'ektiv yangilik ko'rsatiladi, bunda ushbu sub'ek uchun ob'ekt yangi bo'ladi predmet va hodisalar biro dam uchun umuman yangi bo'lishi, ushbu jamiyat uchun yangi ko'rsatgich va boshqa jamiyat uchun yangi bo'lamasligi mumkin. Yangilikning muhim tamoni, u ushbu ob'ektning ilgarisidan nimasi bilan farq qilishini ko'rsatilib beradi. Masalala, taklif etilayotgan o'qitish metodikasi

ilgarigi ma'lumotlariga ko'ra quyidagi qismlar ajratiladi: Ma'lum bo'lganini boshqa ko'rinishdagi ko'rish (keltirish) yangi amalda yangilik yo'q bo'lib - rasman yangilik. Ilgari ma'lim bo'lganga aniqlik kiritish. Ilgari ma'lum bo'lganini muhim elementlar bilan to'ldirish. Sifali yango ob'ekt yaratish. Yangilik - bu ayni vosita, innovasiya bu esa ma'lum bosqichlar bo'yicha rivojlanadi. Innovatikada bu yangiliklar kiritishning hayot sikli tushunchasida aksini topadi. Birinchi blok (to'plam) - pedagogikada yangilik yaratish bloki shu yerda pedagogikada yangi pedagodik yangiliklarni klassofikasiyalash, yangilik yaratishga shartlari, yangilik mezoni yangilikning uning o'zlashtirish va foydalanishga tayyorlash o'lchovi, odatlar va navotirlik pedagogik bosqichlari yangilik ijodkorlari kabi kategoreyalar ko'rib chiqiladi. Shu bilan birga pedagogika yangilik kategoreyasi chegarasi nazariyasini ishlab chiqish katta ahamiyatga ega. Bu tushunchalalrni pedagogik neologiya o'rganadi. Ikkinchi blok - yangilik baholash o'zgartirish va tushunish bloki: Yangilikni o'zlashtirish jarayoni turlari va baholash, pedagogik hamkorlik pedagogika kosenvator va innovasion muhit pedagogik birlashmaning yangilkka baholash va qabul qilishga tayyorlash. Bu tushunchalarni pedagogik aksialogiya o'rganadi. Uchunchi blok - yangilikdan foydalanish va qo'llash bloki. Ushbu blokda , tadbiq etish, yangilikni qo'llash va foydalanish turlari va qonuniyatlari o'rganiladi.Butushunchalar bloki peagogikapraksianalogiyadeb nomlanuvchi tadbiq o'rgatish bilan bog'liq. Pedagogika innovasiyalar qayta takrorlashidan iborat. Pedagogika va ta'lim tizimi uchun bu o'ziga hos hususiyat, shu sababli yangilik nazariyasi va amaliyot ko'pgina qarama - qarshiliklar keltirib chiqaradi, chunki pedagogika birlashmasi ilgari bo'lgani kabi yondashib, bu yangilik takrorlashi, eski emas. Yoki eskisining yangidan qayta tiklanishi ekanini sezmaydilar.

A d a b i y o t l a r : 1 . K a r i m o v I . A B a r k a m o l a v l o d - O ` z b e k i s t o n t a r a q q i y o t i n i n g p o y d e v o r i . T o s h k e n t “ O ` z b e k i s t o n ” 1 9 9 7 2 . B a r k a m o l a v l o d o r z u s i . T u z u v c h i m u a l l i f . S H . K a r i m o v v a b o s h q a l a r . T o s h k e n t “ S h a r q ” 1 9 9 9 3 . M a v l o n o v a . R , R a x m o n q u l o v a . N . B o s h l a n g ` i c h t a ` l i m n i n g i n t e g r a t s i y a l a s h g a n p e d a g o g i k a s i . T o s h k e n t “ O ` q i t u v c h i ” 2 0 0 6 4 . T u r s u n o v . I , N i s h o n a l i y e v U p e d a g o g i k a k u r s i . T o s h k e n t “ O ` q i t u v c h i ” 1 9 9 7

Похожие

Ta’lim tamoyillari (prinsiplari)

Boshlang’ich maktabni integratsiyalash va integratsiyalashgan rejalashtirish

Ta’lim va ishlab chiqarish o’rtasidagi aloqalarni amalga oshirish jarayonlari

Ichki ishlar organlari profilaktik faoliyatini tashkil etishda tarbiya va ta’lim jarayonining qonuniyatlari va prinsiplari

Nazariy ta’lim tizimlari