Шпонкали ва шлицали бирикмаларга қуйим ва қўнимлари тизими - Материаловедение - Рефераты

Шпонкали ва шлицали бирикмаларга қуйим ва қўнимлари тизими

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

151.5 KB

Шпонкали ва шлицали бирикмаларга қуйим ва қўнимлари тизими Режа: 1. Шпонкали ва шлигали бирикмаларнинг вазифалари. 2. Шпонкали бирикмаларнинг турлари. 3. Призмалик шпонкаларнинг қуйим ва қўними. 4. Шлицали бирикмалар турлари. 5. Шлицали бирикмаларнинг қуйим ва қўнимлари.

Таянч сўзлар ва иборалар: Шпонкали, шлица, призма, понасимон, сегмент, нормал, зич, эркин, тўғри ёнли, эволквент, учбурчак, ён томон, ташқи, ички диаметр бўйича марказланувчи шлицали бирикмалар. Шпонкали ва шлицали бирикмалар буровчи моментни узатишда турли деталларни валлар билан бириктириш учун қўлланилади. Шпонкали бирикма шпонкани эзилиши ва кесилиши, валлар ва втулкаларни арииқчалар сабабли бўшашиши туфайли катта буровчи моментларни узатишни таъминлай олмайди. Бундай камчиликлар шлицали бирикмаларда йўқ. Шлицали бирикмалар втулкани валда яхши марказлашишини ва йўналишини, кучни деярли текис таксимланишини, катта буровчи моментларни узатишни таъминлайди. Шпонкали бирикмалар Шпонкаларни геометрик шаклига кўра шпонкали бирикмалар призмасимон шпонкали, ёйсимон шпонкали, понасимон шпонкали бўлади. Призмасимон ва ёйсимон шпонкалар энг кўп тарқалгандир. Призмасимон шпонкаларни ўлчамларига ва уларни ўтказишга стандартлар қабул қилинган. Шпонкани ўлчамлари вални диаметрига қараб танланади. B - шпонкани эни; h - шпонкани баландлиги; t 1 - валдаги ариқчани чуқурлиги; t 2 - втулкадаги ариқчани чуқурлиги; l - шпонкани ва валдагии шпонка ариқчасининг узунлиги. Стандарт бирикмаларни характерига қараб шпонкани эни бўйича уч хил ўтказиш (бирикиш) ўрнатган: Эркин бирикиш – йиғиш қийин бўлган шароитлардаги ва ўзгармас тенг таъсир этувчи куч таъсиридаги йўналтирувчи шпонкалар учун қўлланилади. Нормал бирикиш - қўзгалмас бирикма бўлиб, тез - тез қисмларга ажралмайди, кучли ўзгарувчан кучни қабул қилмайди, машинасозликда энг кўп қўлланилади.

Зич бирикиш - валдаги ва втулкадаги ариқчалар билан энг катта таранглик олиш эхтимолида характерланиб, жуда кам қисмларга ажраладиган ва ўзгарувчан кучларда қўлланилади. Юқорида қайд этилган бирикмаларни ҳосил қилиш учун стандарт шпонкани эни бўйича қуйидаги қуйимлар майдонини ўрнатган. - шпонкани энига қуйим майдони - валдаги ариқчани энига қуйим майдони - втулкадаги арииқчани энига қуйим майдони Қолган ўлчамларга қуйидаги қуйимлар майдони қабул қилинган: шпонка баландлиги h га - h 11 қуйим майдони; шпонка узунлиги l га - h 14 қуйим майдони; валдаги ариқчани узунлиги l га - H 15 қуйим майдони; ариқчаларни чуқурлиги t 1 ва t 2 га шпонкани баландлигига қараб  0,1 дан  0,3 гача. Шлицали бирикмалар Шлицали бирикмалар вазифасига, ишлаш шароитига, тузилишига қараб уч турга бўлинади: тенгтомонли, эволвентасимон ва учбурчак. Тенгтомонли шлицали бирикмалар энг кўп тарқалгандир. Уларни номинал ўлчамлари ГОСТ 1139-80 да келтирилган. расм. Шлицали бирикмалар қўйим майдонларини схематик белгиланиши Щар хил катталикдаги моментларни узатиш учун шлицали бирикмалар енгил, урта ва оғир серияларда ишлаб чиқарилади. Улар тишлар сони Z ,ички диаметр d , ташқи диаметр D ўлчамлари ва тиш эни b билан фарқланади. Шлицали бирикмани номинал ўлчами Z x d x D x b Z - тишлар сони

d - ички диаметр, мм D - ташқи диаметр, мм b – тишлар эни, мм Шлицали бирикмаларга қуйим ва ўтказишлар ишларни вазифаси ва вални втулкага нисбатан қабул қилинган марказлаштириш системасига нисбатан аниқланади. Марказлаштиришнинг уч хили қўлланилади 1.Ташқи диаметр D бўйича марказлаштириш. Харакатланувчан ва харакатсиз бирикмаларда катта бўлмаган буровчи моментларни узатиш учун ва кам ейиладиган бирикмаларда қўлланилади. Втулкага термик ишлов берилмаганда ва уни материали сидириб ишлов беришга имкон берганда тавсия этилади. расм. Шлица параметрларини чизмада кўрсатилиши Бунда вал ташқи диаметри бўйича жилвирланади. Марказлаштиришни бу усули жуда содда (оддий) ва тежамкордир. Автотрактор ва қишлоқ хўжалиги машинасозлигида кенг қўлланилади. 2.Ички диаметр d буйича марказлаштириш. Втулка юқори каттикликка эга бўлиб ва уни сидириб ишлов бериш мумкин бўлмаган холларда қўлланилади. Тешикка ички жилвирлаш валга эса жилвирлаш станогида ишлов берилади. Бу усул марказлаштиришни юқори аниқлигини

таъминлайди, аммо тайёрлаш таннархи анча ошади. Асосан харакатчан бирикмалар учун қўлланилади. 3.Шлицани эни b бўйича марказ-лаштириш. Катта буровчи моментларни узатишда, ўзгарувчан ва доимий зарбли кучларда ишлатилади (қўлланилади). Бу усул кучни тишлар орасида анча текис тақсимланишини таъминлайди, аммо марказлаштиришни юқори аниқлигини таъминлайди. Автомобилларни ва тракторларни кардан валларини шлицали бирикмаларида қўлланилади. ГОСТ 25347-82 марказлаштиришни турли усулларида ўтказиш ҳосил қилиш учун қуйимлар майдонини ўрнатади. Ўтказишни тавсия этилганларидан қўллашга афзаллари ажратилган. D бўйича марказлаштирилганда: D бўйича утказишлар: H f 7 7 ; H js 7 8; b бўйича ўтказишлар: F f 8 7; F f 8 8; d бўйича марказлаштирилганда: d бўйича ўтказишлар: H f 7 7 ; H g 7 6 ; b бўйича ўтказишлар: D h 9 9 ; D js 9 7; D k 9 7 ; F f 10 9 ; F js 10 7 ; b бўйича марказлаштирилганда: b бўйича ўтказишлар: F js 8 7; D e 9 8 ; D f 9 8 ; F d 10 9 ; F f 10 8 ;

Марказлашган диаметр ва шлицани эни бўйича ўтказишларни келишуви стандарт билан чегараланмайди. Йиғилган диаметрларни қуйимлар майдони: D бўйича марказлашганда ички диаметр d бўйича втулкага қуйим майдони H 11, валнинг диаметри эса d 1 дан кам эмас. d ёки b бўйича марказлашганда ташқи диаметр D бўйича втулкани қуйим майдони H 12, валники эса a 11. Марказлаштириш элементлари бўйича зазорлар шлица тишлари ва чуқурликлари сиртларини шакл ва жойлашиш хатоликларини тўлдириш учун зарурдир. Тенг томонли шлицали бирикмаларни шартли белгиланиш марказлаштириш усулини, унинг элементларини ўлчамларини ва уларга ўтказишларни қамраб олади. d - 8  32 H e H a D f 7 8 36 12 11 6 9 8   втулка учун d H H D     8 32 7 36 12 6 9 вал учун d e a f     8 32 8 36 11 6 8 Шлицали деталларни чизмаларда безаш қоидалари ГОСТ 2.409-74да келтирилган. Эвольвента тишли бирикмаларга қуйим ва ўтказишлар (ГОСТ 6033-80) Тишларини профили эволквентали шлицали бирикмалар қатор афзалликларга эга: катта буровчи моментларни узата олиш; яхши марказлашиш ва юкланишга тез мослашиш қобилиятлари.

Камчиликларига: деталларни тоблаб жилвирлаш иқтисодий ноқулайлиги ва тўғри ёнли шлицага нисбатан эволвенталини сидириб ишлов бериш таннархи юқорилиги киради. Эволквентали бирикмаларда уч хил марказлаштириш қўлланилади: ташқи, ички диаметрлар ва ён сиртлари бўйича. Ташқи диаметр ва ён томони бўйича марказлаштириш энг кўп тарқалгандир. Эволквентали шлицали бирикмани шартли белгиланиши бирикманинг номинал диаметри D , модули m , марказлашувчи элементлар ўлчамларидан сунг жойлашган бирикмани қуйимини белгиланиши ва стандарт тартиб рақамларидан иборат. D бўйича марказлашганда 50 7 6 2   H g ГОСТ 6033-80 d бўйича марказлашганда i H g 50 2 7 6  

Похожие

Думалаш подшипникларининг қуйим ва қўнимлар тизими

Резьбали бирикмалар қўйим ва қўнимлари

Қуйим ва қўнимлар тизимини тузишнинг ягона принципи

Резьбали бирикмаларга тегишли допусклар ва уларни контроль қилиш

Силлиқ цилиндрсимон туташмаларнинг қўйим ва қўнимлар тизими