Awıl xojalıq haywanların soyıwdan keyingi alınǵan sheki onim ónimlerin VSE - Пищевая технология - Рефераты

Awıl xojalıq haywanların soyıwdan keyingi alınǵan sheki onim ónimlerin VSE

Загружено в:

04.03.2024

Скачано:

0

Размер:

22.1494140625 KB

Awıl xojalıq haywanların soyıwdan keyingi alınǵan sheki onim ónimlerin V SE Rej e : 1. Maylardı qayta islew 2. Galle-poychani qayta islew 3. Ishki sekretsiya bezin qayta islew Tayansh sózler: May sexini buyımlanıwı, maydin quramı, ózgesheligi, bas súyegin qayta islew, liver

May sexini buyımlanıw Úlken bolmaǵan gósh kárxanalarında ápiwayı usıl járdeminde, yaǵnıy maydanlanǵan maylar qazanǵa salınıp qızdırıw arqalı alınadı yamasa kayta islenedi. Bunda ózinde islep shıǵarılıp atırǵan maylar, soyıw sexidan ishki organlar alınıp ajratıladı, juwıladı, sawıpıladı, maydalanadı, eritiladi, da tındırıladı hám bochkaga solinadi. May sexi bınasın bálentiligi 3, 5 m bolıp, sonnan 2 m biyiklikge shekem bolǵan jayı plitkalar menen oraladı yamasa cement menen shuvoq etiledi. Jay polini ortasha enish etilip qıya etiledi hám sol orında kanalızasiya jolı ashıladı hám oǵan temir tur hám may uslaǵısh ornatılıp pútkil aqaba suw ketedi. Bınada 1-2 betonlı chanalar yamasa aǵashdan jasalǵan chanalar bolıp, bularǵa vodaprovod suwı túsedi, bunnan tısqarı suyeklerdi (gewek suyek) uchini kesiw ushın aylanatuǵın pıshqı, ónimlerdi ajıratıw ushın ústi aq tunikalar (tat baspaytuǵın ) menen oralǵan stollar, ónimlerdi tasıw ushın teleshkalar boladı. Hám de 200-250 kg xajimli qızdırıw qazanı bolıp, sırtqı tárepden gerbish menen o'ralib onıń ústi temir tunika menen oraladı. Zamanagóy gósh kárxanalarında may ónimler buyımlanǵan bir hám eki diywallı qazanlarda ıssı puw járdeminde eritiladi. Bir diywallı qazanlarda puw tuwrıdan-tuwrı ónimge jiberiledi hám eritiladi, eki diywallı qazanlarda ıssı puw diywallar aralıǵına jónetiledi hám birinshi diywaldıń qızishidan may ónimi eritilip payda bolǵan may qazanlardan arnawlı trubalardan shıǵarıp alınadı. Payda bolǵan shıjıqlar arnawlı lyuk arqalı qazannan shıǵarıp alınadı. Bunday jaǵdayda may sexi úsh yamasa tórt bınadan ibarat boladı. 1. Ónimdi qabıllaw, sortlarǵa ajıratıw hám juwıw jayı 2. Appart (qazanxona) 3. Tındırǵısh 4. Sovitgich (eger jay jetispese apparat menen sovitgich bir bınada boladı). Yog'ni quramı hám ózgesheligi Eritilgan maylar óziniń ximyaviy quramı hám fizikaviy qásiyetleri menen, eritilmagan may ónimlerinen parıq etedi.

Taza eritilgan haywan mayı úsh gliseridlardan shólkemlesken bolıp, to'yingan hám to'yinmagan may qislotalaridan ibarat, usılardan bir molekula glesirin yamasa to'yingan, yamasa to'yinmagan kislotalar menen baylanısqan bolıwı múmkin, eritilmagan may toqımalarında bolsa glesirin may kislotaları menen ajıralmas baylanısqan jáne bul kislotalar erkin jaǵdayda bolmaydı. Haywanlar jawını qısıqlıǵı quramındaǵı to'yingan hám to'yinmagan kislotalardı muǵdarına baylanıslı boladı. To'yingan kislotalar kóp bolıp to'yinmaganlari kem bolsa, bunda may quramı tıǵız boladı. Bul kórsetkishler yog'ni eriw tempraturasiga tásir etedi. Hár túrlı haywanlar jawını fizikaviy ayrıqshalıqlardı uqsas hám uqsas bolmaǵan tárepleri bar. Bir hil haywanlardı (qaramal, qoy, eshki, túye) may quramı tıǵız, ayırımlariniki (cho'chqa, at, ǵaz, qus) mayı suyıq yamasa yarım suyıq jaǵdayda. Teri astı mayları tıǵızraq, ishki maylar hám jańa tuwǵan haywanlar mayları jumsaq, suwıq qanlı haywanlar mayları kóbirek jumsaq boladı. Hámme haywanlardı suyek iligini mayı suyıq yamasa suyıq jaǵdayda boladı. Eritilgan maylar qatqannan keyin reńi hár qıylı haywanlarniki bir-birinen parıq etedi. Yaǵnıy qaramallarniki sarg'imtir, qoy hám eshkiniki aǵıw kúlreń, otniki ash sarı reńde, tap sonday reń qusniki hám g'ozniki, cho'chqaniki aq reńde boladı. Xidi túrli haywanlarǵa tán boladı. Túrli haywanlar jawını morfologiyalıq qásiyeti Qaramal mayı - molda may toqımaları búyrek átirapında, tos boslig'ida, ishekler átirapında, qarın, bawır, júrek átirapında, teri tagida, urıwdon qaltasında, dize bo'rmasida toplandı. Saw haywanlarda muskullar arasında biriktiruvchi toqımada boladı. To'yoqda, naysimon hám g'ovvak suyeklerde de may kóp boladı. May sheki onimsi ekige bólinedi: A) azıq - awqat ushın isletiletuǵın B) texnikalıq maxsadlar ushın isletiletuǵın.

Azıq -awqat ushın isletiletuǵın maylar taza sapalı hom buyımlardan tayarlanadı. Texnikalıq maqsetler ushın isletiletuǵın maylar, jaman xidli bólekan buzılǵan, saqlaw tártibi buzılǵan, terinen alınǵan, shıjıqtan, tındırgichlardan alınǵan maylardan tayarlanadı. Haywan denesi dáslepki qayta islewde ishki organlardı shıǵarıwda júdá abaylaıwlıq talap etiledi, bunda maylar pataslanıwı múmkin. Jaqsı sapalı may alıwda haywanlardı jemisdorligi úlken áhmiyetke iye. Joqarı jemisdor haywanlar may toqımasında 1% biriktiruvchi toqıma, 5% suw, 94% may; ortadan tómen jemisdor haywanlarda biriktiruvchi toqıma 5 %, suw 21% hám may 75% ni quraydı. Usınıń menen birgelikte may toqımaların quramı, yog'ni organizmdi qay jerinde jaylasqanlıǵına da baylanıslı yaǵnıy; ishek átirapından alınǵan may homashyosida, biriktiruvchi palań 5 %, suw 30%, may 65 %. Búyrek átirapındaǵı yog'da biriktiruvchi toqıma 0, 3%, suw 4, 8-5%, may 94, 2-94, 4 % ni quraydı. Qoy mayı Qoy jawını qısıqlıǵı qaramalnikiga salıstırǵanda tıǵızraq hám ayriqsha xidga iye. Quyrıqlı qoydan 4, 5 ten 16, 5 % ge shekem may alıw múmkin, shoqmaragan qo'yni salmaǵına salıstırǵanda uzın dumli qoydan 1, 5-5% may alıw múmkin. Quyrıqlı qoyda pútkil yog'ning 50% ni quyrıq átirapında, 41% dene boslıqlarında toplandı. Eshki mayı - hár tárepleme qoy mayına uqsaydı, tek ayriqsha xidga iye, maylardı qayta islew processinde qoy mayına qosıp jiberiledi. Cho'chqa mayı - jumsaqlıǵı hám kúshsiz xidi menen buyım hám qoy mayınan parıq etedi. Cho'chqa jawını qısıqlıǵı azıqani quramına da baylanıslı. Soǵan kóre arpa menen boqilgan bolsa yog'ni eriw xarorati 40 -410 S, gúnjara menen boqilganda 36, 5-370 S boladı.

Ǵarrı cho'chqalarda mayı jaslardıkiga nibatan talay tıǵız boladı. Er adam cho'chkalarni mayı az muǵdarda qattı, hidi ta'mi jaman hám qızdırılǵanda ko'piradi. Jaslardıki ta'mi jaqsı, xosh iyisli boladı (8-10 aylıqları ). Cho'chqa mayını shıǵıwı May ushın boqilgan bolsa - shpik (teri astı mayı ) 25% ge shekem, ishki may 5, 8 %, gósh ushın boqilaganda - shpik 3 % ishki mayları 1, 5-2 % ni quraydı. Cho'chqalarni qayta islegende kóp muǵdarda may alınadı. Bólekan mayı kolbasa hám dudlangan ónim tayarlaw ushın isletiledi (shpik). At mayı - konisistensiyasi jumsaq, tez eriydi (36 -370), at mayı hár túrlı milliy tamaqlar tayınashda (qazı ) isletiledi, usınıń menen birgelikte hár túrlı dárivor elementlar tayarlawda isletiledi. Maylardı saqlaw konservasiya qılıw hám kemshiligi May ónimlerin demde qayta eritiwdi ılajı bolmaǵan waqıtlarda, bunday xolatlar kishi gósh korxonlarida, soyıw punktlerinde hám maydanshalarında júz boladı, bir qansha waqıtqa saqlawǵa tuwrı keledi. Saqlaw ushın ajratilagan may homashyosi sortlarǵa ajratıladı, ajıratıwda hár túrli nárselerden tazalanadı yaǵnıy qannan, ishek, qarın ishinen túsken zatlardan. Bunday tazalanıw may sovimasdan atqarılıwı kerek. Keyin tazalanǵan may suwıq suwda juwıladı (sawıpıw kerek) ishek átirapından alınǵan may homashyosi basqa orınlardan alınǵan yaǵnıy búyrek átirapı, tós qápesi, teri astı hám basqalar menen birge qoyıw múmkin emes, sebebi ishek átirapından alınǵan may homashyosidan sasıq iyisli xid keledi jáne bul maylar tez buz'ladı. Jıynap alınǵan maylar qısqa múddet 2-3 kún saqlanganda da arnawlı qorang'u ımaratlarda saqlanıw kerek. Eger maylar uzaq múddet saqlanatuǵın bo'las muzlatıw yamasa duzlaw jolı menen konservasiya etiledi. Qishda tabiy suwıqlıq járdeminde muzlatiladi. Bunda maylar nawalarǵa ajratıladı, tazalanadı, juwıladı hám keyin bolsa muzlatiladi. Muzlatilagan maylardı eritsh hám qayta muzlatıwǵa ruxsat etilmeydi, bunda yog'ni sapası buz'ladı. Bunday maylar jaman xidga iye bolıp qaladı, ol waqıtta oqib turǵan suw járdeminde 10 -12 saat juwılıwı kerek

Maydı qayta islew. Taza may úsh glitserinli toyınǵan hám toyınbaǵan may kislotalarınan ibarat. Haywan mayınıń tıǵızlıǵı ondaǵı toyınǵan yamasa toyınbaǵan may kislotalarınıń muǵdarına baylanıslı. Toyınǵan kislotalar kóp, toyınbaǵanları az bolsa, maydıń tıǵızlıǵı asadı hám kerisinshe. May quramında xolestirin (az muǵdarda) hám boyaw zatlar lipoxrom, ksantofill, karotinler boladı. Haywanlar mayınıń fizikalıq qásiyetleri kóbinese bir- birinikine uqsaydı, biraq ayırım parıqları da bar. Qaramal, qoy, eshki hám túyelerdiń mayı tıǵız; shoshqa, at, ǵaz hám tawıqlardıń mayı suyıq yamasa yarım suyıq halda boladı. teri astı mayı ishki boslıqlarınıń mayına qaraǵanda kemirek tıǵızıraq yaǵnıy tuwılǵan haywanlardıń mayı úlkenlerinikine salıstırǵanda jumsaǵıraq boladı. Qaramallardıń eritip qatırılǵan mayı sarǵısh, qoy eshkilerdiki aq-kógish- jasılraq, shoshqanıki aq, at, tawıq hám ǵazlardıki Sarı reńli boladı. Hár bir haywanlardıń mayı sol haywanlardıń ózine tán kúshsiz iyiske iye boladı. Qara mallarda may toqıması búyrekler átirapı, tós boslıǵı diywalları, shava ishek perdesi, jińishke hám juwan ishekler, úlken, tor, qırıq qatlar hám asqazanlardıń sırtqı tárepinde toplanadı. Joqarısemizliktegi qaramaldıń qan mayı quramında 1 % biriktiriwshi toqıma, 5 % suw hám 94 % may boladı. Ortasha semizliktegi maldıń qam mayında bolsa 15 % biriktiriwshi tokıma, 21% suw hám 74 % may bar. Quyrıqlı qoylardan 4,5-16,5 % ge shekem , uzın quyrıqlı qoylardan 1,5-5 % ke deyin quyrıq mayın alıw múmkin. Dumbalı (quyrıqlı) qoylardıń 59 % mayı dumbada, qalǵan 41 % i dene boslıqlarında toplanadı. Basqa qoylardıń 96 % mayı ishki boslıqlarında hám tek 4 % i quyrıq átirapında toplanadı. Qoydıń qam mayında 1,5-2 % biriktiriwshi toqıma, 10,5-11 % suw hám 87-88 % may boladı. Shoshka mayı jumsaqlıǵı, aqlıǵı hám ózine tán iyisi menen mal hám qoy maylarınan parıq qıladı. Shoshqalardıń may shıǵımı tiri salmaǵına qarap esaplanadı. Mıs: eger ol mayı ushın baǵılsa, shpigi (teri astı mayı) 28 % ke, ishki mayı 5,8 % i, may hám gósh ushın baǵılsa shpigi 11 % ishki mayı 1,5-2 %, bekon

ushın baǵılsa shpigi 3,5 %, ishki mayı 4,2 % boladı. shoshqanıń shiyki mayında biriktiriwshi toqıma 8,9 %, suw 10,1 % hám 8 % ti quraydı. Shiyki mayda suw, belok hám maylardı bóleksheleytuǵın fermentler bolǵanı sıyaqlı ol júdá tez buzıladı. Yaǵnıy joqarıdaǵı faktorlardıń tásirleri nátiyjesinde may gidrolizlerge ushıraydı. Maydıń buzılıwı úsh baǵdar boyınsha baradı; Shorlanıwı (osalivanie), kislota sanınıń kóbeyiwi hám taxirlanishidir. Maydıń duzlanıw nurlarınıń tásir etiwi, onda toyınǵan oksikislotalardıń kóbeyiwi nátiyjesi bolıp esaplanadı. Bunda maydan gónergen iyis kelip, reńi aq yamasa sarǵısh boladı. Haywanlardıń organizminde may neytral reaktsiyaǵa iye, sebebi barlıq may kislotaları glitsirin menen baylanısqan. Haywan soyılǵannan keyin áste-aqırın may gidrolizlanadı hám glitsirinnen ajıralǵan maylar ondaǵı kislota muǵdarın belgileydi. Gidrolizlanıw protsessinde mayǵa suw birigedi hám may molekulaları glitsirin hám de may kislotalarına bóleklenedi. Mayda kóbeygen Erkin may kislotaları, onda oksidleniw protsessin tezlestirip, taxirlanıw hám duzlanıwlardı payda qıladı. Taxirlanǵan mayda aldegid hám ketonlar toplanıp, awqat sińiw organlarınıń silekey perdelerin qıtıqlaydı. Osalivanie protsessinde may duzlı iyisli hám maylı konsistentsiyalı bolıp qaladı. Shiyki may- tez buzılatuǵın ónim. Sol sebepli onı tezde eritip alıw kerek. Jańa soyılǵan maldıń mayı jumsaq, tıǵızlanbaǵan bolıp, jaman maydalanadı hám onnan haywan denesiniń iyisi kelip turadı. Bunday iyisti joq etiw ushın may 3-saattan kóbirek waqıt dawamında suwıq suwda juwıladı. Juwılǵan may maydalanǵan apparattan ótkiziledi. Keyin eritiw ushın qazanǵa salınadı. Maydan aldın qazanǵa onıń tortası kúyip ketpesligi ushın may muǵdarına salıstırǵanda 10- 25 % suw salınadı. Qazan 95-100 dárejege deyin qızdırıladı, suw qaynayaı menen ot páseytiriledi hám 6-8 saattan keyin astı óshirilip, maydalanǵan as duzınan 2-3 % sebiledi. Duz maydaǵı suwdı ózine tartıp alıp, jizza menen birgeqazannıń túbine shógedi, nátiyjede may tazalanadı, áste-aqırın tınadı. Eritip tındırılǵan may bochkalarǵa quyılıp bekitiledi.

Shiyki may puwda eritilgende otta eritilgenge salıstırǵanda shıǵımı kóp hám sıpatı jaqsı boladı. bunıń ushın qazanlarǵa 750-1400 kg may salınıp, puw menen qızdırıladı. İshine temperaturası 75-80 dáreje bolǵan ıssı suw quyıladı. Hár waqıtta may salınǵannan keyin – onıń ústine 6-5 kg mayda duz sebiledi. May eriwi dawamında aralastırılǵannan keyin hámme waqıt háreket qılıp turadı. May erigennen keyin aralastırǵısh toqtatılıp, ústine 4-5 kg mayda duz sebiledi hám 20- 30 minut tındırıladı. Soń tınıq qatlamı kran, truba yamasa nasos járdeminde eki qabat diywallı tındırıw apparatına quyıladı. Bul apparata da maydıń ústine 4 kg mayda duz sebilip, 4-6 saat dawamında tındırıladı hám ıdıslarǵa quyıladı. 49/2-70 GOST i-boyınsha qaramal, qoy hám shoshqalardıń eritilgen mayları sıpatına qarap sortqa bólinedi. Sıpatı jaqsı may tınıq, 15-20 dárejede de konsistentsiyası tıǵız bolıwı kerek. joqarı sortlı maydıń ıǵallıǵı 0,2 %, kislotalar sanı 1,2 % ten, birinshi sortlı maydıń ıǵallıǵı 0,3 hám kislotalar sanı 2,2 den aspaslıǵı kerek. Laboratoriya tekseriwlerinen maydıń ıǵallıǵı, kislotalar hám peroksidler muǵdarın biliw úlken áhmiyetke iye. Maydıń quramındaǵı ıǵallıq onı keptiriw menen anıqlanadı. 1 g maydaǵı Erkin may kislotalardı neytrallaw ushın sarp bolǵan natriy yamasa siltilerdiń detsinormal eritpeleriniń muǵdarın maydıń kislotalar sanı kórsetedi. Awqat ushın isletiletuǵın gelle-poychani qayta islew Gelle-poycha eki kategoriyaga bólinedi. Birinshi kategoriyaga - mıy, til, bawır, bas súyekin góshi, búyrek, júrek, diafragma hám qaramallardı sút bózi kiredi. Ekinshi kategoriyaga - qulaqlar, ayaqlar, máyekdon, quyrıq súyeki góshi, ókpe, qızıl óńesh góshi, cho'chqa as qazan, erinleri hám shegirdek kiredi. Ayırım gelle-poychalar kóp suyekli boladı (bas 50%, ayaqlar 85-90%, dumda 80-85%), basqaları qayısqaq biriktiruvchi toqıma talshıqlarınan dúziledi (ókpe, as qazan diywali). Ishlov berilmegen gelle-poychani uzaq múddet saqlap bolmaydı. Parenximotoz organlardı (ókpe, bawır, talaq, búyrek) 00 den tómen xaroratda saqlaw múmkin. Gelle-poychaga qayta islewde olardı morfologiyalıq dúzilisine itıbar birish kerek.

Bas súyekine qayta islew Boshda (qaramal, qoy hám cho'chkada) qimatli azıq-túlik qisimlari bar: til, mıy, bas suyek góshi. Olarǵa tómendegishe ishlov beriledi. Bas veternariya sanitariya tekseriwinen ótkennen keyin, oqib turǵan suwıq suwda jaqsılap juwıladı hám qayta islewge ótkeriledi. Áwelem bar basdan til ajratıladı hám juwılıp keyin sawıpıladı hám muzlatiladi yamasa sawıpilgandan keyin áwesek konserva óndiriske jónetiledi. Bastı joqarı bólimlerindegi gósh ajıratılıp, erinler menen birgelikte kalbasa tayarlawǵa jónetiledi, keyin tómengi jaq ajıratıp alınadı hám bastı uzınına ekige bolınıp, cho'chqa bası keseine yamasa uzınına bolınıp bas mıy abaylılıq menen shıǵarıp alınadı hám sawıpıwǵa jónetiledi, keyin muzlatadi yamasa kanserva shıǵarıw ushın jiberiledi. Qoy hám eshki basları moynınan ajıratılǵannan keyin, dene terisi ajratıladı hám jaqsılap juwılıp til ajratıladı, shaqları kesiledi, qıraǵı bas súyeki ashılıp mıy shıǵarıp alınadı. Tazalanǵan bas arnawlı pechda sırtqı júni kuydiriladi. Keyin ıssı suwda ivitiladi hám jaqsılap tazalanadı hám sholanǵa jiberiledi. Qoydan alınǵan til hám miyasidan konserva tayorlanadi. Bas bolsa kalbasa sexga jiberiledi. Ajıratıp alınǵan tazalanǵan hám juwılǵan qulaqları hám erinleri kolbasa óndiriske jiberiledi yamasa saqlaw ushın bazaǵa jónetiledi. Keyinirek bulardan ilvira hám dildiroq (xolades) tayarlanadı yamasa satıwǵa shiǵarıladı. Ayaqlar tómengi bólegine hám dumga qayta islew Hár túrlı haywanlar ayaqları hám quyrıqlarına túrlishe ishlov beriledi. Qaramallarda ayaqlarınan terisi ajıratıp buklovchi hám jazıwshı shemirshekleri kesiledi hám suyekleri bir-birinen ajratıladı. Jaqsılap tazalanǵan suyeklerden satıwshılıq buyımları hám suyek onı tayarlanadı. Ajıratıp alınǵan shemirsheklerden tegis biriktiruvchi toqıma ajratıladı, suwıq suwda juwılıp 50-550 de quritiladi, sortlarǵa ajratıladı. Sortlarǵa ajıratıwda tınıqlıǵına hám reńine itibar biriliwi kerek. Keyinirek bulardan jelatin tayarlanadı. Barmaq hám alaqan suyekleri, ayaqtı tuyaq bólegi menen birgelikte gelle-poycha sexiga jiberiledi. Onda arnawlı barabanlarda yamasa qolda jaqsılap juwılǵannan keyin júndan tazalanadı. Tuyaq

ajıratıp alınadı, tazalanǵan alaqan hám barmaq suyekleri sovitishga yamasa satıwǵa shiǵarıladı. Qaramaldı ayaqların tómengi bólekten tuyaq moyi hám urodgarlik kley tayarlanadı. Qaramal, qoy quyrıqları dush tagida suwıq suw menen juwılǵannan keyin sovitgichga jiberiledi. Quyrıq umurqalari góshi ajıratılǵannan keyin shurpa tayarlawǵa isletiledi. Quyrıqlı qoyni quyrıǵınan may ajıratıp alınǵanınan keyin, mayı may sexiga, quyrıq umurtqlari kolbasa sexiga yubriladi. Onda bulardan qaynatilib kebirva tayarlanadı. İshki sekretsiya shiyki zatları soyılǵan haywanlardıń ishki sekretsiya bezlerinen –gipofuz, epifizbuǵaq astı bezleri tiymuws, búyrek ústi bezler, asqazan astı bezi tuqımdanlar hám basqalar keń ráwishte qollanıladı. Organopreparatlar (organlardan tayarlanǵan dáriler) di islep shıǵarıw ushın ishki sekretsiya bezleri hám basqa organlar soyılǵan haywannıń denesinen tezlikte (yaǵnıy asqazan astı bezi hám timuws 15-30 minut kompakt bezleri: gipofiz, ipefiz, buǵaq astı bezi, buǵaq artı búyrek ústi bezleri, tuqımdan hám tugun donlar 1 saat ishinde) alınıp. Tazalap termik hám ximiyalıq usıllarda konservalanadı. Termik konservalawda muzlatıw hám qurıtıw usıllarınan paydalanıladı. Shiyki zatlar xolodilnikten temperaturası -18 dáreje (onnanda tómen) hám hawa ıǵallıǵı 80-85 % bolǵanda muzlatıladı. Bezler bir-birinen ajıratılǵan halda 4 búrshekli tunuka tovarlar yamasa taqtaylar ústinde muzlatıladı. (Tiymuws, asqazan astı bezi hám plantseta (joldas)Lar tıǵız (kompakt) halında muzlatıladı). Arqa miy spiralge uqsatıp shıǵarıladı. Muzlatıw 20-30 minut sozıladı, muzlatılǵan ónimler yashiklerge jaylastırılıp 10-12 dáreje suwıqta hám 80-90 % ıǵallıqta saqlanadı. Keptiriw usılı shoshqalar asqazanınıń silekey perdesi hám buzaw, qoylardıń asqazanın keptiriwde qollanıladı. Bul organlar arnawlı kameralarda (sushilkalarda) yamasa quyash tásirinde báhár yamasa gúzde) keptiriledi. Lekin quyashta keptirilgen asqazan hám silekey perdelerdiń fermentlik sıpatı tómeneydi. Keptirilgen asqazan hám silekey perdeler presslenip, pechkalarǵa jıynalıpqurǵaq

xanada saqlanadı. İshki sekretsiya shiyki zatları atseton, etil spirt hám duz benen ximiyalıq usılda konservalanıp, buzılıwdan saqlanadı. As duzı shiyki zattıń awırlıǵına qarap qısta 15 % hám jazda 30 % sarıplanadı. Atseton hám etil spirt 1:1 salıstırmasında isletiledi (yaǵnıy bir bólek shiyka zatqa bir bólekkonservant alınadı). Muzlatılıp yashiklerge jaylanǵan ishki sekretsiya bezleri temperaturası -6, -10 dáreje bolǵan izotermik vagonlarda tasıladı. Qan Awıl xojalıq haywanların soyıw hám qayta islew processinde jiynastırıp alınǵan qan joqarı bahalı sheki onim esaplanıp, sanaatda kóplegen maqsetlerde qayta islenedi. Yaǵnıy: medicina tarawinde ferro - gemotogen, suyıq gemotogen hám balalar ushın gemotogen; azıq-túlik mahulotlartdan tınıq hám qaralaw albuminlar hám qanlı kolbasa ; haywanlar azıqasidan qan onı ; sanaat ushın texnikalıq ónim qara albumin hám kóbik payda etgichlar tayarlanadı. Qannan joqarıda aytıp ótilgen ónimlerdi islep shıǵarılıwına tiykarǵı sebep, ol jaǵdayda belok elementların kópligi bolıp tabıladı. Qandı quramında beloktı muǵdarı ortasha 16 -18 % quraydı. Bul kórsetkish ortasha semizliktegi gósh quramındaǵı belokǵa tuwrı keledi. Belok muǵdarı túrli sharba haywanlarında tómendegishe: Qaramallar - 17, 99 % Qo'yda - 16, 37 % Cho'chqada - 18, 88 % Atlarda - 23, 36 % Qandı morfologiyalıq quram - tómendegilerden ibarat: qan sarısuwı hám shakilli elementlerden e'borat. Qan shakilli elementlerine eritrositlar, leykositlar hám trombositlar kiredi. Qandı ximiyalıq quramı - beloklar, mineral elementlar (natriy, xlorli duz túrinde kaliy, kalsiy, magniy, fosfor, temir, mıs hám basqalar), uglevodlar, maylar, fermentler, garmonlar, vitaminlar hám biologiyalıq aktiv elementlar.

Qan quramında suw hár túrlı haywanlarda hár túrlı bolıp ortasha 74, 9 dan 82, 16 % ge shekem boladı. Qandı fizikalıq qásiyetleri - Qandı ph ortalıǵı - 7, 3-7, 4 ke teń, muzlaw temperaturası suwdıkidan 0, 5 o tómen. Qandı qayta islew hám jıynaw. Qan jıynaw - azıq awqat hám farmosevtika maqsetler ushın isletiletuǵın qandı, naysimon pıshaq hám shlanga járdeminde arnawlı ıdıslarǵa jıynaladı. Haywan qansızlantirilganda denesinen hámme qan shıǵıp ketpeydi. vertikal halda qan oqizilganda qaramallardan 4, 0 - 4, 5%, cho'chqa, qoy hám eshkilerden 3, 0 - 3, 5 % qan shıǵadı (tiri salmaǵı salıstırǵanda). Gorizantal jaǵdayda qansızlantirilganda 18-20 % qan kem shıǵadı. Haywanlardı bunday qansızlantirish 10 -15 minuta dawam etedi. Texnikalıq elementlar ushın qan, haywanlardı qansızlantirish waqtında oqayotgan qandı nawalar yamasa salmalar arqalı ıdıslarǵa jıynaladı. Qandı qayta islew Qandı ne maqsette isletiliwine qaray tómendegishe qayta islenedi. Azıq-awqat hám farmasevtika maqsetler ushın qandı tómendegishe qayta isletiledi yaǵnıy: 1) turg'un jaǵdayǵa keltiriledi. (ivitilmasdan saqlaw) 2) defibrinlanadi 3) separatdan ótkeriledi 4) konservasiya etiledi.

Qadaǵalaw sorawları 1. Maylardı qayta islew degende neni túsinesiz? 2. Gelle-poychani qayta islew degende neni túsinesiz? 3. Talaq ne ushun isletiledi?

Похожие

O’simlik azıq-awqat ónimleriniń hám Paldıń veterinariya-sanitariya ekspertizası

Kolbasa ha’m dudlang’an ónimlerdi veterinariya-sanitariya ekspertizası

Kesel haywanlar sútin vse. Sútiń quramıdag’ı antibiotikler ha’m ximiyalıq zatlar bo’lg’anda sanitariya jag’dayın bahalaw

Sút tovar fermalarında sutti sanitariya gigienalıq talaplari hám ximiyaliq qurami

Baliq ha’m baliq ónimlerinin veterinariya-sanitariya ekspertizası