Махсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тартиби - Метрология - Рефераты

Махсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тартиби

Загружено в:

03.11.2023

Скачано:

0

Размер:

28.435546875 KB

Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тартиби Р е жа: 1. Сертификатлаштиришни ўтказиш тартиби. 2. Сертификатлаштириш ҳужжатларини тайёрлаш, тақдим этиш ва расмийлаштириш. 3. Сертификатлаштириш схемалари .

1. Сертификатлаштиришни ўтказиш тартиби Мамлакатимизда сертификатлаштириш ишлари тегишли тартибда тасдиқланган ва Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлигида 2015 йил 18 мартда рўйхатга олинган “Маҳсулотларни сертификатлаштириш қоидалари”га мувофиқ олиб борилади. Бу қоидалар мажбурий ва ихтиёрий сертификатлаштиришни ташкил этиш ва ўтказишда қўлланилиб, Ўзбекистон ҳудудига олиб келинадиган ва фойдаланиладиган ва миллий сертификатлаштириш объектларининг барчасини қамраб олади. Ўзбекистон миллий сертификатлари ва мувофиқлик белгиларини хорижда тан олинишини таъминлаш мақсадида мазкур қоидалар ИСО/МЭК қўлланмаси, ИСО халқаро стандартлари, европа стандартлари, шунингдек, бошқа халқаро ва минтақавий ташкилотларнинг ҳужжатларига мувофиқ тайёрланган. Сертификация ўтказишга тайёрлаш ва сертификация ўтказиш қуйидаги жараёнларни ўз ичига олади: 1. Ариза-декларация бўйича қарор қабул қилиш. 2.Намуна олиш, маҳсулотларни танлаш, синов ўтказиш. 3.Сифат ва ишлаб чиқариш тизимини сертификациялаштириш. 4.Олинган натижаларни таҳлил қилиш, сертификат бериш мумкинлиги тўғрисида қарор қабул қилиш. 5.Мувофиқлик сертификати бериш ва сертификацияланган маҳсулотни Давлат реестри тизимига езиш. 6.Хорижий ва халкаро органлар томонидан берилган мувофиқлик сертификатларини тан олиш. 7.Маҳсулот сертификация тавсифининг барқарорлиги бўйича инспекция назоратини ўрнатиш. 8.Сертификация натижалари бўйича ахборот бериб туриш. 9.Келишмовчиликларни кўриб чиқиш. Тартибда кўрсатилганидек, энг аввал маҳсулотни сертификатлаштирмокчи бўлган корхона аккредитациядан ўтган

сертификатлаштириш органига ариза-декларация юборади. Корхона бундай орган борлигини билмаса , “ Ўзстандарт ” агентлигининг худудий органларига мурожаат қилиши мумкин. Сертификациялаштириш органлари бу ариза-декларацияни бир ой муддатида кўриб чиқади ва аризачига сертификация ишларини ўтказиш ва ўтказмаслик ҳақида ташкилотнинг қарорини жўнатади. Қарорда синов ким томонидан, қаерда ва қ ачон ўтказилиши кўрсатилган бўлиши керак. Қарорда кўрсатилгани бўйича синов аккредитация қ илинган синов лабораторияларида ўтказилади. Агар аккредитация қ илинган махсус лабораториялар б ў лмаса, синов ишлари “ Ўзстандарт ” агентлигининг рухсати билан натижанинг объективлигини таъминлай оладиган бошқа лабораторияларда ҳам ўтказилиши мумкин. Синов ўтказишда аризачи сертификациялаштирила ё тган маҳсулотнинг намунаси ва керакли меъерий- техник ҳужжатларни тақдим этиши талаб этилади. Тақдим этила ё тган маҳсулот намунаси истеъмолчига ж ў натилаетган маҳсулотдан фар қ қ илмаслиги керак. Маҳсулотлардан намуна олиш қ оидалари, тартиблари, уларнинг ми қ дори, намуналарни са қ лаш махсус стандартлар талабига бино а н олиб борилади. Синов лабораториясида ўтказилган синов ижобий б ў лса, яъни маҳсулот сифати тегишли меъерий ҳужжатлар талабига мос келса, синов натижасига биноан ба ё ннома тузилади. Тузилган баенноманинг бир нусхаси сертификациялаштириш органига, яна бир нусхаси эса аризачига та қ дим этилади. Аризачининг илтимосига к ў ра уларнинг вакилига синов ўтказиш тартиби ва жараёнлари билан танишишга рухсат этилади. Синов лабораториясининг берган ба ё нномаси асосида сертификациялаштириш органи аризачига мувофиқлик сертификати беради. Сертификациялаштириш ишларини ўтказишда асосий ишлардан бири сертификация схемасини танлаш ҳисобланади.

2. Сертификатлаштириш ҳужжатларини тайёрлаш, тақдим этиш ва расмийлаштириш Ма x сулотларни сертификациядан ў тказиш аккредитация қ илинган сертификация органлари томонидан олиб берилади. Сертификация органининг аккредитацияси аккредитациянинг белгиланган соҳасида маҳсулотлар сифат ва ишлаб чиқариш тизимларини аниқ ҳужжатлар талабларига мувофиқлик юзасидан сертификацияси ни ўтказиш ҳуқуқининг расмий эътироф этилишидир. Сертификация органининг аккредитацияси қуйидагича асосий босқичларни назарда тутади: -ҳужжатларнинг тақдим этилиши ва экспертизаси; -текшириш бўйича комиссиянинг тайинланиши; -аккредитация қилинадиган ташкилотни текшириш бўйича комиссиясининг тайинланиши; -аккредитация қилинадиган ташкилотнинг аттестацияси; -ҳужжатлар экспертизаси ва аттестация натижаларини кўриб чиқиш; -аризачига аккредитация аттестатини бериш. Сертификацияга доир ҳужжатларнинг экспертлик баҳоси. Ҳужжатларни экспертлик баҳолаш мақсади- сертификация ва аккредитация соҳасидаги миллий, давлатлараро ва халкаро ҳужжатлар талабларига мувофиқлигини таъминлашдир. Ҳужжатларни экспертлик баҳолаш вазифалари: атамалар, белги ва тилларга оид воситаларнинг ҳар хил тушунилишини ман қилиш, ҳужжатлар мазмунини оптималлаштириш бирлигини таъминлашдан иборатдир. Сертификация ва аккредитация ҳужжатларининг экспертлик баҳоланишини амалга оширувчи органлар- сертификация бўйича Миллий орган ёки унинг топширигига кура “Ўзстандарт” агентлиги ҳузуридаги Стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш илмий–тадқиқот институти (СМСИТИ) ҳисобланади.

Сертификация ҳужжатларининг экспертлик баҳоси мустакил, аниқ мақсадни кузлаган, объектив ва зарур бўлганида махфий бўлиши керак Экспертлик баҳолаш учун келадиган ҳужжатлар махсус “Экспертлик баҳолаш учун келган сертификация ва аккредитация ҳужжатларини ҳисобга олиш ва рўйхатдан ў тказиш дафтари” да рўйхатдан ўтказилади, унда қуйидагилар кўрсатилади: 1.Рўйхатга олишнинг тартиб номери 2.Ҳужжатларнинг тўлиқ номи 3.Ҳужжатлар келган сана 4.Ҳужжатларнинг варақлар сони 5.Ҳужжатларни экспертизага тақдим этган ташкилот номи, почта манзили 6.Экспертлар фамилияси 7.Экспертларнинг қисқача умумий хулосаси 8.Экспертлик баҳолашни якунлаш санаси 9.Ҳужжатларни экспертлик баҳолашдан кейин олувчининг фамилияси, имзоси ва санаси. Қуйидагилар атамалар бўйича экспертлик баҳоланишидан ўтказилади: -ҳужжатларнинг номи; -ҳужжатларда ишлатилган илмий-техникавий атамалар; -маҳсулот номи ва технологик жараён; -бирликлар номи ва ифодаланиши, физик миқдорлар; -иқтисодий, кимёвий, техник ва бошқа кўрсаткичларнинг ҳарфларда ифодаланиши. Сертификатлаштиришни ташкил этиш ва ўтказиш қоидалари сертификациянинг объективлиги, ҳаққонийлигини таъминлаши ҳамда маҳсулот ишлаб чиқарувчи ва истеъмолчилар учун иқтисодий жиҳатдан мос бўлиши керак. Сертификатлаштириш ишларини ўтказиш учун зарурий асослар бўлиши керак. Булар қуйидагилардан иборатдир :

1) истеъмолчилар ва маҳсулот ишлаб чиқарувчилар манфаатига мос келадиган кўрсаткич мезонларини танлаш талаб этилади. Бу кўрсаткичларни танлашда эса махсус норматив-техник ҳужжатларга таяниш талаб этилади. 2) сертификатлаштириш ишларини ўтказишда ҳеч ким монелик қ илмаслиги керак. Бу ерда маҳсулот ишлаб чиқара ё тган корхона ё ки истеъмолчи сертификациялаштириш ишларини ўтказиш схемаси, тартибларини танлашда хукмронлик килмасликлари керак. Сертификатлаштириш ишларини махсус аккредитация қ илинган орган олиб бориши керак. 3) сертификациялаштириш ишлари олиб борила ё тган корхонада технологик жараёнларнинг тур ғ унлиги, бар қ арорлиги таъминланиши зарур. 4) маҳсулот сифатининг стандарт талабига мослигини аниқла ш да учинчи томон қўллайдиган сертификациялаштириш тизими маҳсулотнинг объектив текширувини таъминла ши керак. Бунинг учун эса синов лабораториялари Ҳозирги замон талабига жавоб бера диган жиҳозлар, ускуналар ва юқори малакали мутахассислар билан таъминланган бўлиши керак. 5) сертификация тамойиллари, услублари тизимининг бошқа сертификация тизимлари билан уй ғ унлиги таъминланиши керак. 6) сертификацияланган маҳсулот махсус белги, этикетка, сертификат ва бошқа ҳужжатга эга бўлиши керак. 3. Сертификатлаштириш схемалари Халқаро стандартлаштириш ташкилоти ИСО томонидан тавсия этилган маҳсулотлар ва хизматлар сифат тизимини сертификатлаштириш схемалари асосида турли мамлакатларда сертификатлаштиришнинг турлича схемаларидан фойдаланилади. Республикамизда сертификатлаштиришнинг Халқаро стандартлаштириш ташкилоти ИСО талабларига мувофиқ келувчи 9 та схемасидан фойдаланиш кўзда тутилган. Қуйида бу схемаларнинг моҳиятини очиб берилган.

Биринчи схема. Маҳсулот намунасини синовдан ўтказиш Бу схема жуда оддий схема ҳисобланади, бунда маҳсулот намунасининг тегишли меъёрий-техник ҳужжатларда кўзда тутилган техник талабларга жавоб бериши аниқланади. Сертификат берувчи орган сертификат учун жавобгар ҳисобланади. Бу схема бўйича сертификация натижалари маҳсулотнинг доимий сифатли бўлишини кафолатлай олмайди. Сертификат берувчи орган синовдан кейин ҳеч бир назоратни ташкил этмайди . Шу сабабли маҳсулотнинг кейин стандарт талабларига жавоб бериши , шунингдек, технологик жараён ҳам маҳсулот сифатини таъминлай олиши тўғрисида маълумот олиб борилмайди. Бу й ў л ў зининг соддалиги ва к ў п ҳаражат талаб килмаслиги туфайли , муайян даражада тарқалган. Иккинчи схема. Бу схемада маҳсулотнинг намуна ла рини махсус тасди қ ланган синов ташкилотларида синовдан ўтказилиб, с ў нгра унинг сифати вақти-вақти билан савдо шахобчаларидан олинадиган намуналар асосида назорат килиб борилади. Бу усул тақдим этилаетган намуналар сифатини баҳолаш билан серияли чика ё тган маҳсулотнинг сифатини ҳам баҳолаш имконини беради. Усулнинг арзонлиги унинг соддалигидадир. Унинг камчилиги шундаки, назорат синовлар натижасига қараб, агар маҳсулот нинг стандарт талабларига ному в офи қ лиги аниқланса, барибир уни савдо шахобчаларидан олиб ташлаш мумкинб ў лмайди , ёки уни олиб ташлашда учун б ирмунча қ ийинчиликлар ту ғ илади. Учинчи схема. Маҳсулот намуналари синовини махсус тасди қ ланган синов ташкилотларида ўтказиш, сўнгра сотувчи ёки истеъмолчига юбормасдан туриб , вақти- вақти билан намуналарнинг текширувини назорат қилишга асосланади. Иккинчи схемадан фаркланувчи томони шуки, маҳсулот савдо шахобчаларига тушмасдан туриб, синов назорати ўтказилади ва унинг стандартга номувофиқлиги аниқланса, маҳсулотнинг истеъмолчига ж ў натилиши т ў хтатилиб, сифатсиз маҳсулот чиқарилишининг олди олинади. Учинчи схемада сертификат 12 ой му ҳ латга берилиб, маҳсулотнинг сифати ҳар 6 ойда назорат килинади.

Туртинчи схема. Маҳсулот намуналарини худди 1-3 схемалардек синовдан ўтказишга асосланган булиб, сўнгра савдо шахобчаси ҳамда ишлаб чиқаришдан олинган намуналарсифати вақти-вақти билан текшириш назорати ўтказиб борилади. Бу ҳолда ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг стандарт талабларига мувофиқлиги аниқланиб борилади. Бешинчи схема. Бу схема маҳсулот намуна турларини тасдиқланган синов ташкилотларида синовдан ўтказишга ва маҳсулот ишлаб чиқаришнинг сифатини баҳолашга асосланган булиб, сўнгра савдо шахобчасида ва ишлаб чиқаришда намуналар сифати вақти-вақти билан текширилиб назорат килиб борилади. Бу сертификатлаштириш усули фақатгина маҳсулотнинг сифатини назорат килиб колмай, балки корхонада чиқариладиган маҳсулотнинг сифатини ҳам керакли даражада бўлишини назорат килади. Ушбу усул халкаро сертификатлаштириш тизимларида энг кўп қўлланиладиган схемадир. Биринчи-туртинчи схемаларга караганда бу схема энг мураккаб ва нисбатан қимматрок турадиган схема булиб, унинг афзаллиги шундан иборатки, истеъмолчи маҳсулот сифат даражасини юқори эканлигига ишонч ҳосил қилади, бу эса асосий мезон ҳисобланади. Олтинчи схема. Бу схема да корхонадаги маҳсулотнинг сифат тизимини баҳолан ади. Бу усул айрим вақтда корхона-тайерловчини аттестатлаш деб ҳам юритилади. Бу хил сертификатлаштиришда корхонанинг белгиланган сифат даражадаги маҳсулотни чиқариш қобилияти баҳоланади. Еттинчи схема. Бу схема маҳсулотнинг ҳар бир тайёрланган партиясидан маҳсулот намуналарини синовларга танлаб олишга асосланган. Танлаб олиш синовларининг натижаларига қараб партиядаги маҳсулотларнинг сифати ҳақида умумий қарор қабул килинади. Бу хилдаги сертификатлаштиришда мақбул буладиган сифат даражасини аниқлаш учун партиянинг катта-кичиклигига қараб танланманинг хажми аниқланиши лозим. Қабул қилинган қоидаги асосан танланмани тўплаш ваколатланган синов ташкилотлари томонидан амалга оширилади.

Саккизинчи схема. Бу схема тайерланган ҳар бир айрим буюмнинг стандарт талабларига мувофиқлигини синовлар ўтказиб аниқлашга асосланган. Табиийки, муваффакиятли синовлардан ўтган буюмларгина сертификат ёки мувофиқлик белгиси олади. Бу схема маҳсулотга нисбатан юқори ва катъийрок талаблар қўйилганда ишлатилишга асосланган бўлиб, маҳсулотнинг стандарт талабларга мос келмаслиги маҳсулотдан фойдаланиш жараёнида истеъмолчига катта иқтисодий зарар етказиши мумкинлиги ҳолларида қўлланилади. Бу схемадан кимматбаҳо металлардан ва котишмалардан тайёрланадиган буюмларни сертификатлаштиришда кўпрок фойдаланилади. Бундан асосий мақсад кимматбаҳо металларнинг белгиланган миқдорини, таркибини ва буюмнинг тозалигини текширишдир. Тўққизинчи схема. Бу схемамаҳсулотнинг хавфсизлик талабларига мувофиқлигини декларациялашни кўзда тутади. Бу схемадан ишончли хорижий фирмалар ва фаолиятларини тегишли тартибда рўйҳатдан ўтказган мамлакатимиздаги ишлаб чиқарувчиларнинг кам сонли, такрорланмайдиган ишлаб чиқариш ва бошқа объектларни жиҳозлаш учун зарур бўлган маҳсулотларига мувофиқлик сертификати берилади. Бунда бу маҳсулотларнинг техник ҳужжатларида хавфсизлик талаблари кафолатланган бўлиши зарур. Бу схема маҳсулот етказиб берувчи томонидан тақдим этилган, маҳсулотнинг белгиланган талабларга мувофиқлигини тасдиқловчи декларацияланган ҳужжатларини тан олишни кўзда тутади. Бу схемани қўллаш ЎзР Адлия вазирлигида рўйхатдан ўтказилган “Маҳсулот мувофиқлигини унинг хавфсизлиги талаблари асосида декларациялаш тартиби тўғрисидаги Низом”га асосан амалга оширилади. 3, 4, 5, 7, 8, 9 схемалар бўйича сертификатланган маҳсулотларга белгиланган тартибдаги мувофиқлик белгиси қўйилиши мумкин. Сертификатлаштириш тизимларини бошқарувчи идора муайян турдаги маҳсулот сифатининг назоратини ташкил этиш, стандартларга риоя қилишни мажбурий талаб этишини, истеъмолчи ва савдо талабларини эътиборга олиб,

мамлакатдаги амалда бўлган қонун лар ва меъерий ҳужжатлар асосида ишни ташкил этади.

Adabiyotlar: 1. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darsligi, Toshkent.: Aloqachi 2013 y. 2. K.P.Abduraxmanov, O’.Egamov “Fizika kursi” darslik, Toshkent, “O’quv ta’lim metodikasi” 2015 y. 3. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 1 4. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 2 5. Савельев И. В. Курс физики. М.: Наука 1989 т. 3 6. Савельев И. В. Сборник вопросов и задач по общей физик е . М.: АСТ. Астрель. 2005. С.320. 7. К.П.Абдурахманов, Ў.Эгамов “ Физика курси” дарслиги, Тошкент, 2010 й. 8. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.496 (1том) 9. П.А.Типлер, Р.А.Ллуэллин Современная физика (Лучший зарубежный учебник в двух томах) М. Мир.2007.С.416 (2том) 10. Трофимова Т.И. Курс физики.М.Высшая щкола 1999.С.543 Интернет сайтлар: 1. www.ziyonet.uz ; 2. www.estudy.uz ; 3. www.fizika.uz ; 4. www.elearning.uz ; 5. www.bilim.uz ; 6. www.edx.uz ; 7. www.my.estudy.uz ; 8. www.conrsera.org.uz ;

Похожие

Махсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тартиби

Махсулотларни ва хизматларни сертификатлаштириш асослари. Махсулотлар ва хизматларни сертификатлаштириш бўйича халқаро ҳамкорлик

СЕРТИФИКАТЛАШТИРИШ

Сертификатлаштириш

Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш