Texnologik moslamalarni vazifalari va tasnifi - Материаловедение - Рефераты

Texnologik moslamalarni vazifalari va tasnifi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

55 KB

Texnologik moslamalarni vazifalari va tasnifi Reja: 1. Texnologik moslamalarni vazifalari 2. Texnologik moslamlarni tasnifi

Tayanch iboralar: texnologik moslamalar, mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, dastgoxlar moslamalari, ishchi asboblarni o’rnatish va mahkamlash uchun moslamalar, yig’ish moslamalari, nazorat moslamalari, ishlanayotgan zagotovkalarni mahkamlab olish, siljitish va tashish va zarur xolda og’dirish uchun moslamalar. 1. Texnologik moslamalarni vazifalari Mashinasozlikda texnologik moslamalar mexanik ishlov berish, yig’ish va detallarni nazorat qilishda keng qo’llaniladi. Moslamalarni qo’llanishi va ishlatilishi quyidagi masalalarni ijobiy hal qiladi yoki vazifalarni bajaradi. 1. Zagotovkalar dastgohlarda moslama yordamida qo’shimcha to’g’rilashlarsiz o’rnatiladi. Bunda anchagina mehnat sarfiga olib keluvchi zagotovkalarni ishlov yuzalarini belgilab olish amallarining zarurati qolmaydi, dastgohda ishlov berilayotgan detalni to’g’rilab olish shart bo’lmay qoladi, o’lchamlar aniqligini avtomatik ravishda olinishiga erishiladi, bular esa belgilab olish to’g’rilab o’rnatish bilan bog’liq bo’lgan, xatoliklarni kamaytiradi va ishlov aniqligi oshadi. 2. Moslamalarda mexanizatsiyalash, avtomatlashtirish, tez ishlovchi yuritmalar, ko’p o’rinli, ko’p pozitsiyali uzluksiz ishlov berish usullarini qo’llash hisobiga yordamchi vaqt keskin kamayadi, bu esa o’z navbatida ish unumdorligini oshishiga olib keladi. 3. Dastgohlarni texnologik imkoniyatlarini kengaytiruvchi maxsus moslamalar, ayrim dastgohlarda bunday dastgohda bajarish mo’ljallanmagan amallarni bajarish imkoniyati yaratiladi. Keyingi yillarda moslamalarni mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish darajasi ancha oshib bormoqda, ulardan tashqari bularni normallashtirish va standartlashtirish yo’nalishida katta ishlar amalga oshirilmoqda. O’rta seriyali

ishlab chiqarish sharoitida ham moslamalarni keng mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish yangi ikkita tamoyil asosida olib borilmoqda: 1) individual mexanizatsiyalashgan yuritmali (pnevmatik, gidravlik, elektromexanik) sozlanadigan (guruhlar uchun, universal) moslamalarni yaratish; 2) bir qator maxsus va universal moslamalarga qayta-qayta xizmat qiluvchi universal (agregatlashtirilgan) yuritmalar yaratish. SHuni bilan birga seriyalab ishlab chiqarishda universal-yig’ma moslamalar tizimi keng qo’llanilmoqda. Sozlanuvchan va universal-yig’ma moslamalarni ishlatilishi va universal yuritmalardan foydalanish ishlab chiqarishni texnologik tayyorlash muddatini va sarf-xarajatlarini keskin qisqartiradi. 2. Texnologik moslamlarni tasnifi Texnologik moslamalar bir necha belgilariga ko’ra tasniflanadi. I. Moslamalarni bajaradigan vazifasiga ko’ra 5 ta guruhga bo’linadi. 1.Dastgoxlar moslamalari. Texnologik jarayon talablariga binoan ishlov beriladigan zagotovkalarni dastgohda o’rnatish va mahkamlash uchun ishlatiladi. Ishlov berish turiga kura bular parmalash, tokarlik va boshqa turlarga bulinadi. Maxsus vazifali moslamalar (bukish, rixtovka qilish va boshqa maxsus amallar uchun) ham shu guruxga kiradi. Bu guruh moslamalari barcha guruh moslamalarini 70-80% ni tashkil qiladi. 2.Ishchi asboblarni o’rnatish va mahkamlash uchun moslamalar. Birinchi guruxdagi moslamalar zagotovka bilan dastgohni bog’lash zvenosi sifatida xizmat qilsa bu gurux moslamalari asbob bilan dastgohni bog’lash rolini uynaydi. Birinchi va ikkinchi guruxlar moslamalari dastgoh-zagotovka-asbob texnologik tizimiga kiradi. Ikkinchi gurux moslamalari uchun yordamchi asboblar degan nom bilan ham yuritiladi. Ishchi asboblarni keng normallashtirilgani va standartlashtirilgani uchun ikkinchi gurux moslamalari tarkibida xam normallashtirilgan qurilmalar ko’p.

1.3.Yig’ish moslamalari. Detallarni biriktirib, birikmalar va maxsulot yig’ish uchun ishlatiladi. Biriktirish turidan va usullaridan kat’iy nazar yig’ish moslamalarini quyidagi turlari ishlatiladi: a) yig’ilayotgan ob’ektni birikmasini mahkamlash uchun; b) biriktiriladigan elastik elementlarni yig’ishdan oldin deformatsiyalab turish uchun (prujinalar, xalqalar va xokazolar); c) presslash va boshqa yig’ish davrida katta kuchlar talab qiluvchi amallar uchun. 1.4.Nazorat moslamalari. Zagotovkalarni nazorat qilish uchun detallarni mexanikaviy ishlov berish jarayonida ishlovdan keyin yakuniy nazorat va yig’ilgan birikmalar va mashinalarni nazorat qilish uchun ishlatiladi. 5.Ishlanayotgan zagotovkalarni mahkamlab olish, siljitish va tashish va zarur xolda og’dirish uchun moslamalar. Ishchining kuchi bilan siljitish qiyin bo’lgan og’ir ob’ektlar uchun ishlatiladi. Avtomatlashtirilgan ishlab chiqarishlarda bu gurux moslamalari zagotovkalarni pozitsiyadan pozitsiyaga siljitish uchun ham ishlatiladi. II. Maxsuslik (ixtisoslashganlik) darajasi bo’yicha moslamalar universal, sozlanuvchan va maxsus turlarga bo’linadi. 1.Donalab ishlab chiqarish turlarida ishlatiladigan universal moslamalar ni standart va maxsus konstruktsiyali turlarga bo’lish mumkin. Birinchilari markazlashtirilgan ravishda normallar yoki standartlar bo’yicha ishlab chiqarilib korxonalar tomonidan tayyor xolda sotib olinadi. Bular qatoriga mashina iskanja (tiski)larini, patronlarini, burish stollarini va xokazolarni kiritish mumkin. Bu moslamalar keng nomenklaturadagi va turli o’lchamlardagi detallarga ishlov berishda ishlatiladi. Ikkinchilari ko’prok muayyan turdagi, lekin turli o’lchamli detallarga ishlov berish uchun loyixalanib ishlab chiqiladi. 2.2.Universal sozlanmaydigan moslamalar keng turdagi va xar xil shakldagi zagotovkalarni mahkamlash uchun ishlatiladi. Ularga ajralmaydigan mushtchali universal patronlar, frezerlik iskanjalari misol bo’la oladi.

2.3.Universal sozlanadigan moslamalar xar xil shakldagi (konfiguratsiyadagi) zagotovkalarni mahkamlash uchun ishlatiladi, masalan, almashtiriladigan mushtchali patronlar, almashtiriladigan tishli iskanjalar. 2.4. Maxsuslashgan (ixtisoslashgan) sozlanmaydigan moslamalar. Bunday moslamalar bir xil ishlov beriladigan, konstruktiv-texnologik belgilari bo’yicha yaqin bo’lgan, bir xil fazoviy yuzalarga ega bo’lgan zogatovkalarni mahkamlashda ishlatiladi. Masalan, valik, flanets, disk, kronshteyn ko’rinishidagi detallarga guruxli ishlov berish moslamalari. 2.5. Ixtisoslashgan sozlanadigan moslamalar. Bir xil ko’rinishdagi amallarni, umumiy bazaviy yuzalar bo’yicha, konstruktiv-texnologik belgilari yaqin zagotovkalarni mahkamlash uchun xizmat qiladi. Ular ixtisoslashgan sozlanmaydigan moslamalarga mos kelsada, imkonmyati kengroq. 2.6.Universal yig’ma moslamalar. Universal-yig’ma moslamalar turli konstruktsiyali moslamalarni ko’p marta qayta-qayta yig’ishga imkon beradigan normallashtirilgan detallar va birikmalar tuplamidan tashkil topadi. 2.7.Maxsus moslamalar. Muayyan texnologik amallarni bajarish uchun mo’ljallangan bo’lib, sozlanmaydigan yakka maqsadli ko’rinishda ko’proq ko’p seriyalab va yalpi ishlab chiqarishlarda ishlatiladi. Maxsus moslamalar serunumligi bilan ajralib turadi, lekin bularni ishlab chiqish donalab ishlov usullari bilan amalga oshirilgani sababli narxi baland bo’ladi. Xar qanday moslamada bir xil vazifani bajaruvchi detallar guruxi yoki mexanizmlarni aniqlash mumkin. Ularni elementlar deb yuritiladi. III. Moslama elementlarini bajaradigan funktsional vazifalari bo’yicha quyidagilarga ajratish mumkin: o’rnatish; mahkamlash (qisish); kuch xosil qiluvchi yuritmalar; kesish asbobini xolatini va yo’nalishni aniqlovchi; tanalar; yordamchi mexanizm (qurilmalar) (bo’luvchi, xolatini aniqlovchi va bosh-qalar); yordamchi va mahkamlash detallari (dastaqlar, shponkalar, shtiftlar va boshqalar).

Adabiyotlar 1. Islom Karimov. O’zbekiston XXI asr bo’sag’asida. Toshkent, O’zbekiston, 1997. 2. B.E.Muhamedov Metrologiya. Texnologik ko’rsatkichlarini o’lchash usullari va asboblari Toshkent, - O’qituvchi. 1991. 3. Г.М.Иванов, Н.Д.Кузнецов, В.С.Чистяков. Теплотехнические измерения и приборы. М: Энергоатомиздат. 1984. 4. В.С.Чистяков. краткий справочник по теплотехническим измерениям. – М: Энергоатомиздат. 1990. 5. Н.Д.Кузнецов В.С.Чистяков. Сборник задач и вопросов по теплотехническим измерениям и приборам. . –М: Энергоатомиздат. 1986. 6. Гольцман В.А. Приборы контроля и средств автоматизации тепловых процессов. М.: Высшая школа. 1980. 7. SHoyunusov Sh.SH. Issiqlik texnika o’lchovlari fanidan ma‘ruza matnlari. ToshDTU. 2000. 8. SHoyunusov Sh.SH., Raximdjanov R.T. Issiqlik texnika o’lchovlari fanidan tajriba ishlari uchun-uslubiy qo’llanma. ToshDTU. 1999. 9. Рахимджанов Р.Т., Шоюнусов Ш.Ш., Алимов Х.А. Теплотехнические измерения. Учебное пособие для бакалавров обучаюшихся по направлению «Теплоэнергетика» ТашГТУ 2002.

Похожие

Maxsus moslamalarni loyixalash uslubiyoti

Moslamalarni o’rnatish, mahkamlash elementlari

Moslamalarni qisish qurilmalarini uzatish-kuchaytirish mexanizmlari

Quymakorlikning texnologik asoslari

Metall kesuvchi stanoklatlya ularning tasnifi