Сифат маҳсулот сифат кўрсаткичлари маҳсулот сифатининг мажмуий кўрсаткичлари - Метрология - Рефераты

Сифат маҳсулот сифат кўрсаткичлари маҳсулот сифатининг мажмуий кўрсаткичлари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

106.5 KB

Сифат маҳсулот сифат кўрсаткичлари маҳсулот сифатининг мажмуий кўрсаткичлари Режа: 1. Маҳсулот сифати тушунчаси. 2. Маҳсулот сифат кўрсаткичлари.

Таянч сўз ва иборалар: махсулот, сифат, махсулот сифати, махсулот белгиси, сифат белгиси, сифат халқаси, маҳсулот сифатининг кўрсаткичи. 1. Маҳсулот сифати тушунчаси. Сифат тушунчаси кўп киррали, кенг маъноли фалсафий тушунчадир. Американинг кўпчилик компаниялари «гузаллик кузатиб турувчининг куз унгида намоён булади», яъни хар бир инсон сифатга уз нуқтаи назаридан қарайди деган хулосага келишган. д-р Дёминг «сифатни бошқариш мукаммаликка эришилди дегани эмас, у бозор талабига жавоб берувчи сифатга эга булган маҳсулотни самарали ишлаб чиқаришдир». д-р Джуран сифатни «фойдаланишга ярайди» деб белгилайди. Филипп Кросби - «талабларга тугри келиши». Иктисодиёт куламида эса бу тушунчага «нозикларнинг нозиги» деб изох беришади. Бу фикр ва мулохазалар умумлаб жамланганда «Сифат – бу куйилган ва кутилган талабларни маҳсулотнинг йигилган тавсифлари оркали кониктириш» деган хулоса келиб чикади. Истеъмолчининг кутилаётган талабларини кониктириш, бозорда уз мавкеига эга булиш учун ишлаб чиқарувчидан куйидагиларни талаб килади: 1. янги маҳсулотларни, 2. янги технологияларни, 3. янги бошқарув усулларини 4. янги унсурларни татбик этишни. Бу нарсаларни тадбик этиш эса ишлаб чиқарувчи компания ва фирмалар орасида рақобатни юзага келтиради, бу эса уз навбатида тараккиётнинг асосий омили хисобланади.

Сифат тушунчасини англаб етиш ва уни ишлаб чиқаришда таъминлаб бериш хар бир ташаббускор учун долзарб вазифадир. Бозор иктисодиёти ривожланаётган давлатларда куриниб турибдики асосий восита - сифат оркали:  хамма куринишдаги ресурслар харажатини мувофиклаштириш;  ишлаб чиқаришдаги сарф-харажатларни камайтириш, ишлаб чиқаришни ошириш;  маҳсулотга куйилган хамма талабларни бажариш;  истеъмолчининг кутаётган талабини руёбга чиқариш;  истеъмолчи билан ишлаб чиқарувчининг орасидаги алока ва муносабатларни таъминлаш;  ишлаб чиқариш бошқарувини ва хизмат кўрсатиш жараёнларини доимо мураккаблаштириш;  нафакат ишлаб чиқарувчини, истеъмолчининг хам талабини тулик кондириш имкониятини беради. Маҳсулот сифати куйидагилар билан тарифланади;  Хизматга яроклиги;  Ишончлиги (хавфсизлиги, узок муддатда фойдаланишлиги, саклашлиги, таъмирлашга яроклиги);  Фойдаланиш тавсифи;  Ташки эстетик куриниши;  Ишлатишдаги кулайлиги;  Сотув олди ва кейинги хизмат кўрсатиш ва бошқалар; Маҳсулот сифати кўп сонли ва хар-хил техник, иктисодий, ижтимоий- психологик хусусиятлар омилига боглик. Шартли равишда бу омиллар 3 гурухга булинади:

 материал-техник (ишлаб чиқариш асбоб-ускуналари, дастгохлар ишлаб чиқаришни техник ва метролог таъминоти, синов ва назоратнинг услуб ва воситалари, ишлатиладиган материаллар, бино ва курилмалар);  инсон омили (малакаси, профессионал билими, уз ишига булган кизикиши);  маъмурий (ташкилотнинг умумий ишлаб чиқариш фаолиятини ва кисман сифат бошқарувини ташкил этиш); Умуман олганда, ишлаб чиқарилаётган маҳсулот сифатини юкори даражада ушлаб туриш ва таъминлаш – комплекс муаммодир. Факатгина илмий асосланган холда тизим ва комплексли, бир вактда ва узаробоглик булган техник, ташкилий, иктисодий, хукукий ва иж-тимоий тадбирлар ёрдамида тез ва аник холатда маҳсулот сифати-ни мукаммалаштириш мумкин. Маҳсулот хоссаларини шартли равишда оддий ва мураккаб турларга бўлиш мумкин. Маҳсулотнинг оддий хоссасига масса, си ғ им, тезлик ва бошқа кўрсаткичлар киради. Маҳсулотнинг мураккаб хоссасига мисол сифатида буюм ишининг ишончлилигини олишимиз мумкин. Бу эса ўз навбатида бир қатор оддий хоссаларни ўз ичига қамраб олади (бузилмаслиги, чидамлилиги, таъмирланувчанлиги ва сақланувчанлиги кабилар). Маҳсулот сифати деганда, унинг вазифасига биноан муайян эҳтиёжларни қ аноатлантиришга яроқлилигини белгилайдиган хоссалар мажмуаси тушунилади. Маҳсулот сифати, уни ташкил этувчи буюм ва материалларнинг сифатига боғлиқ. Агар маҳсулот машинасозлик буюмларидан ташкил топган бўлса, маҳсулотнинг сифатини белгиловчи, унинг айрим буюмларининг ҳамда бирхиллик, ўзаро алмашувчанлик ва бошқа шундай хоссаларининг мажмуасидан ташкил топади. Масалан, пахта териш машинасининг сифати, уни ташкил этувчи двигателнинг, шпинделларнинг, болт ва гайкаларнинг,

ғ илдирак ва ундаги резина кабиларнинг сифатига боғлиқ. Маҳсулот белгиси деганда маҳсулотнинг ҳар қандай хоссалари ва ҳолатларининг миқдорий ва сифат тавсифлари тушунилади. Сифат белгисига материалнинг ранги , буюмнинг шакли, деталнинг сатҳида ҳ имоя ва безак учун маълум қ опламаларнинг бўлиши, прокатнинг ён томони (бурчак, тавр, швеллар ва шунга ўхшашлар), маҳсулот деталларининг бириктириш усуллари (пайвандлаш, ёпиштириш, парчинлаш ва шунга ўхшашлар), созлаш усуллари ( қ ўлда, ярим автоматик, автоматик ва шунга ўхшашлар) киради. Сифат белгилари орасида маҳсулот сифатини бошқаришда катта аҳамиятга эга бўлган статистик назоратда қ ўлланувчи муқобил белгиси бўлиб, фақатгина иккита бир – бирини инкор қилувчи имкониятлари бўлиши мумкин. Масалан, буюмларда яро қ сизликнинг борлиги ёки йўқлиги, деталларда химоя катлами борлиги ёки йўқлиги ва шунга ўхшашлар. Маҳсулотнинг миқдорий белгиси унинг параметридир. Маҳсулот сифати ўзининг кўрсаткич аломати билан ифодаланади.

Сифат ҳалқаси эҳтиёжларни аниқлашдан тортиб, то уларни қаноатлантиришнинг баҳолашгача бўлган турли босқичларда сифатга таъсир этадиган, ўзаро боғланган фаолият турларининг назарий тушунчалар моделидир. 2. Маҳсулот сифатининг кўрсаткичи. Маҳсулот сифати авваломбор илмий ташвиқот ва конструкторлик гуруҳларида шакллана бошлайди. Ишлаб чиқаришнинг технологик Ма ҳ сулотга талабни, техникавий даража ва сифатни прогноз қ илиш Сифатнинг юкори тоифасига мос келувчи сифат даражасини шакллантириш. Меъёрий ҳ ужжатларни тайёрлаш Тайёр ма ҳ сулотни тар қ атиш (сотиш). Махсулотни са қ лаш, юклаш, жœнатиш, ташиш ва савдо қ илиш жараёнларида сифатни саклаш. Тайёр ма ҳ сулотни монтаж қ илиш ва ундан фойдала-ниш. Хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш сифатини таъ- минлаш. Ма ҳ сулот сифати талабгорни қ аноатлантириш даражасини ба ҳ олаш. Корхона- тайёр- ловчининг им- кониятлари ни та ҳ лил қ илиш. Техникавий тек-ширув ва синов-лар. Ма ҳ сулотни тайёрлаш (ишлаш, ясаш) сифатини ба ҳ олаш. Утилизация қ илиш. Утилизация қ илинаётган моддалардан ва чи қ индилардан максимал фойдаланиш Хом - ашё, материаллар, комплектлаш учун зарур буюмлар билан моддий- техникавий т аъминот Меъёрий ҳ уж- жатларга мос келувчи ма ҳ сулотни ишлаб чи қ иш. Ишлаб чи қ аришни техникавий тайёрлаш. Технологик жараёнларни ишлаб чикиш. Қ урилма, ускуна ва жи ҳ озлар билан таъминлаш.

тайёрланишида, маҳсулотни тайёрлаш жараёнида, маҳсулотни муомалага кириш поғонасида, такомиллаштириш ва ишлатиш жараёнида махсулот сифати шаклланади. Махсулотни ишлаб чиқариш учун бирламчи ҳужжат техник вазифа ҳисобланади. Техник вазифа – бу Техник эффектва стандартлар, конструкторлик ва технологик хужжатлар билан белгиланади. Техник вазифани ишлаб чиқарувчи ташкилот буюртма берувчининг талабларига асосланиб ишлаб чиқади. Бу жараёнда техник кўрсаткичларнинг кутилаётган натижалари, йили ва фан кашфиётларини ҳисобга олган ҳолда, патентлик ҳужжатларини анализ қилиб махсулот сифатини талабга жавоб берадиган даражага эришилади. Давлатлараро маҳсулотнинг сифат кўрсаткичи система стандарти (СПКП – класс 4)га асосланиб, қуйидаги сифат кўрсаткичларини санаб ўтиш мумкин. Маҳсулотларнинг ҳар хил тури учун қуйидаги сифат кўрсаткичлари ўринли бўлади: 1. Тайинлаш кўрсаткичи - маҳсулотни тўғри ўз ўрнида фойдали ишлатишни характерлайди. 2. Ишончлилик ва чидамлилик кўрсаткичи. 3. Технологик кўрсаткичлар – маҳсулотни ишлаб чиқаришда юқори меҳнат самарадорлигини таъминлайди. 4. Эстетик кўрсаткичлар – маҳсулотни ташқи кўриниши, сифати, бутунлиги ва замон талабларига жавоб беришини назорат қилади. 5. Стандартизациялаш ва унификациялаш кўрсаткичлари - маҳсулот қисмлари ва бутунлигича ишлатиш даражасини аниқлайди. 6. Қонуний – патентлик кўрсаткичи, маҳсулотни ўз мамлакатимиз ва чет элда ҳимоя даражасини, ҳамда маҳсулотнинг патентлик тозалигини билдиради. 7. Иқтисодий кўрсаткичлари – ишлаб чиқаришдаги сарф-ҳаражатларни ва ишлатишдаги иқтисодий самарасини аниқлайди. Маҳсулот сифатининг кўрсаткичи маҳсулот сифатига кирувчи битта

ёки бир неча хоссасининг миқдорий тавсифи, унинг яратилиш ва ишлатилиши ёки истеъмолидаги муайян шароитларга қўлланилишини қурилишига айтилади. Сифат кўрсаткичлари қуйидаги асосий талабларга жавоб беришлари лозим:  Турғунлиги;  Режали асосда ишлаб чиқариш самарадорлигини ошишига ёрдам бериши;  Фан ва техника ютуқларини инобатга олиниши;  Муайян вазифасига кўра маълум эҳтиёжларни қ ондиришга лаё қ атлилиги. Вазифавий кўрсаткичлар маҳсулот хоссаларини тавсифлайди, уларни асосий вазифаларни белгилайди, маҳсулотни қўллаш со ҳ асини аниқлайди. Машина ва асбобсозлик, электротехника ва бошқа буюмлар учун бу кўрсаткичлар буюм тарафидан бажариладиган фойдали ишни тавсифлайди. Турли хил конвейрлар учун вазифавий кўрсаткичлар, унумдорлик, юк узатиш масофаси ва баландлиги; ўлчаш асбобларида – аниқлик кўрсаткичлари, ўлчаш чегараси ва шунга ўхшашларни ташкил этади. Таркиб ва тузилиш кўрсаткичлари маҳсулотдаги кимёвий элементларни ёки гурухли тўзилишлар миқдорини ифодалайди. Таркиб ва тузилиш кўрсаткичларига қуйидагиларни мисол қилиш мумкин:  Пўлатнинг таркибий компонентларини масса улушлари;  Кислоталардаги турли таркибларининг концентрацияси;  Коксдаги олтингугуртнинг, кулнинг масса улуши;  Озиқ-овқат ва бошқа маҳсулотлардаги канднинг, тузларнинг масса улушлари киради. Хом - ашё, материаллар, ё қ илги ва электр қ увватларини тежаб фойдаланиладиган кўрсаткичлари буюмнинг хоссаларини тавсифлайди ва унинг техникавий такомилланиш даражасини ёки улар томонидан истеъмол

қ илинаётган хом - ашё, материаллар, ё қ илги ва электр қ увватлар меъёрини ифодалайди. Буюмларни тайёрлашда ва ишлатишда шундай кўрсаткичларга хом - ашё, материаллар, ё қ ил ғ и ва электр қ увватини асосий турларининг солиштирма сарфланиши (сифат кўрсаткичининг асосий ўлчови); моддий ресурслардан фойдаланиш коэффициенти, яъни фойдали сарфланишига нисбати тушунилади, фойдали иш коэффициенти ва шунга ўхшашлар киради. Махсулотларнинг мураккаб хоссасини тавсифловчи, унинг эҳтиёжини , мақсадини ва топшири қ га биноан берилган вазифаларни бажаришга маҳсулотнинг функционал лаё қ атлиги деб аталади. Маҳсулотнинг бадиий ифодаланишини, шаклнинг тўғрилигини, композициянинг бутунлигини тавсифловчи мураккаб хосса маҳсулотнинг эстетиклиги деб аталади. Маҳсулотнинг бир ёки бир неча хосса хусусиятларининг миқдорий тавсифига сифат кўрсаткичи дейилади. Сифат кўрсаткичларини танлаш – маҳсулот сифати таркибига кирувчи ва унинг сифат даражасини баҳолашга имкон берувчи маҳсулот хусусиятлари миқдорий тавсифининг нормаларини аниқлашдир. Сифат кўрсаткичларининг нормаларини танлашни асослаб бериш қуйидагиларни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади:  Маҳсулотдан фойдаланиш шартлари ва нима мақсадда ишлаб чиқарилганлиги;  Истеъмолчи талабларининг таҳлили;  Маҳсулот сифатини бошқариш масалалари;  Тавсифланаётган хусусиятларнинг таркиби ва структураси;  Сифат кўрсаткичларига нисбатан қўйилган асосий талаблар.

Сифат кўрсаткичлари Тавсифловчи хусусиятлари га кўра Ифодаланиш усулига кўра Сифат даражасини баҳолашга кўра Босқичларига кўра - бирлик //- комплекс - натура бирликларида ги - қиймат бирликларида ги - база - нисбий - башорат этилаётган - лойиҳалаштирилаёт ган - ишлаб чиқариш - эксплуатация

Похожие

Маҳсулотларнинг сифат кўрсаткичлари ҳақида маълумотлар

Пухталикни баҳолаш маҳсулот сифат назорати сифат даражасини оптималлаштириш

Маҳсулот сифатининг эксперт мулоҳазаси маҳсулот сифатининг эксперт баҳоси

Маҳсулот сифат даражасини баҳолаш баҳолаш вазияти

Техник эффект кўрсаткичлари пухталик ишончлилик кўрсаткичлари тайёрлик коэффициенти