O’simlik azıq-awqat ónimleriniń hám Paldıń veterinariya-sanitariya ekspertizası - Пищевая технология - Рефераты

O’simlik azıq-awqat ónimleriniń hám Paldıń veterinariya-sanitariya ekspertizası

Загружено в:

04.03.2024

Скачано:

0

Размер:

29.7607421875 KB

O’simlik azıq-awqat ónimleriniń hám Paldıń veterinariya-sanitariya ekspertizası Reje: 1 . Vetsanekspertiza labaratoriyasining dúzilisi. 2. Azıq-awqat ónimlerin dıyxan bazarına alıp keliwge bolǵan talap hám ekspertiza qılıw tártibi. (gósh, sút, ósimlik ónimlerin) 3. Bazarda veterinariya-sanitariya qadaǵalawına tiyisli programmalar.

Tayansh sózler: vetsanekspertiza laboratoriyası, gósh hám gósh ónimleri, góshti tamǵalaw, Ósimlik azıq-awqat ónimleri ekspertizasi Qala orayları daǵı, kóp sanlı xalıq turatuǵın orınlardaǵı bazarlarǵa halqni zárúriyatın qandırıw ushın azıq-túlik ónimleri alıp kelinip satıladı. Bazarǵa satıw ushın alıp kelingen zatlar qanday túrde bolıwınan qaramastan, bul ónimlerdi sanitariya jixatidan qanaatlanǵan ekenligin sapasın hám tavarlıq ózgeshelikin anıqlaw ushın ekspertiza etiliwi shárt. Mine sol omilni ámelge asırıw ushın kolxoz bazarında ekspertiza laboratoriyaları shólkemlestiriledi. Ekspertiza laboratoriyası daǵı hámme islerdi ámelge asırıw jáne onıń iskerligin basqarıw sol laboratoriyanıń basqarıwshıı veterinariya vrachiga juklenedi. Qılınıp atırǵan jumıstıń kólemine qaray málim muǵdarda isleytuǵın shtat jumısshıları qabıl etiledi. Laboratoriya óz jumısın arnawlı qurılǵan tipovoy ımaratlarda ámelge asıradı, bunı hámmesin bazar basshısı basqaradi. vetsanekspertiza laboratoriyasınıń dúzilisi hám ásbap úskeneleri vetsanekspertiza laboratoriyasınıń ımaratları bazar daǵı sotilayotgan ónimler qatarından 50-100 metr aralıqta bolıwı kerek. Ekspertiza laboratoriya bınasına erkin jaǵdayda mashinalar kelip shıǵıp ketiwi ushın múmkinshilik bolıwı, gósh hám basqa ónimler bir orından ekinshi jayǵa alıp barılıp atırǵanda bir-birine irkinish bermasligi kerek. Bazarǵa alıp kelingen gósh, sút hám basqa ónimler mashinada yamasa ashıq hawada tekseriliwi múmkin emes. vetsanekspertiza labaratoriyasining ishki jay bólimleriniń sanı qılınıp atırǵan jumıstıń kólemine baylanıslı. vetsanekspertiza laboratoriyasınıń quwatı bir kúnde 50 den artıq gósh denesin kórip, tekseretuǵın bolsa, bul waqıtta laboratoriyada gósh ko'rigidan bólme, adamlar kútip turatuǵın jay, trixonelloskopiya xanasi, sutti tekseretuǵın labaratoriya, gósh zıyansizlantiradigan bólme bolıwı kerek.

Góshni kóriw bınasın ishinde bekkem yamasa ayaqlarına háreketlanuvchan arnawlı zatlar ornatılǵan stollar, góshni alıp keliwge mólsherlengen aravachalar bolıwı, hám de góshni soyılǵan maldıńlap chopadigan kúnde doǵalaǵı bolıwı kerek. Laboratoriya ásbap úskenelerinen termostat (temperaturanı birdeyde saqlap turatuǵın ásbap ), avtoklav (zatlardı joqarı basım astında qızdıratuǵın úskene), mikroskop, trixinelloskop, refroktometr, málim reaktivler, boyawlar labaratoriya ıdısları, probirkalar, pipetkalar, byuretkalar, sút areometri, táreziler Sentrafuga hám t.b. z. lar bolıwı kerek. Azıq-awqat ónimlerin dexqon bazarına alıp keliwge bolǵan talap hám ekspertiza qılıw tártibi Gósh hám gósh ónimleri Awıl xojalıq haywanlarınıń hám yovoyi haywanlardıń dene góshi bazarǵa, sawıpılǵan, yaxlatilgan hám mazlatılǵan jaǵdaylarda alıp kelinedi. Alıp kelingen dene góshi pútkil, ekige, yamasa tórtga bólingen bolıwı múmkin. Gósh menen birgelikte ishki parenximatoz shólkemleri bolıwı shárt. Mayda soyılǵan maldıńlanıp, bólek etip alıp kelingen gósh ekspertiza etińmeydi hám bunday góshni bazarda satıw múmkin emes. Cho'chqani, otni hám qaramaldı bası, denesi bolıwı kerek. Qoyan hám jabayı qoyan denesiniń arqa ayaǵın birinen 3-4 sm uzınlıqta terisi shilinmasdan qaldıriladi. Qustı denesi ishek chovoqlardan holi etilgen jaǵdayda alıp kelinedi. Kútilmegende májburiy shoqmarǵan haywanlar denesi ekspertiza etińmeydi hám kolxoz bazarında satıw múmkin emes. Góshni veterinariya- sanitarya ekspertiza qılıw kolxoz bazarında málim tártipte ámelge asıriladı. Qaǵıydaǵa qaray bazarǵa, gósh, gelle-pocha alıp kelgen shaxs spravka kórsetiw kerek. Spravkada haywandı soyıwdan aldınǵı, jaǵdayı, góshi hám basqa ónimleri shoqmarǵannan keyin ekspertiza ótkerilgenligi, sol orında juqpalı kesellikler uchramasligi jazıladı. Góshni dene maydanına veterinariya tekseriwinen ótkerilgenligi haqqında tamǵa basılǵan bolıwı da múmkin. Tekseriwde veterinariya spravkasini tuwrı

jazılǵanlıǵına da itibar beriw kerek. Spravka qaǵıyda tiykarında toldırılǵan. veterinariya vrachi yamasa feldsher qolı hám tamǵa basıp tastıyıqlanishi kerek. Góshni satıw ushın alıp kelgen iyesinde, málim hújjet spravka bolmasa, dene góshiga veterinariya tekseriwden ótkerilgenligi haqqında tamǵa bosilmagan bolsa, bunday waqıtta dene menen birgelikte bası hám ishki shólkemleri (ókpe, júrek, bawır talaq, hám búyrek) bolǵanda góshni ekspertiza ushın qabıl etip tekseriw múmkin. Alınǵan tekseriw nátiyjesi, góshni satılıwı yamasa sotilmasligi haqqında juwmaq júritiledi. Soyıw punktlerinde, gósh kárxanalarında shoqmarǵan haywanlar sol orında ekspertiza tekseriwden ótkerilip tamǵalanǵan dene góshi, bazarǵa satıw ushın alıp kelingende, qaytaldan ekspertiza etilip tekseriledi, lekin bazarda jaylasqan ayırım firma magazinlariga, tuwrıdan-tuwrı gósh kárxanalarınan gósh hám gósh ónimlerin alıp kelip satıw múmkin. Bazarǵa satıw ushın alıp kelingen at góshini tekserillıgi haqqındaǵı spravkada, otga soyıwdan úsh kún aldın Malinizasiya ótkerilgenligi tuwrısındaǵı reaksiya nátiyjesiniń keri ekenligi jazılǵan bolıwı kerek. Bunday tekseriw nátiyjesi bolmasa, góshni satıw múmkin emes. Mamuriy-territorial nohiyasi sırtından kiritilgen gósh hám gósh ónimleriniń satıw ushın forma №2 vetirinariya guvoxnomasi bolǵanda satıwǵa ruxsat etiledi. Bazar daǵı vetirinariya laboratoriyalarında ishki organlardı, deneni hám basqa tekseriwler ulıwma qabıl etilgen tekseriw usılları tiykarında ámelge asıriladı. Múmkinshiligi barınsha hámme kurish múmkin bolǵan deneni maydan bóleginde jaylasqan limfa túyinleri ashıp qorıladi. Sistiserkoz (finnoz) keselligin bar joq ekenligin anıqlaw maqsetinde bir tuyaqlı haywanlar denesinde sistiserkozni anıqlaw ushın jelke, moyin, bel hám quyrıq muskulları kesip qorıladi. Kesel haywanlardan alınǵan góshni (kesellikti baslanıw dáwirinde) sotilib ketpewi, hám de góshda mikroblar bar ekenligine gúman etilgende bazar daǵı vetsanekspertiza laboratoriyalarında mikrobiologik tekseriwler o'tqaziladi. Eger deneni tekseriwde vetsanekspertiza tekseriwlerinde qandayda bir kesellikke koefficienttan haflanish tug'ulsa, ol jaǵdayda tek ǵana eki limfa túyini mikroskopiya etiledi. (maydan, moyin hám sekrew bo'g'imi limfa túyini ). Cho'chqalarda bunnan tısqarı jag'osti

limfa túyinleri tekseriledi. Qandayda bir bir ózgeris anıqlanǵanda surtpe ózgergen limfa túyinlerinen, ishki organlardan qan quyulgan toqıma - átirapından, ziyanlanǵan jaylarınan tayarlanadı. Góshni tamǵalaw Bazar daǵı vetsanespertiza laboratoriyalarında, veterinariya stansiyalarında haywanlardı dene hám gelle-jezdesi (bası, júregi, ókpesi, bawırı, qaramal hám cho'chqalarni bolıwda, hám de qaramallardı buyragi hám tiline), tekserilgende satıw ushın jaramlı dep tán alınsa úshmúyeshlik forma daǵı tamǵa basıladı. Tamǵa tárepleri ortasha 6 x3 sm bolıp ol jaǵdayda veterinariya tekseriwden ótkerilgenligi haqqında “vet kurigi” dep jazılǵan úshmúyeshlik forma daǵı tamǵa basıladı. Gósh hám gósh jemisolari zıyansizlentiriw ushın ajratilsa úshmúyeshlik tamǵa basıladı, bunda tamǵa tárepin úlkenligi 4, 5-5 sm bolıp, ol jaǵdayda “Sanitariya qayta islewga” dep jazılǵan boladı. Tamǵa deneni hár qaysı tárepin eki jayına, jámi bir deneni tórt jayına basıladı. Qoyan denesi góshini bir jayǵa 25 x25 mm. li tamǵa basıladı (gúrek oblastiga), paranda dene góshini tek ǵana moynına tamǵa basıladı. Bazarda shártli jaramlı góshni jaramsızlantırıw Bazar daǵı vetsanekspertiza laboratoriyasında shártli jaramlı dep tán alınǵan gósh arnawlı usıllar járdeminde zıyansizlantiriladi. Góshni joqarı xaroratda zıyansizlentiriw ushın ápiwayı qazanlarda qaynatiladi, lekin bunda pısırılgen gósh óz massasın 45% ge shekem joǵatadı shártli jaramlı góshni zıyansizlantirishning eń qolay usıllarınan biri X. S. Goreglyad, v. M. Gaydovskining v2-FON markalı apparatı esaplanadı. Bul markalı sterilizasiya qılıw apparatı tuwrı múyeshli shkaf bolıp, ishine kamera ornatılǵan hám esigi germetik jabıladı. Kamera tórtew tokchadan (polkadan ) ibarat bolıp, bir-birine ústpe-úst jaylasqan. Hár kaysi tokchaǵa ekinen kanteyner jaylastıradı. Hár qaysı konteynerga 150 kg. den gósh solinadi. Sterilizatorga gósh solinishdan aldın, gósh qalıńlıǵı 10 -12 sm, 2-3 kg den etip maydalanadı. Keyin bolsa jaqsılap juwıladı, tazalanadı hám konteynerga 18-19

kg etip jaylanǵan konteyner sterilizatorga solinadi, kamera ishindegi temperatura 80-1000 S boladı. Bul sharayat góshni ústki qatlamlarınan perde payda boladı, hám bunıń áqibetinde góshni ta'mi hám de quwatlıq sapası saqlanıp qaladı. Bunnan tısqarı gósh óziniń organoleptik qásiyetlerin saqlaydı, tavarlıq kórinisi jaqsılanadı, to'yimliligi, támiyini sapası artadı hám de sonday góshni tikkeley ulıwma awqatlanıw jaylarına, satılatuǵın sawda orayına yamasa kolbasa tayarlawǵa jiberiw múmkin. Sút hám sút ónimlerin ekspertizasi Bazarǵa satıw ushın alıp barılǵan sút hám sút ónimlerin iyeleri qolında, veterinariya ekspertiza laboratoriyasına kórsetiw hám dizimge aldırıw ushın malumotnomasi bolıwı kerek. Málimleme ónim alıp kelgen adamdı jasap turǵan jayınıń veterinariya vrachi tárepinen jazılǵan bolıp ol jaǵdayda tómendegiler kórsetilgen bolıwı kerek. Jaydı juqpalı kassaliklardan tazalıǵı, molni jasırın mastit, tuberkulyoz hám brusellez keselliklerine tekserillıgi, haywanlardı kuydirgi, óli et hám basqa kesellikler yaǵnıy Joybarlastırılǵan keselliklerge qarsı emlengenligi, molni saw hám alınǵan ónimdi satıw múmkin ekenligi tuwrısında tolıq maǵlıwmat kórsetiliwi shárt. Bunday málimlemeler hár ayda jańalanıwı kerek. Bunnan tısqarı ónim iyesin ózinde de onıń sog'ligi hám azıq-túlik ónimleri satıw jumısları menen shuǵillanıwı múmkin ekenligi tuwrısında berilgen medicinalıq málimlemesi bolıwı kerek bolıp, málimleme hár sherekte jańalanıp turıwı kerek. Bazarǵa keltirilgen sút organolepik tekseriwden ótkeriledi, tazalıǵı, qısıqlıǵı, maylıigi hám kislotaliligi anıqlanadı. Shubhalı jaǵdaylarda brusellezga halqalı reaksiya qóyıladı, pasterilizasiya etilgenligi anıqlanadı hám hár túrlı qosımshalar qosılıp jalǵanlashtirilganligi tekseriledi. Bul tekseriwlerdi hámmesi bazar labaratoriyasida ámelge asıriladı. Lekin sutte uwlı zatlı ximikatlar hám antibiotiklar bar ekenligine gúman etilse

veterinariya laboratoriyalarına (qala, rayon, wálayat ) ga úlgi jónetiledi. Úlgi ushın 250 ml sút alınıp taza shıyshe ıdıslarǵa solinadi hám awızı yopilib muxirlanadi. Sutti bazarda satıwǵa ruxsat beriw quydagi jaǵdaylarda ámelge asıriladı. Sút saw haywannan alınǵan bolıwı, tazalıǵı boyınsha ekinshi gruppadan tómen bolmawi, bakteriologik zıyanlanıwı ekinshi klasqa tiyisli bolıwı kerek. Sutti kislotaliligi 16 -200 T, qısıqlıǵı 1, 027-1, 033-maylılıǵı 32 % ten kem bolmawi reńi oqdan kúshsiz sarıǵa shekem, konsistensiyasi suyıq, shókpelersiz, ta'mi mazzasi ayriqsha, bolıwlıǵı talap etiledi. Tolıq tekseriwlerden ótkerilip, satıwǵa jaramlı bolǵan sutke onıń ıdısına satıwǵa ruxsat etilgenligi tugrisida jarlıq jabıwtırıladı. Sotilayotgan suttiń ıdısı taza hám barlıq sanitarya talaplarına juwap beriwi kerek, ıdıs osenkoviy materialı bolmawi kerek, sutti tómendegi jaǵdaylarda satıwǵa ruxsat etilmeydi: buyımlar joqarı temperaturada kuydurgiga emlengandan sońǵı jaǵdayda hám basqa juqpalı keselliklerge shubxali jaǵdaylarda alıp kelingen bolsa, bunday sút 30 minutalıq qaynatilgandan keyin veterinariya jumısshısı hám sút iyesi qadaǵalawınan o'tqaziladi hám akt 2 nusqada dúziledi. Taǵı tómendegi jaǵdaylarda ruxsat etilmeydi: sutke hár túrli nárseler (mayı alınǵanda, suw qosılsa, kraxmal hám basqa zatlar ) qosılıp jalǵanlastırılǵanda, jańa (7 kunge shekem) tuwǵan siyirdan alınǵan ovuz suti, hám de laktatsiya dáwirdiń aqırǵı 7 kúninen eski sút. Sút hám sút ónimlerin tekseriw nátiyjeleri forma №24 vetdaftariga belgilenip baradı. Ósimlik azıq-awqat ónimleri ekspertizasi Dıyxan bazarları veterinariya sanitariya ekspertizasi laboratoriyalarında ósimlik ónimlerine olardı sapalı yamasa sapasız ekenligi tuwrısındaǵı juwmaqtı organoleptik tekseriwler nátiyjesinde beriledi. Birpara zárúr yamasa shubxali jaǵdaylarda fiziko-ximyaviy labaratoriya tekseriwleri ótkeriledi. Ósimlik azıq-túlik ónimlerine palız ónimleri, terek miyweleri, jer astı miyweler, torvuz qawın hám basqa palız miyweleri hám kók shóp kiredi. Ósimlik ónimleri satıw ushın dıyxan bazarlarına jańa (svejiy) jaǵdayda

yamasa konservatsiya (qurıtılǵan, tuzlangan Marinovat hám basqa ) etilgen jaǵdayda shiǵarıladı. Ósimlik azıq-awqat ónimlerin insan organizmi ushın áhmiyeti sonda, olar belok, uglevodlar, vitaminlar, fermentler, organikalıq kislotalar hám mineral elementlarǵa bay bolıp, organizmde joqarıda keltirilgen organikalıq elementlardı ornın toldıradı. Organoleptik tekseriw menen ónimlerdi sırtqı kórinisi, forması, úlkenligi, reńi, konsistensiyasi, tınıqlıǵı, hidi, ta'mi, tovorlilik jaǵdayı, tazalıǵı (topıraq, qum hám basqa ) hár túrlı zıyankeslerdi teginganlik jaǵdayı hám ósimlik kesellikleri menen qanshellilik kesellengenligi tekseriledi. Bazarlarda satıwǵa tómendegi jaǵdaylarda ósimlik azıq-túlik ónimleri ruxsat etilmeydi: 1. Tekseriwden ótkerilmaganlar hám tekseriw nátiyjesine kóre brak qılınǵanlar. 2. Yarım tayın azıq-túlik ónimler hám úyde tayarlanǵan ósimlik azıq awqatlar (kotletlar, salatlar, tóbeat, sous, varyoniye hám murabbalar miywelerniki) 3. Bankalarǵa jabılǵan konservasiya etilgen ónimler. 4. Qurıtılǵan zamarıqlar, hám tuzlangan zamarıqlar. Ósimliklerden tayarlanǵan yarım fabrikat hám tayın ósimlik azıq-túlik ónimleri tek ǵana mámleket sawda dúkanlarında satıwǵa ruxsat etiledi, qashanda SESlarning ruxsatı menen. Tekseriw ushın úlgi alıw Labaratoriya tekseriwleri ushın úlgi mahulotini iyesi alıwı múmkin emes, sebebi alınǵan úlgi tolıq alıp kelingen ónimlerge koefficienttan juwmaq beriwi kerek. Ónim úlken partiyada (muǵdarda ) bazarǵa kiritilgen bolsa, ol jaǵdayda úlgi ónimin hár jayınnan yamasa bir neshe qabarǵan jer (upakovka) alınadı. Eger kishi partiyada bolsa, ol jaǵdayda hár bir ıdıstan (yashik, sumka, qalta, bochkadan) úlgi alınadı. Suyıq ónimlerden úlgi alıwdan aldın jaqsılap aralastırgichda aralastırıladı,

tuzlangan ónimlerden shor duzlıqı menen alınadı. Satılatuǵın ónimlerden shor yamasa qasıqlar menen, donador ónimlerden hár jayınnan tańlanıp alınadı. Alınatuǵın úlgiler tómendegi muǵdarda boladı :tuzlangan ónimler shor suwı menen 500 g, kartoshka geshirler 2-3, kók shóp (piyaz, petrushka, shivit hám basqalar ) 50 g, qurıtılǵan miyweler 100 g, jańa miyweler 200 g, torvuz qawın, pomidor, qıyar, piyaz hám kapustadan 1-2 d, noqat Fasoldan 50 g, maylı dánlerden 50 g, ósimlik mayınan 200 ml, den ónimlerinen 500-100 g, ǵoza hám donaklardan 200-300 g hám basqalar, alınǵan ósimlik ónimlerin sanitariya tárepten bahalaw hám olardıń sapasın anıqlaw, málim veterinariya programmalarına tiykarınan ámelge asıriladı. Onıń ushın ósimlik ónimleri organoleptik, kerek bolǵanda laboratoriya, mikroskopik hám fiziko-ximiyalıq tekseriwlerden ótkeriledi. Bunda mikroskopik tekseriwler arqalı kók shópte ushraytuǵın kóplegen gelmintoz keselliklerin (exinokok) máyekleri anıqlansa, fiziko ximiyalıq tekseriwler járdeminde palız hám túbir miyweler quramındaǵı nitrat hám nitritlar muǵdarı anıqlanadı. Ónimlerdi ziyanlanǵanlıǵı hám kesellikleri de dıqqat penen tekseriledi. Palız eginleri hám miywelerdiń jaramlılıǵın kórsetetuǵın zárúrli kórsetkishlerden biri onıń jaqsı sapası bolıp jetilgenligi, pıskenligi esaplanadı. Bunı anıqlawda mevaning reńi, forması, úlkenligi, ta'mi, hidi, mevaning túyiri hám máyekiniń reńi esapqa alınadı. Mıywe ónimleriniń tiykarǵı kórsetkishlerinen biri sapası esaplanıp, bul kórsetkish óz gezeginde ta'miga hám awqatlılıq ózgeshelikine hám de uzaq múddet saqlanıwına, mevaning jańalıǵına baylanıslı. Jańa bolmaǵan ziyanlanǵan palız eginleriler shiritetuǵın mikroblarǵa koefficienttan shıdamlılıǵın pasaytiradi, keyinirek shırıw procesi baslanadı. Ónimler sol waqıtta jaman sapalı esaplanadıki qashanda olarda mexanik pataslanıw, zaqım aliw, hár túrlı kesellikler menen keselleniw, kemiriwshiler tárepinen zálellantirilganda, kók shópte gelmintlar máyekleri tabılǵanda hám quramında nitrit hám nitratlar muǵdarın mey'yoridan artıq bolǵanda. Taǵı sol waqıtta jaman pataslanǵan (hár túrlı ximikatlar ıdısı ), zanglangan ıdıslarda saqlanǵan bolsa.

Ósimlik ónimlerin sanitariya tárepten bahalanganlıgı haqqında maǵlıwmatlar arnawlı dápterge (jurnalǵa ) jazıp qóyıladı. Bunda ónim iyesiniń atı sharıfi, jasaw jayı, ónimdiń muǵdarı ıdıslardıń sanı hám ónimdiń sapası jazıladı. Adamlardı isletiwi hám tutınıwı ushın jaramsız jaman sapasız dep tán alınǵan ónimler denoturlanib (tábiy sapası bolıp ), iyesine qaytarıladı, bunday ónimlerdi satıw qadaǵan etiledi. Denaturatsiya etilgen ónimler haqqında bazar basshıları yamasa militsiya xızmetkerleri qatnasıwında akt dúziledi, akt úsh nusqada bolıp, usılardan biri ónim iyesine ekinshisi bazar administraciyaına hám úshinshisi labaratoriyada qaldıriladi. Jaqsı sapalı ónimler ıdıslarına “tekserilgan” degen qaǵazsha jabıwtırıladı. Tábiy Paldıń bazarǵa alıp keliw jáne onı vetirinariya sanitariya ekspertiza qılıw Pal bazarǵa aǵash bochkalarda sút flyagalarida, shıyshe shını hám ılaydan islengen ıdıs ıdıslarda alıp kelinedi asalni tómendegi ıdıslarda satıwǵa shıǵarıw qadaǵan etiledi: boyalǵan, ranglangan hám asenkoviy ıdıslarda satıw ushın alıp kelingen asalni iyesinde asalni ekspertizadan ótkeriwde alıp kelingen orından berilgen vetirinariya málimlemesi, eger pal bazar jaylasqan rayondıń sırtından kiritilgen bolsa veterinar guvoxnomasi bolıwı talap etiledi. Eger asalni vetirinariya ho'jjatlarida, pal hárre uyasini antibiotiklar menen islengenligi kórsetilgen bolsa, ol jaǵdayda asalni veterinariya labaratoriyalariga asaldagi qaldıq antibiotiklarni tekseriw ushın jónetiledi. Labaratoriya tekseriwleri ushın asaldan ortasha úlgi alınadı. Onıń ushın pal alıp kelingen hár bir ıdıstan, eger pal suyıq bolsa jaqsılap aralastırılıp, tesigin diametri 10 -12 mm bolǵan alyumenli trubka járdeminde alınadı. Eger pal kristallangan bolsa, ol jaǵdayda keskich chup járdeminde alınadı. Úlgi alıwda ónimdi júzi, orta bólegi hám tagidan birdeyde alınıwına itibar beriw kerek. veterinariya sanitariya ekspertiza nızamshılıǵına tiykarınan hár bir úlgi alınatuǵın ıdıstan ızǵarlıǵın tekseriw ushın 100-200 g eger alıp kelingen ónim pal hárre uyası bolsa 25 sm2 maydan alınadı. Alınǵan úlgiler veterinariya nızamshılıǵına

tiykarınan organoleptik hám laboratoriya tekseriwlerinen keyin, iyesine qaytarılmastán joytıladı : 1 ) Ashıw procesi baslanǵan bolsa. 2 ) Hár túrlı mexanik qospalar bolsa. 3 ) Kislataligi belgilengen ( 12-40 T0) den joqarı bolǵanda. 4 ) Invert qumshekeri 65-79 % ten tómen bolsa. 5 ) Ízǵarlıq 20% ten yukori bolsa. 6 ) 500 S temperaturadan joqarı xaroratda qızdırılǵan bolsa. 7 ) jalǵanlastırıw xolatlari anıqlanǵanda. 8) Asalda antibiotiklar zaxarliligi anıqlansa, hám de radiaktivlik bolsa. Ekspertiza tekseriw nátiyjeleri bólek forma №25-vet jurnalına qayt etiledi. Paldıń ekspertizası Hárreler paldı hár túrli gúllerdiń nektarlarınan aladı. Ximiyalıq quramına qaray pal 15-20 % suw, 65-80% sheker (miywe, júzim hám qamıs qantı), 1% ke shekem azotlı zatlar hám 0,3-0,4% mineral zatlardan ibarat. Bulardan tısqarı paldıń quramında suwda eriytuǵın V 1 , V 2 , V 3 , V 5 , V 6 , N, K, S, E vitaminleri hám diastaza, katalaza, invertaza fermentleri de ushıraydı. Pal mazalı, siropqa uqsaǵan tınıq, Sarı yaki ashıq qońır reńli bolıp, ózine tán iyiske iye. Qaramtır túp gúllerden, iyne japıraqlı ósimliklerden toplanǵan shireden tayarlanǵan pal qaramtır reńde; bede, aq akatsiya, paxta hám basqa ósimliklerdiń gúllerinen toplanǵan pal bolsa rensiz bolıwı múmkin. Paldıń sıpatı qaysı ósimlik gúliniń shiresinen tayarlanıwına hám saqlanıw sharayatına baylanıslı. Onıń ishinde aq Sarı, sarǵısh yaki qońır reńli ayırım-ayırım kristallar payda boladı. Keyinirek bul kristallar shekerlenip mayda yaki úlken qaramtır reńli kristallarǵa aylanadı. Akatsiya, qaramtır túp gúl, gilos hám sol sıyaqlı ósimliklerdiń gúllerinen tayarlanǵan hám kóp qızdırılǵan pal áste-aqırın kristallasadı. Bazarlarǵa paldı taxtadan jasalǵan bochka, alyumin bidonda hám basqa ıdıslarda alıp keledi. Bazarlardaǵı veterinariya-sanitariya ekspertizası laboratoriyasında pal iyesinen veterinariya spravkası yaki veterinariya guwalıǵı

soraladı. Keyin ıdıstaǵı pal aralastırılıp onnan ortasha analiz alyumin tútikshe járdemi menen alınadı. Hár bir ıdıs (upakovka) tan veterinariya-sanitariya qaǵıydasına muwapıq 100 g pal tekseriw ushın alınadı. Paldıq qoyıw-suyıqlıǵı hám mazası organoleptik usıl menen tekseriledi. Onıń tıǵızlıǵı qattı sirop sıyaqlı bolıp, ol túrine toplanıw waqtına qarap ózgeredi. Jańa alınǵan pal tınıq boladı, leykin saqlanǵan sayın reńi ózgeredi hám qoyıwlasadı. Ashshı yaki basqa jaǵımsız iyiske iye bolǵan pal paydalanıw ushın jaramsız esaplanadı. Laboratoriyada paldıń qurǵaq zatı, suw muǵdarı, kislotalılıǵı, tazalıǵı yaki diastaza fermenti anıqlanadı. Paldı laboratoriyada tekseriw ushın onın 1:2 eritpesi tayarlanadı. Bunıń ushın bir qısım palǵa eki qısım suw quyılıp aralastırıladı. Paldıń salıstırmalı awırlıǵı, ondaǵı suw hám qurǵaq zatlardıń muǵdarın anıqlaw ushın paldan 60 g alıp, ıssılıǵı 30-40 dáreje bolǵan 120 ml distillengen suw menen aralastırıladı. Keyin bul eritpe úy temperaturasına shekem suwıtıladı hám salıstırma awırlıǵı belgisi 1,080-1,160 qa deyin areometr járdemi menen anıqlanadı taza paldan tayarlanǵan eritpeniń salıstırmalı awırlıǵı 20 dárejede 1,110 nan kem bolmawı kerek. Paldıń salıstırmalı awırlıǵı hám qurǵaq zatlardıń muǵdarı 5-tablitsada keltirilgen. Máselen, paldıń suwdaǵı eritpesiniń salıstırmalı awırlıǵı 1,116 bolsa, onda bul san tablitsada 27,3 % qurǵaq zatqa tuwra keledi. Lekin sonı názerde tutıw kerek, pal úsh márte suyıltırılǵanlıǵı ushın ondaǵı qurǵaq zattıń muǵdarı 27,13 x 3 = 81,39%, suwdıń muǵdarı bolsa 100 – 81,39 = 18,61 boladı. tábiyiy paldıń quramındaǵı suwdıń muǵdarı 22 % ten artıq bolmawı kerek. Palıń suw hám qurǵaq zatı muǵdarın anıqlaw RA, RL, RDU yaki universal refraktometr járdemi menen ámelge asırıladı. Paldıń kislotalılıǵın anıqlaw . Bunıń ushın paldıń suwdaǵı (1 : 2) eritpesinen 30 ml alıp ústine 100-150 ml distillengen suw salınadı hám fenolftaleinniń spirttegi 1% li eritpesinen 3-5 tamshı qosıp natriy yaki kaliy tiykarınıń 0,1 n. eritpesi menen qızǵısh reńge shekem titrlenedi. Nátiyjede alma yaki

5 – tablitsa Salıstırmalı awırlıǵı Qurǵaq zatlardıń muǵdarı (protsent) Salıstırmalı awırlıǵı (protsent) Qurǵaq zatlardıń muǵdarı 1,101 23,91 1,114 26,71 1,102 24,13 1,115 26,92 1,103 24,34 1,116 27,13 1,104 24,56 1.117 27,35 1,105 24,78 1,118 27,56 1,106 24,99 1,119 27,77 1,107 25,21 1,120 27,98 1,108 25,42 1,121 28,19 1,109 25,64 1,122 28,40 1,110 25,85 1,123 28,61 1,111 26,07 1,124 28,82 1,112 26,28 1,125 29,03 1,113 26,50 qumırsqa kislotasına qarap esaplanadı. Titrlewge sarp etilgen 1 ml silti muǵdarı 0,0046 g qumırsqa yaki 0,0067 g alma kislotasına tuwra keledi. Mısalı, 30 ml pal eritpesiniń (bunda 10 g pal boladı) titrleniwi natriy siltiniń 0,1 n. eritpesinen 2 ml sarplanadı. Bunda paldıń kislotalılıǵı alma kislotasınıń muǵdarına qaraǵanda protsent esabında tómendegi usıl menen esaplanadı: 2x0,0067x100 X = ------------------- = 0,13 % 10 Paldıń ulıwma kislotalılıǵı 0,033 % ten artıq. Usı waqıtta onıń kólemi 0,033 ten pás bolmaslıǵı kerek. Distaza fermentin anıqlaw ushın 10 ml paldıń suwdaǵı eritpesi ústine 1% kraxmal eritpesinen 1 ml salıp shayqatıladı, soń bul aralaspa 40 – 45 dárejeli suw banyasına quyıladı hám bir saattan keyin suw banyadan alıp suwıtıladı. Ústine bir neshshe tamshı lyugol eritpesinen tamızıladı. Egerde paldıń quramında diastaza fermenti bolmasa, kraxmal ózgermesten qaladı hám oǵan yod eritpesin qosqanda

kók reń payda boladı. Diastaza fermenti tek ǵana tábiyiy palda boladı. Eger pal shekerden tayarlanǵan bolsa, onıń quramında diastaza fermenti bolmaydı. 6 – tablitsa

Diastaza sanın anıqlaw Kom ponentler (ml) Probirkalardıń nomeri 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 0 1 1 10 % li pal eritpesi 1 ,0 1 ,3 1 ,7 2 ,1 2 ,8 3 ,6 4 ,6 6 ,0 7 ,7 1 1,1 1 5 Distil lengen suw 9 ,0 8 ,7 8 ,3 7 ,9 7 ,2 6 ,4 5 ,4 4 ,0 2 ,3 _ _ 0,5 % li as duzınıń eritpesi 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 0 ,5 1 % li kraxmal eritpesi 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 5 ,0 Diast aza sanı 5 0,0 3 8,5 2 9,4 2 3,8 1 7,4 1 3,9 1 0,9 8 ,3 6 ,5 4 ,4 3 ,3

Diastaza fermentiniń aktivligi diastaza sanı (GOTE) menen belgilenedi. Bul 1% kraxmal eritpesiniń muǵdarı 1 gr palda bolǵan diastaza fermenti menen 1 saat ishinde pársheleniwine tuwra keledi. Házirgi waqıtta, hár bir respublika oblastlarǵa diastaza sanı quyılǵan (reglamentlengen). Diastaza sanın anıqlaw ushın 50 ml kólemdegi kolbaǵa 5 g paldan ólshep salınıp, kolbanıń belgisine shekem suw qosıladı (demek, bul eritpe 10% li bolıp, 1 ml de 0,1 g pal boladı). Usılay tayarlanǵan eritpe 11 probirkaǵa pipetka menen hár qıylı muǵdarda salınadı hám keyin 6–tablitsada kórsetilgen muǵdarda basqa kompanentler qosıladı. Bunnan keyin probirkalar áste aqırın shayqatıladı hám 40-45 dárejeli suw banyasında 1 saat saqlanadı. Keyin úy temperaturasında suwıtıladı hám hár bir probirkaǵa 1 tamshı yod eritpesinen (0,5 g kristallanǵan yod, 1 g kaliy yodid hám 100 ml distillengen suw) salınadı. Soń 11 probirkanıń qaysı biri kók reńge boyalmaǵanı anıqlanadı. Máselen, 2,8 g pal eritpesi (0,28 g taza pal) salınǵan 5 probirkada reń payda bolmadı deyik, bunda bul probirkada diastaza sanı anıqlanadı, yaǵnıy 5 probirkadaǵı 1% li kraxmal eritpesiniń muǵdarı paldıń muǵdarına bólinedi. Palda diastaza sanı 17,9 dan joqarı bolsa, bul sıpatlı pal, 10-17,9 ǵasha bolsa, pás sıpatlı hám 10 nan §as bolsa, buzılǵan pal dep esaplanadı. Palda diastaza fermenti bolmas yaki diastaza sanı 10 nan pás bolsa, bul paldıń qálbeki yamasa qızdırıw nátiyjesinde buzılǵanlıǵınan derek beredi. Bunday paldı satıwǵa ruxsat etilmeydi. Sap gúl palın shire palınan ajıratıw ushın tómendegi reaktsiyalardan paydalanıladı. 1) bir bólim suwǵa usı muǵdardaǵı pal qosılıp, ol 8-10 bólim 96 dárejeli etil spirti menen aralastırıladı. Bunda shire palınan tayarlanǵan eritpe ılaylanıp sút reń payda boladı. 2) kolbaǵa alınǵan pal eritpesi (1 : 1) ústine usı muǵdarda hák suwı quyıp qaynatıladı. Shire palınan tayarlanǵan eritpede paxta sıyaqlı shókpe payda boladı. Paldaǵı qum, por, kepek hám basqa aralaspalardı anıqlaw ushın bir bólim paldı 10-20 bólim suwda eritip, biraz waqıt gúzetkennen keyin payda bolǵan shókpe úlkeytiwshi lupa astında qaraladı.

Mexanikalıq aralaspalar menen pataslangan, jaǵımsız dámli hám bıjǵıǵan, ıǵallıǵı 22% ten kóp bolǵan, qalbekilestirilgen pallar satıwga ruxsat etilmeydi. Veterinariya-sanitariya ekspertizası laboratoriyası xızmetkerleri óz islerin burınǵı Awqam veterinariya nızamnaması hám awıl xojalıq ónimleri tayarlaw ministrliginiń veterinariya-sanitariya ekspertizası laboratoriyası haqqındaǵı kórsetpe ham instruktsiyalarına tiykarlanǵan halda júritiliwi kerek.

Похожие

Kolbasa ha’m dudlang’an ónimlerdi veterinariya-sanitariya ekspertizası

Baliq ha’m baliq ónimlerinin veterinariya-sanitariya ekspertizası

Sút tovar fermalarında sutti sanitariya gigienalıq talaplari hám ximiyaliq qurami

Awıl xojalıq haywanların soyıwdan keyingi alınǵan sheki onim ónimlerin VSE

Kesel haywanlar sútin vse. Sútiń quramıdag’ı antibiotikler ha’m ximiyalıq zatlar bo’lg’anda sanitariya jag’dayın bahalaw