Бошланғич синфларда тарбиявий ишларни режалаштириш методикаси. Тарбия натижаларни ўрганиш ва таълил қилиш - Педагогиka - Рефераты

Бошланғич синфларда тарбиявий ишларни режалаштириш методикаси. Тарбия натижаларни ўрганиш ва таълил қилиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

65.5 KB

Бошланғич синфларда тарбиявий ишларни режалаштириш методикаси. Тарбия натижаларни ўрганиш ва таълил қилиш РЕЖА: 1. Т арбиявий ишларни режалаштиришнинг ахамияти. 2. Р ежалаштириш турлари ва қоидалари. 3. Б ошланғич синф ўқитувчиларининг тарбиявий ишини ривожлантириш ва хисобла олиш. 4. Б ошланғич синфда тарбиявий тадбирни тайёрлаш методикаси. 5.Тарбия натижаларини ўрганиш ва таълил қилиш, уларнинг ахамияти.

ТАРБИЯВИЙ ИШЛАРНИ РЕЖАЛАШТИРИШНИНГ АХАМИЯТИ. Тарбиядан кўзланган мақсад, хар томонлама маънавий ривожланган ақлий ва ахлоқий баркамол шахсни шакиллантиришдан иборат. Шунга кўра фаолиятнинг мазмуни, ташкилий шакиллари ва усуллари шу мақсадга эришишни кўзда тутади. Бошланғич таълим мактабининг асосий вазифаси-шахснинг ақлий, ахлоқий ва жисмоиний ривожланиши, қобилиятларини хар томонлама камол топтириш, имкони борича қулай шароитлар яратишдан иборатдир. Шунингдек ўқувчиларда миллий ғурур ва миллий ахлоқ-одобни шакиллантиришни кўзда тутади. Тарбиявий иш ма ъ лум мақсадни кўзловчи ва узлуксиз давом этадиган жараёндир. Шахсни шакиллантириш манфаатлари хар бир педагог тадбирини тарбиянинг умумий мақсадлари билан боғлаш, уни режали тарзда ва қат ъ ий сур ъ атда умумий мақсадлари билан боғланишн и талаб этади. Тарбия га яхлит тизимли ёндашиш тарбия да педагог харакатининг пировард натижасига йўналтирилганли гини белгилаб беради. Бунда педагогик мақсад ва вазифалар, унинг мазмуни ва қоидалари тарбиявий жараённинг барча қатнашчилар и томонидан тан оли ни ши шарт. Мактабда, аввало, тарбия жараёни доимий назоратда бўлиши керак, ўқитувчининг тарбия та ъ сирлари тизими эса узлуксиз бўлиши шарт. Шу нуқтаий назардан режалаштиришнинг ахамияти мухимдир. РЕЖАЛАШТИРИШ ТУРЛАРИ ВА ҚОИДАЛАРИ. Тўғри тузилган иш режаси хар қандай хатонинг олдини олишга, илгари йўл қўйилган хато ва камчиликларни тугатишга ёрдам беради. Шунингдек, у мактабда тартиб интизомни тўғри йўлга қўйишда алохида ахамият касб этади. Бошланғич таълим мактаблари шартли равишда қабул қилинган иш режалари мавжуд. Улар қуйидагилар:

1.Мактабнинг маълум истиқболи даврига мулжаллаб тузиладиган иш режаси. Буни мактабнинг истиқбол иш режаси деб аталади Бу иш режаси умуммактаб режаси асосида тузилади. Бунда мактабнинг маълум давридаги ривожи турли рақамлар асосида кўрсатилади. 2. Мактабнинг бир ўқув йилига мўлжаллаб тузиладиган келёндар иш ражаси. Мазкур режа мактабнинг истиқбол иш режасининг жорий ўқув йилига тегишли бўлган қисми хамда олдида турган вазифаларни хисобга олган холда тузилади. Мактабнинг бир ўқув йилига мўлжалланган иш режаси мактаб иш турлари асосида ишланади. 3. мактабнинг жорий иш режаси. Мазкур режа мактабнинг бир ўқув йилига мўлжаллаб тузилган иш режаси асосида ишланади. Бу режа туркумига:  Мактаб директори бошланғич синф бўйича ўринбосарининг бир ўқув йилига мўлжаллаб тузадиган иш режаси;  Бошланғич мактаб бўйича ташкил этилган методик, бирлашманинг иш режаси;  Синф ўқитувчиларининг фанлари бўйича ва тарбиявий иш режаси. Режани тўғри тузиш билан иш битмайди. Ишнинг муваффақияти иш режани қандай усулда амалга оширишга, унда белгиланган тадбирларни хаётга тадбиқ этиш махоратига кўп жихатдан боғлиқдир. Бошланғич мактаб режаларини амалга ошириш қуйидагилар мухим ахамият касб этади: 1. Юқори ташкилотлар, халқ таълими бўлимлари ва мактабга яқин бўлган турли муассасалари билан мустаъкам алоқа ўрнатилганлиги: 2.Бошқариш ва рахбарлик қилиш ишга ўта халол билимдон, ишбилармон, яхши махмурий қобилиятга эга бўлган педагог одимлар жалб этилганлиги; 3.Кадарлар ўртасида иш тақсимотини тўғри тақсим, ташкил этилганлиги:

4.Рахбар ходимлардан тартиб энг қуйи ижрочига умуман режадан келиб чиқадиган шахсий иш режани тузиб, шу асосида иш юритиш; 5.Бошланғич мактаб завучнинг иш режаларини бажарилиши юзасидан самарали хамда узлуксиз назоратни ўрнатганлиги. Ўқитувчи-мактабдаги бош сиймо. Бундан кейин хам шундай бўлиб қолади. Шунинг учун хам бошланғич мактабнинг иш режасида ўқитувчилар жамоасидаги кучларни шундай тақсимлаш кракки, уларнинг хар бир топшириқларини бажаришга бутун куч ва ғайратини сафарбар этиш имкониятига эга бўлсин. Худди шу жихатдан мактабнинг тарбиявий иш режалаштиришда куйидаги учта шартга риоя қилиш мақсадга мувофиқдир: 1. Ишнинг бошланғич ахволини чуқур педагогик таълил қилиш йўли билан, яъни иш режалаштирилаётган пайтда педагогик жараён тавсифини аниқ билиш. 2. Ишнинг режалаштириш охирида ўқувчиларга берган тарбиянинг даражасини аниқ тасаввур қилиш. 3. Бошланғич мактаб ишини хозирги кун талаблари даражасига кутармоқ учун шунга имкон берадиган педагогик воситаларни энг мақбул. Бундан ташқари, бошланғич мактаб ишини режалаштиришда ахдларга риоя қилишнинг ахамияти каттадир. Режалаштириш қоидалари қуйидагича изохланади. Илмийлик қоидаси бу хал қилувчи омилдир. Режалар мавжуд ахволни чуқур илмий таълил қилиш, рўй бераётган жараёнларни тушуниш асосида, педагогика, психология ва социология фанлари сохасида эришилган ютуқларни хисобга олган холда тузилиши лозим. Демократик қоидаси. Халқ таълими тизими юзасидан тузилган режа режа бошланғич мактабни ривожлантириш, унга рахбарлик қилиш юзасидан тузилган режаларнинг хаммаси илмий-методик ва умумий педагогик йўналишда бўлиб, режалаштиришдаги демократиу эса, режанинг дидуктив асосида тузилишгина эмас, балки шу билан бирга уни педагоглар жамоаси

иштирокида ишлаб чиқиш ва муъокама қилишда мазкур мактабпедагоглар жамоасининг фаол қатнашувини хам назарда тутади. Хулоса қилиб шуни айтиш керакки, бошланғич мактабни ғошқариш пухта тузилган режа билан боғлиқдир. Режа эса мактаб жамоаси билан хамкорликда тузилади ва мактаб таълим-тарбия ишларни йўлга қўйишга, ривожлантиришга ёрдам беради. Зотан бу мустақил давлатимизнинг халқ таълим тизими олига қуйиладиган талабларни тўла-тўкис амалга оширишда мухим ахамият касб этади. Бошланғич синф ўқитувчисининг тарбиявий ишини режалаштириш ва хисобга олиш. Синф билан қиррали тарбиявий ишни муваффақияти кўп томондан уни режалаштиришнинг сифати билан боғлиқ. Синфий мурабийнинг иши келажакка интилиш фаолияти. Унинг иш режаси фақат-ўқувчилар ривожланишининг асосий даврларини кўзда тутади, унинг мохияти эса жамоа хар бир ўқувчининг шакилланиши ва ривожланиши олдиндан мўлжалланган синф рахбарлар мактабнинг мақсад ва вазиқаларини аниқ тасаввур қилишини, шахснинг психик ривожлашинининг қонуниятларини билишни, болаларни тарбиялашнинг усул, шал ва воситаларини эгаллашни талаб қилади. Олдиндан кўра билиш-тарбия фаолиятининг натижаларини ўзига равшан ва аниқ тасаввур қилиш, тарбиянинг самарадорлиги мезонларни яхши билиш керакдир. Шунинг учун хам синф билан ишларни режалаштиришга киришар экан, синф мураббийси фақатгина ўзининг тактикасини ўйламасдан балки тарбия стратегиясини хам чуқур англаб этади. Режани тузишда унга қўйиладиган асосий талабларни хисобга олиш лозим:  Тарбиявий максад-вазифаларнинг тўғри ва аниқлиги;  Режани деталлаштирилган ва қисқалиги тадбирлари, ўқувчи фаолиятини билим ва уюштиришни оптимал қўшиб юбориш;

 Ишнинг белгиланган турларидаги истиқболлик ва долзарбликни қўшиб юбориш;  Педагогик рахбарлик ва ўқувчилар фаолликнинг бирилиги;  Синфдаги ишларнинг мактабдан ташқари ишлар билан алоқаси;  Ўқувчиларнинг ёш ва индивидуал хусусиятларини, болаларнинг тарбияланганлик даражаси ва уларнинг хаёт шароитларини хисобга олиш;  Режанинг бошланғич мактабнинг бошқа режалари билан мутаносиблиги;  Тарбиявий ишларни ўқув чорагина режалаштирилган мақул. Ўқитувчи мактабдаги бош сиймо бўлиб, ўз ишини янада такомиллаштириш мақсадида доимо уни тизими равишда режалаштириш ва таъил қилиш керак. Бошланғич синф ўқитувчиси ўз функциялари нафақат дарслар жараёнида, дарсдан бўш вақтда бажаришади. Хусусан, ўқитувчининг синф рахбари сифатида ишдаги муваффақияти кўп жихатдан унинг режалиги ва мунтазамлигига боғлиқ. Педагог муносабатининг махорати деганда нимани тушунасиз. Иккинчидан бу тадбир шаклда ташкил этилади(учрашув ёки кўрик танлов, йиғилиш ёки эрталабки байрам ва ъ.к.). Учинчидан тадбирнинг режаси ва дастури (сцёнарийси) тузилади. Режада тадбирнинг бориши ҳақида қисқа маълумот берилади, бундан ташқари тадбирнинг тайёргарлиги ҳақида кимга, қайси топшириқлар берилади, ким нимага масъул бўлади, қачон репитиция ўтилади ва бошқа маълумотлар ёритилади. Дастурда эса тадбирнинг номи, шакли, мақсад вазифалари кўрсатилади ва тадбирни тўлиқ сцёнарийси ёритилади: олиб борувчиларнинг сўзлари, шеърлар, ашуллалар, рақслар ва ъ.к. тадбирни тайёрлаш жараёнида режа ва дастур ўзгариши мумкин, чунки бу жараён кўп омилларга ва холлларга

боғлиқдир: сахнанинг безатишга, мусика, свет, плакатлар, гуллар, қатнашчиларнинг имкониятларига ва б. Тадбирнинг самарадорлиги уни ўтказишдан сўнг таълилда аниқланади. ТАРБИЯ НАТИЖАЛАРНИ ЎРГАНИШ ВА ТАЪЛИЛ ҚИЛИШ. Тарбия узоқ муддатли, мураккаб, узлуксиз жараён бўлиб, тарбиячи- ўқитувчидан изчиллик ва давомийлик, ўқувчиларнинг тарбияланганлик даражасини, тарбия усуллари ва шаклларини тўғри тайинлашни талаб қилади. Бу қоида эса, ўз навбатида ўқитувчидан тарбия натижаларини ўрганиш ва таълил қилиши хам талаб қилади. Тарбия натижаларини, энг аввало, тарбия ишўлари бўйича директор муовини ва бошланғич синфлар бўйича директор муовинлари томонидан ўрганишлари шарт. Иккинчидан, бу ишлари бирга ишлаётган ўқитувчилар ўрганишлари зарур. Учинчидан, шахар, туман, халқ махориф бўлимининг методистлари ва инспекторлари томонидан мактабларда тарбиявий ишлар натижаларини ўрганиш муъим вазифасидир. Тарбия натижалари ўқувчилар ахлоқ-одобига ўқишга ва мехнатга муносабатига жамоада шахслараро алоқаларига боғлиқдир. Уларни ўрганиш ва ъисобга олиш усуллари: 1. Тарбиявий тадбирларга қатнашиш ва таълил қилиш. 2. Метод бирлашма йиғилишларида тарбия, дастурлари, сцёнарийларини мухокама қилиш 3. Ўқитувчи синф рахбарларининг мактаб педагогик Кенгашининг йиғилишларида вақти-вақти билан ўз тарбиявий фаолият ҳақида хисобт бериш ва бошқалар. Бошланғич синф ўқитувчисининг тарбиявий ишларини натижаларини ўрганишда ва бахо беришда биз нимага ахмият беришимиз лозим? 1.-ўқувчиларнинг ахлоқ-одобига, уларнинг заро муносабатларига;

2-уларнинг фаолллигига, барча синф ва мактаб миқёсида ўтказилган, тадбирларда қатнашишлиги; 3-тарбиячи ва тарбияланувчи ўртасидаги ўзаро ишонч хамкорлик асосида шакллантирилган муносабатларига; 4-болаларнинг ижтимоий ишларида мустақиллик даражасидаги ва хоказо. Буларни биз семинар ва амлий машғулотда алохида куриб чиқамиз. Бошланғич синфда тарбиявий ишнинг асосий ташкилий шакл- тарбиявий соат (дарс)лар, лекин унинг турлари хилма-хил бўлиши мумкин, эртаклар учрашув, курик – танлов, сухбат, ўйин, сиртқи саёхат, оғзаки журнал ва мавзудаги кечалар, туристлик саёхат ва бошқалар. Тарбиявий ишини самарадорлигин янада ошириш мақсадида ўқитувчилар ўзини ишини ва бошқаларнинг тадбирини расмийлаштириш ва таълил қилиш зарур. Тарбиявий тадбирни педагогик таълили таркиби қуйидаги булиши мумкин: 1. Умумий маpлумотлар: сана, мактаб, синф, ўқитувчилар ва тадбир мавзуси: 2. Ташкил этиш шакли (сухбат, тематик кеча, давра сухбат, курик танлов ва бошқалар) 3. Мақсад ва вазифалар. 4. Тарбиявий тадбир режасининг сифати. 5. Ўқитувчининг тадбирга тайёргарлиги, унинг роли, ўз-ўзини тутиши, нутқ техникаси. 6. Ўқувчиларнинг тадбирга тайёргарлиги. 7. Болаларни активлаштириш усуллари ва воситалари. 8. Тадбир давомида қайси тарбия принципларида амалда қўлланилади. 9. Тадбир болалар шахсининг қайси фазилатларининг шаклланишига ёрдам беради. 10. Хулоса: ижобий ва салбий томонлари, камчиликларини йўқотиш йўллари. Умумий бахо.

Шундай қилиб, тарбиявий таъсирларнинг уйғунлиги узлуксизлиги ва давомийлиги қоидаси режа орқали амалга оширилади. Тарбиянинг натижаларини ўрганиш ва таълил қилиниши эса тарбиянинг истиқболига асоси бўлади. Таянч иборалар Режа, унинг турлари (жорий. истиқбол). Тарбия натижалари, уларни ўрганиш ва бахолаш мезонлари, таълил қилиш схемаси.

Адабиётлар: 1.Маҳкамов М. «Бўлажак тарбиячиларнинг педагогик мулоқат маданиятини шакллантириш” номзодлик диссертацияси. Т., 2005. 2. Султонова Г.А. Педагогик маҳорат. Т.:ТДПУ.-2005.-149 б. 3.«Педагогика» В.А.Сластёнин, И.Ф.Исаев, А.И.Ми ҳёнко, Е.Н.Шиянов. Москва. «Школғная пресса». 2004 4.Волжский А. Методика воспитателғной работў с молодежғю. – М. 2003. 5.Котов В. Воспитателғная работа в школе: опўт и проблемў. – СПб: Сев.сияние 2003. 6 .Тарбиявий ишлар методикаси. П.И.Рувинский. – Т. 1991 й.

Похожие

Синфдан ва мактабдан ташқари тарбиявий ишларни режалаштириш методикаси

Бошланғич синфларда математика ўқитиш методикаси

Укувчилар тарбиясида индивидуал ишлар методикаси

Бошланғич мактаб ёшидаги болаларда ижтимоий тажрибани шакллантириш методикаси

Ўқув-юкламалари,ўқув-методикасини, илмий ва тарбиявий ишларни режалаштириш