Озиқ-овқат маҳсулотларининг тавсифи - Пищевая технология - Рефераты

Озиқ-овқат маҳсулотларининг тавсифи

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

96 KB

Озиқ-овқат маҳсулотларининг тавсифи Режа: 1. Озиқ-овқат маҳсулотларини консервалаш. 2. Консервалаш услублари, биоз, абиоз ва анабиознинг асосий қоидалар. 3. Озиқ-овқат маҳсулотларини консервалаш услублари (физик, физик-кимёвий, биокимёвий, кимёвий ва комбинациялашган). 4. Антимикроб агрегатлари ва уларнинг технологиядаги аҳамияти.

Озиқ-овқат маҳсулотларини косервалаш Озиқ-овқат маҳсулотлари, хусусан мевалар ва савбзавотларнинг бузилиши асосан микроорганизмлар таъсирида вужудга келади. Микроорганизмлар мева ва сабзавотларга тезда сингиб кириб, тез кўпаяди ва озуқавий моддаларни истеъмол қилади. Баъзида мевалар ва сабзавотлар, шу маҳсулотларнинг ўзига хос бўлган биокимёвий жараёнлар натижасида ҳам бузилиши мумкин. Бу жараёнлар ферментлар таъсирида вужудга келади. Микроблар мавжуд бўлмаган баъзи ҳолларда, ферментлар шикастланмасдан қолганда, озиқовқат маҳсулотлари бузилишга учрайди. Мева ва сабзавотлар ва уларни қайта ишлаш маҳсулотларини бузилишдан сақлаш учун, уларга тушган микроорганизмлар йўқ қилиниши ёки микроорганизмлар ва ферментларнинг фаолияти тўхтатилиши керак. бунга озиқ-овқат маҳсулотларини кончервалаш орқали эришиш мумкин. Озиқ овқат махсулотларини консервалаш усуллари таянадиган биологик асосларга караб уларни 3 асосий гурухга ажратиш мумкин: - биозга асосланган, яъни хом ашёдан хаёт жараёнлари сақлаб қолиш ва унинг табиий иммунитетидан фойдаланишга асосланган консервалаш усуллари. - анабиоз негизидаги, яъни турли хил кимёвий физик ва биологик омиллар ёрдамида микроорганизмлар ва ўсимлик хом ашёларни хаёт фаолиятини секинлаштириш ёки тўхтатишга асосланган консервалаш усуллари. Бунда микроорганизмлар анабиоз ҳолатига келтирилади. Хом ашёдаги ҳаёт фаолияти эса бутунлай тўхтайди. - абиоз негизига яъни хом ашёлардаги микроарганизмлардаги барча ҳаёт жараёнларини бутунлай тўхтатишга асосланган консервалаш усуллари. Биоз усулнинг моҳияти мева ва сабзавотларни тоза ҳолда бирор бир махсус ишлов бериш усулини кўлламасдан сақлашдан иборат. Оддий килиб айтгандаа биоз консервалаш усули хисобланмасдан факатгина хом

ашёларни қисқа муддат ичида янги ҳолда сақлашни таъминлайдиган чора тадбирлардан ҳисобланади. Консервалашнинг анабиоз усули совутишдан фойдаланиш, музлатиш, осмотик таъмир қилувчи моддаларнинг юқори концентрациясини ҳосил қилиш, қуритиш, ростланадиган ҳароратда сақлаш, бижғитиш ва маринадлашга асосланган. Абиоз усули иссиқлик ёрдамида стерилизациялаш, юқори ва ўта юқори частотали электр токидан фойдаланишга асосланган. Консервалаш антисептиклардан фойдаланиб амалга оширилганда SO 2 – сулфат ангидриди, бензой кислотаси политрити ( C 6 H 5 COONa ), сорбин кислотасидан [ CH 3 ( CH ) 4 COOH ] фойдаланилади. Консервалашда антибиотиклардан хлортетрациклин ёки биолициндан ҳам фойдаланилади. Озиқ-овқат маҳсулотларини консервалаш физик, физик-кимёвий, кимёвий, биокимёвий ва комбинациялашган усулларга бўлинади. Консервалашнинг физик усуллари Уларга паст ҳароратларнинг таъсири (совутиш ва музлатиш), юқори ҳароратларнинг таъсири (пастеризация ва стерилизация), ултра юқори частотали майдон ёрдамида совуқ стерилизациялаш, шарбатларни махсус филтрлаш йўли билан консервалаш (механик стериллаш) киради. Совутиш ва музлатиш . Ҳарорат даражасига қараб хом ашёни ёки озиқ- овқат маҳсулотларини совутилган ва музлатилган ҳолда сақлаш тушунилади. Совутилган ҳолда сақлаш деганда маҳсулотларни 5 о С га яқин, аммо хом ашёлар ҳали музламаган ҳароратларда сақлаш тушунилади. Бундай ҳароратларда хом ашёларда кечадиган биокимёвий биринчи навбатда нафас олиш жараёнлари жуда секинлашади микроорганизмларни фаоллиги эса пасаяди. Шундай килиб мазкур усул ҳам хом ашёдаги, ҳам

микроорганизмлардаги биокимёвий жараёнларни фаоллигининг бир йула пасайишига асосланган. Совутилган ҳолда сақлаш усули ҳом ашёлар ва озиқ-овқат маҳсулотларининг табиий хоссаларини бир неча кун ҳатто ҳафталаб ўзгартирмасдан сақлаш имкониятларини беради. Музлатиш – яъни сунъий совуқдан фойдаланишда хом ашёлар ёки озиқ- овқат маҳсулотларини музлаш ҳароратидан паст ҳароратгача совутиш ва шундай ҳолатга асосланган музлатиш ҳарорати бўлган –18 о С ни танлаш, намликнинг асосий қисмини музлатиш ва яхга айлантиришдан келиб чиқиб танланади .Шу сабабли микроорганизмлар бутунлай ҳалок бўлмасада миқдорларининг фаолияти тўхталилади. Чунки пасайтирилган ҳароратларнинг анабиологик таъсирларига маҳсулотдан суюқ намликнинг кескин пасайиши натижасида озиқланиш шароитларнинг ёмонлашуви ҳам қўшилади. Шундай килиб, музлатилган хом аше еки озик-овқат маҳсулотларини сақлаш муддати, маҳсулотларни совутилган ҳолда сақлашга қараганда бир мунча узоқроқ бўлади ва бир неча ойларга етади. Музлатиш натижасида ўсимлик тўқимасида тирик ҳўжайраларни ҳалок бўлишига олиб келувчи бир қатор физикавий, биокимёвий ўзгаришлар рўй беради. Асосий шикастлантирувчи таъсирларга: муз хосил бўлиш жараёнида ўсимлик тўқимасининг сувсизланиш, ҳўжайра суюқклигининг музлаши натижасида куюқлашган ионлар ва кислоталарнинг цетоплазмага заҳарли таъсири, сувсизланган цитоплазмага, муз кристалларнинг механик таъсири киради. Шундай қилиб, паст ҳароратдан фойдаланишнинг бу вариантида анабиоз негизи фақат микроорганизмларга таалуқли бўлиб, улар совуқ қўлланганда ўзининг ҳаёт фаолиятини секинлаштириб, музлатилган маҳсулот эритилгач қайтадан фаолиятини тиклайди. Музлатишни -35 – 40 о С ва ундан паст ҳароратларда, тезлик билан амалга ошириш лозим, шундагина кичкина муз кристаллари ҳосил бўлади ва

хом ашёнинг ҳўжайра структураси камроқ шикастланади. Агар музлатиш секинлик билан амалга оширилса, катта муз кристаллар ҳосил бўлади ва улар ҳўжайра қаватини емиради, бунинг натижасида мевалар эритилгандан сўнг юмшайди ва деформацияланган ҳолада бўлади. Совуқдан фойдаланиш озиқ- овқат маҳсулотларини консервалашнинг самарали аммо анча мураккаб ва қиммат усули ҳисобланади. Чунки, махсус, қимматбаҳо ва бунинг устига камёб совутиш жиҳозларига эга бўлиши билан бирга, музлатилган маҳсулотнинг ҳароратини бутун сақлаш даври давомида бир хилда таъминлаб туриш талаб қилинади. Юқори ҳароратлардан фойдаланиш (пастеризация ва стерилизация) микроорганизмларни йўқотади. Пастеризация маҳсулотларни 100 о С дан бироз паст ҳароратларгача иситиш (65-85 о С, баъзида 93 о С гача) билан амалга оширилади. Пастеризация вақтида микробларнинг вегетатив шакллари ҳалок бўлади, споралар эса ҳаёт фаолиятини сақлаб қолади. Шунинг учун маҳсулотлар узоқ муддат сақлашга ярамайди. маҳсулотларнинг сақланиш муддатини узайтириш учун 70-80 о С ҳароратда кўп мартали стерилазациялаш амалга оширилади. Пастеризациялаш йўли билан сут, қаймоқ, жем, мева- резавор шарбатлари, пиво ва бошқа маҳсулотлар, яъни юқори ҳароратларда қиздириш натижасида таркиби ва хоссалари ўзгарадиган маҳсулотлар консерваланади. Ҳарорат таъсирининг маҳсулот таркибий қисмларига узоқ давом этмаслиги натижасида пастеризацияланган маҳсулотларнинг озуқавий қиймати яхши сақланади. C терилизациянинг моҳияти озиқ - овқат маҳсулотларини герметик маҳкамланадиган идишгларга жойлаб, махсус апаратларда сув буғи ёки иссиқ сув ёрдамида 113-120 о С ҳароратларда ишлов беришга асосланган. Стериллашнинг вазифаси – маҳсулотдаги барча микроблар ва спораларни йўқ қилишдан иборат. Стериллаш гўшт, балиқ, сут, мева ва бошқа кўплаб консерваларни тайёрлашда қўлланилади. Стериллаш маҳсулотларни узоқ муддат (баъзида йиллаб) сақлаш имкониятини берсада, маҳсулотларнинг мазаси ва озуқавий қиёмати бир мунча пасаяди. Бунда оқсиллар қисман

гидролизланади ва денатурацияланади, крахмал ва қандлар қисман парчаланади, ферментлар нофаол ҳолатга ўтади, витаминларнинг бир қисми бузилади, маҳсулотнинг структураси ва ранги ўзгаради. Муҳит рН –и ва маҳсулотга ишлов бериш давомийлигига (гўшт консервалари учун 60-120 мин, балиқ консервалари учун 40-100, сабзавотлар 25-60, қуюлтирилган сут учун 10-20 мин) боғлиқ бўлган ҳарорат тартибига қатъий риоя қилиш маҳсулотларнинг озуқавий қийматини яхши сақланишига ёрдам беради. Стериллаш шакли ҳарорат режими ва консервалар массасига боғлиқ бўлади. Герметик идишга қадоқланган маҳсулотлар ўзгарувчан ток электромагнит майдонига жойланиб, ўта юқори частотали токлар (УЮЧ) таъсирида стерилланади. Маҳсулот ҳароратининг 96-101 о С ҳароратгача ортиши зарядланган заррачалар ҳаракатининг тезлашиши натижасида содир бўлади. Бунда иссиқлик маҳсулотнинг бутун ҳажмига бир текис тарқалади. Тиамин, органолептик кўрсаткичларнинг яхши сақланиши ва бактерициднинг самарадорлиги юқори бўлиши билан бирга ишлов бериш давомийлиги 10-20 марта пасаяди. УЮЧ токлари умумий овқатланишда таомларни тайёрлаш ва қиздириш, маҳсулотларни эритиш ва сублимацион қуритишда самарали қўлланилади. Ултратовуш тўлқинлари ёрдамида (тебраниши 20 кГц дан юқори бўлган) сут, консервалар, шарбатлар, сув ва бошқа суюқ маҳсулотлар стерилланади ва бунда витаминлар ва маҳсулотнинг дастлабки таъм хоссалари яхши сақланади.  - нурлар тирик тўқималар орқали сингиб ўтиб, нейтрал атомлар ва молекулаларни мусбат ва манфий зарядланган ионларга айлантиради. Бу нурланиш катта ўлчамдаги герметик қадоқланган идишдаги маҳсулотларга ишлов бериш имкониятини беради. Гўшт ва балиққа ишлов бериш нурланишнинг (0,5-0,8)*10 4 Ж/кг дозаларида амалга оширилади. Бунда маҳсулотлар хона ҳароратида узоқ вақт сақланади. Радиация дозасининг юқори бўлиши оқсилларнинг ўзгариши, аминокислоталарнинг парчаланиши, ёғларнинг оксидланиши, витаминларнинг парчаланиши, маҳсулот таъми ва

ҳидининг ўзгариши сабаб бўлади. Ионловчи нурланиш микроорганизмлар ҳужайралари структура элементларини ўзгаришига, уларнинг кўпайиш жараёнларининг бузилишига олиб келади. Ултра юқори частотали нурланишдан колбаса маҳсулотлари, гўшт маҳсулотлари юзасини стериллашда фойдаланилади. Механик стериллаш – яъни шарбатларни микроорганизмларни ушлаб қолувчи пластинкалар орқали филтрлаш, стерилланган идишларга қуйиш ва герметик маҳкамлаш витаминлар, таъм ва хушбўйликни сақлаб қолиш имкониятини беради. Консервалашнинг физик-кимёвий усуллари Бунга ош тузи ёки шакар қўшиб осмотик босимни ошириш, юқори ҳароратларда қуритиш, вакуумда қуритиш, сублимация, иссиқ ёки совуқ дудлаш билан консервалаш киради. Тузлаш – балиқ, гўшт ва қўзиқоринларни сақлашда кенг қўлланилади. Туз концентрацияси 10% бўлганида чиритувчи бактериялар ривожланиши тўхтайди, 20-25% да барча микроблар ўсишдан тўхтайди. Ош тузи маҳсулотларда осмотик босимни оширади, ҳужайралар плазмолизи натижасида микроорганизмлар ҳаёт фаолияти тўхтайди, кислороднинг хлорли туз эритмаларида ёмон эриши натижасида аэроб бактерияларнинг ривожланишига тўсқинлик қилади. Тузланган маҳсулотлар оқсиллари ферментлар таъсирига учрамайди, чунки оқсилларнинг ферментлар таъсир қиладиган марказлари туз элементлари билан блокировкаланган бўлади. Тузлаш усули соддалиги сабабли кўплаб маҳсулотларни консервалашда қўлланилади. Лекин тузлаш натижасида маҳсулотнинг дастлабки таъми ва хоссалари бузилади, тузли сув билан бирга эрувчан оқсиллар, витаминлар ва бошқа органик бирикмалар чиқиб кетади. Шакар билан консервалаш мураббо, жем, повидло, қиём, желе ва бошқаларни тайёрлашда қўлланилади. Шакарнинг концентрацияси 60-65%

гача кўтарилади, бунинг натижасида осмотик босим ортиб, микроорганизмларнинг ривожланишига йўл қўймайди. Маҳсулотларнинг калориялилиги ортади, лекин витаминлар қайнатиш вақтида қисман парчаланади. Агар маҳсулотда шакар концентрацияси 65% дан кам бўлса, шакар билан консерваланган маҳсулотларнинг турғунлигини ошириш учун улар герметик идишларга пастеризацияланади. Қуритиш – озиқ-овқат маҳсулотларини сақлашнинг энг қадимги усулларидан бири бўлиб, дон, мевалар, сабзавотлар, қўзиқоринлар, сут, тухум, балиқ ва бошқа маҳсулотларни бузилишдан сақлаш учун қўлланилади. Қуритишда намлиги 3-20% гачаетказилган маҳсулотларда мкроорганизмалар ривожланишдан тўхтайди. Шакар ва бошқа сувда эрувчи моддалар миқдори юқори бўлган маҳсулотларни қуритиш вақтида эритмаларнинг концентрацияси ортиб кетади, осмотик босим ортади. Бу маҳсулотларни 14-20% намликкача қуритиш мумкин. Мева ва сабзавотларни қуритиш вақтида қорайишини олдини олиш, аскорбин кислотасининг яхши сақланишини таъминлаш учун уларга қуритишдан олдин ферментларни фаолсизлантириш мақсадида олтингугурт ангидриди билан ишлов берилади ва буғ ёки иссиқ сув билан баланширланади. Сутни жуда тез қуритиш керак, шу сабабли у юпқа қатлам ҳолида ёки диспергирланган ҳолатда қуритилади. Қуритишнинг юқори ҳароратларида маҳсулотларда катта ўзгаришлар содир бўлиши мумкин: оқсилларнинг денатурацияланиши, крахмалнинг клейстерланиши, меланоидинлар ҳосил ўлиши, учувчан моддаларнинг йўқотилиши. Қуритиш табиий ва бошқа усулларда амалга оширилади. Табиий (қуёш нури остида) қуритиш мамлакатимизда кенг таркқалган. Бу усул ёрдамида ўрик, узум ва бошқа мевалар қуритилади. Маҳсулотларни сунъий усулда қуритиш махсус қуритиш камералари ва аппаратларида амалга оширилади. Сунъий усулда қуритишнинг бир нечта усуллари мавжуд: 80-120 о С ҳароратгача қиздирилган ҳаво ёрдамида қуритиш (конвектив, пуркаш), иссиқ юзада қуритиш (валларда қуритиш), сублимацион, вакуумда, микротўлқинлар ёрдамида қуритиш ва бошқалар.

Сублимация – музлатилган маҳсулотларни вакуумда қуритиш. Бу усул билан қуритилган мевалар, сабзавотлар, гўшт, балиқ ва бошқа маҳсулотлар витаминларини, озуқавий ва таъм хоссаларини, рангини, дастлабки ҳажмини сақлаб қолади. Сублимацион усулда қуритилган маҳсулотлар кислород, сув буғлари ва ёруғлик таъсиридан ҳимояланиши керак. Бунинг учун улар пластик пленкадан тайёрланган пакетларга қадоқланади, азот билан пуркалади, вакуумланади ва иссиқлик ёрдамида елимланади. Қайта тиклаш вақтида маълум миқдорда иссиқ сув қўшилади ва маҳсулот 3-30 минут давомида дастлабки кўриниши, ранги, таъми, ҳиди ва озуқавийлигига эга бўлади. Вакуумда қуритиш ҳаво иштирокисиз паст ҳароратларда амалга оширилади. Бўлакчалар ҳолидаги маҳсулотлар намлик ажралишини яхшилаш учун деворларга жойлаштирилади, иссиқ ёки совуқ сув билан қайта тикланганидан кейин янгиларидан кимёвий таркиби ва органолептик кўрсаткичлари билан фарқ қилмайди. Микротўлқинли қуритиш ўта юқори частотали энергиядан (УЮЧ) фойдаланилиб амалга ошрилади. Бунда қуритиш жараёни тезлашади, маҳсулот ғовак структурага эга бўлади, ҳажми катталашади. Сўлитиш – қуритишнинг хусусий ҳоли бўлиб ўртача ёғлиликдаги маҳсулотларни секин сувсизлантиришдан иборат. Қуёш нури ва ҳаво таъсирида озиқ-овқат маҳсулотларида ферментатив жараёнлар тезлашади; оқсиллар денатурацияланади, мускул тўқималари қорин тўқималирдан келган ёғ билан тўйинади, ёғлар қисман оксидланади, маҳсулот ўзига хос таъм ва хушбўйликка эга бўлади. Суюқ маҳсулотлар – сут, мева шарбатларини қуюлтириш қуритишга яқин бўлган жараён ҳисобланади. Консервалашнинг биокимёвий усуллари Бундай усулларга маҳсулотларда биокимёвий жараёнларда ҳосил бўладиган сут кислотаси ва этил спирти билан консервалаш киради. Карам,

сабзавотлар, мевалар ва қўзиқоринларни бижғитиш вақтида қандлар сут кислоталари таъсири остида сут кислотасига айланади ва маҳсулотларнинг бузилишига сабаб бўладиган чиритувчи микроорганизмлар ҳаёт фаолиятини тўхтатади. Узум ва мева-резавор шаробларида, пивода спиртли бижғиш натижасида шарбатларнинг спиртли бижғиши натижасида этил спирти ҳосил бўлиб, миқдори 10-20% бўлганида микроорганизмлар фаолиятини секинлаштиради, 20% дан юқори бўлганида бутунлай тўхтатади. Бижғитиш - бижғитиладиган маҳсулотларда мавжуд бўлган қандларни сут кислотали бижғиши натижасида сут кислотаси ҳосил бўлишига асосланган. бу усул мевалар ва сабзавотларни консервалашда қўлланилади. Сут кислотаси маҳсулотга ўзига хос таъм беради, С витаминини сақланишига ёрдам беради ва чиритувчи микрофлорани бартараф этади. Карамни бижғитишда ва бодринларни тузлашда қўшиладиган туз маҳсулотларнинг мазасини яхшилайди ва эритмага сут кислотали бижғиш учун керакли бўлган қандларнинг ажралиб чиқишини таъминлайди. Сут кислотасининг миқдори 1,5-2% га етганида сут кислотаси бактерияларининг ҳаёт фаолияти тўхтайди. Сабзавотлар ва меваларни бижғитиш вақтида сут кислотаси бактериялари билан бирга қандларни спиртга ва углерод икки оксидига бижғитувчи ачитқилар ҳам иштирок этади. Сабзавотларни бижғитиш вақтида сабзавотларнинг таъми ва ҳидини яхшилаш учун укроп, тмин, чеснок ва бошқа зираворлар қўшилади. Бижғитиш сифатига қандлар миқдори, қўшилган туз миқдори, ҳарорат ва бошқа омиллар таъсир қилади. Консервалашнинг кимёвий усуллари Озиқ-овқат маҳсулотларига айрим кимёвий моддаларни киритиш микроорганизмларнинг ривожланишига қаршилик қилади ва шу билан бирга инсон организмига салбий таъсир қилмайди. Маҳсулотларнинг озуқавий

қийматини оширмайдиган кимёвий консервантларга сирка кислотаси, дудлаш суюқлиги ва дарахтлар тутуни, бензой, сорбин ва профин кислоталари, сулфат ангидриди, калий метабисулфит, бор кислотаси, уротронин ва бошқалар киради. Сабзавотлар, мевалар, қўзиқоринлар ва бошқа маҳсулотларни маринадлашда янги, қайнатилган ёки баланширланган маҳсулотларга таркибида сирка кислотаси (0,5-2,0%), ош тузи, зираворлар, шакар қўшилади. Сирка кислотаси маринадларга ўзига хос таъм беради, маҳсулотдаги водород ионлари концентрациясини оширади. Сирка кислотасидан ташқари ош тузи (балиқни маринадлашда катта миқдорда туз қўшилади) ва зираворлар таркибидаги моддалар консерваловчи таъсир кўрсатади. Маринадлар моғорланишини олдини олиш учун ҳаво кирмайдиган ҳолда 0 о С ҳароратда ёки шиша идишларга жойланган ҳолда одатдаги шароитларда сақланади. Гўшт ва балиқ маҳсулотларини дудлаш маҳсулотларни тузлаш ва таркибида антисептик моддалар (фенол, крезол, фурфурол, кислоталар, алдегидлар, спиртлар, смолалар) мавжуд бўлган туту билан ишлов бериш ёрламида амалга оширилади. Бу тадбирлар маҳсулотларда микроорганизмларнинг ривожланишини олдини олади. Бундан ташқари дудлаш вақтида намликнинг бир қисми ҳам ажралади. Кейинги вақтларда дудлаш учун дудлаш суюқликлари, ҳамда электр ёрдамида дудлаш услубларидан ҳам фойдаланилади. Сулфатлашда маҳсулотга сулфит кислотаси билан ишлов берилади ёки сулфит гази пуркалади. Сулфитланган маҳсулотлар (кўпинча мевалар ва резаворлар) истеъмол қилинишидан олдин сулфит гази ёки сулфит кислотасини ажратиш учун қиздирилади (десулфитация). Кончервалашда антисептиклар сифатида сулфит газидан ташқари бензой кислотаси, натрий бензой оксиди, бор кислотаси ва уротропин сингари кимёвий моддалардан чегараланган миқдорларда фойдаланилади. Консервалашда заҳарли бўлсаган сорбин кислотасидан 0,1% миқдорда фойдаланиш микроорганизмлар фаолиятини бензой ва сулфит кислотасига нисбатан кучлроқ бартараф этиш

имкониятини беради. Бунда маҳсулотлар ва ярим тайёр маҳсулотларнинг органолептик хоссалари ўзгармайди. Пропион кислотаси ва унинг тузлари нон маҳсулотларининг моғорланишини олдини олиш учун хамирга қўшилади. Ёғлар ва ёғли маҳсулотлар сақланиш муддатларини ошириш БОА, БОТ, ДТ сингари антиоксидантлардан фойдаланиш билан амалга оширилади. Сабзавотларни сақлаш вақтида ўсишини олдини олиш учун мален кислотаси гидрозиди натрийли тузи (ГМК) ва  -нафтисирка кислотаси метил эфиридан (М-1 препарати) фойдаланилади. Узоқ масофага транспортировка қилинадиган гўшт ва балиққа ишлов бериш учун биомицин музи кўринишидаги хлортетрациклин антибиотикидан (1 т да 5 г хлортетрациклин бўлган) фойдаланилади. Гўшт маҳсулотларига ишлов бериш учун хлоротетрациклин ва ачитқилар ва моғор замбуруғларига таъсир қилувчи антибиотик – нистатин аралашмасидан фойдаланилади. Сут кислотали бактерияларининг маълум авлодларидан олинадиган низин стафилококкилар, стрептикоккилар ва бошқа микроорганизмларнинг фаолиятини тўхтатиб туради. У полипептид бўлиб ошқозон-ичак тарктида аминосиклаоталаргача парчаланади. Сут, мева-резавор консерваларини тайёрлашда қўлланилади низин стерилизациялаш режимини юмшатиш имкониятини беради. Озон, СО 2 сингари газлар дезинфицияловчи ва дезодорацияловчи хоссаларга эга. Озон гўшт, колбаса, пишлоқлар ва бошқа маҳсулотларнинг товар кўриниши, таъм хоссалари ва озуўавий хоссаларини ёмонлаштирмаслик учун совутиш камералари, транспорт воситалари, таралар, жиҳозларни дезинфекциялаш ва дезодорациялаш мақсадида ишлатилади. Озондан фойдаланишда унинг концентрацияси 10 мг/м 3 дан юқори бўлмаслиги керак. СО 2 газининг концентрацияси 20-22% ва ҳарорат 0 о С бўлганида гўшт, балиқ,парранда ва колбаса маҳсулотларининг сақланиш муддати оддий совутиш камераларида сақлашга нисбатан икки уч марта ортиқ бўлади.

Консервалашнинг аралаш усуллари Консервалашнинг бу усули озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ва сақлашда кенг қўлланилмоқда. Буларга масалан, гўшт ва балиқ маҳсулотларини дудлаш мисол бўлади. Дудлашда консерваловчи омил бўлиб маҳсулотга тутундан ўтадиган кимёвий моддалар ёки дудлаш суюқлиги, ҳамда ош тузи хизмат қилади. Совуқ дудланган маҳсулотлар оддий шароитларда бир неча ойлаб сақланиши мумкин. Консервалашнинг аралаш (комбинацилашган) усулларига балиқни тузлаш ва қуритиш, сут консервалари тайёрлаш (қуюлтириш шакар ёки стериллаш билан бирга амалга оширилади), ҳамда ишлов беришнинг бошқа усуллари – қиздириш, музлатиш, совутиш билан бирга кимёвий (антисептик) моддалардан фойдаланиш ҳам мисол бўлади Консервалашнинг комбинациялаштирилган усули маҳсулотларни сақлаш муддатини ошириш ва озуқавий хусусиятларини сақлашда ижобий натижалар беради.

Фойдаланилган адабиетлар : 1. Скурихин И.М., Нечаев А.П. Все о пище с точки зрения химика.-М.: Высшая школа, 1991. 2. Богатков С.В. Химия пищевых продуктов. Учебное пособие.- М.:МТИПП , 1982. 3. Барковский В.Ф., Горелик С.М., Городенцева Т.В. Физико-химические методы анализа.-М.: Высшая школа,1983. 4. Скрухин И.М., Волгорева М.Н. Химический состав пищевых продуктов. Справчник I и II т.т.-М.: Агропромиздат, 1987. 5. Павлоцкая Л.Ф., Дуденко Н.В., Эдельман М.М. Физиология питания.-М.: Высшая школа, 1989 6. Товароведение пищевых продуктов. Бровко О.Г., Гордиенко А.С., Дмитриева А.Б. и др.-М.: Экономика, 1989. 7. Хайдар-Заде Л.Н. Пищевая химия. Маърузалар матни. Бухоро 2001 й.

Похожие

Озиқ-овқат маҳсулотларининг физик хусусиятлари

Озиқ-овқат хом ашёларининг умумий тавсифи

Озиқ-овқат маҳсулотларининг кимёвий таркиби ва озуқавий қиймати (2)

Озиқ-овқат хомашёси ва маҳсулотларининг кимёвий таркиби, унинг технологик аҳамияти

Озиқ-овқат маҳсулотларини туркумлаш