Paxta mahsulotlari sifatini baholash - Метрология - Рефераты

Paxta mahsulotlari sifatini baholash

Загружено в:

14.05.2023

Скачано:

0

Размер:

40.5 KB

Paxta mahsulotlari sifatini baholash Sifatni baholash uslublari Paxta mahsulotlari va boshqa turdagi mahsulotlarning sifatini baholash, uning sifat ko’rsatkichlarini aniqlash va o’lchash ishlari bo’yicha olingan natijalar hamda standart va me’yoriy-hujjatlarga solishtirilgandagi bahosiga asoslangan bo’ladi. Chunki, mahsulot xossalarini aniqlash uslublari asosan standartlar va boshqa me’yoriy hujjatlarda batafsil keltirilgan bo’ladi. Paxta mahsulotlari sifatini baholashning bir qancha uslublari mavjud bo’lib, ularga instrumental, organoleptik, ekspert, sosiologik, hisoblangan, differensial, kompleks va aralash kabilar kiradi. Instrumental uslub – Paxta mahsulotlari xossalarini o’lchash yo’li bilan (instrumental uslub) yoki nuqsonlarning sonini hisoblash va sanash yo’li bilan olinadi. Organoleptik uslub – insoniyot tanasining hislari va sezgirligiga qarab, hamda sinalayotgan mahsulotlari etalonga solishtirish yo’li bilan sifat ko’rsatkichlari aniqlanadi. Bu uslub yordamida to’qimachilik materiallarining sifatiga to’g’ri baho berish kerakligi, hamda mutaxassislarning malakasiga va bilim saviyasiga ko’proq bog’liq bo’ladi. Chunki, mutaxassislarning xulosasiga qarab mahsulotning sifat ko’rsatkichi belgilanadi. Ekspert uslubi – Paxta mahsulotlari va buyumlarining sifat ko’rsatkichlarini soni 7 tadan 12 tagacha tashkil topgan mutaxassis-ekspertlarning baholariga asosan aniqlandi va ular kichik-kichik guruhchalarni tashkil etadi, hamda baholashda eksperimental va organoleptik uslublardan ham foydalaniladi. Ekspertlar talab subyektining bahosini kamaytirish ishlarini quyidagi tartibda amalga oshiradi. Boshlanishida ekspertlar bir-biriga bog’liqsiz ravishda mahsulot sifatini qayd etadi, keyin esa birgalikda muhokama qiladi va har bir ekspert o’zining xulosasini

bildiradi, hamda olingan umumiy ekspert-mutaxassislarning xulosalaridan keyin mahsulotning sifatiga yangi baho beradi. Olingan aniq natija ko’rsatkichlari mutaxassis-ekspertlarning kamida uchtasining ovoz berish natijasiga qarab baholanadi. Undan tashqari, ovoz berish natijalari uchtadan ko’proq bo’lishligi ham mumkin. U mutaxassislarning bilim darajasi va malakasiga bog’liq bo’ladi. Sifat bosqichi bo’yicha to’qimachilik materiallari attestasiyalanadi va mutaxassis-ekspertlarning o’zaro ovoz berish tartibiga binoan xulosa chiqariladi. Agar mahsulot sifatli deb topsa, unda shu mahsulotga sifat belgisi beriladi. Sosiologik uslub – iste’molchilarning taklif va mulohazalaridan kelib chiqqan holda mahsulotning sifat ko’rsatkichi baholanadi. Bu yerda asosiy e’tiborni to’g’ri va aniq ma’lumotlarni yig’ishga qaratiladi, hamda sifat ko’rsatkichlarini baholash bo’yicha yetarli darajadagi xulosa ega bo’lishi shart. Aks holda mahsulot sifatiga salbiy tuchunchani keltirib chiqarish mumkin. Hisoblash uslubi – Paxta mahsulotlari sifat ko’rsatkichlari va tuzilishi ko’pgina omillarga, masalan, texnologik jarayonlarning ta’siri va shu bilan birgalikda boshlang’ich material xossalariga bog’liqligi hisoblab chiqiladi. Bu uslub paxta mahsulotlari sifatini va texnologik jarayonlarni loyihalashda keng qo’llaniladi. Paxta mahsulotlari sifat ko’rsatkichlarini baholashda ishlatilgan barcha uslublardan turli yakuniy xulosalar kelib chiqadi, shu sababli mahsulotning sifat ko’rsatkichlarini baholashda differensial, kompleks va aralash uslublar ishlatiladi. Sifatni differensial baholash uslubi – mahsulotning alohida xossalari, hamda buyumlarning nuqsonli bo’lgan qismlarining o’lchamsiz ko’rsatkichlari bo’yicha sifatni baholash ishlari amalga oshiriladi, shu bilan birgalikda kompleks va aralash sifatni baholash uslublari ham mustaqil ravishda ishlatiladi. Mahsulotning sifat ko’rsatkichlari bo’yicha navi, sinfi, guruhi va boshqa sifat ko’rsatkich natijalarining oralig’i aniqlanadi, hamda umumiy yig’indili indeksi, koeffisiyentlar yoki ko’rsatkichlari hisoblanadi. Sifatni kompleks baholash uslubi – sifatning alohida ko’rsatkichlari bo’yicha materialni birgalikda baholash ishlari ba’zida

materialning bitta ko’rsatkichida bir qancha kompleks asosiy xossalarini umumiy baholash kerakligini keltirib chiqaradi. Mahsulot sifat ko’rsatkichlari kompleks baholashning mohiyatiga bog’liqligi haqiqiy va taqribiy kompleks baholashga bo’linadi. Haqiqiy kompleks baholash har doimiy taqribiy baholashga nisbatan yaxshiroqdir. Masalan, paxta tolasi tarkibidagi nuqson va chiqindilar miqdori haqiqiy kompleksli xususiyati deyiladi. Kompleks baholashning afzalligi shundaki, unda bir sonli yakuniy baholash bo’yicha xulosa qilinadi. Shuni unutmaslik kerakki, u yoki bu sifatni kompleks baholashni alohida sifat ko’rsatkichlarini turli hisoblashdan olish mumkin. Bir qancha sifat ko’rsatkichlarning darajasi bo’yicha o’rtacha kompleks baholash O’zgarmasligi mumkin, ularning bir qismi pastki darajaga, bir qismi yuqori darajaga ega bo’lishi mumkin. Shunday qilib, materialning alohida sifat ko’rsatkichlarini o’zgartirmasdan kompleks baholashni to’ldirib borish mumkin. Sifatni aralash baholash uslubi – sifatni aralash baholash uslubi jami sifat ko’rsatkichlari juda yuqori bo’lgandagina ishlatiladi, bitta kompleks sifat ko’rsatkich mahsulotning butun imkoniyatlarini to’liq xarakterlashga imkoniyati yetmaydi. Aralash baholash uslubida bir qancha kompleksli baholash yoki alohida differensial bilan kompleks baholash birgalikda ishlatiladi, hamda mahsulotning sifat bosqichini, navini va boshqalarni olishga imkoniyat tug’diradi. Paxta mahsulotlari uchun ba’zida kompleks sifat ko’rsatkichlaridan eng yomoni bo’yicha baholanadi, keyin esa bu bahoni boshqa ko’rsatkichlarning qiymatlari bo’yicha aniqlashtiriladi.

Adabiyotlar: 1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 21 apreldagi «Oliy ta’lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi PQ-2909-sonli qarori. 2. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 28 noyabrdagi Paxtachilik tarmog’ini boshqarish tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to’g’risida»gi PQ-3408-sonli qarori. 3. Paxtani qabul qilish va saqlash b о ’yicha y о ’riqnoma T.: 2017 4. Бўриев, Қ.Жуманиязов, А.Салимов “Уруғлик чигит тайёрлаш технологияси”. Т .:, « Пахтасаноат илмий маркази » АЖ -2016 5. R.B о ’riyev, Q.Jumaniyazov, A.Salimov “Paxtaning sifatini aniqlash”. T.:, «Paxtasanoat ilmiy markazi» AJ - 2015. 6. Р.Бўриев, Қ.Жуманиязов, А.Салимов “Пахтани дастлабки ишлаш машиналаридан фойдаланиш”.Т.:,«Пахтасаноат илмий маркази» АЖ - 2015 7. R.Bо’riyev, Q.Jumaniyazov, A.Salimov “Mexnatni muhofaza qilish va texnika xavsizligi”. T.:, «Paxtasanoat ilmiy markazi» AJ - 2015.

Похожие

Paxta tolasining sifatini aniqlash usullari

Paxta tolasining sifatini zamonaviy usullarda aniqlash

Chigitning sifatini aniqlash usullari

Sifat, mahsulot sifatini boshqarish

Paxta momig’idan namunalar olish va sinash