Zagotovkalarni moslamalarda bazalashtirish - Материаловедение - Рефераты

Zagotovkalarni moslamalarda bazalashtirish

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

8415.5 KB

Zagotovkalarni moslamalarda bazalashtirish Reja: 1.Zagotovkalarni moslamalarda bazalashning asosiy tamoyillari. 2. To’liq va noto’liq bazalashtirish.

Tayanch iboralar: o’rnatish bazasi; tekshirish bazasi; to’liq bazalashtirish; noto’liq (soddalashtirilgan) bazalash; kertilgan barmoq; tsilindrik to’lik barmoq; bazalash xatoligi; mahkamlash xatoligi; o’rnatish xatoligi. 1.Zagotovkalarni moslamalarda bazalashning asosiy tamoyillari. Xar bir ishlov beriladigan jism o’z o’rnatish bazasiga ega bo’lishi shart. O’rnatish bazasi zagotovkani dastgohda kesish asbobi traektoriyasiga nisbatan to’g’ri joylashtirish uchun ishlatiladigan zagotovkaning elementlari yig’indisi ko’rinishida bo’ladi. O’rnatish bazasi tayanch baza yoki tekshirish bazasi ko’rinishida bo’lishi mumkin, shuning uchun bazalashning ikki usuli mavjud: 1) tekshirish o’rnatish bazalari bo’yicha; 2) tayanch o’rnatish bazalari bo’yicha; Tekshirish o’rnatish bazasi bu zagotovkani dastgohda joylashish xolatini to’g’ri ta’minlaydigan uning elementlari yig’indisidan iborat bo’ladi. Tayanch o’rnatish bazasi sifatida moslamada o’rnatish uchun xizmat qiladigan zagotovkaning elementlari yig’indisi xizmat qiladi. Tekshirish bazalari sifatida zagotovka sirtlaridan tashqari razmetka (belgilab chiqish) davrida chizilgan chiziqlar, o’qlar, markazlar, ba’zi xollarda ishlov beriladigan sirtlarning o’zlari xam xizmat qiladi. Tekshirish bazalari bo’yicha bazalash ko’p vaqt talab qilishi sababli odatda donalab ishlab chiqishda ishlatiladi. Tayanch bazalar bo’yicha zagotovkalar bazalanadigan bo’lsa, ularni xolatini tekshirishga zaruriyat qolmaydi. Zagotovkani baza sirtlari moslamani o’rnatish elementlari bilan kontaktga kirishi bilan talab qilingan xolatga keltiriladi. Ishlov berish shartlariga karab zagotovka dastgohda kesish asbobi traektoriyasiga nisbatan to’liq yoki noto’liq orientatsiyalanadi ( to’liq yoki soddalashtirilgan bazalash ). Birinchisida zagotovka moslamada barcha yo’nalishlar bo’yicha aniq xolatga keltiriladi (2.1 rasm).

rasm. Detallarni to’lik bazalashtirish varianti. Bu eng ko’p ishlatiladigan usul. Zagotovkani to’liq orientatsiya qilish uchun bazalar tayanchlardan uzilmaslik sharti bajarilishi bilan birga tayanchlar soni va joylashishi zagotovkaning uchta koordinata o’qlariga nisbatan siljishlardan va buralishlardan saqlash imkonini berishi kerak. SHu shartlar bajarilsa zagotovka barcha erkinlik darajalaridan mahrum bo’ladi. Zagotovkani moslamada turg’unligini oshirish uchun tayanchlar soni oltiga teng bo’lib ular orasidagi masofalar iloji boricha katta bo’lishi kerak. Noto’liq (soddalashtirilgan) bazalashda ishlov berish shartlariga binoan ba’zi yo’nalishlar bo’yicha zagotovkani aniq o’rnatilishi shart bulmaydi.(2.2, 2.3 rasm). QQ

rasm. Prizmatik detallarni soddalashtirilgan bazalashtirish varianti. rasm. TSilindrik detallarni soddalashtirilgan bazalashtirish varianti. Soddalashtirilgan bazalashda zagotovka 1,2 yoki 3 erkinlik darajalariga ega bo’lishi mumkin, yoki 5,4 va 3 tayanch nuqtalri bo’yicha o’rnatilishi mumkin. Bikrligi past yoki turg’unligi yetarli bo’lmagan zagotovkalarga ishlov berilganda tayanch nuqtalar sonini oltitadan oshirishga zaruriyat tug’ilishi mumkin (rasm 2.4).

rasm. Qo’shimcha sozlanuvchi tayanchlar bilan bazalashtirish varianti Bunday xollarda oltita asosiy tayanchlardan tashqari kushimcha tayanch 1 ishlatiladi. Bu tayanchga zagotovka yordamchi qisish qurilmasi yordamida q kuchi bilan qisib turiladi. Qo’shimcha tayanchlar soni cheklanmaydi, lekin bular sozlanuvchan, keltiriluvchan yoki o’zi o’rnatiluvchan bo’lishi shart. Zagotovka teshik va uni sirti bo’yicha bazalanadigan bo’lsa, asosiy baza sifatida teshik sirti ishlatilishi mumkin. Asosiy baza sifatida teshik ishlatilsa bazalovchi barmoq baland qilinadi (2.5 rasm). Asosiy baza zagotovkaning sirtida bo’lsa, o’rnatish barmog’i past bo’lishi kerak (2.6rasm). rasm. Asosiy baza (teshik) va sirt bo’yicha baland barmoq bilan bazalashtirish. rasm. Asosiy baza (sirt) va teshik bo’yicha past barmoq bilan bazalashtirish sxemasi.

Zagotovka tekislik, sirt va o’qi tekislikka parallel bo’lgan teshik bo’yicha bazalansa, tekislikni moslama tayanchlariga tegib turishi ta’minlanishi kerak (rasm 2.7). rasm. Tekislik va teshik bo’yicha baland kertilgan barmoq bilan bazalashtirish. Barmoq 1 bilan teshik orasidagi oraliq o’lchami kichik bo’lsa, zagotovkani pastki tekis sirti moslama tayanchlariga tegib turaolmaydi. Tegib turishini ta’minlash uchun kertilgan (rombik) barmoq ishlatiladi. SHuni hisobiga burchak o’lchami yo’nalishidagi barmoq bilan teshik oraligi kattalashtiriladi. Plita, tana, qopqoq ko’rinishidagi detallarga ishlov berilganda tekislik va unga perpendikulyar o’qli ikkita teshik bo’yicha bazalash ko’p ishlatiladi. Bu yerda tekislik asosiy baza, ikkita teshik esa yo’naltiruvchi va tirak bazalar sifatida ishlatiladi. Bazalovchi barmoqlarning bittasi, oldingi misol singari, o’qlar orasidagi masofa xatoligini kompensatsiya qilish uchun kertilgan barmoq bo’lishi kerak, ikkinchisi esa tsilindrik to’lik barmoq bo’ladi (rasm 2.8).

rasm. Tekislik va teshik bo’yicha past to’la va kertilgan barmoqlar bilan bazalashtirish. Adabiyotlar 1. Islom Karimov. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida. Toshkent, O’zbekiston, 1997. 2. B.E.Muhamedov Metrologiya. Texnologik ko’rsatkichlarini o’lchash usullari va asboblari Toshkent, - O’qituvchi. 1991. 3. Г.М.Иванов, Н.Д.Кузнецов, В.С.Чистяков. Теплотехнические измерения и приборы. М: Энергоатомиздат. 1984. 4. В.С.Чистяков. краткий справочник по теплотехническим измерениям. – М: Энергоатомиздат. 1990. 5. Н.Д.Кузнецов В.С.Чистяков. Сборник задач и вопросов по теплотехническим измерениям и приборам. . –М: Энергоатомиздат. 1986. 6. Гольцман В.А. Приборы контроля и средств автоматизации тепловых процессов. М.: Высшая школа. 1980. 7. SHoyunusov Sh.SH. Issiqlik texnika o’lchovlari fanidan ma‘ruza matnlari. ToshDTU. 2000. 8. SHoyunusov Sh.SH., Raximdjanov R.T. Issiqlik texnika o’lchovlari fanidan tajriba ishlari uchun-uslubiy qo’llanma. ToshDTU. 1999. 9. Рахимджанов Р.Т., Шоюнусов Ш.Ш., Алимов Х.А. Теплотехнические измерения. Учебное пособие для бакалавров обучаюшихся по направлению «Теплоэнергетика» ТашГТУ 2002.

Похожие

Moslamalarni o’rnatish, mahkamlash elementlari

Moslamalarda o’rnatish xatoligi

Moslamalarda mahkamlash kuchlari

Texnologik moslamalarni vazifalari va tasnifi

Moslamalarda kesish asboblarini ishlov berish joyini va yo’nalishini aniqlovchi elementlar, tanalar