Мeва сабзавотларни қуритишнинг назарий асослари мeва сабзавотларнинг физик хоссалари - Пищевая технология - Рефераты

Мeва сабзавотларни қуритишнинг назарий асослари мeва сабзавотларнинг физик хоссалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

94 KB

Мeва сабзавотларни қуритишнинг назарий асослари м eва сабзавотларнинг физик хоссалари Режа: 1. Мева-сабзавотларни қуритишнинг назарий асослари . 2.Қ уритишда сувнинг буғлатилиши. 3.Қуриш жараёнида мева-сабзавотлар таркибида кечадиган физиологик-биокимёвий жараёнлар. 4.Қуритилган маҳсулотнинг кимёвий таркибини ўзгариши. 5.Мева-сабзавотларнинг физик хоссалари. 6.Маҳсулотларни қуритишда мева-сабзавотларнинг физик хоссаларини ўрни.

Мева-сабзавотларни қуритишнинг назарий асослари . Маҳсулотларга дастлабки ишлов беришнинг асосий мақсади сабзавот ва меваларни сақлашга нисбатан жонсиз ҳолатга келтириш ва ортиқча ишловсиз озиқ-овқат сифатида фойдаланишдир. Консервалаш резавор, данакли мевалар, мевали сабзавотларни барча турлари учун муҳим аҳамиятга эга, чунки аҳоли уларни фақат қайта ишлаб, истеъмол қилиши мумкин. Консервалашнинг турли усулларида хом ашё қанд, туз, зираворлар, кислоталар тўпланиши, кимёвий компонентларнинг ўзаро таъсири натижасида ўзига хос хусусиятларга эга бўлади. Бунда унинг каллорияси ортиши, эти ўзгариши ва таъм, хушбўйлиги яхшиланиши мумкин. Витаминлар ва физиологик фаол моддалар тўғри танланган технологияда гарчи камайса ҳам, юқори даражада қолади. Соф ҳолда сақлаш ва консервалаш бир - бирини тўлдириб, аҳолини йил давомида мева-сабзавот маҳсулот билан таъ-минлашга хизмат қиладиган усулдир. Мева- сабзавотларни кон-сервалаш ва қайта ишлаш улардаги биокимёвий жараёнларни тугатиш, фитопатоген микрофлорани сўндириш ва маҳсулотни ташқи муҳит, яъни кислород ва ёруғликдан муҳофаза қилишдир. Сабзавот ва мевалар хом ашёсидан ишлаб чиқариладиган маҳсулотлар сифати жуда кўп омилларга боғлиқ. Уларнинг асосийлари қуйидагилар: ишлатиладиган хом ашёнинг сифати ва унинг нав хусусиятлари, маҳсулот қайта ишлашда, тайёрлашда технологик ишларга амал қилиш, унга қўшиладиган ингредиентлар таркиби, технологик жараён тартибига риоя қилиш, маҳсулот жойланадиган идиш турлари, унинг ҳолати, тайёрлаш сифати ва бошқалар. Юқори сифатли маҳсулот олиш учун хом ашёни етилиш да-ражаси, ранги ҳамда ўлчамлари бир текис бўлиши керак. Шунинг учун уларни ушбу кўрсаткичлар бўйича барча қайта ишлаш жараёнида саралаш ва катта- кичиклигига қараб ажратиш зарур. Шу тарзда тайёрланган хом ашё яхши ишланади, унда физик, кимёвий, биокимёвий ва микробиологик жараёнлар анча текис ўтади, маҳсулот яхши кўриниш ва юқори сифат кўрсаткичларига

эга бў-лади. Шунингдек, идишга ихчам жойлашади. Маҳсулотларнинг нав хусусиятлари катта аҳамиятга эга. Фақат маълум навлар юқори сифатли у ёки бу маҳсулотни ишлаб чиқариш учун яроқли ҳисобланади. Масалан, юқори сифатли тузланган карамни фақат кечпишар ва баъзи ўрта пишар навларидан тайёрлаш мумкин. Ҳар қандай хом ашёни қайта ишлашдаги асосий шартлардан бири маҳсулотларни сифатли ҳолатга келтиришдир. Сабзавот, картошка ва кўпчилик мевалар у ёки бу даражада тупроқ қолдиқлари билан ифлосланган бўлиб, уларда кўп миқдорда эпифит ва тупроқ микроорганизмлари мавжуд. Шу боисдан хом ашё обдон ювилади, бунинг учун фақат ичимлик сувидан фойдаланилади. Турли русумдаги ювиш машиналаридан ишлатилади. Махсус ювиш машинаси бўлмагани боис хом ашё қия ўрнатилган лотокларда ва бошқа мосламалар ёрдамида оқар сувда ювилади. Хом ашёни технологик тайёрлашда унинг пўстини тозалаш ёки қисмларга бўлиш ишлари амалга оширилади. Энг аввало, механик, термик ва кимёвий усуллар қўлланилади. Масалан, картошка ва илдиз мевалиларнинг пўстини тозалашда кўпинча абразив асосли, ғадир-будир сатҳли ишчи юзали машиналардан фойдаланилади. Термик ишлов бериш кўпинча томатларда қўлланилиб, уларни бир-икки дақиқа қайноқ сувда ёки 20–30 сония буғда ушлаб турилади. Шу пайтда фақат пўсти қизийди, уни мева эти билан боғловчи протопектин парчаланади. Саноат корхонала-рида картошка ва пиёзни 1000 0 Сдан юқори ҳароратга эга махсус печларда дарҳол тозалаш қўлланилади. Протопектинни ишқор ёрдамида парчалаш кимёвий тозалашга асосланган. Масалан, шафтоли 30–60 сония давомида 3 фоизли, сабзи эса 3–6 фоизли қайноқ ишқор аралашмасига ботириб олинади. Илдиз мевалиларни кесиш учун турли мослама ва пичоқли кескичлардан фойдаланилади. Картошка ва илдиз мевалилар дои-ра, тўртбурчак ёки узунчоқ шаклда, карам пайраҳа кўринишда, олма айлана ёки қисмларга бўлиб кесилади. Баъзи мевалар (нок, шафтоли, ўриклар) иккига бўлинади. Технологик жараён хом ашё тайёрлашдаги асосий усуллардан бири –

уларни қайноқ сув ёки буғда термик ишлов бериш бланширлаш ҳисобланади. Бланширлаш давомийлиги ва ҳарорати турли маҳсулотлар учун ҳар хилдир. Масалан, майин этли мевалар (олхўри) 80 0 С, олмалар эса 80 0 С-95 0 Сда бланширланади. Бундай ишлов бериш қуритиш пайтида сувнинг буғланишини, ўсимлик тўқималаридан шарбат чиқишини, шунингдек, мураббо қайна-тишда қиём резавор ёки мевалар тўқималарига енгил сингади. Бланширлашда сабзавот ва меваларнинг қорайишиига йўл қўйилмайди, чунки бу шароитда ферментларнинг бузилиши рўй беради. Бундай ишлов беришда микрофлора сони кескин камаяди, тўқималардан кислород йўқотилади ва маҳсулотларда енгил оксидланадиган витаминлар сақланишига имкон яратилади. Бўлажак маҳсулот сифатига таъсир этадиган омиллардан бири–уларга қўшиладиган бошқа хом ашё турларининг аҳамияти катта. Масалан, барча тузланган маҳсулотларни олишда ош тузининг сифати муҳим ҳисобланади. Барча маҳсулотларни тайёрлашда фойдаланиладиган туз стандарт талабларига жавоб берадиган бўлиб, «Озиқ-овқат тузи» деб ёзилган бўлиши керак. Йодланган ёки натрий ва магний сулüфат тузларига эга аччиқ таъмли тузлар, айниқса, карам тузлаш учун яроқсиз. Тузланган маҳсулотлар, тур-ли консервалар, қандли маҳсулотлар ва бошқаларнинг таъми, сифати ва хушбўйлиги уларга қўшиладиган дориворларга боғлиқ. Масалан, тузланган бодрингларга селдерей қўшилса, ўзига хос таъмга эга бўлади. Мева-сабзавот маҳсулотларининг сифати, шунингдек, идиш тури, унинг тайёрлаш ҳолатига боғлиқ. Маҳсулотлар учун энг кўп тарқалган идишлар – ёғоч бочка, шиша бутил, банка ва бутилкалар ҳисобланади. Саноатнинг баъзи тармоқларида (консерва) турли ҳажмдаги темир идишлар, йирик бочкалар– бутиллар (виночиликда) қўлланилади. Қайта ишлаш сарф-харажатларини камайтириш учун шиша идишлардан бир неча маротаба фойдаланиш мумкин. Сабзавот ва мева маҳсулотлари гуруҳи учун бочкалар дуб, осина, липа, бук ва чинордан тайёрланади. Кейинги йилларда консервалашда синтетик

идишлардан фойдаланиш йўлга қўйилмоқда. Қ уритишда сувнинг буғлатилиши. Нам ҳаво қуруқ ҳаво ва сув буғларининг аралашмасидан иборат. Қуритишда нам ҳаво намлик ва иссиқлик ташувчи агент вазифасини бажаради. Баъзан тутунли газлар ёки уларнинг ҳаво билан аралашмаси ишлатилади, бироқ нам ҳаво ва тутунли газларнинг физик хоссалари бир- биридан фақат сон қиймати бўйича фарқ қилади. Нам ҳавонинг асосий хоссалари қуйидаги тушунчалар билан белгиланади: абсолют намлик, нисбий намлик, нам сақлаш ва энтальпия. Нам ҳавонинг ҳажм бирлигига тўғри келган сув буғларининг миқдори абсолют намлик деб аталади ва  сб (кг / м 3 ) билан белгиланади. Агар нам ҳаво совитилиб борилса, маълум ҳароратга етгач, намлик шудринг сифа-тида ажрала бошлайди. Намликнинг бундай ҳолатда ажралишига тўғри келган ҳароратга шудринг нуктаси деб аталади. Бундай шароитда ҳаво таркибида максимал миқдорда сув буғи бўлади. Ҳавонинг тўйиниш пайти-даги абсолют намлиги  т (кг / м 3 ) орқали ифодаланади. Ҳаво абсолют намлигининг тўйиниш пайтидаги абсолют намликка нис- бати нисбий намлик деб аталади. Ҳавонинг нисбий намлиги (тўйиниш даражаси) фоиз ҳисобида қуйидаги ифода бўйича топилади:  сб Р сб  —  —   т Р т бу ерда Р сб — текширилаётган нам ҳаводаги сув буғининг парциал босими, Па; Р т — берилган ҳарорат ва умумий барометрик босимда тўйинган сув буғининг босими, Па. Нисбий намлик ҳавонинг муҳим хоссаси ҳисобланади. Ҳаво таркибида намлик қанча кам бўлса, бундай ҳаво қуритиш жараёнида шунча самара-ли ишлатилади. Намлик билан тўйинган ҳаводан қуритувчи агент сифати-да фойдаланиш мумкин эмас.

Нисбий намликни аниқлаш учун психрометрдан фойдаланилади. Псих- рометр иккита термометрдан иборат бўлиб, битта термометрнинг шарчаси доим ҳўллаб турилади ва у ҳўл термометр деб юритилади. Иккинчиси эса қуруқ термометр деб аталади. Қуруқ ва ҳўл термометрлар кўрсатишларининг айирмаси  t қ t к - t х ҳароратларнинг психрометрик айирмаси дейилади. Нисбий намлик қанча кам бўлса, ҳўл термометр шарчаси юзасида сувнинг буғланиши шунча тез боради, натижада шарча тезлик билан совийди. Шу сабабли ҳавонинг нис- бий намлиги камайиши билан ҳароратларнинг психрометрик айирмаси кў- паяди. Бу айирма  t асосида ва психрометрик жадваллар ёки диаграмма-лар ёрдамида ҳавонинг намлиги топилади. 1 кг. абсолют қуруқ ҳавога тўғри келган сув буғларининг миқдори ҳаво- нинг нам саклаши деб юритилади. Бу параметр х (кг / кг) ёки d (г / кг) билан белгиланади. Ҳавонинг нам сақлаши қуйидаги нисбатлар орқали то-пилади: m сб  сб x = —— = —— m кх  кх бу ерда m сб — нам ҳавонинг берилган ҳажмидаги сув буғлари массаси, кг; m кх — нам ҳавонинг берилган ҳажмидаги абсолют қуруқ ҳавонинг мас-саси, кг;  кх — абсолют қуруқ ҳавонинг зичлиги, кг / м 3 . Нам ҳавонинг энтальпияси J (Ж / кг қуруқ ҳаво) қуруқ ҳаво эн-тальпияси билан шу нам ҳавода бўлган сув буғининг энтальпияси йиғиндисига тенг: J = с кх t = хі ўб бу ерда с кх — қуруқ ҳавонинг солиштирма иссиқлик сиғими, (Ж / кг · К); t— ҳаво температураси, ° С; і ўб — ўта қиздирилган буғнинг энтальпияси, Ж / кг. Ўта қиздирилган буғнинг энтальпияси і ўб (Ж / кг) термодинамикада қуйидаги тенглама орқали топилади: і ўб = r Қ с б t , бу ерда r қ 0°С даги буғнинг энтальпияси, r = 2493 · 10 3 Ж / кг; с б — буғнинг солиштирма иссиқлик сиғими, с б =1,97 · 10 3 Ж / (кг · К).

Агар қуруқ ҳавонинг солиштирма иссиқлик сиғими 1000 Ж / (кг · К) деб олинса, у ҳолда тенгламани қуйидагича ёзиш мумкин: J = 1000t = x(2493 Қ 1,97t)·10 3 Ж / кг қуруқ ҳаво. Демак, нам ҳавонинг иссиқлик улуши (энтальпияси) нам сақлаш х ва ҳарорат t га боғлиқ бўлиб, нам ҳаво таркибида бўлган қуруқ ҳавонинг 1 кг миқдорига нисбатан олинади. Сабзавот ва меваларни қуритишда улардаги мавжуд намликнинг катта миқдори йўқотилади. Ҳужайралардаги шарбат қуввати ва осматик босими бир неча марта ортиб, натижада микроорганизмларнинг ривожланиши мумкин бўлмай қолади. Ферментларнинг инактивланиши натижасида биокимёвий жараёнлар тўхтаб, маҳсулот консерваланган ҳолга келади. Қуритилган сабзавот ва меваларнинг ҳўл мева ҳамда консерваланган маҳсулотларга нисбатан афзаллиги шундаки, уни ташиш кам харж, чунки асосан қуруқ моддалар ташилади. Қуриш жараёнида мева-сабзавотлар таркибида кечадиган физиологик-биокимёвий жараёнлар. Қуритилган маҳсулотнинг кимёвий таркибини ўзгариши. Қуритиш тезлиги, маҳсулот сифати ҳарорат ва ҳаво тезлигига, сабзавот, мевалар тузилишининг хусусиятларига ҳамда кимёвий таркибига, уларни майдалаш даражасига, қуритиш сатҳига жойлаштириш ва айниқса, қуритиш усулига боғлиқ. Тўғри қуритиш технологиясини қўллашда сабзавот ва мевалардаги асосий озиқа моддалар яхши сақланади, каллорияси эса ортиқча намликни йўқотилиши натижасида 10–30 маротаба ортади (12-жадвал). Маҳсулот икки асосий усул: сунъий ва табиий қуритилади . Сунъий қуритиш усулининг бир неча турлари маълум бўлиб, уларга паст босимда, пуркагичли қуритгичларда, қайнаш қатлам- ли қуритиш усуллари киради. Сублима ц ион қуритиш истиқболли усул ҳисобланиб, маҳсулотдаги намликни паст босимда йўқотишга асослангандир. Бунда сабзавот ва мевалардаги дастлабки моддалар деярли ўзгаришсиз сақланади ва шимдирилиб бўртирилгандан кейин асл ҳолига яқин хусусиятига эга бўлади.

Қуритилган мева - сабзавотларнинг кимёвий таркиби ва каллорияси Ма ҳ сул от Қур уқ модда Угле водлар Азот ли моддал ар Каллорияс и калл/100 гр олмалар 80 63,4 2,4 269,5 олхўри 7 62,1 3,4 268,6 узум(ма йиз) 7 61,0 2,5 260,3 ўриклар 87 68,6 8,2 294,4 картош ка 89 71,7 5,2 315,6 сабзи 86 53,0 11,8 265,7 пиёз 88 43,3 20,6 261,7 Мева-сабзавотларнинг физик хоссалари. Сабзавот ва мевалар қуритишни фақат намлик буғланишидаги физик жараён билан боғлаб бўлмайди. Қуритишда тайёр маҳсулотни сифатига боғлиқ бўлган мураккаб физик-кимёвий ўзгаришлар рўй беради. Сабзавот ва мевалардаги сув тўқималар билан ҳар хил боғланган. Хужайралар орасидаги эркин сув ташқи сатҳдаги намлик сингари тез буғланади. Майда капиллярлардаги намлик маҳсулотнинг адсорбик кучи томонидан ушлаб турилиши сабабли қийинчилик билан буғланади. Кимёвий боғланган сув қуритишда йўқолмайди. Маҳсулот қизиб борадиган даврда қуритиш тезлиги кучаяди. Бу пайтда унинг сатҳи ва юқори қисмидаги йирик ҳужайра ораларидаги намлик буғланади. Сўнг маҳсулотдаги ҳарорат ва қуритиш тезлиги мутадиллашади. Қуритиш маҳсулот сатҳидаги намлик буғланиб бориши билан бирга маҳсулотнинг ички қисмларидаги сувни юқорига ҳаракатланиши натижасида хом ашёдаги концентрацияни бир текис бўлиши кузатилади (намликни ички диффузияси). Бундан ташқари акси диффузия рўй бериб, қаттиқ қиздирилган юқори қатламлардан оз қиздирилган ички қисмларга йўналади (терма диффузия). Доимий тезликда қуритишда намликни ташқи ва ички диффузиялар жадаллиги бир хил бўлиши керак. Бу ҳар бир сабзавот ва мева

учун аниқ ҳарорат ушланилиши билан эришилади. Ҳ аво ҳароратининг ҳаддан ташқари ортиши намликнинг ташқи ва ички диффузиясини нотекислигига, маҳсулотнинг ташқи қисмларини ортиқча қуришига, қобиқ ва ёриқлар пайдо бўлишига сабаб бўлади. Кимёвий таркибида ноўрин ўзгаришлар – тўқ рангли бирикмалар юзага келади, таъми ва хушбўйлиги ўзгаради, С, Р, каротин витаминлари парчаланади. Х арорат, айниқса, сўнгги даврда, гигроскопик ва бўртиш намликлари йў- қотилаётганлиги боис катта аҳамиятга эга. Юқори сифатли қуритилган маҳсулот олиш учун ҳар бир турга муқобил қуритиш тартиблари ишлаб чиқилган. Қуритишда маълум вақт ичида кўп миқдорда намлик йўқотилади ва хом ашё сифати деярли ўзгармайди. Пазанда ишловидан сўнг маҳсулот сифати бирламчи ҳолатга яқинлашади. Маҳсулотларни қуритишда мева-сабзавотларнинг физик хоссаларини ўрни. Меваларнинг сифатини белгилайдиган асосий кўрсаткичлардан бири уларнинг ташқи кўриниши билан белгиланади. Меваларни ташқи кўриниши уларни механик шикастланмаганлиги, эзилмаганлиги, турли хил доғларсиз бўлиши билан бахоланади. Меваларнинг пўсти шикастланганда улар тез бузилади, шунинг учун улар сақламасдан сотувга чиқарилиши керак. Мевалар терим вақтида қаттиқ урилиб, сиқилганда, эти қораяди.. Меваларни табий офатлар таъсирида шкастланган қисми битмайди ва улар нуқсонли мевалар хисобланади. Республикамизда мевалар зараркунандалар билан шикастланиши натижасида жуда кўп нуқсонларни келиб чиқишига сабаб бўлади. Айниқса олма қурти билан шикастлаган мевалар жуда кўп учрайди. Қурт меваларни тешиб яралайди ва меваларнинг бу қисми битиб улгурмайди. Меваларни товарлик хусусиятларига ва уларнинг сифатига турли хил касалликларнинг таъсири катта.

Меваларда агротехник тадбирларнинг бузилиши ва об-хаво шароитларининг таъсири натижасида турли хил функционал касалликлар учрайди. Меваларда, хусусан олманинг толали найчалар боғламининг нобуд бўлиши натижасида мева пўстида қўнғир доғлар хосил бўлади. Меваларни сақлаш вақтида бу доғлар қорая бошлайди ва натижада улар чирийди. Айниқса об-хавонинг ноқулай шароити натижасида мева пўстининг пўкакланиши, офтобда куйиш, совуқ уриш, шаклининг ўзгариши, пишиб етилмаслиги, ёрилиши ва пўстининг ифлосланиши кабилар жуда кўп учрайди. Мевалар офтобда салгина куйганда унинг ранги оқаради, ўртача куйганда оч рангли қўнғир доғлар пайдо бўлади, доғларнинг тагидаги эт сариқ рангга киради. Агар мева қаттиқ куйса, пўсти пўкаклашади. Умуман олганда куйган мевалар яхши сақланмайди. Меваларни совуқ урганда хам уларни шакли ўзгариб қўнғир рангга киради. Меваларни салгина совуқ урганда уларнинг пўсти қўнғирроқ тус олиб, шакли ўзгариб салгина юмшайди. Музлаган меваларнинг музи секинлик билан эрий бошласа, улар сифатини йўқотмаслиги мумкин. Аксинча музи тез эриса, уларнинг ранги ўзгариб чирий бошлайди. Узумни совуқ урганда ғужумлар тўкилиб кетади ва қорайиб қолади. Мевалар турли хил сабабларга кўра ёрилиб кетади. Одатда мевалар яраси битиб кетган жойидан ёрилади. Анор пишиб ўтиб кетганида ёрилади. Меваларда битмаган ёриқлар бўлса, улар асосий товар сортларига киритилмайди. Мевалар кўпгина ноқулай омиллар таъсирида нав учун хос катталикда пишиб етилмайди. Шу сабабли давлат стандартида меваларнинг ўлчами кўрсатилади. Токнинг гули яхши чангланмаса хам узум кичикроқ тугади. Бундай узумлар асосий товар сортга киритилмайди.

Мевалар пишиб етилганидан сўнг маълум навга хос тус олади. Саралашда навга хос рангнинг бўлмаслиги унинг товар сортининг пасайишига олиб келади. Айниқса хом узилган меваларда навга хос ранг бўлмайди, бундай мевалар тахир, мазасиз бўлиб, пўсти юпқалигидан ва мум ғуборсиз бўлганлигидан тезда сўлийди хамда буришиб қолади. Одатда бундай мевалар асосий товар сортларга киритилмайди. Аксинча, пишиб ўтиб кетган меваларнинг ранги хиралашади, эти юмшаб унсимон ёки шиллиқ холга келиб пўсти ёрилади. Бундай мевалар хам асосий товар сортга қабул қилинмайди. Меваларни саралашда уларнинг бир қатор белгиларига эътибор берилади. Уларнинг ранги, шакли, бандининг бутунлиги ва шикастланганлигига ахамият берилади. Шу билан бирга асосий эътиборни меваларнинг сақлашга чидамлилигини пасайтирадиган нуқсон ва камчиликларга қаратиш лозим. Меваларнинг сақлашга чидамлилигини асосан уларнинг шикастланганлиги, эзилганлиги, пўстининг юпқалашуви, касаллик ва зараркунандалар билан зарарланиши пасайтиради. Мева ва узумларнинг сифати уларнинг тури ва нави, териш ва узиш муддатлари, хиллаш, жойлаш ва сақлаш усулларига чамбарчас боғлиқдир. Юқорида кўрсатилган амалий тадбирлар ўз вақтида ва сифатли қилиб ўтказилганда мева ва узумларнинг сифати, таъми ва технологик қиммати ошади, улар узоқ муддатга яхши сақланади. Бу борада мева ва узумларни йиғиб-териб олиш ва сақлаш мухим ахамиятга эга. Сифатли етиштирилган хосил уларни сақлашдаги технологик жараёнларнинг бузилиши оқибатида махсулотларнинг товар сифати пасайиб кетиши мумкин.

Фойдаланилган адабиёт лар : 1. Бўриев Х.Ч., Ризаев Р. Мева, узум маҳсулотларни биокимёси ва технологияси. – Т.: Меҳнат, 2000. 2. Бўриев Х. Ч., Жўраев Р., Алимов О. Мева сабзавотларни сақлаш ва даслабки ишлов бериш. – Т.: Меҳнат, 2002. 3. Шаумаров Х.Б. Исламов С.Я. Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сақлаш ва бирламчи қайта ишлаш технологияси. – Тошкент, 2011. 4. Широков Е.П., Полегаев В. Технология хранения и переработки продукции растениеводства с оснавами стандартизации. – М.: Агропромиздат, 2000. 5. Широков Е.П. Практикум по хранению и переработки плодов и овощей. – М.: Колос, 1989. 6. Бўриев Х.Ч., Жўраев Р., Алимов О., Мева-сабзавотларни сақлаш ва уларга дастлабки ишлов бериш (ўқув қўлланма). – Тошкент, 2003.

Похожие

Мeва сабзавотларни қуритиш майдонини ташкил этиш

Қуритиш технологиясининг аҳамияти

Мeва сабзавотларнинг кимёвий таркиби ва уни қуритишга боғлиқлиги

Мева ва сабзавотларни қуритиш усулида консервалаш технологияси

Озиқ-овқат маҳсулотларининг тавсифи