Дарс – мактабда ўқув ишини ташкил этишнинг асосий шакли. Дарсга қўйиладиган талаблар - Педагогиka - Рефераты

Дарс – мактабда ўқув ишини ташкил этишнинг асосий шакли. Дарсга қўйиладиган талаблар

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

46 KB

Дарс – мактабда ўқув ишини ташкил этишнинг асосий шакли. Дарсга қўйиладиган талаблар Режа: 1. Дарс мактабдаги ишларнинг асосий шакли сифатида. 2. Дарсларнинг турлари ва тузилиши. 3. Дарсни тайёрлаш ва ўтказиш.

1. Дарс мактабдаги ишларнинг асосий шакли сифатида. Дарс ўқувчиларнинг доимий таркиби, машғулотларнинг аниқ белгиланган рамкага эгалиги (ҳар бир дарс 45 минут давом этади); жадвал олдиндан тузиладиган ва ўқув ишлари бирор аниқ мавзуда ташкил этилиши каби ўзига хосликларга эга бўлган таълимнинг жамоа шакли ҳисобланади. Дарсда ўқитувчи билан ўқувчининг ўзаро муносабат жараёни шахсий алоқага асосланган. Қитувчи дарсда истисносиз барча ўқувчиларнинг фаолиятларини йўллайди ва назорат килади, шунингдек, ўқувчиларнинг ўзлари орасидаги ўзаро алоқа ва ўзаро контролни қўллаб қувватлайди. Ўқитувчининг дарсдаги иши барча ўқучиларнинг дарснинг ўзидаёқ ўрганилаётган билим асосларини эгаллашлари, зарур кўникма ва малакаларни ҳосил қилишлари учун замин яратади. 2. . Дарсларнинг турлари ва тузилиши. Дарс – дарсларнинг бутун тизимидаги звено бўлиб, улардан ҳар бири ўзининг маълум вазифасини ҳал қилади. Бу вазифа ўқитиш звеноларидан келиб чиқади. Бундай айрим дарслар барча звеноларни, бошқалари фақат айримларини, учинчилари фақат биттасини қамраб олиши мумкин. Дарслар қанча звенони қамраб олиши ва қандай вазифаларни ҳал этишига кўра турлича структурага эга бўлган типларга бўлинади. Структура – бу дарс қисмларининг нисбати ва ўзаро боғланиши бўлиб, улар ўз вазифаси ва ўқитувчи билан ўқувчилар фаолияти характери билан фарқ қилади. Демак, етакчи дидактик вазифа ва структурага кўра дарслар қуйидаги типларга бўлинади: 1) комбинацион дарслар (ўқитувчи янги материални тушунтиради, мустаҳкамлайди, такрорлайди, контрол қилади); 2) янги материални ўрганиш дарслари; 3) билим, кўникма ва малакаларни мустаҳкамлаш дарслари 4) машқлар ва амалий ишлар дарслари; 5) умумлаштирувчи такрорлаш дарслари; 6) лаборатория дарслари;

7) ўқувчилар билимини назорат қилиш, текшириш ва баҳолаш дарслари, бундан ташқари стандарт бўлмаган, инновацион дарс шакллари ҳам кенг қўлланилади: семинар-дарслар, конференция-дарслар, ролли ўйинлар, интеграллашган дарслар. Аралаш ёки комбинацион дарс ўзида ўқув ишларининг турли мақсад ва турларини акс эттиради - ўтилган материал устида ишлаш - янги мавзуларни англаш ва ўзлаштириш - амалий кўникма ва малакаларни ҳосил қилиш Шу билан боғлиқликда аралаш дарсда одатда қуйидаги структуравий компонентлар ажралади. - ўқувчиларни дарсга тайёрлаш - такрорлаш-умумлаштириш ишлари - янги материални англаш ва ўзлаштириш ишлари - билимларни амалиётда қўллаш кўникма ва малакаларини шакллантириш ишлари бўйича ишлар - уйга вазифа Янги материални баён қилиш дарслари. Ўқитувчи томонидан ўқувчиларни янги материал устида ишлашдан хабардор қилади ва ўрта ва юқори синфларда катта ҳажмли ва мураккаб материалларни ўрганишда муваффақиятли қўлланилади. Бундай дарс структураси: ўқувчиларни дарсларга жалб этиш, дарс мақсадларини қўйиш; қисқа текшриш, уйга вазифа. Ўрганилган материални мустаҳкамлаш ва амалий кўникма ва малакаларни ҳосил қилиш дарслари унинг янада чуқурроқ англаш ва ўзлаштириш, амалий кўникма ва малакаларни амалиётда қўллаш мақсадидан келиб чиқиб, ҳамма синфларда алоҳида мавзуни ёки бўлимларни ўрганилгандан кейин ўтилган материални такрорлашга йўналтирилиб ўтказилади.

Такрорлаш, тизимлаштириш ва умумлаштириш дарслари ўқув дастурининг катта бўлимларини такрорлаш билан боғлиқ ва дарҳол мавзуларни ўрганилгандан кейин ёки ўқув йили охирида ўтказилади. Дарс тузилиши замонавий дарс амалиёти ва назариясида принципиал, аҳамиятга эга, худдий шундай таълимда самарадорлиги ва натижа эгалигини аниқлаб беради. Дарс элементлари сифатида қуйидаги таркибий қисмлар ажратилади: - янги материални ўрганиш; - уйга вазифа; - билимларни назорат қилиш; - билимларни умумлаштириш ва тизимлаштириш; - ўрганилган материалларни мустаҳкамлаш. 3. Дарсни тайёрлаш ва ўтказиш. Замонавий дарсга қуйилаётган юксак талаблар ўқитувчини ҳар бир дарсга жуда ва пухта ўйлаб тайёрланишга мажбур қилади. Ҳар бир дарсга пухта тайёрланишнинг сабаби ўкувчилар таркибининг ўзгараётганлиги, акселератция жараёнларининг кучаюви, информацияларнинг “сел”дек оқиб келаётганлиги, турли мафкуравий полигонларнинг пайдо бўлаётганлиги, иш шароитларининг ҳам ўзгараётганлиги, таълимда янги инновацион ва ахборот технологияларидан кенг фойдаланилаётганлигидадир. Аммо, ўқитувчининг ҳар бир алоҳида дарсга тайёрланиш, унинг ўз ўкув ишига тайёрланиш тизимининг бир қисми, холос. Бу тизим: 1) ўқитувчининг ўз предмети бўйича бутун курс юзасидан тайёрланиши; 2) ўқув дастурининг ҳар бир мавзусига тайёрланиш; 3) ҳар бир дарсга тайёрланишни ичига олади. Ҳар бир алоҳида дарсга тайёрланишда ўқитувчи қуйидаги ишларни амалга оширади: мавзуни аниқлайди ва дарс вазифаларини конкретлаштиради; Ўқув материали мазмунини ажратади ва уни дидактик жиҳатдан ишлаб чиқади(етакчи тушунча, қонуният, факт ва амалий маълумотларни

ажратади); илгари ўрганилган билан боғланишни, мазмунни жойлаштириш мантиқини назарда тутади; Ўқувчиларнинг ўқув- билиш фаолиятлари характерини аниқлайди, яъни қандай кўникма ва малакалар шаклланишини, репродуктив ва изланиш фаолияти, мустақил иш ва ўқитувчининг роли ўртасидаги нисбат қандай бўлишини ўйлаб қуяди. Шу шаклларни ишлаб чиқади, дарс қисмларини ажратади. Ўқитиш методлари: масала, машқ, муаммоли саволлар, топшириқларни танлайди ва аниқлайди. Ўқитишнинг ТВ танлайди ва текширади. Бутун дарс жараёнини режалаштиради. Яхши тайёрланган дарсни яна уюшган ҳолда аниқ ва самарали ўтказа билиш ҳам керак. Бунда қуйилаги қоидаларга амал қилиш лозим: 1) дарсни аниқ ва уюшган ҳолда бошлаш, бунинг учун эса дарсга ҳамма нарса олдиндан тайёрланган бўлиши керак; 2) ўқувчилар эътиборини дарс мазмунига қарата билиш ва уни бутун дарс давомида ўқучиларнинг билиш фаолиятини активлаштириб сақлай билиш. 3) дарсда вақтдан оқилона фойдаланиш; 4) ўз ҳатти – ҳаракатини кузатиш. Ғоявий эътиқод, юксак аҳлоқийлик ва маданият, гапириш ва талаб қилиш, рағбатлантириш, ўкувчиларга мурожаат қилиш услуби буларнинг барчаси ўқитувчи фаолиятининг услубини белгилайди, ҳамда ўкувчиларнинг зўр бериб ишлаши ёки ўта эмоционал қўғолувчанлигини истисно қилади. 5) дарсда тадбиркорликни намойиш қилиш юзага келган шароитни дарсни ўтказиш шароитларидаги ўзгаришларни ҳисобга олиш зарур.

АДАБИЁТЛАР: 1. Педагогика. А.Қ.Минаваров таҳрири остида. Т., “Ўқитувчи”, 1994 . 2. Педагогика. В.В.Беларусова ва И.Н. Решетен таҳ. Ост., Т., 1990. 3. Общая педагогика. Под. ред. В.А.Сластенин: В 2 ч –М. : “Владос”, 2003 г. 4. Лихачев. В.Г. Педагогика. М., “Юрайт”, 2003. 5. Подласый И.П. Педагогика. В 2-х книгах. 1-часть. М. “Владос” 1999 www.pedagog.uz www.ziyonet.uz

Похожие

Бакалаврларнинг битирув малакавий ишини бажаришга қўйиладиган талаблар

Ички назорат тизимида дарс кузатиш ва уни тахлил килиш

Таълимни ташкил этиш шакллари

Ўқув жараёнини ташкил этиш технологияларида интеграцион жараёнлар. Ўқув жараёнини ташкил этишнинг кредит технологияси

Ўқитувчи нутқига қўйиладиган талаблар