Улар халқнинг юрагида яшайди - Идея национальной независимости - Рефераты

Улар халқнинг юрагида яшайди

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

22.8583984375 KB

Улар халқнинг юрагида яшайди Республикамиз Президентининг яқинда имзолаган «Ватанимиз озодлиги ва истиқлоли учун курашларда жон фидо этган, миллатни ҳуррият ва эркинликка чорлаган, Шўро даврида қатағон қурбонлари бўлган минглаб фи- дойи инсонлар, шаҳид зиёлилар хотирасини абадийлаш-тириш» тўғрисидаги Фармойиши ғоят муҳим ва ўз вақти-да чиққан ҳужжат бўлди. Зеро, 1865 йидда генерал Черняевнинг «Тошкентнинг ихтиёрий равишда рус қўшинларига бўйсунганлиги» ҳақида уюштирган хатига бўйсунмай, етти ҳамкасби билан Си-бирга сургун қилиниб, ўлдирилиб юборилган «шаккок» Солиҳбек Охунддан бошлаб, 1917 йилгача бўлган даврда-ги эрк ва озодлик йўлида тўкилган туркистонликларнинг қони ададсиздур. Октябрь воқеаларидан кейин эса, бу янада авж олди. Статистика Туркистон аҳолисининг 1909-1920 йиллар оралиғида 1,5 миллионга камайиб кетганини хабар қила-ди. Тасаввур қилинг, Туркистондай мамлакатда кўпайиш эмас, камайиш ҳақида ran кетяпти. 1820 йилдан 1991 йил гача ҳам очиқ-ёпиқ, номлик-номсиз қатағонлар кўп бўлди. Вир томондан, миллат ўзини етиштириб бораверди, ик-кинчи томондан, унинг кўзи очилган гуллари қайчилана-верди. Миллатимизнинг таг-замини кучли экан, йў^бўлиб кетмади, ўзини, ўзлигини сақлаб қола олди. Мустақил-ликни қўлга киритиши билан жуда қисқа муддатда 130 йил давомида йўқотилган аслий хусусиятларини тиклашга муваффақ бўлди. Республика «Маънавият ва маърифат» жамоатчилик марказида мазкур фармойишга асосан жамоатчилик комиссияси фаолият кўрсата бошлади. Жамоатчилик комиссиясига келадиган бўлсак, у ту-зилган кундан бошлаб ишга киришган. Матбуотда комис-сиянинг республика фуқароларига мурожаати босилди. « Маънавият ва маърифат» жамоатчилик марказида навбат- чилик ташкил қилинди. Телефонлар узлуксиз ишлаб ту рибди. Одамлар ўз яқинлари ҳақидаги ҳужжат ва матери-алларни кўтариб келмоқдалар. Халқнинг

адолатга кундан кун ишончи ортиб боряпти. Жамоатчилик комиссиясининг ҳам ишлари етарли. Ҳозир муҳокама қилинаётган масалалар ишнинг кўлами- ни белгилаш, ташкилий жиҳатларини келишиб олиш, ма- териалларга ёндашишда холисликни таъминлаш бўлиб ту- рибди. Чунончи, Русия истилосидан бошлаб олинадими, 1917—1991 йиллар билан чекланиладими? Иккинчидан, ҳақиқий жиноят қилиб қамалган билан уюштирилган аралашиб кетмаслиги керак. Шунга кўра, асосий диққат айбловга - «халқ душмани», «Ватан хои- ни» деган айбловга қаратилиши жоиз. Бу борада илмий ижодий зиёлилар, маорифчилар, катта-кичик ташкилот чи раҳбар ходимларнинг тақдири жиддий ва синчиклаб кўрилса керак. Биз ҳозир нобуд бўлган ёрқин истеъдод- ларни билами 1. холос. Ҳолбуки, илм ва ижод билан кам-тарона шуғулланиб келган, айби биргина миллатнинг кўзи очиқ фарзанди эканлиги бўлган қанчаданқанча зиёлила- римиз қатағонга учраган, ё бўлмаса, Чўлпон, Фитрат, Қодирийларнинг, қатағон қилинган давлат арбобларининг китобини ўқигани, улар билан бир-икки суҳбатда бўлга- ни, қариндош-уруғлиги учун қамаб, йўқ қилинганлар қанча?! Уйидан эски китоблар чиққани учун урилиб-су- рилганлар қанча? Улар бирма-бир ўрганилади, рўйхатла- ри тузилади. Иккинчи жаҳон уруши қурбонларига хотира ўрнатилгани сингари мустамлака истибдодининг шаҳид- ларига ҳам ёдгорлик бино қилиниб, номлари бирма-бир ёзилади. Бу жуда катта иш, жуда улуғ иш. Албатта, оқни оқ, қорани қора дейиш ҳам кишидан аввало сезгирлик ва журъат талаб этади. Шу маънода жа моатчилик комиссияси аъзоларининг ҳар биридан бу жа- раёндаги мураккаблик ғоят катта масъулият талаб этиши шубҳасиз... Чунки баҳсли, мураккаб масалалар кўп. Масалан, 1918— 1937 йиллардаги Шўро тарихида «босмачилик» деб ном олган, аслида миллий озодлик ҳаракати бўлган воқеа би лан боғлиқ масала. Озодлик курашчиси билан талончи — босмачи аралашиб кетмаслиги керак. Ё бўлмаса, 1917 йил дан бошлаб тузилган кўпдан-кўп «Иттиҳод ва тараққий», «Туркадам марказияти», «Иттиҳоди миллий»,

«Эрк» (1919), «Бирлик» (1919), «Туркистон миллий бирлиги» (1920), «Темур», «Ботур гапчилар» каби яширин ташкилотларни олинг. Буларнинг катта қисми реаллигига, бинобарин қизғин фаолият кўрсатганлигига шубҳа йўқ. Лекин улар орасида фаолларни илинтирмоқ учун чекистлар томони- дан ўйлаб чиқарилгани ҳам йўқ эмас, деб ўйлаймиз. Муҳим масалалардан бири кўпдан-кўп архив матери-алларининг, қўлёзма ва босма асарларнинг Москвага олиб кетилгани, ҳатто айримларининг узоқ хорижга чиқиб кет- ганидир. Бу борада ҳам ҳукумат миқёсида маълум ишлар қилинмоқда. Масалалардан яна бири - ўзимиздаги архив ҳужжатларига, хусусан, суд-тергов материалларига муно- сабат бўлиб турибди. Масалан, 37-йиллардаги айбловларнинг аксарияти тўқиб чиқарилганлиги, олдиндан тайёрланиб гувоҳ ва айб- ланувчиларга тасдиқлатиб олингани ва бу жараённинг механизми, умуман олганда маълум. Буни ушбу ҳужжат- лар билан танишган ҳар қандай одамнинг сезмай иложи йўқ. Аксарият, миллатнинг асл фарзандларини бир-би- рига қайраш, қарши қўйиш йўлидан борилган. Шу сабаб- ли, у ердаги ҳар бир имзоланган ҳужжатни асл ҳақиқат сифатида кенг жамоатчилик олдига кўтариб чиқиш ил- мий жиҳатдан ҳам, ахлоқий жиҳатдан ҳам мақсадга муво- фиқ эмас. Бундай ҳолларда воқеалар мантиғи, баҳо бери- лаётган шахснинг фаолияти ва ижодида намоён бўлувчи маънавияти ва маърифати асосий мезон қилиб олинмоғи керак. Архив материалларини, хусусан, суд-тергов ҳужжат- ларини ўрганиш қатағоннинг босқичлари сифатида тарихга кирган «Иноғомовчилик» (1926), «Қосимовчилик» (1929— 1930), «Мунавварқори» (1929-1931), 1937-1938 йиллар - даги Фитрат, Қодирий, Чўлпон каби маълум ва машҳур номлар билан боғлиқ жараёнларни атрофлича ўрганиш- дан бошлаш мақсадга мувофиқ бўлар, деб ўйлайман. Бу жараёнларнинг ҳар бирига ўнлаб одамлар жалб қилинган. Масалан, биргина Мунавварқорининг «Дело»- си 18 жилддан иборат бўлиб, 87 кишини жалб этган. Шун-дан 18 киши (Салимхон Тиллахонов, Лутфулла Олимов, Усмонхўжа Тўхтахўжаев, Ғофиржон Мусахонов, Ғайбулла Дадамуҳамедов,

Асатилла Хўжахонов, Нажмиддин Шораҳ-медов, Ғулом Йкромов, Мунавварқори Абдурашидхонов, Толибжон Мусабоев, Исроилжон Ибрагимов, Тангриқул-хўжа Мақсудов, Ҳасан Қорихон, Мирхалил Каримов, Зай-ниддинқори Насриддинов, Абдуллаҳожи Ғафуров, Абду-ваҳоб Муродий, Ашурали Зоҳирий) ОГПУнинг 1931 йил 25 апрель қарори билан отишга, 21 киши ўн йилга, 13 киши 5 йилга, 3 киши 3 йилга, 1 киши 1 йилга қамоққа ҳукм қилинган. Тўғри, отишга ҳукм қилинганларнинг маълум қисми сургун ва қамоқ билан алмаштирилди. Пе кин асосий қисми отилди. Буларнинг ва шулар кабиларнинг ҳар бирини ўрга-ниш ва қадр- қимматини тиклаш Президентимиз Фармойи-шидан келиб чиқадиган асосий вазифадир. Ушбу ғоят масъулиятли, таъбир жоиз бўлса, тарихий вазифани адо этиш барчамиздан қатьият талаб қилади. Халқимизнинг бошига ул қаро кунлар — қатағон йил-лари ташлаган соя абадул-абад абас бўлсин! Яхши тилак-ларга ҳамиша эш, миллатимиз истиклолимизнинг истиқ-болига пешвоз бораверсин!

Фойдаланилган адабиётлар: 1. Ислом Каримов ўзбекистон миллий истиқлол, иқтисод, сиёсат, мафкура, а.-жилд, -Т. «ўзбекистон» нашриёти,1996 2. Ислом Каримов Биздан озод ва обод Ватан қолсин, ғ-жилд, -Т., «ўзбекистон» нашриёти, 1996 3. Ислом Каримов Ватан саждагоҳ каби муқаддасдир, қ-жилд, -Т., «ўзбекистон» нашриёти, 1996 4. Ислом Каримов Бунёдкорлик йилидан, 4-жилд, -Т., «ўзбекистон» нашриёти, 1996 5. Ислом Каримов Янгича фикрлаш ва ишлаш-давр талаби, 5-жилд, -Т., «ўзбекистон» нашриёти, 1996

Похожие

Халқнинг қаддини ғурур тиклайди

Ҳамнафас халқнинг мададкор бирлиги

Миллий ғоя – халқнинг ишончи ва эътиқоди

Мустақиллик-маънавий тикланиш ва юксалиш

Талабаларда мустақиллик тафаккурини шакллантиришнинг илмий-назарий асослари