Овланадиган балиқ оилаларининг тавсифи - Пищевая технология - Рефераты

Овланадиган балиқ оилаларининг тавсифи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

75 KB

Овланадиган бали қ оилаларининг тавсифи Режа: 1. Осетра ва ласос оиласига кирувчи бали қ ларнингн тавсифи 2. Карп ва треска оиласига кирувчи бали қ ларнинг тавсифи 3. Сельд оиласига ва бош қ а оилаларга кирувчи бали қ ларнинг тавсифи

Сув ҳ авзаларида тахминан 20000 мингдан орти қ бали қ тури яшайди, шундан 3000 га я қ ини овланадиган бали қ лар ҳ исобланади. Ю қ орида айтиб ўтганимиздек, бали қ ларни яшаш тарзига, скелетининг тузилишига, ўлчамлари ёки массасига ва қ айси оилага мансублигига қ араб гуру ҳ ланади. Оилага мансублиги бали қ ларнинг умумий белгиларига қ араб ани қ ланади. Бунда асосий белгилари бўлиб танасининг шакли, сузгичларининг сони, шакли ва жойланиши, скелетининг шакли, жойланиши, тангачасининг қ андайлиги ва ҳ оказолар ҳ исобланади. Қ уйида бали қ оилаларининг тавсифини келтирамиз. Осетр бали қ лар оиласи. Бу оилага рус осетри, сибир осетри, севрюга, калуга ва стерлядь бали қ лари киради. Бош қ а бали қ оилаларидан уларнинг асосий фар қ қ иладиган белгиси шундаки, уларнинг танаси урчу қ симон, тангаси йў қ , лекин терисида беш қ атор суяк пластинкалари бўлади. Уларнинг скелети то ғ айлардан ташкил топгандир. Бу бали қ ларнинг гўшти хушхўр, серё ғ , таъм кўрсаткичлари жуда ю қ ори бўлганлигидан осетр оиласига мансуб бали қ ларни қ адим замонлардан буён “ қ изил бали қ ”лар деб ҳ ам юритишади. Бу бали қ лардан асосан қ имматба ҳ о қ ора икра олинади. Бу оилага мансуб бали қ лар савдо тармо қ ларига музлатилган, исси қ ва сову қ усулларда дудлатилган ҳ олда чи қ арилади. Шунингдек, улардан ю қ ори сифатли консерва ма ҳ сулотлари ҳ ам тайёрлаш мумкин. Белуга бали ғ и асосан жанубий денгизларда ҳ аёт кечиради, узунлиги ўртача 4 метрдан орти қ ро қ бўлиб, массаси 80-120 кг гача боради. Гўштининг ё ғ лилиги, ўртача 6 % ни ташкил этади. Катта

калуга бали қ ларининг гўшти томирли, қ ўполро қ структурали бўлади. Калуга бали қ лари асосан Амур бассейнида яшайди.Ўлчамлари бўйича белуга бали қ ларига я қ ин туради. Гўштининг ё ғ лилиги 4 % ни ташкил этади. Рус осетра бали ғ и унча узун эмас, жанубий денгизларда яшайди. Ўртача массаси 10-24 кг, баъзан 100 кг ликлари ҳ ам учрайди. Сибир осетра бали ғ и Обь, Енисей бассейнлари ва Шар қ ий Сибир дарёларидан овланади. Гўштининг ё ғ лилиги 15 % ва ундан ҳ ам кўпро қ ни ташкил этади. Осетранинг Амур, Сахалин, Болти қ денгизи осетраси каби тур-лари кам тар қ алганлиги учун овлаш ну қ таи назаридан унча а ҳ амиятли эмас. Севрюга бали ғ и эса узун-урчу қ симон шаклга эга. Касбий бассейни ва Қ ора денгизларда кўп тар қ алган бали қ ҳ исобланади. Ўртача массаси 5-13 кг ни ташкил этади. Гўштида 13 % гача ё ғ бўлади. Ласос бали қ лари оиласи. Бу оилага мансуб бали қ ларнинг зич ёпишиб турадиган тангача ва ани қ билиниб турадиган ён чизи ғ и бўлади. Бундан таш қ ари уларнинг дум қ исмида, яъни анал сузгич қ аноти тагида ё ғ сузгич қ аноти мавжудлиги ҳ ам бу оила бали қ ларининг бош қ алардан фар қ қ илувчи асосий белгиларидан ҳ исобланади. Бу оила бали қ ларининг гўшти майин, мазали, серё ғ , мускуллари орасида майда қ илти қ лари бўлмайди. Бу тур бали қ лар оилади асосан уч гуру ҳ га бўлинади. Биринчи гуру ҳ ни Европа ласослари деб юритилади. Буларга семга, болти қ ва каспий ласоси бали қ лари киради.

Уларнинг гўштлари жуда майин, серё ғ , оч-пушти рангли бўлади. Бу бали қ лардан ю қ ори сифатли тузланган ма ҳ сулотлар ишлаб чи қ арилади. Иккинчи гуру ҳ га Узо қ Шар қ ласослари киради. Бу тур ласослар Тинч океани сувларида яшаб, бола қ ўйиш учун Узо қ Шар қ дарё ўзанларига чи қ ади. Республикамизда Амударё сув ҳ авзаларидан ҳ ам бу хил ласослар тутилади. Узо қ Шар қ ласослари гуру ҳ ига асосан кета, чавича, сима, букри бали қ (горбуша) ва кижуч каби бали қ лар киради. Бу бали қ ларнинг гўшти майин, ранги эса пушти рангдан то қ изил ранггача бўлади. Улардан қ имматба ҳ о қ изил икра олинади. Бу бали қ лардан тузланган, дудланган бали қ ма ҳ сулотлари ва бали қ консервалари ишлаб чи қ арилади. Учинчи гуру ҳ га сиг бали қ лар гуру ҳ и киради. Улар асосан Шимолий сув бассейнлари, дарё ва кўлларида яшайди. Сиг бали қ лар гуру ҳ ига сиг, муксун, нельма, форел, о қ бали қ лар киради. Бу гуру ҳ бали қ ларидан хонбали қ (форель) ва о қ бали қ лар айни қ са а ҳ амиятлидир. Хонбали қ ни Республикамиз дарё ва қ ўлларида ҳ ам учратиш мумкин. Хонбали қ тирик бали қ ва совутилган, музлатилган бали қ ма ҳ сулотлари ҳ олида сотувга чи қ арилади. Бу бали қ нинг гўшти майин, мазали, ё ғ лилиги 2% га я қ ин, ўртача массаси 200 г дан 1,0 кг гача бўлади. Карп ва треска оиласига кирувчи бали қ ларнинг тавсифи Карп бали қ лари оиласи. Бу оилага кирувчи бали қ лар энг кўп тар қ алган ва турларининг хилма-хиллиги билан ажралиб туради. Буларга карп, мўйлов бали қ , зо ғ ора, дўнгпешона, о қ ча, қ изилкўз, товонбали қ , қ изилпарра, тарашабали қ , қ орабали қ , кўкча ва бош қ алар киради.

Зо ғ ора-катта бали қ ҳ исобланиб, ўртача массаси 1,0-2,5 кг ни ташкил этади. Бу бали қ нинг тангачалари катта-катта, бел сузгич қ аноти узун, о ғ зида икки жуфт мўйловлари бўлади. Зо ғ ора бали ғ ининг гўштида ё ғ ми қ дори 4% га я қ инни ташкил этади, гўштининг таъм кўрсаткичи жуда яхши, ширин таъмли бўлади. Дўнгпешона-у бали қ ларнинг калласи катта, тангачалари майда, гўшти ё ғ ли ва маззали бўлади. Бу бали қ тури карп бали қ лари сингари сув ҳ авзаларида урчитилади. Мўйлов бали қ -о ғ зининг четларида тўртта мўйлови бор, бел ва анал сузгич қ анотлари қ ис қ а, бел сузгич қ аноти тиконли бўлади. Мўйлов бали қ лардан оролмўйлов бали қ лар энг қ имматли ҳ исобланади. Массаси 2,5-7,5 кг ни ташкил этади. Гўшти ё ғ ли. Бу бали қ сову қ дудланади ва қ о қ қ илинган ҳ олда ҳ ам ишлатилади. Касбий вобласи унча катта бўлмаган бали қ лар ҳ исобланиб, гўштининг ё ғ лилиги 2,5 % ни ташкил этади. Бу бали қ лар асосан қ о қ қ илиш учун фойдаланилади. Треска бали қ лар оиласи. Бу бали қ лар оиласига треска, пикша, сайда, навага, минтай, налим ва хек бали қ турларини киритиш мумкин. Треска оиласига мансуб бали қ ларнинг танаси узунчо қ , тангаси майда, ён чизи қ лари ани қ билиниб туради, бел сузгич қ анотлари учта, анал сузгич қ анотлари эса иккита бўлади. Хек ва налим бали қ турларида эса бел сузгич қ анотлари учта эмас, балки иккита бўлади. Ана шу ўзига хос белгилари ор қ али бу оилага мансуб бали қ ларни бош қ а оила бали қ ларидан осон ажратиш мумкин. Треска бали қ ларининг гўшти о қ , майин, мазали, майда

қ илтано қ сиз, ё ғ сиз бўлади. Треска бали қ ларининг ўзига хос- хусусиятларидан яна бири шундан иборатки, уларнинг гўшти ё ғ сиз бўлсада, жигарида кўп ми қ дорда (70% гача) ё ғ бўлади. Шу сабабли, треска бали қ ларининг жигаридан олинадиган ё ғ лар А ва Д витаминларига жуда бой бўлганлиги сабабли тиббиётда даволаш ма қ садларида ишлатилади. Треска бали қ ларидан бали қ икраси ҳ ам ишлаб чи қ арилади. Треска бали қ лари асосан сотувга музлатилган ва исси қ дудланган бали қ ма ҳ сулоти тарзида чи қ арилади. Улардан ю қ ори сифатли бали қ консервалари ҳ ам ишлаб чи қ арилади. Ҳ амма треска бали қ лари денгиз бали қ лари ҳ исобланади, фа қ ат налим бали ғ и чучук сувда яшовчи бали қ ларнинг типик вакилидир. Треска оиласига кирувчи бали қ лар овланадиган бали қ лар орасида сельд бали қ ларидан кейин а ҳ амиятлилиги бўйича иккинчи ўринни эгаллайди. Треска оиласига кирувчи бали қ лар икки кичик гуру ҳ га бўлинади:треска ва навага кичик гуру ҳ лари. Треска кичик гуру ҳ лари-денгиз йирт қ ич бали қ лари ҳ исобланиб, суяк танглайларида тишлари бўлмайди. Бу кичик гуру ҳ га антлантика трескаси (энг катта), болти қ трескаси, пикша ва сайдалар киради. Бу бали қ ларнинг гўшти о қ , қ илти қ сиз, гўштида ё ғ ми қ дори жуда кам-0,2-0,5 % ни ташкил этиб, таъм кўрсаткичлари жуда ю қ ори бўлади. Пикша трескадан фар қ қ илиб ён томонида қ ора чизи ғ и бўлади ва трескага қ араганда бирмунча майдаро қ бўлади. Кўпчилик ҳ олларда пикша ва треска бир ном ва бир хил ба ҳ ода сотилади.

Сайда трескага ўхшаш бали қ , биринчи анал сузгичи узунро қ . гўшти эса сал да ғ алро қ бўлади. Минтай Узо қ Шар қ да овланади. Узунлиги 31-55 см, массаси 0,2-1,4 кг ни ташкил этади. Гўшти кулинария ма ҳ сулотлари олишда қ ўлланилади. Минтайнинг икраси ҳ ам яхши таъм кўрсаткичларига эга бўлиб, сотувга тузланган ҳ олда чи қ арилади. Навага шимолий денгизлардан қ ишда овланадиган бали қ лар бўлганлиги учун ҳ ам музлатилган ҳ олда сотувга чи қ арилади. Бу бали қ нинг гўшти қ овурилганда таъм кўрсаткичлари жуда ю қ ори бўлади. Гўштининг таркибида ё ғ ми қ дори 1,5 % дан орти қ бўлмайди. Сельд оиласига ва бош қ а оилаларга кирувчи бали қ ларнинг тавсифи Сельдь бали қ лари оиласи. Бу бали қ оиласига мансуб бали қ ларнинг танаси урчу қ симон, бел сузгич қ аноти битта, тангачаси осон тозаланади, дум сузгич қ анотининг ўйи ғ и катта, уларда ён чизи қ лари бўлмайди. Сельд бали қ лари ўлчамларига қ араб катта ва майда сельд бали қ ларига бўлинади. Катта сельд бали қ лари қ аердан овланганлиги ва ўзига хос белгиларига қ араб денгиз ва океан сельдларига бўлинади. Бу гуру ҳ сельд бали қ лари асосан тузлаш ва сову қ дудлаш учун фойдаланилади. Денгиз сельдларига азов- қ ора денгиз ва қ аспий денгизи сельдлари киради. Денгиз сельдлари орасида азов- қ ора дегиз сельди ю қ ори озу қ авий қ ийматга эга эканлиги билан ажралиб туради. Улар ўз навбатида қ аердан овланганлигига

қ араб дон, днепр, дунай сельдаларига бўлинади. Каспий сельдлари азов- қ ора денгиз сельдларига нисбатан ё ғ сиз бали қ лар ҳ исобла-нади. Буларнинг черноспинка ва пузанка турлари энг тар қ алган ҳ исобланади. Океан сельдлари таш қ и кўриниши ва тузлаганда етилиши даражасига кўра типик сельдлар ва сельдсимон турларига бўлинади. Типик сельдлар тузланганда яхши етилиб, сифатли ма ҳ сулот беради. Уларга тинч океани ва атлантика океани сельдларини киритиш мумкин. Сельдсимон турларига эса сардинелла, менхеден, шед ва помолобус турларини киритиш мумкин. Шунингдек, майда сельдларга кирувчи бали қ лар ҳ ам саноат а ҳ амиятига эгадир. Бу гуру ҳ га хамса, килька, салака, тюлька каби бали қ турларини киритиш мумкин. Улар асосан бочка ва банкаларда тузланган, сиркаланган бали қ ма ҳ сулотлар сифатида ишлатилади. Турли оила бали қ лари. Қ уйидаги бали қ лар овланиши жи ҳ атидан му ҳ им а ҳ амиятга эгадир. Чўртанбалиқ танаси найзасимон, тангачалари жуда майда бўлади. Гўшти суяксиз, баъзан балчиқ ҳиди келиб туради. Бу тур балиқлар тирик, совутилган, музлатилган ҳолатларда сотувга чиқарилади. Шунингдек, улардан консерва маҳсулотлари ҳам ишлаб чиқариш мумкин. Ла ққ абали қ танаси узунчо қ ,, тангалари бўлмайди, танасининг сиртини шилимши қ модда қ оплаган, устки ва остки иягида мўйловлари бўлади. Гўшти майин, ширинро қ , ё ғ лилиги ўртача даражада бўлади. Улар тирик, совутилган, музлатилган, дудланган ҳ олда сотувга чи қ арилади. Уларнинг гўштидан консерва ма ҳ сулотлари ишлаб чи қ аришда ҳ ам фойдаланиш мумкин. Илонбали қ танаси илонга ўхшаш устки, дум ва анал

сузгич қ анотлари бирлашиб кетиб, битта узлуксиз сузгич қ анот ҳ осил қ илади. Гўшти майин, ё ғ ли (ё ғ 25-30%), таъми жуда яхши бўлади. Булардан дудланган бали қ лар ва консерва ма ҳ сулотлари ишлаб чи қ арилади. Камбала танаси икки ёнидан си қ илган япало қ шаклда, устки ва анал сузгич қ анотлари тикансимон бўлади. Кўзлари бошининг тепа томонида. Танасининг таг томони о қ иш. Гўшти юмшо қ , таъми мазали, қ илти ғ и кам, ё ғ ми қ дори 5 %ни ташкил этади. Камбала музлатилган ва дудланган ма ҳ сулот сифатида сотувга чи қ арилади. Ундан яхши консерва ма ҳ сулотлари ҳ ам тайёрлаш мумкин. Камбала шимолий, узо қ шар қ ва қ ора денгизлардан овланади. Макрурус (узунчо қ дум). Тинч ва Атлантика океанларининг шимолий районларида яшайди. Дум қ исми жуда чўзи қ , танаси тиканаксимон ўсим-талар билан қ опланган. Белида бири қ ис қ а, бири узун иккита сузгич қ аноти бор. Гўшти о қ -пушти рангли, майин, таъми мазали. Кимёвий таркиби жи ҳ ат-дан треска бали қ ларига я қ ин туради. Унинг жигарида 55% гача ё ғ бўлади. Макрурус бали қ лари икрасининг кимёвий таркиби, ранги ва таъми ласос бали қ лари икрасига ўхшаб кетади. Бу бали қ ларни музлатиш, дудлаш йўллари билан консервалаш мумкин. Уларни қ овуриб ва қ айнатиб ҳ ам ов қ атга ишлатиш мумкин. Скумбрия танасининг думида ингичка банди бор, урчу қ симон, тангачалари майда. Ор қ асида кўндаланг ора йўллари бор, яшил-кўк рангли бўлади. Гўшти мазали, хушбўй,

ё ғ ми қ дори 5% да 13% гачани ташкил этади. Скумбриянинг Тинч океан, Атлантика ва Қ ора денгиз скумбриялари кўплаб овланади. Шулардан Қ ора денгиз скумбриясининг танси қ лик хусусиятлари жуда ю қ ори ҳ исобланади. Скумбрия бали ғ и музлатилган, тузланган, исси қ ва сову қ дудланган ҳ олда сотувга чи қ арилади. Шунингдек, ундан консерва ма ҳ сулотлари ҳ ам ишлаб чи қ арилади. Сайра танаси узун, бел сузгичи битта, тангачалардан осон тозаланади. Гўшти мазали, серё ғ . Сайрадан асосан мойли консерва ишлаб чи қ аришда фойдаланилади. Сайра Тинч океани сувларидан овланади.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР 1. « Ўзбекистон и қтисодиёти » ахборот ва та ҳлилий шарҳ 2005 йил . Тошкент , Ўзбекистон , 2006. 1. Нормахматов Р. Озиқ-овқат маҳсулотлари товаршунослиги. Тошкент, «Шарқ» нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси бош муҳаррияти, 2002. 1. Нормахматов Р., Вакил М.М. Ценность плодов хурмы. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №1, с. 22-23. 1. Нормахматов Р. Абрикосы и персики – источник каротина. Ж. Сельское хозяйство Узбекистана, 1998, №5-6, с. 47. 1. Нормахматов Р. Макро и микроэлементы в плодах граната и хурмы Узбекистана. Ж. Хранение и переработка сельхоз сыря, 2001, №6, с. 37-38. Российская Академия сельскохозяйственных наук. 1. Нормахматов Р., Отамурадов К.О., Ахмеджанова Ф.А., Маљсудов Т.М. Товаршунослик. Тошкент, Меќнат, 2004 й. 1. Справочные таблицы содержания основных пищевых веществ и энергетической ценности пищевых продуктов. М.: Во Агропромиздат, 1987. 1. Остана қулов Т.Э. Сабзавоб экинлари биологияси ва ўстириш технологияси. Тошкент, 1997. 1. Чепурной И.П. Заготовка и переработка меда. М.: Во Агропромиздат, 1987. 1. Чудаков В.Г. Технология продуктов пчеловодства. М.: Колос, 1979. 1. Теплов В.И., Панесенко В.А. Товароведение и экспертиза животноводческого сырья. Издательство Дашков и К, 2006. 1. www.bearingpoint.uz 1. www.pca.uz 1. www.logistika.ru

Похожие

Балиқ ва балиқ маҳсулотлари

Балиқ консервалари

Балиқ маҳсулотлари

Призервлар ва балиқ икраси

Балиқ кулинарияси ва полуфабрикатлари