Харакат – таянч аъзолари жарохатланган болалар ва улар билан олиб бориладиган коррекцион ишлар - Педагогиka - Рефераты

Харакат – таянч аъзолари жарохатланган болалар ва улар билан олиб бориладиган коррекцион ишлар

Загружено в:

23.09.2022

Скачано:

0

Размер:

42.5 KB

Харакат – таянч аъзолари жарохатланган болалар ва улар билан олиб бориладиган коррекцион ишлар Режа: 1. Ҳаракат – таянч аъзолари бузилган болаларнинг бошқа тоифадаги аномал болалардан фарқи. 2. Ушбу болалардаги нуқсоннинг келиб чиқиш сабаблари. 3. Болалар церебрал фалажлиги. 4. Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болалар билан комплекс ёндашган холда олиб бориладиган коррекцион ишлар. 5. Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болалар билан олиб бориладиган таълим-тарбия ишлари. 6. Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болалар аномал болалар тоифасидан бири сифатида. 7. Боланинг ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланишининг сабаблари. 8. Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болалар билан олиб бориладиган таълим-тарбия ишларининг ўзига хослиги. 9. Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болалар учун дефференциал ва интеграциялашган таълимни ташкил этиш.

Ҳар қандай ота – она ўз оиласида соғлом фарзандни, жисмонан бақуват, рухий тетик, фикрлаш қобилияти соғлом, иймон – этиқоди бутун, билимли, маънавияти юксак, мард ва жасур, ҳар томонлама камол топишини истайди. Мустақиллигимизнинг дастлабки йиллариданоқ Респупликамизда соғлом авлодни тарбиялашга катта эътибор берилмоқда. “Баркамол” авлодни тарбиялаш масаласи давлат сиёсати даражасига кўтарилиб, бу масалага устувор вазифа деб қаралмоқда. Мустақил ватанимизнинг биринчи ордени “Соғлом авлод учун” деб аталган, “Соғлом авлод учун” халқаро хайрия жамғармасининг тузилганлиги. 2000 йилни “Соғлом авлод йили”, 2001 йилни “Она ва бола йили” деб элон қилинганлиги фикримизнинг далилидир. Президентимиз томонидан “Соғдом авлод” рукунидаги, махсус ёрдамга мухтож бўлган болаларни соғломлаштириш, уларни соғлом кишилар қаторига қўшиш, ижтимоий моддий жихатдан химоялаш, мехнатга, ижтимоий хаётга мослаштириш масалаларига доир қатор қарорлар, хужжатлар чиқарилмоқда, қабул қилинмоқда. Республикамизда сўнги пайтларда болаларнинг соғлом туғилишини таъминлаш, аномалияларни олдини олиш хамда жисмоний ёки рухий ривожланишда камчиликлари бўлган болаларни эртароқ аниқлаш чора – тадбирлари устида талайгина ишлар амалга оширилмоқда. Бу масалани тез ва самарали ҳал бўлишини таъминлаш мақсадида онанинг хомиладорлик давридан бошлаб, то бола вояга етгунга қадар унинг ривожланиши тиббиёт ходимлари, ўқитувчи ва тарбиячилар, психолог, дефектологлар томонидан назорат қилиниб, “Соғлом авлод” дастурини тўғри амалга оширилишини таъминлаш чора – тадбирлари ишлаб чиқилмоқда, ташкил этилмоқда. Натижада, харакат – таянч аъзолари жарохатланган болалар ҳам аниқланиб, уларга махсус ёрдам кўрсатилмоқда. Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болаларнинг кўпчилигига ногиронлар аравачалари олиб берилганлиги сабабли, улар боғча ва мактабларга қатнай бошладилар.

Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болалар церебрал фалажи, полиомиелит (шол касаллиги асорати), харакат таянч азоларининг турли туғма ва оттирилган деформацияси – артрогрипос, оёқ қўлларнинг мажрухлиги ахондроплазия ёки хондродистрофия – тана, бўйин, бошнинг нормал ривожланаётган бир пайтда туғма оёқ – қўл суяклари ўсишининг орқада қолиши, миёпатия – мушак тўқималарида модда алмашинуви билан боғлиқ бўлган ирсий касалликда мушаклар яхши қисқармайди, киши қўл – оёқни харакатга келтира олмайди. Ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган болаларнинг кўпчилигида мия фалажи кузатилади. БЦФ (Болалар церебрал фалажлиги) касаллиги хали етилмаган, шаклланиб бўлмаган миянинг касаллигидир. Онанинг хомиладоарлик даврида маълум касалликлар билан касалланиши, туғилиш вақтидаги патологик ўзгаришлар, туғилгандан то бир ёшгача давр ичида боланинг касалланиши натижасида бош миянинг ҳаракат зоналари шикастланади, унинг натижасида эса миянинг яхлит етилиши кечикади ва бузилади. Оқибатда боланинг умумий ҳамда нутқий моторикаси (ҳаракатчанлиги) фаолияти бузилади. Нутқнинг ривожланмаслиги эса, интелектуал ривожланишни секинлаштиради. Киши организимининг асосий функциялари – нафас олиш, қон айланиш, ютиниш, тана ҳаракати, нутқий ҳаракатлар ва бошқалар ҳаракат орқали мушакларнинг қисқариш натижасида содир этилади. Ҳаракатлар ихтиёрий ва ихтиёрсиз бўлади. Аниқ мақсадни кўзлаб бажарилган ихтиёрий харакатлар инсон хатти харакати, хиссий – иродавий қобиляти, билиш фаолиятини, хулқнинг шаклланишида асосий рўл ўйнайди. Мужассам нуқсонли болалар ва улар билан олиб бориладиган педагогик коррекцион ишлар мазмуни. Дунёдаги 500 милион ахолининг 10% ногиронлардир. Шулар жумласига мужассам нуқсонли аномал болалар ҳам киради. Мужассам

нуқсонли аномал болаларда бир неча нуқсон биргаликда кузатилади. Улар комплексли нуқсонли болалар категорияси деб ҳам номланади. Оналар ва болалар саломатлигини яхшилаш, ногиронликнинг олдини олиш, экологик мувозанатни янада барқарорлаштириш юзасидан мамлакатимизда мустақиллигимизнинг биринчи куниданоқ мунтазам амалий ишлар олиб борилмоқда. Республикада касал болалар туғилиши кўрсаткичи минг ахолига нисбатан 1991 – йилдаги 34,5 дан 2000 – йилда 21,4 га камайди. Демак, ҳали ҳам бу борада кўпгина ишлар олиб борилиши лозим. Аёллар, айниқса қизлар орасида учрайдиган чекиш, спиртли ичмликлар ичиш, наркотик моддалар қабул қилиш, шифокор маслахатисиз дори – дармонлар қабул қилиш, экологик муаммолар ва бошқа холатлар ногирон болалар туғилишига сабаб бўлаётганини ва уни олдини олиш боасида кўпроқ балоғат ёшидаги йигит – қизлар орасида тушунтириш ишлари кенг тарзда олиб борилиши мақсадга мувофиқдир. Олимлар томонидан аниқланган 400 дан ортиқ дори – дармонлар хомила ривожланишига (дастлабки 1 – 2 ойлар) салбий таъсир этади. Мужассам нуқсонли махсус ёрдамга мухтож тоифасига кар – кўр - соқов болалар, кар ва ақли заиф, кўр ва олигофрен, ҳаракат – таянч аъзолари жарохатланган ва кўр ёки ақли заиф ҳамда хокозолар кирадилар. Охирги йилларда кўр ва заиф кўрувчи болалар сони анча камайди. Офтолмалогик юутуқлар, эрта диагностиканинг янги усулларининг қўлланилиши, кўриш органлари касалликларини даволаш ва коррекция қилиш натижасида махсус мактаб ўқувчиларининг контингенти сезиларли даражада ўзгарди. Кўр болалар нисбатан камайди, аммо заиф кўрувчи болалар сони кўпайди. Уларнинг орасида мактаб дастурини ўзлаштира олмайдиган болалар яққол кўрина бошлади. Комплекс, яъни ҳар томонлама текшириш, ўрганиш натижасида уларнинг кўриш қоблятининг бузилиши билан бирга олигофрения типидаги ақли заифлик ҳам мавжудлиги аниқланди.Заиф кўрувчи ва ақли заиф бўлган болаларнинг ўқитиш ва тарбиялаш анча мураккаб ва ўзига хосдир. Одатда кўр ва заиф кўрувчи

болалар “Брайль” системасида ўқиш ва ёзишни ўрганадилар. Тўғри ташкил этилган таълим натижасида кўр болалар нуқта – релефли шрифтни тез ўрганиб оладилар. Ақли заиф кўр болаларда бу жараён секин кечади. Бунга бир қанча сабаблар мавжуд бўлиб, марказий нерв системасининг органик шикастланиши натижасида ақли заиф кўр боланинг компенсатор имкониятлари суст бўлади. Махсус ташкил этилган ишлар туфайлигина эшитиш анализаторлари компенсатор вазифасини бажаради. Ақли заиф ўқувчиларнинг тафаккури, тасаввури, нутқ фикирлаш қобилятини ривожлантиришда ёрдамчи мактабда кўргазмали қуроллардан кенг фойдаланилади. Кўрлар мактабида кўпроқ нутқ сўзга махсус тифлографик кўргазмали қуролларга асосланган холда иш юритилса, ақли заиф кўр болалар билан бошқачароқ иш юритилади. Иккала холатда ҳам биринчи новбатда боланинг абстракт тафаккури яхши ривожланган бўлиши керак. Ақли заиф болаларнинг эса билиш фаолияти турғун бузилган бўлади. Ақлан ва заиф кўрувчи болаларнинг таълим тарбиясига махсус ёндашган холда, махсус яратилган тизим асосида ўқитиш ва тарбиялаш лозим. Мужассам болалардан эшитиш қобиляти ва ақли заиф болалар биринчи бўлиб ўрганилган эди. Кар ва заиф эшитувчи болаларда иккиламчи ҳодиса сифатида ақлан заифлик кузатилиб борилади. Натижада интелекти соғлом, эшитиш қобиляти заиф болаларни ҳам авли, ҳам эшитиш қобиляти заиф болалардан амалда ажратиш анча мушкул, айниқса илк ёшлик чоғларида. Ҳозирги кунда улар учун диффeрeнциал – диагностик меъзонлар ишлаб чиқилган. Ақли ва эшитиш қобиляти зайф болалар карлар ёки заиф эшитувчи болалар мактаб интернатларининг ёрдамчи синфларида ёрдамчи мактаб дастури бўйича таълим оладилар. Ёрдамчи синфлар кўрлар ва заиф кўрувчи болалар мактаб интернатлари ҳам мавжуд. Мужассам нуқсонли болалар тоифасига кўр, кар соқов болалар ҳам киради. Бу тоифадаги болалар нуқсони анча мураккаб. Кар соқов кўр болалар теварак атрофдан ахборот олиш имкониятидан махрум бўлганлиги туфайли аклан ривожланмайди. Бироқ махсус ташкил этилган ёрдам туфайли бу

болалар тўлиқ интелектуал ривожланиш имкониятига эгадирлар. Уларга барча мураккаб мулоқат турлари яратилади, нутқи ўстирилади ва улар баркамол нутқдан тортиб, то сўз нутқигача эгаллай оладилар. Бу эса уларнинг ўрта мактаб дастуринини эгаллаб, хатто олий ўқув юртларини ҳам бошқалар қатори битиришларига имкон беради.

Похожие

Мужассам нуқсонли болалар ва улар билан олиб бориладиган педагогик коррекцион ишлар мазмуни

Олигофрен болалар билан олиб бориладиган педагогик коррекцион ишлар мазмуни

Рухий ривожланиши сустлашган болалар билан олиб бориладиган коррекцион ишлар

Эшитишида нуқсони бор бўлган болалар билан олиб бориладиган педагогик коррекцион ишлар

Кўзи ожиз ва заиф кўрувчи болалар билан олиб бориладиган педагогик коррекцион ишлар