Moddiy nuqta nisbiy harakatining differensial tenglamalari ko`chirma va kariolis inersiya kuchlari - Механика - Рефераты

Moddiy nuqta nisbiy harakatining differensial tenglamalari ko`chirma va kariolis inersiya kuchlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

143 KB

Moddiy nuqta nisbiy harakatining differensial tenglamalari ko`chirma va kariolis inersiya kuchlari Reja: 1. Nuqtaning nisbiy harakati. 2. Inersial bo`lmagan sanoq sistemasi. 3. Nisbiy harakatning differensial tenglamasi. 4. Qo`zg`almas sanoq sistemasi ilgarilanma bo`lgan hol. 5. Qo`zg`almas sanoq sistemasi ilgarilama to`g`ri chiziqli bo`lgan hol. 6. Nuqtaning erkin tebranma harakati tebranish amplitudasi fazasi, chastotasi va davri

Moddiy nuqtaning inersial bo`lmagan sanoq sistemasiga nisbatan harakatini tekshiramiz. Faraz qilaylik, massasi m ga teng bo`lgan M nuqta biror OXYZ sanoq sistemasiga nisbatan harakatlansin. Bu sistemasining o`zi ham boshqa bir inersial O 1 X 1 Y 1 Z 1 sanoq sistemasiga nisbatan ma’lum qonun asosida harakatlanayotgan bo`lsin. M nuqtaga qo`yilgan aktiv kuchlarning teng ta’sir etuvchisi F 1 bog`lanish reaksiyasining teng ta’sir etuvchisi N ga teng. 137-Rasm N’ytonning ikkinchi qonuniga asosan:N F am   (1) bunda a nuqtaning absolyut tezlanishi k e a a a a    2 (2) (2) ni (1) ga qo`ysak N F am am am k e     2 yoki (3)    k e am am N F am      2 (4) bu yerda  eam va  eam vektorlar mos ravishda ko`chirma va kariolis inersiya kuchlari ularni quyidagicha belgilaymiz. - enk k ene r F ma F am    (5) ni (4) ga qo`yamiz enk ene r F F N F am     (6) tenglama moddiy nuqta nisbiy harakatining differensial tenglamasining vektorli ko`rinishi deyiladi. (6) ni ikki tomonini OXYZ koordinata o`qlariga proyeksiyalaymiz. kx ex x x F F N F xm �         ky ey y y F F N F ym     kz ez z z F F N F zm     (7)

nuqta nisbiy harakati differensial tenglamasining koordinata o`qlaridagi proyeksiyasini ifodalaydi. Quyidagi xususiy hollarni ko`rib chiqamiz. Qo`zg`aluvchi sanoq sistemasi ilgarilanma harakatda bo`lsin. U holda 0ea 0kF Moddiy nuqta nisbiy harakatining differensial tenglamasi eF N F am   2 18) ko`rinishda yoziladi. Qo`zg`aluvchi sanoq sistema ilgarima va to`g`ri chiziqli teng o`lchovili harakatda bo`lsin. 0ea 0ka 0eF , 0kF bo`lib differensial tenglama quyidagicha yoziladi. N F am  2 (9) Nuqta qo`zg`aluvchi sanoq sistemasiga nisbatan to`g`ri chiziqli va teng o`lchovi harakatlansin   const r  0ra bo`lib differensial tenglama quyidagi ko`rinishda yoziladi 0    k e F F N F (10) Nuqta qo`zg`aluvchi sanoq sistemasiga nisbatan tinch holatda bo`lsin. Bu holda V2 = 0, ar = 0 F^k = 0 bo`ladi. Differensial tenglama ko`rinishda yoziladi F + N + F^e = 0 ya’ni berilgan kuchlar, reaksiya kuchlari va ko`chirma inersiya kuchlari har onda o`zaro muvozanatlanadi. (11) - tenglama moddiy nuqta nisbiy muvozanat tenglamasining vektorli ko`rinishini ifodalaydi. Nuqtaning erkin tebranma harakati tebranish amplitudasi fazasi, chastotasi va davri Tabiat va texnikada tebranma harakatlar juda ko`p uchraydi. Har qanday inshoot yoki mashinaning tarkibiga kiradigan barcha qismi ma’lum darajada elastik bo`lganidan tebranish kobiliyatiga egadir. M nuqtaning erkin tebranma harakatini tekshiramiz. Faraz qilaylik O nuqta M nuqtaning muvozanat holati bo`lsin. Nuqtani O nuqtadan x masofaga olib borib qo`yib yuborilganda u yana muvozanat holatiga q aytishi uchun int i ladi. Nuqta hamma vaqt muvozanat holatiga qarab yo`nalgan kuch ta’sirida bo`lsin. Bunday kuchga q aytaruvchi kuch deyiladi.

M nuqta harakatining tenglamasini aniqlaymiz. Buning uchun O nuqtani koordinata boshi qilib x o`qini o`tkazamiz. 138-Rasm Q aytaruvchi kuch modulini topish formulasi F=cx bunda F - q aytaruvchi kuch s - proporsionallik koeffisiyenti s ni birligi kg/sm, g/sm x - nuqtaning muvozanat holatidan chetga chi q ish masofasi Q aytaruvchi kuchni x o`qidagi proyeksiyasi x=-F x=-cx (-) ishora qaytaruvchi kuchni tezlikka teskari yo`nalishini bildiradi. M nuqta harakatining differensial tenglamasini tuzamiz.F dt x d m   2 2 cx dt x d m   2 2 0 2 2   m cx dt x d m 0 2 2   m cx dt x d 2k m c  - bilan belgilaymiz. 0 2 2 2   x k dt x d yoki x+k 2 x = 0 (1) (1) - formula erkin tebranma harakatning differensial tenglamasi. (1) - umumiy yechamini topamiz. Buning uchun harakteristik tenglama tuzamiz r 2 + k 2 = 0 (2) (2) - tenglama (1)ni harakteristik tenglamasi r 2 = - k 2 ki k r    2 2?1 r 1 = ki r 2 = - ki Differensial tenglamalarning nazariyasiga asosan (1) ni umumiy yechish quyidagicha

x = s 1 cos kt + c 2 sin kt (3) Bu yerda S 1 S 2 ixtiyoriy o`zgarmas miqdorlar: S 1 va S 2 larni topish uchun boshlang`ich shartlar berilishi kerak. t=0 x=x 0 V=V 0 (3) dan vaqt bo`yicha hosila olamiz. V=x = -c 1 ksinkt = c 2 kcoskt (4) (4) bilan erkin tebranma harakatdagi (.) ning tezligi topiladi t=0 va x=x 0 larni (3)ga qo`yamiz, u holda c 1 =x 0 t=0 va V=V 0 larni (4) qo`yamiz. V 0 =c 2 k s 1 va s 2 larni qiymatlarini 3 ga qo`yamiz.t t x x     sin cos 0 0   (5) (5) - tenglama ham M nuqtaning harakat tenglamasi bo`ladi. (3) ni boshqacha ko`rinishga keltiramiz. s 1 va s 2 larni о `rniga a va α kichik o`zgarmas miqdorlarni kiritamiz. bo`lar orasida quyidagicha bog`lanish bor. s 1 = a sin α s 2 = a cos α (6) (6) ni (3) ga qo`yib quyidagini hosil qilamiz. x = a sin α conkt + a con α sinkt x = a sin(kt+ α ) (7) ham (1) ning yechami bo`la oladi. (7) - formula fizikadan ma’lumki nuqtani garmonik tenglamasidir. Demak qaytaruvchi kuch ta’sirida nuqta garmonik tebranishga egadir. a - tebranish amplitudasi Nuqtani muvozanat holatidan eng katta masofaga og ` ishiga nuqtaning amplitudasi deyiladi kt+ α tebranish fazasi

Tebranish fazasi nuqtaning t vaqtdagi vaziyatini va qaysi tomonga qarab harakat qilishini ko`rsatadi K - sik lik chastota (doiraviy takrorlik) K nuqtaning 2 π sekundda to`la tebranishlar sonini ko`rsatadi Nuqtani to`la bir marta tebranish uchun ketgan vaqtga te b ranish davri deyiladi 2  T m c   c m m c T   2 2   c m T 2  (8) (8) tebranish davrini topish formulasi a bilan (a) ni aniqlaymiz Buning uchun (6) dan foydalanamiz 2 22 21 a c c   22 21 c c a   1c va 2c larning qiymatini qo`yamiz 2 0 20        x a (9) (9) - erkin tebranish amplitudasini topish formulasi (6) ni bir biriga bo`lamiz tg c c  2 1 0 0    x tg  (10) bunda  - boshlang`ich faza (10) bilan  ni aniqlaymiz (7) ni grafigini chizamiz

139-Rasm Qaytaruvchi kuch ta’siridagi nuqtani qilgan tebranma harakatiga erkin tebranma harakat deyiladi.

Adabiyotlar: 1. P. Shoxaydarova, Sh. Shoziyotov, Sh. Zoirov «Nazariy mexanika» darslik. Toshkent 1991 yil. 2. T.R. Rashidov, Sh. Shoziyotov, K.B.Muminov «Nazariy mexanika asoslari» darslik. Toshkent 1990 y. 3. S. M. Targ «Kratkiy kurs teoreticheskoy mexanik i » «Visshaya shkola» 2002 g. 4 . I. V. Meshcherskiy. Nazariy mexanikadan masalalar to`plami. O`quv qo`llanmasi Toshkent. 1989 y.

Похожие

Moddiy nuqta kinematikasi

Dinamika dinamikaning asosiy tushunchalari

Dinamika qonunlarining tadbiqi

Nuqta dinamikasining ikkinchi asosiy masalasi

TEOREMANING SUYUQLIK(GAZ)LARNING HARKATIGA TADBIQI