Сертификатлаштириш - Метрология - Рефераты

Сертификатлаштириш

Загружено в:

21.04.2023

Скачано:

0

Размер:

105.5 KB

Сертификатлаштириш Режа: 1. Сертификатлаштиришнинг ҳуқуқий ва ташкилий асослари 2. Асосий атамалар ва таърифлар 3. Сертификатлаштириш бўйича миллий идора 4. Ўзбекистон сертификатлаштириш миллий тизимининг асосий низомлари 5. Сертификатлаштиришни ўтказиш тартиби

Сертификатлаштиришнинг ҳуқуқий ва ташкилий асослари Ўзбекистонда сертификатлаштиришни жорий этиш бўйича фаол ишлар 1992-йилда, яъни чет эллардагига нисбатан анча кеч бошланди. 2 март 1992йилда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг “Ўзбекистон Республикасида стандартлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш тўғрисида” қарори қабул қилинди. Шу йилнинг ўзида давлат илмий-техник дастури асосида “Ўзбекистон Республикаси сертификатлаштириш миллий тизимини тадқиқ этиш ва яратиш” мавзусида илмий-тадқиқот ишлари бошланди. Сертификатлаштириш ташкилий, меъёрлаш, методик ва тузилиш соҳаларида шакллана бошланди. 1998-йилда стандартлаштиришнинг ҳуқуқий асослари аниқланди – Ўзбекистон республикасининг “Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида” Қонуни қабул қилинди. Қонунга мувофиқ стандартлаштириш, метрология ва сертификатлапштириш Ўзбекистон Агентлиги – Ўзстандарт Агентлиги сертификатлаштириш бўйича Миллий идора ва аккредитлаш идораси бўлади. Қонунга мувофиқ, сертификатлаштириш бўйича ишларни ташкиллаштириш Ўзстандарт Агентлигига юклатилган. Бир турли маҳсулотларни сертификатлаштириш бўйича идоралар сертификатлаштириш ишларини бажаради, бу идоралар мажбурий равишда аккредитланади. Мажбурий сертификатлаштириш субъектларига Ўзстандарт Агентлиги, сертификатлаштириш бўйича идоралар, синаш лабораториялари (марказлари), назорат идоралари, маҳсулотни тайёрловчилар киради. Сертификатлаштириш бўйича идоралар бир турли маҳсулотни сертификатлаштириш тизимларини яратиш, сертификатлаштириш тарзини ва сўровчиларга сертификатлаштирилган маҳсулотга мувофиқлик белгисини қўлланишга рухсат бериш ҳуқуқига эга. Қонунда импорт бўйича келтириладиган ва экспортга чиқариладиган маҳсулотни сертификатлаштириш шартлари белгиланган.

Сертификатлаштириш шарт бўлган маҳсулот унинг ўрнатилган талабларга мувофиқлигини тасдиқловчи сертификатга ва мувофиқлик белгисига эга бўлиши лозим. Мувофиқлик сертификати йўқ бўлганда божхона текширув идоралари келтирилган маҳсулотни сертификатлаштириш Миллий тизими қоидалари бўйича сертификатлаштиришни ўтказиш масаласини ҳал этишгача тўхтатиб қўяди. Қонун юридик ва жисмоний шахсларнинг ташаббуси билан сертификатлаштириш кўзда тутади. Ташаббус бўйича ихтиёрий сертификатлаштириш маҳсулотнинг меъёрий ҳужжатлар талабларига мувофиқлигини тасдиқлаш учун ўтказилиши мумкин. Қонун текшириш ва назорат масалаларини тартибга солади. Тайёрловчиларнинг мажбурий сертификатлаштириш қоидаларига амал қилаётганлиги устидан давлат назоратини давлат инспекторлари амалга оширади. Сертификатлаштирилган маҳсулотни, сифат тизимларини, ишлаб чиқаришларни инспекцион текширувини сертификатлаштириш бўйича идоралар, аккредитланган синаш лабораториялари (марказлари), сертификатлаштириш бўйича идоралар ва сертификатлаштириш соҳасидаги текширув идораларининг фаолияти эса аккредитловчи идора сифатида Ўзстандарт Агентлиги томонидан текширилади. Қонунда сертификатлаштиришни ўтказиш билан боғлиқ бўлган келишмовчиликларни кўриб чиқиш бўйича масалалар ҳам акс эттирилган. Манфаатдор томон сертификатлаштириш натижасига норози бўлганда Ўзстандарт Агентлигининг Аппеляция кенгашига мурожаат қилиш ҳуқуқига эга. Ўзстандарт Агентлигининг Аппеляция кенгаши сертификатлаштириш бўйича идораларнинг ва синаш лабораториялари (марказлари) нинг қарорларига шикоятларни хам кўриб чиқади. Қонунда тайёрловчиларнинг мажбурий сертификатлаштириш қоидаларини бузганлиги учун жавобгарлик, шунингдек сертификатлаштириш бўйича идораларнинг сертификати асоссиз берилганлиги ва сўровчининг тижорат сирини ошкора қилганлиги учун

масъуллиги кўзда тутилган. Мажбурий сертификатлаштирилиши лозим бўлган, сертификатлаштирилмаган маҳсулотни харидга чиқарганлиги учун айбдорлар ўрнатилган тартибда жавобгарликка тортилади. Ўзбекистон Республикасининг “Истемеъмолчининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида” Қонуни сертификатлаштиришнинг қўшимча ҳуқуқий асосини берди. Жумладан, мажбурий сертификатлаштрилиши лозим бўлган молни сотишда истеъмолчига молнинг сертификатлаштрилганлиги тўғрисида маълумот берилиши қайд этилган. Зарур ахборот бўлмаганда давлат бошқарув идорасининг ёзма кўрсатмасига мувофиқ молни сотиш тўхтатилади. Узоқ муддат фойдаланиладиган молларнинг барча турларига ва хизматларга тайёрловчи кафолат муддатини ўрнатиши лозим. “Озиқ-овқат маҳсулотининг сифати ва хавфсизлиги тўғрисида” Қонун ҳам сертификатлаштиришнинг ҳуқуқий асоси бўлади. Бу қонун гигиеник сертификатларни расмийлаштириш зарурлигини белгилайди. Бундай сертификат асосида озиқ-овқат маҳсулоти давлат рўйхатига киритилади ва мувофиқликка сертификатлаштириш ўтказилади. Ўзбекистон Республикасининг “Ўсимликлар карантини тўғрисида” Қонунига мувофиқ, 1997-йилдан бошлаб ўсимлик маҳсулотини Ўзбекистонга киритиш ва унинг ҳудуди орқали олиб ўтиш қоидалари белгиланди. Маҳсулотнинг ҳар бир тўпига ўсимликлар карантини бўйича давлат инспекция идоралари томонидан бериладиган фитосанитария сертификати қўшилган бўлиши лозим. Фитосанитария текширувигача қўшимча маҳсулот олиб киришда импорт қилишга рухсат расмийлаштирилади. Экологик сертификат мақсади – атроф муҳитни жуда кам даражада ифлос қилувчи ва истеъмолчига унинг ҳаёти ва соғлиги учун маҳсулотнинг хавфсизлигига кафолат берувчи молларни тайёрлаш ва технологик жараёнларни жорий этишда ишлаб чиқарувчини рағбатлантиришдан иборат. 6 июнь 2004-й. да Ўзбекистон республикаси Вазирлар маҳкамасининг №318 “Маҳсулотни сертификатлаштириш процедурасини соддалаштириш бўйича қўшимча тадбирлар тўғрисида” қарори қабул қилинди. Бу қарор

тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи субъектлар учун янада қулай шароитлар яратишга ва маҳсулотни ва хизматларни сертификатлаштиришдаги бюрократик тўсиқларни олиб ташлаш ва соддалаштиришга йўналитирилган. Бу қарорнинг муҳимлиги шундаки, 1 октябрь 2004-й. дан бошлаб маҳсулотнинг ўрнатилган талабларга мувофиқлигини декларация ёзиш йўли билан тасдиқлаш тизими киритилган. Ўзстандарт Агентлигига “Маҳсулотнинг хавфсизлиги талабларига мувофиқлигини декларациялаш тартиби тўғрисида” низомни ўрнатилган тартибда ишлаб чиқиш топшрилган. Қарорда, шунингдек, аккредитланган идоралар ва лабораторияларда синаш учун келитирилган маҳсулотдан намуна ажратиб олиш энг кўп нормасини кўрсатиш зарурлиги қайд этилган, шунингдек аккредитланган идоралар ва лабораторияларда синашларни такрорламаслик учун синаш турларини аниқлаш ҳам белгиланган. Қонунга мувофиқ давлат идоралари томонидан ваколатланганлар мувофиқлик сертификатининг борлигини фақат сертификатлаштирилиши лозим бўлган маҳсулотга нисбатан текшириши белгиланган. Қарорда, шунингдек Ўзстандарт Агентлигига мажбурий сертификатлаштирилиши лозим бўлган маҳсулотлар рўйхатини нашр этиш ва жойларга юбориш вазифаси ҳам юклатилган. Бунда маҳсулотнинг сифати ва хавфсизлиги кўрсаткичларини аниқловчи меъёрий ҳужжатлар ҳам кўрсатилади. Шунингдек, сертификатлаштириш соҳасидаги барча меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатларни республика тадбиркорларининг кенг оммасига етказиш, шу жумладан Интернет воситасида хабар қилиш ҳам қарорда қайд этилган. Ўзбекистон республикаси Вазирлар Маҳкамаси 22 июнь 2004-й. №349 “Корхоналарда халқаро стандартларга мос сифатни бошқариш тизимларини жорий этиш тадбирлари тўғрисида” қарори билан тадбиркорлик субъектларини сифатни таъминлаш тизмиларини жорий этишга йўналтиради. Бу ҳужжатнинг мамлакатда иқтисодий сиёсатни шакллантиришдаги ўрни жуда катта. 9000 серияли ИСО халқаро стандартлари асосида сифат

тизмиларини жорий этиш давлат бошқарув идораларининг ва тадбиркорлик субъектларининг энгн муҳим вазифаси деб қаралади. 9000 серияли ИСО бўйича сифат тизимлари ҳам ўрнатилган тартибда сертификатлаштирилиши лозим. Ўзбекистон Республикасининг “Маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш тўғрисида” Қонунда кўрсатилишича, мувофиқлик сертификатисиз маҳсулот сотган тадбиркорлик субъектига нисбатан сотилган маҳсулот нархининг 100 фоиз миқдорида жарима ёзилади. Асосий атамалар ва таърифлар Сертификатлаштириш маҳсулот сифати ва хавфсизлигини таъминлаш шаклларидан бири сифатида бутун дунёда тан олинган. Сертификатлаштириш учун сертификатлаштириш объектлари ва субъектларига ягона талабларни белгилаган меъёрий ҳужжатлар бор бўлиши шарт. Атамалар ва таърифларнинг бирлилиги қўйилган вазифаларни тўғри тушуниш ва сертификатлаштириш процедуруларини муваффақиятли ўтказиш учун зарур бўлади. Ўзбекистон Республикасида халқаро стандарт ИСО/МЕК 2:1996 “Стандартлаштириш ва ёндош фаолият турлари. Умумий луғат” асосида яратилган O’z DSt 5.5:1999 “Ўз СМТ. Асосий атамалар ва таърифлар” ва сифат менежменти тизимлари бўйича O’z DSt ISO 9000:2002 амалда қўлланилмоқда. Сертификатлаштириш ва аккредитлаш бўйича ишларни ўтказишда фойдаланиладиган баъзи атамалар ва уларнинг хос таърифлари қуйида келтирилган. Аккредитлаш тизими – Аккредитлашни ўтказиш учун процедуралар ва бошқарувнинг ўз қоидаларига эга бўлган тизим.

Аккредитлаш – Процедура бўлиб, унинг воситасида ваколатли идора шахс ёки идоранинг муайян ишни бажариш ҳуқуқига эга эканлигини расмий тан олади. Аккредитлаш бўйича идора – Аккредитлаш тизимини бошқарувчи ва аккредитлашни ўтказувчи идора. Инспекция текшируви – сертификатлаштириш ва аккредитлашда ўрнатилган талабларга мувофиқлигини тасдиқлаш мақсадида сертификатлаштирилган маҳсулот, сифат ёки ишлаб чиқаришни бошқариш тизимлари, сертификатлаштириш бўйича идоралар, синаш лабораториялари (марказлари) нинг фаолиятини такрорий баҳолаш процедураси. Сертификатлаштириш тизими – Мувофиқликни сертификатлаштиришни ўтказиш учун процедуралар ва бошқарувнинг ўз қоидаларига эга бўлган тизим. Сертификатлаштириш – процедура бзлиб, бунинг воситасида учинчи томон маҳсулот, жараён ёки хизматларнинг топшириқдаги талабларга мувофиқлигини ёзма шаклда тасдиқлайди. Сертификатлаштириш бўйича идора – Сертификатлаштиришни ўтказувчи идора. Изоҳ – сертификатлаштириш бўйича идора мувофиқликка синаш ва текширишни ўзи ўтказиши ёки унинг топшириғи бўйича бошқа идоралар томонидан ўтказиладиган бундай фаолият устидан назоратни амалга ошириши мумкин. Синаш лабораторияси – синашларни ўтказадиган лаборатория. Изоҳ – “Синаш” лабораторияси атамаси юридик ёки техник идора ёки иккаласини ифодаловчи маъно сифатида фойдаланилиши мумкин. Сифат – Ўз тафсилотлари мажмуининг талабларга мувофиқлик даражаси. Истеъмолчиларнинг қониққанлилиги – истеъмолчиларнинг ўз талабларининг бажарилганлик даражасидан мамнун бўлганлик ҳиссиёти.

Сифат менежменти тизими – Сифатга нисбатан ташкилотга раҳбарлик қилиш ва бошқариш учун менежмент тизими. Сифат соҳасидаги сиёсат – юқори раҳбарият томонидан ифодаланган сифат соҳасида ташкилотнинг умумий мақсад ва фаолият йўналиши. Ташкилий тузилма – Масъуллик, ваколатлик ва ўзаро муносабатларнинг ходимлар ўртасида тақсимланиши. Манфаатдор томон – ташкилотнинг фаолиятидан ёки ютуқларидан манфаатдор шахс ёки гуруҳ. Жараён – Кириш ва чиқишларни қайта ўзгартирувчи ўзаро боғлиқ ва ўзаро таъсир этувчи фаолият турларининг мажмуи. Процедура – Фаолиятни ёки жараённи амалга оширишнинг ўрнатилган усули. Кузатувчанлик – Кузатилаётганнинг тарихи, қўлланилиши ёки жойлашган ўрнини кузатиш имкони. Мувофиқлик – Талабни бажариш. Номувофиқлик – Талабни бажармаслик. Сифат бўйича раҳбарият – Ташкилот сифат менежменти тизимини белгиловчи ҳужжат. Синаш – Ўрнатилган процедурага мувофиқ бир ёки бир нечта тафсилотлар (характеристикалар) ни аниқлаш. Таҳлил – Кўрилаётган объектнинг яроқлилиги, адекватлилиги (айнан бир хиллиги), натижавийлигини аниқлаш ёки белгиланган мақсадларга эришиш учун амалга ошириладиган фаолият. Аудит – Аудит гувоҳномасини олиш ва аудитнинг келишилган мезонларини бажариш даражасини аниқлаш мақсадида уларни беғараз баҳолаш мунтазам, мустақил ва ҳужжатлаштирилган жараёни. Аудит дастури – Муайян вақт даврига режалаштирилган ва муайян мақсадга эришишга йўналитирилган бир ёки бир нечта аудитлар мажмуи. Компетентлик (ваколатлилик) ўз билим ва кўникмаларини қўллана олиш қобилияти.

Сертификатлаштириш бўйича миллий идора Ўзстандарт Агентлиги сертификатлаштириш бўйича Миллий идора бўлади. Миллий идорага қуйидаги вазифалар юклатилган: - сертификатлаштириш соҳасида давлат сиёсатини амалга ошириш, сертификатлаштиршни ўтказиш бўйича умумий қоидаларни ўрнатиш; - сертификатлаштириш тизимини такомиллаштириш бўйича дастурларнинг лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва уларни Ўзбекистон Республикасининг Ҳукуматига кўриб чиқиш учун тақдим этиш; - Ўзбекистон Республикасининг вазирлар Маҳкамаси билан келишилган ҳолда халқаро сертификатлаштириш тизимларига қўшилиш, шунингдек сертификатлаштириш натижаларини ўзаро тан олиш бўйича битим тузиш тўғрисида қарор қабул қилиш; - Сертификатлаштирилган маҳсулотнинг давлат реестрини бошқариш; - Сертификатлаштириш қоидаларига риоя қилиниши ва сертификатлаштирилган маҳсулот устидан давлат текшируви ва назоратини амалга ошириш. Ўзстандарт Агентлиги 2010-йилгача ўз вазифаларининг бир қисмини сертификатлаштириш бўйича аккредитланган идораларга топшириб, ўзида қуйидагиларни қолдиради: - мувофиқлик, метрология, стандартлаштириш, сифат соҳасида давлат сиёсатини ва мувофиқлаштиришни амалга ошириш; - сертификатлаштириш тизимини такомиллаштириш бўйича дастурлар лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва уларни Ҳукуматга кўриб чиқишга тақдим этиш; - Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси билан келишилган ҳолда ҳалқаро сертификатлаштириш тизимларига қўшилиш, шунингдек сертификатлаштириш натижаларини ўзаро тан олиш бўйича битим тузиш тўғрисида қарор қабул қилиш; - Сертификатлаштирилган маҳсулотнинг давлат реестрини бошқариш;

- Маҳсулотнинг сифати, хавфсизлиги, экспортга йўналтирилганлигини таъминлашга, моллар (ишлар, хизматлар) нинг хавфсизлигини таъминловчи талабларни ўрнатиш, буларга риоя қилинишини текшириш, шунингдек сифатни бошқариш ва 9000 ва 14000 ИСО халқаро стандартларини ҳисобга олган ҳолда атроф муҳитни муҳофазалаш бўйича тизимларни ишлаб чиқиш ва жорий этиш йўли билан истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ва республиканинг иқтисодий манфаатларини ҳимоя қилишга йўналтирилган стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш соҳасида ягона сийсатни қонуний шакллантириш ва бажариш; - Мамлакат молларининг рақобатбардошлигини ошириш соҳасида 2005- 2010 –йилларга мўлжалланган тадбирларни ўтказиш. Бундай тадбирлар сертификатлаштириш миллий тизмини такомиллаштириш ҳисобига, ишлаб чиқарувчининг мувофиқлигини декларациялаш, мувофиқлиги ихтиёрий равишда тасдиқланадиган маҳсулотлар номенклатурасини кенгайтириш, шунингдек, ишлаб чиқаришларда сифатни бошқариш тизимларини тез суръатлар билан жорий этиш ва уларни 9000 серияли ИСО халқаро стандартларига мувофиқликка сертификатлаштириш йўли билан мувофиқликни тадиқлаш тизимига боқичма-босқич ўтиш ҳисобига сифатни ошириш масалалари бўйича қатор муаммоларни ечишга имкон беради. Ўзбекистон сертификатлаштириш миллий тизимининг асосий низомлари Ўзбекистонда сертификатлаштириш, энг аввало, истеъмол молларига нисбатан қўлланилади ва уларнинг хавфсизлиги ва экологиклигини тасдиқлайди. Мажбурий сертификатлаштриладиган маҳсулот муҳим ҳужжат ҳисобланган рўйхатга киритилади. Сертификатлаштириш миллий тизими (Ўз СМСТ) ни яратишдан мақсад мувофиқликни сертификатлаштиришни амалга ошириш учун процедура ва бошқариш қоидаларини ўрнатишдан иборат.

Сертификатлаштириш тизмининг асосий вазифалари қуйидагилар: - сертификатлаштиришда қўлланиладиган ҳужжатларнинг ягона тизимини ўрнатиш; - ягона атамалар ва таърифларни ўрнатиш; - бир турли маҳсулотни сертификатлаштириш қоидалари ва тартибларини ўрнатиш; - сертификатлаштириш учун синовларни (сертификатлаштириш синовларини) ўтказиш қоидаларини ўрнатиш; - сертификатлаштириш иштирокчиларининг давлат бошқарув идоралари билан ўзаро ҳамкорлик тартибини аниқлаш. Ўз СМТ Ўзбекистон Республикасининг қонун ва меъёрий ҳужжатларига мувофиқ иш кўради. Ўз СМТ да фаолиятнинг қуйидаги турлари назарда тутилган: - маҳсулот ва хизматларни сертификатлаштириш; - сифат ва ишлаб чиқаришлар тизмиларини сертификатлаштириш; - сертификатлаштирилган маҳсулот, хизматлар, сертификатлаштирилган сифат тизимлари ва ишлаб чиқаришлар устидан инспекцион текширув; - мажбурий сертификатлаштириш қоидаларига риоя қилиниши устидан назорат. Ўз СМТ тизимининг қоидаларини тан олиш шарти билан сертификатлаштиришни сўровчи бошқа давлатлар ва ташкилотлар учун очиқ ҳисобланади. Сертификатлаштириш маҳсулот, жараёнлар ва хизматларнинг талабларга мувофиқлигини тасдиқлашни таъминлайди, жумладан: - давлатлараро стандартларнинг талабларига; - Ўзбекистон Республикаси стандартларининг ва бошқа расмий нашр этилган, маҳсулотга талабларни ўрнатувчи меъёрий ҳужжатларнинг талабларига;

- Халқаро ва хорижий миллий стандартларнинг Ўзбекистон стандартлаштириш Миллий идораси қўшилган сертификатлаштириш тизимлари доирасидаги талабларга мувофиқлигини таъминлайди. Ўз СМТ маҳсулотнинг мажбурий ва ихтиёрий сертификатлаштирилишини ўтказишни назарда тутади. Ўзбекистон Республикасининг вазирлар Маҳкамаси тасдиқлайдиган мажбурий сертификатлаштириладиган маҳсулотлар Рўйхатга киритилган, Ўзбекистон Республикасида тайёрланган, импорт бўйича киритиладиган ва экспортга чиқариладиган маҳсулотлар мажбурий сертификатлаштирилади. Меъёрий ҳужжатларда фуқароларнинг ҳаёти, соғлиги ва мулкига хавфсизликни таъминлаш, атроф муҳит муҳофазаси, ўзаро алмашинувчанлик ва мос келувчанлик талаблари ўрнатилган маҳсулотлар, шунингдек фуқароларнинг ҳаёти ва соғлиги учун хавфсизликни таъминловчи воситалар Рўйхатга киритилади. Молни бу Рўйхатга киритиш учун мезонлар сифатида қуйидагилар танланган: - фойдаланувчилар учун хавф туғдириши мумкинлиги; - маҳсулотга меъёрий ҳужжатда хавфсизлик талабларининг борлиги; - маҳсулотдан ялпи фойдаланиш; - одамнинг ҳаёти ва соғлигига хавф туғдириш даражаси ва б. Рўйхатга импорт маҳсулот ҳам киритилади, бу тўғрида чет мамлакатларнинг расмий идоралари ўзига хос йўллар билан хабардор қилинади. Маҳсулот, хизматлар, сифат тизимлари ва ишлаб чиқаришларни ихтиёрий сертификатлаштириш тайёрловчи, истеъмолчи ёки етказиб берувчи (сўровчи) нинг ташаббуси билан ўтказилади. Ўз СМТ да қуйидаги реестрлар бошқарилади: - бир турли маҳсулотни сертификатлаштириш бўйича аккредитланган идоралар;

- сифат ва ишлаб чиқариш тизимларини сертификатлаштириш бўйича аккредитланган идоралар; - аккредитланган синаш лабораториялари (марказлари); - сифат бўйича аттестатланган экспертлар-аудиторлар; - сертификатлаштирилган маҳсулот; - сертификатлаштирилган сифат ва ишлаб чиқаришлар тизимлари; - рўйхатга олинган бир турли маҳсулотни сертификатлаштириш тизимларининг реестрлари. Ўз СМТ да Давлат реестрини бошқариш қоидалари меъёрий ҳужжатларда аниқланган. Сертификатлаштириш бўйича Миллий идора Давлат реестри маълумотларини, шунингдек сертификатлаштириш бўйича идоралардан ва тизимнинг бошқа иштирокчиларидан олинадиган ахборотни даврий нашр этади. Сертификатлаштиришни ўтказиш тартиби Сертификатлаштиришни ўтказиш учун умумий қоидалар ўрнатилади. Бундай қоидалар мажбурий ва ихтиёрий сертификатлаштиришни ташкиллаштириш ва ўтказишда қўлланилади. Бу қоидалар мамлакатимизда ва хорижда тайёрланган барча сертификатлаштириш объектларига нисбатан тадбиқ этилади. Ўз СМТ да мамлакатимиз ва хорижий маҳсулотни сертификатлаштиришни бир турли маҳсулотни сертификатлаштириш бўйича аккредитланган идоралар, булар йўқ бўлганда эса – сертификатлаштириш бўйича Миллий идора ўтказади. Сертификатларни бериш, шу жумладан ишлаб чиқаришни текшириш, синашлар ва инспекция текшируви бўйича сўровларни кўриб чиқиш, ҳужжатларни рўйхатга олиш ва зарур материалларни таржима қилиш харажатларини сўровчи ўрнатилган тартибда тўлайди.

Сертификатлаштиришни ўтказиш тартибида сертификатлаштириш амалларининг мажмуини ташкил этувчи ҳаракатларнинг навбати ўрнатилади. Бу тартиб ва бир турли маҳсулотни сертификатлаштириш тарзи сертификатлаштириш бўйича идоранинг ҳужжатларида уни аккредитлашда ўрнатилади. Идорада сертификатлаштириладиган маҳсулотга меъёрий ҳужжатлар ва синаш методлари, шунингдек синашларни ўтказиш учун лабораториялар мавжуд бўлади. Гигиеник ва ветеренария экспертизаси, карантин текшируви ёки экологик сертификатлаштириш зарур бўлганда, агар булар сўралган маҳсулотнинг меъёрий ҳужжатида ўрнатилган бўлса, ўтказилади. Бундай текширувларни ўтказиш заруриятини сертификатлаштириш бўйича идора сўралган маҳсулотга МҲ да гигиеник, ветеринария, фитосанитария ёки экологик талабларнинг мавжудлигига қараб аниқлайди. Бу текширувлар мувофиқликни сертификатлаштириш билан баравар ўтказилиши мумкин ва текширувчи идоралар текширувлар тугаллангач, сўровчига мос ҳужжатларни тақдим этади, сертификат бериш тўғрисида қарор қабул қилишгача бу ҳужжатларнинг нусҳалари сертификатлаштириш бўйича идорага берилади. Сўровчи гигиеник сертификатни олиш учун санитария-эпидемиологик станцияси СЭС га сўровнома берганда, бу СЭС ветеринария ҳулосасини олишни, агар МҲ талабларига кўра зарур бўлса, фитосанитария ёки экологик сертификатларни олиш ишларини ҳам ташкиллаштириши лозим. Сертификатлаштириш бўйича идора гигиеник сертификатни, ветеринария ҳулосасини, фитосанитария ёки экологик сертификатларини олиш учун мос ташкилотлар билан ҳамкорлик хизматларини кўрсатишга ҳуқуқлидир. Бунда сертификатлаштириш бўйича идора намуналарни танлаб олиш ва уларни мос давлат идораларига тақсимлаш ва сўровчиларга бундай хизматлар учун тарифлар тўғрисида хабар бериш масъуллигини ўзига олади. Сертификатлаштириш бўйича идора сўровчиларга, буларнинг талаблари бўйича, қуйидагилар тўғрисида ахборот беради: - мажбурий сертификатлаштириладиган маҳсулот турларининг рўй-

хати; - бир турли маҳсулотни сертификатлаштириш қоидалри; - сертификатлаштириш бўйича хизматлар прейскуранти ёки тарифи; - танишиш учун аккредитлаш аттестати. Маҳсулотни сертификатлаштириш қуйидаги асосий ишларни ўз ичига олади: - сертификатлаштиришга сўровнома бериш ва уни кўриб чиқиш; - сўралган маҳслотга меъёрий ҳужжатни ва сўровномага қўшиб берилган бошқа ҳужжатларни таҳлил қилиш; - сўровнома бўйича қарор қабул қилиш; - синовлар дастурини тайёрлаш ва тасдиқлаш; - намуналарни идентификатлаш, ажратиб олиш ва лабораторияга бериш; - намуналарни аккредитлаш лабораторияларида синаш; - маҳсулотни ишлаб чиқариш ҳолатини баҳолаш; - натижаларни таҳлил қилиш ва мувофиқлик сертификатини бериш тўғрисида қарор қабул қилиш; - мувофиқлик сертификатини бериш ва мувофиқликни тасдиқлаш Белгисини қўлланиш ҳуқуқини бериш; - маҳсулотни мувофиқликни тасдиқлаш белгиси билан тамғалаш ёки сертификатлаштирилган маҳсулотни сотишда унга сўровчи томонидан мувофиқлик сертификатини қўшиб бериш; - сертификатлаштириш Давлат реестрида рўйхатга олиш йўли билан сертификатлаштириш натижалари тўғрисида ахборот бериш. Сериялаб ишлаб чиқариладиган маҳсулот учун сертификатлаштиришнинг баъзи схемалари бўйича сертификат берилгандан кейин сертифиатлаштирилган маҳсулотни даврий инспекцион текширувдан ўтказиш кўзда тутилади. Сертификатлаштириш процедурасига хорижий ёки халқаро идоралар берган мувофиқлик сертификатларини тан олиш, шунингдек берилган аппеляцияларни кўриб чиқиш, сертификатлаштиришга сўровномани кўриб

чиқиш ва қарор қабул қилиш, маҳсулотга меъёрий ҳужжатни таҳлил қилиш, синовлар дастурини ишлаб чиқиш, намуналарни идентификатлаш ва ажратиб олиш, сертификатлаштириш синовларини ўтказиш, ишлаб чиқариш ҳолатини баҳолаш, мувофиқлик сертификатини расмийлаштириш ҳам киради. Сертификатлаштириш бўйича фаолиятни халқаро талабларга мос келтириш муносабати билан “Мувофиқликни тасдиқлаш” тушунчаси киритилган. Бу тушунчага маҳсулотни сертификатлаштириш ва Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 06.07.2004 №318 Қарорига мувофиқ 01.10.2004 й дан киритилган ишлаб чиқарувчи томонидан мувофиқликни декларациялаш фаолияти киради.

Адабиётлар : 1. Абдувалиев А.А., Авакян П.Г., Садыков А.Б., Умаров А.С., Хакимов О.Ш. Основы обеспечения единства измерений. Книга 1. – Ташкент, 2005. 2. Абдувалиев А.А., Алимов М.Н. Развитие и совершенствование систем стандартизации, метрологии и сертификации в Республике Узбекистан на период до 2010 года// Standart. – 2005. – №2. 3. Абдувалиев А.А., Алимов М.Н., Бойко С.Р., Мирагзамов М.М., Сабиров М.З. Основы стандартизации, сертификации и управления качеством. – Ташкент: Fan va technologiya, 2005. 4. Абдувалиев А.А., Авакян П.Г., Алимов М.Н., Гольцов В.Ф., Мирагзамов М.М., Сабиров М.З., Садыков А.Б. Основы стандартизации, сертификации, метрологии и управления качеством продукции. Учебное пособие. – Ташкент: Издательство ТГТУ, 2002. 5. Абдувалиев А.А. Некоторые аспекты совершенствования системы стандартизации в Узбекистане// Standart. – 2003. – № 2. 6. Алимов М.Н. Государственные научно-технические программы – важнейший фактор научно-технического прогресса// Standart. – 2004. – № 1. 7. Алимов М.Н. Реализация программ комплексной стандартизации в народном хозяйстве Узбекистана. – Т.: УзНИИНТИ, 1986.

Похожие

СЕРТИФИКАТЛАШТИРИШ

Метрология, стандартлаштириш ва сертификатлаштириш

Сертификатлаштириш турлари ва схемалари

Ихтиёрий ва мажбурий сертификатлаштириш

Узбекистон Республикасининг сертификатлаштириш миллий тизими