Nuqta dinamikasining ikkinchi asosiy masalasi - Механика - Рефераты

Nuqta dinamikasining ikkinchi asosiy masalasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

121 KB

Nuqta dinamikasining ikk inchi asosiy masal a si Reja: 1. Nuqta harakatining differensial tenglamasi. 2. Nuqta dinamikasining birinchi masalasini yechish. 3. Nuqta dinamikasining ikkinchi masalasini yechish. 4. Boshlang`ich shartlar. 5. Integral o`zgarmaslar. 6. Differensial tenglamani integrallashning xususiy hollari.

Nuqtani massasi bilan harakat tenglamalari berilgan bo`lsin.х f t y f t z f t    1 2 3 (), (), () (168) Harakatni vujudga keltiruvchi kuchni proyeksiyalarini aniqlaymiz. Buning uchun berilgan tenglamalardan vaqt bo`yicha ikki matra hosila olamiz. d х dt f t 2 2 1  ( ), d y dt f t 2 2 2  ( ); d z dt f t 2 2 3  ( ); (169) Nuqta harakatining dekart koordinatalardagi differensial tenglamalariga qo`yamiz. m d х dt Fх 2 2  ; m d y dt Fy 2 2  ; m d z dt Fz 2 2 ; (170) F m f t x 1(); F m f t у 2( ); F m f t z 3( ); (171) Nuqtaga ta’sir etuvchi kuchning miqdori quyidagiga teng: F F F F x y z    2 2 2 (172) Nuqtaga ta’sir etuvchi kuchning yo`nalishi yo’nalsatiruvchi kosinuslar yordamida topiladi. F F F F F F –os z y x       cos; cos; (173) 135-Rasm Bunda,  ,  ,  - F kuch vektori bilan koordinata o`qlari orasidagi burchak. Nuqta dinamikasining birinchi masalasiga doir masalalar yechish tartibi. Nuqta dinamikasining birinchi asosiy masalasi quyidagi tartibda yechamiz. 1). Nuqta tezlanishining koordinata o`qlaridagi proyeksiyasi topiladi. 2). (163)–formula bilan nuqtaga ta’sir etuvchi kuchning koordinata o`qlaridagi proyeksiyasi topiladi. 3) . (172), (173)- formulalar bilan nuqtaga ta’sir etuvchi kuchning miqdori va yo`nalishi topiladi. Nuqta dinamikasining birinchi masalasini yechishga doir misollar. Z   F Y X

Misol №1. Massasi 0,2 kg bo`lgan moddiy nuqtaning harakati x=3cos2 t , y=4sin  t (sm) tenglamalar bilan ifodalanadi, bu yerda t-sekundlar hisobida. Nuqtaga ta’sir qiluvchi kuchning koordinatalari orqali ifodalansin. Yechish. Nuqta tezlanishining koordinata o`qlaridagi proyeksiyasini aniqlaymiz. t t dt x d y ›       sin 4 2 cos 12 2 2 2 2    nuqtaga ta’sir etuvchi kuchlarning koordinata o`qlaridagi proyeksiyasini aniqlaymiz ; 2 2 ›F dt › d m  ; 2 2 yF dt y d m  3 2 cos x t  4 sin y t  x x x x m t m Fx 89,7 986 8,0 2,0 4 3 12 ) 2 cos 12 ( 2 2 2             — — — t m F— 97,1 2,0 86,9 4 2,0 86,9 4 ) sin 4 ( 2               Misol № 2 Massasi 2,04 bo`lgan jism gorizontal to`g`ri chiziq bo`ylab tebranma harakat qiladi. Jismning tebranma harakat tenglamasi quyidagicha aniqlanadi. t › 2 sin 10   M Jismga ta’sir qiluvchi kuch bilan uning harakat tenglamasi orasidagi munosabat va shu kuchning eng katta qiymati topilsin. Yechish:Nuqta tezlanishining koordinata o`qlaridagi proyeksiyasini topamiz.

H t m F ђн › x x m t m dt x d m F x t t dt d dt x d t dt dx v x x x x 3, 50 2 5, 100 2 86,9 5 04,2 2 sin 2 5 03,5 4 86,9 04,2 20 86,9 5 04,2 10 2 86,9 5 2 sin 2 5 10 2 sin 2 sin 2 5 2 cos 5 2 max 2 2 2 2 2 2                                          Nuqta dinamikasining ikkinchi masalasini yechish. Moddiy nuqta dinamikasining ikkinchi asosiy masalasida massasi va nuqtaga ta’sir etuvchi kuch berilganda nuqtaning harakat qonuni aniqlanadi. Bu masalani yechishda nuqta harakatining differensial tenglamalarini har birini ikki martadan integrallaymiz. ,Y dt dy ›     U holda ) ,..., , ,( ), ,..., , ,( ), ,..., , ,( 6 2 1 3 6 2 1 2 6 2 1 1 c c ct f z c c ct f y c c ct f ›    (174) (174) tenglama nuqta harakatining tenglamasini ifodalaydi. Bunda s 1 , s 2 ,…, s 6 -ixtiyoriy o`zgarmas miqdorlar, bu o`zgarmas miqdorlarni topish uchun boshlang`ich shartlardan foydalanamiz. Nuqtaning boshlang`ich paytidagi t=0 holatini va tezligini ifodalovchi shartlar – boshlang`ich shartlar deyiladi. Masalan; boshlang`ich shartlar quyidagicha yoziladi. t=0 z z — y x x z z y y x x 0 0 0 0 0 0 , , ,             Nuqta harakatining differensial tenglamasini nuqtaga ta’sir etuvchi kuch bir vaqtda nuqta koordinatasiga, tezligiga va vaqtga bog`liq bo`lganda integrallash mumkin emas. Differensial tenglamani faqat quyidagi hollarning birida integrallash mumkin. 1) Nuqtaga ta’sir etuvchi kuch o`zgarmas bo`lsa, const F  (og`irlik kuchi) 2) Kuch vaqtning funktsiyasi bo`lsa, )(t F F  (tortish kuchi)

3) Kuch masofaning funktsiyasi bo`lsa, )(s F F  (elastiklik kuchi) 4) Kuch nuqta tezligining funktsiyasi bo`lsa, ) ( F F  (qarshilik kuchi) Nuqta dinamikasining ikkinchi masalasiga doir masalalar yechish tartibi: Moddiy nuqta dinamikasining ikkinchi asosiy masalasi quyidagi tartibda yechamiz. 1.Inersial sanoq sistemasini kiritib, koordinata o`qlari tanlab olinadi. 2.Nuqtaga ta’sir etuvchi va bog`lanish reaksiya kuchlari chizmada k o’rsatiladi. 3.Nuqta harakatining differensial tenglamalari tuziladi. 4. Nuqta harakatining boshlang`ich shartlari aniqlanadi, ya’ni t=0 bo`lgan boshlang`ich paytda z z — y x x z z y y x x 0 0 0 0 0 0 , , ,             aniqlab olinadi. 1. Tuzilgan tenglamalrning har biri ikki martadan integrallanadi. 2. Integrallashda hosil bo`ladigan o`zgarmas miqdorlarni boshlang`ich shartlardan foydalanib topiladi. 3. Tuzilgan differensial tenglamalarning boshlang`ich shartlarni qanoatlantiruvchi yechimi aniqlanali va izlanayotgan noma’lumlar topiladi. Nuqta dinamikasining ikkinchi masalasiga doir masalalar yechish. Masala №1. Ogir jism gorizontga 30 0 burchak ostida og ` gan silliq tekislik bo`ylab pastga tushadi. Agar jismning tezligi boshlang`ich paytda 2m/s ga teng bo`lgan bo`lsa, jism 9,6 M yo`lni qancha vaqtda o`tishi topilsin. Yechish. Jismga ta’sir etuvchi kuchlarning yo`nalishini chizmada ifodalaymiz. 9,6 м N D 

136-Rasm Yo` l harakatining differensial tenglamasini tuzamiz. Buning uchun to`g`ri chiziqli harakat tenglamasidan foydalanamiz.; 2 2 ›F dt › d m  ;›F dt d m   chizmadan   sin sin    mg P F  sin 2 2 mg dt › d m   sin 2 2 g dt › d  (175) (175) ni integrallaymiz 1 2 2 sin sin sin c t g dt g d g dt d dt › d x x x              (176) ) 28( 2 2 sin 2 sin 0 2 с куямиз. маларга (27)тенгла ва (26) шартларни бошлангич учун Бунинг м/с 2 0 x 0 t . аниклаймиз и микдорларн Узгармас ) 27( 2 sin sin sin 2 2 1 0 0 2 1 2 1 2 1 1 t t g x t g холдау с V V x c ваc c tc t g x dtc tdt g dx c t g dt dx x x x x                              dan t ni aniqlaymiz. 1.6сек t сек 6.1 8.9 6. 15 8.9 6. 19 4 ; 8.9 352 4 9.4 2 9.4 2. 19 4 16 4 0 2. 19 4 9.4 4 9.4 2. 19 2 2 5,0 8,9 6,9 1 12 2 2 2                         t t t t t t t t

Adabiyotlar: 1. P. Shoxaydarova, Sh. Shoziyotov, Sh. Zoirov «Nazariy mexanika» darslik. Toshkent 1991 yil. 2. T.R. Rashidov, Sh. Shoziyotov, K.B.Muminov «Nazariy mexanika asoslari» darslik. Toshkent 1990 y. 3. S. M. Targ «Kratkiy kurs teoreticheskoy mexanik i » «Visshaya shkola» 2002 g. 4 . I. V. Meshcherskiy. Nazariy mexanikadan masalalar to`plami. O`quv qo`llanmasi Toshkent. 1989 y.

Похожие

Kinematika nuqta kinematikasi

Moddiy nuqta kinematikasi

Dinamika dinamikaning asosiy tushunchalari

Nuqta harakati tabiiy usulda berilganda uning tezlanishini aniqlash

Moddiy nuqta nisbiy harakatining differensial tenglamalari ko`chirma va kariolis inersiya kuchlari