Quymani tayyorlab olish texnologiyasini loyihalash asoslari - Материаловедение - Рефераты

Quymani tayyorlab olish texnologiyasini loyihalash asoslari

Загружено в:

22.01.2023

Скачано:

0

Размер:

562.05859375 KB

Quymani tayyorlab olish texnologiyasini loyihalash asoslari Reja: 1 Quymani tayyorlab olish texnologiyasini loyihalash 2 Aniq quyma olish

1 Quymani tayyorlab olish texnologiyasini loyihalash Zamonaviy korxonalarda ishlab chiqarish dasturini vaqtida va slfatli bajarish uchun ishlab chiqarishni tayyorlash katta ahamiyatga ega. Quyma materiallar har xil materiallardan jumladan, nometall (toshli quyma, plastmassali), toza metallardan (tilla, kumush, mis, alyuminiy, titan va boshqalardan) olinadi. Asosiy quyma material hisoblangan metall qotishmalar bir necha elementlarni eritib, zarur kimyoviy xossaga keltirilib, talab qilinadigan xususiyatga yetkazib olinadi. Mahsulot olishning rivojlangan uslublarini ikkita katta guruhga bo’lish mumkin: Zarur bo’lgan qotishmani eritib, qolipda quyib, quymali mahsulot olish. Qattiq holatdagi qotishmali materialni ishlov berib mahsulot tayyorlash. Quymakorlikning ishlab chiqarish mahsuloti quymadir. Quyilma olinsa, bu quyma detal, agar quyma detalga zarur mexanik ishlov berilsa, bu quyma mahsulotdir. Quyma uchun amaliyotda belgilar murakkablik va o’lchamlar bilan chegaralangan. Murakkabroq bo’lgan quymalar olish uchun rivojlangan texnologiyalar, jihozlar, boshqarish qurilmalari talab qilinadi. Talabga mos keluvchi eritma qayerga quyish kerakligi - quyma o’lchami, ko’rinishini tashkil qiladi va quyma qolip bo’shlig’iga quyiladi. Quyma qolip quyidagi xususiyatlar asosida klassifikatsiyalanadi: ‒ quyilish soniga qarab - bir martali (hajmli, yupqa devorli va boshqa) va ko’p martali foydalanuvchi (yarim doimiy va doimiy); ‒ qolipdagi namlikning miqdori bo’yicha - nam, quruq va quritilgan; ‒ qolip materiali bo’yicha - qum-gilli, qum-gil-sementli, gipsli yuqori olovbardosh materialdan, metalldan va boshqalar; ‒ tayyorlash uslubi bo’yicha - bir martali qum-gilli qolipda va maxsus usulda quyma hozirlash. Quyma tayyorlash usulining xarakteristikasi quyidagi ko’rsatkichlar asosida o’rganiladi: tayyorlangan materialning asosi va qolip turi; bog’lovchi qo’shimchalarning tabiati; moslama turi; qorishmani zichlash uslubi; qolipni

mustahkamlash; suyuq va kristallanuvchi metallning harakati; qolipga metallni quyish; quymadagi qotishmaning hajmi yoki tashqi zichlanishi bilan. Quyma olish texnologiyasining ishlab chiqarish zarur jarayonlariga quyidagilar kiradi: ‒ Quyma detalning texnologiyasini ishlash, konstruktor detal qotishmasining turi va konstruksiyasini belgilash. ‒ Quyma tayyorlashning eng aniq uslubini tanlash. ‒ Qolip va o'zak tayyorlash uchun texnologik jihoz tanlash. ‒ Quymakorlik qolip va quymaning chizmasini tayyorlash. ‒ Moslamani loyihalash va tayyorlash. ‒ Qoliplash materiallari, qoliplash va o’zak aralashmalarini tayyorlash uchun jihoz tanlash. ‒ Tatbiq etilayotgan qolipni yig’ish va unga metall quyish jarayonining texnologik hujjatlarini tayyorlash. ‒ Suyuq qotishmaning texnologiyasini tayyorlash ‒ Eritmaning sifatini baholash, eritish agregatini, komponentlarni tayyorlash texnologiyasini va shixtaning hisoblash uslublarini tayyorlash. ‒ Eritish texnologiyasini, qotishmaga suyuq holatda ishlov herishni ishlab chiqish. ‒ Quyma qolipga metall quyish texnologiyasini, finish jarayonida quymaning sovishini (qolipdan quymani ajratish, o’zakni chiqarish, tozalash, quymalarga termik ishlov berish, sifatini tekshirish, nuqsonlarini bartaraf qilish, himoya qoplamalarini tozalash, qabul qilish va chiqish hujjatlarini rasmiylashtirish) ishlab chiqish. ‒ Tekshirish sharoitini va uslubini tanlash. Ko’pgina shakldor quymalar bir martalik qum-gilli qolipda tayyorlanadi. Qum-gilli qolipda quyma olish uchun maxsus tayyorlangan nusxa osti moslamasidan foydalaniladi. Bunday moslamaning yig’indisiga quyidagilar kiradi: ‒ quymaning va quyilish sistemasining nusxasi, ularni o’rnatish uchun nusxa plitasi; ‒ o’zak tayyorlash uchun o’zak qutisi; ‒ o’zakni quritish uchun quritish plitasi:

‒ qolip, uni yig’ish, biriktirish va markazlash uchun o’q; ‒ jerebeykalar, uskunalar. Quymaning nusxasi qolipning ishchi bo’shlig’ini hosil qilish va quymaning shaklini olish uchun ishlatiladi ( ГОСТ 17819 - 84). Nusxaning o’lchami quymaning o’lchamiga qaraganda katta bo’lib, suyuq metallning kirishuvchanligi va quymaning tashqi qismlarida beriladigan mexanik ishlov hisobga olib tayyorlanadi. Nusxada quymaning shaklidan tashqari o’zakni o’rnatish uchun belgi ham tayyorlanadi. Belgiga suyuq metall tushmaydi, u o’zak bilan bekilib ketadi. Quymaning konstruksiyasiga tanlangan tayyorlash uslubiga qarab nusxalar ajraladigan va ajralmaydigan turlarga bo’linadi. Nusxa osti moslamani yig’indisiga quyma nusxasidan tashqari quyilish-ta’minlagich sistemasining nusxasi ham kiradi. Ular eritmaning qolip bo’shlig’iga yetib kelib, uni to’ldirish uchun shlakdan va boshqa metallmas materiallarning qolip bo’shlig ` iga yetib kelmasligi uchun xizmat qiladi. Quyma zagotovkalarni berilgan miqdorda olish texnologlyasining barcha texnik tarafi quyish sexining texnik bo’limi tomonidan oldindan loyihalashtiriladi va quymalami ishlab chiqarish texnologik jarayoni hujjatlarini ishlab chiqish ko’rinishida rasmiylashtiriladi. Texnologik jarayonni ishlab chiqish mazmuni. Quymani tayyorlash texnologik jarayonini ishlab chiqish uchun quyidagi savollar hal qilinishi zarar: 1. Detal qurilmasi va berilgan texnik shartlarning quymakorlik texnologiyasi nuqtai nazaridan tahlil qilish; 2. Qoliplash usuli va qolip tasnifini, qolipning ajratish tekisligini, o'zaklar konturi va qurilmalarini belgilash; 3. Metallni quymaga keltirish joyini, qolipga metalni kiritish tizimi kesirn: o’lchovlari va qurilmalarini tanlash; 4. Qolipl va o’zak aralashmalari hamda qolip va o’zaklar raqamlash tartibi; 5. Texnologik jarayonni nazorat qilish joyi va nazorat usullarini tanlash;

6. Quymalarni urib chiqarish, tozalash va termik ishlov berish hamda ular qabul qilish usullari va tartibini tanlash. Aytib o’tilgan savollarning asosiy mazmuni va yechish tamoylliari ko’rib chiqaylik. Detal qurllmasi va berilgan texnik shartlarni ko’rib chiqqanda ular quymakorlik texnologiyasining asosiy talablariga va ushbu detalni berilgan moddalarda va ushbu quymakorlik sexida ishlab chiqarish sharoitlariga muvofiqligini tekshirish zarur. Detalning quyma qurilmasiga bo’lgan quymakorlik texnologiyasining umumiy asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat: 1. Quyma detaida metallning joylarda yig’ilib qolishi va ichki kuchlanishlar, qaytish bo’shliqlari va chig’anoqlari kelib chiqishiga olib keluvchi qalinliklarning keskin o’zgarishi kabilarga yo’l qo’ymaslik darkor; 2. Detallarni loyihalashda ularni quyish holatidagi katta gorizontal tekisliklar bilan hamda keskin qayilishlar, murakkab cho’ntak va kirishlar bilan qilish maslahat berilmaydi. Chunki ular qolipning metall bilan to’ldirilishini yomonlashtiradi; 3.Quyma detal qurilmasi qolipda o’zaklarning ishonchli o’rnatilishini ta’minlashi kerak, qoliplarni yig’ishda iloji boricha tirgaklarsiz va o’zaklarda havo almashishini ta’minlashi darkor; 4. Bo’rtib chiqqan joylar, platiklar va boshqa mahalliy chiqib turgan qalinliklarni qolipni ajratish tekisligiga yetkazilishi zarar, aks holda modelda ajratiladigan bo’laklar mavjud bo’ladi. Quymakorlik qolipining ajratish tekisligi va quyuvdagi detal holatini tanlashda bir qator asosiy qoidalarga rioya qilish zarur: 1. Quymakorlik qolipi bitta ajratish teksligiga ega bo’lgani afzalroq. Mashinada qoliplash uchun esa bu zarurat hisoblanadi: 2. Quyish paytida detallarning ishlov beriladigan tekisliklari pastga qarab joylashishi kerak, yoki bu tekisliklar quyuv paytida vertikal holatda bo’lishi kerak, qoliplarni tepa sirtlari doimo ko’proq ifloslangan bo’lib chiqadi; Texnologik chizmalarni ishlab chiqishda quymalarda mexanik ishlov berish belgisi ko’rsatiladi.

3. Qolipni ajratllish tekisligi quyma modelining qolipdan bemalol chiqarishini ta’minlashi zarur, iloji boricha ajratib olinadigan bo’laklarni, tashqi o’zaklar va kesishlarni ishlatmaslik kerak. 4. Quymaning eng kam miqdorda o’zaklar ishlatib qoliplanishiga intilish zarur, xomaki bolvanalar pastki yarim qolipni joylashuviga harakat qilish kerak. 5. Opokasiz qoliplashda quyma to’laligicha yoki uning katta qismi pastki opokada joylashuvchi maqsadga muvofiq bo’ladi. Yuqorigi opoka bunda ancha past bo’ladi va uni model dastgohidan yechish ancha oson bo’ladi. 6. O’zak belgilari pastki yarim qolipdan mahkamlanishi zarur. 7. Qolipga ishlov berish va yig’ishni qulaylashtirish hamda o’zaklarning ichki bo’shlig’iga bemalol yaqinlashish imkonini berish kerak. 8. Quymalarning qiyshayish oqibatiga nuqsonlaridan saqlanish uchun (shtirlar va vtulkalar yemirilishi oqibatida yuqorigi opokaning pastki opokaga nisbatan og’ishi) butun quymani faqat bir opokada joylashtirlsh maqsadga muvofiqdir. Agar bunga to’laligicha erishish imkoni bo’lmasa, unda bir opokada quymaning mexanik ishlov paytida (mexanik ishlov bazasi deb ataladigan mahkamlanadigan tekisligi yoki bolagi joylashtirlishi kerak. Bunday joylashtirishda agar bir opokaga nisbatan ikkinchisi siljishi yuz bersa ham qiyshayish) har holda baza va quymaning ishlov beriladigan bo’lagi o’zaro siljishmaydi, chunki ular bir opokada joylashgan bo’lishadi. O’zaklar konturlari va qurlimalarini belgilash paytida quyidagi asosiy muloxazalarini inobatga olish zarur: 1. Quymalami ishlab chiqarish va qoliplarni metall bilan to’lg’azishda yetarlicha mustaxkamlik va turg’unlikka ega bo’lishi kerak. O’zaklarni qoliplarga o’rnatishda tirgaklardan foydalanmaslik kerak, ayniqsa qabul qilishda gidrosinov o’tkaziladigan muhim quymalarda texnologik chizmalarda o’zaklar ularga qoliplarda o’rnatilish tartibiga qarab raqamlanadi; 2. O’zaklar qutisi qulay zichlama tekisligiga ega bo’lmog’I kerak o’zaklar yassi plitalarda quritish imkoniyati uchun ular nisbati katta maydonga ega bo’lishlari va zichlama tarafdan yassi bo’lishlari uchun mumkin qadar intilish

zarur. O’zaklar qutisining bo’shligi zichlama tarafdan imkon qadar ochiq bolmog’i va iloji boricha bekik bo’shliqlardan halos bo’lishi kerak; 3. Imkon qadar o’zaklarni yelimlamaslik kerak, chunki butun o’zaklar aniqligi yuqoriroq bo’lib chiqadi; 4. O’zaklar uchun quyma karkas (ramka) lardan imkon qadar foydalanmaslik kerak, ularni sortli temirdan yasalgan yig’malar bilan almashtirish kerak, ancha mayda o’zaklarda esa simlar bilan; 5. O’zaklardagi havo almashtirish yo’llari qoliplardan gazlarni tashqariga chiqarib yuboradigan, qolipdagi havo almashtirish yo’llari bilan uchrashmog’i kerak. Bir-biriga ulanayotgan o’zaklarda havo o’tkazish yo’llari kanali uchlari to’g’ri kelishi va o’zaro davom etish kerak; 6. Muhim va murakkab quymalar uchun buyurtmaning seriyaligidan qat’iy nazar ulaning doimiy aniqligiga erishish uchun o’zaklarni mashinada qoliplash va metaldan yasalgan o’zaklar qutisidan foydalanish kerak. Texnologik hujjatlar. Quymakorlik texnologiyasini ishlab chiqishda texnologik hujjatlar hajmiga kiritilishi kerak bo’lganlar: 1. Quymakorlik texnologiyasining belgilari qo’yilgan detallning chizmasi (qolipning ajratish tekisligi, o’zaklar konturlari); 2. Yig’ilgan quymakorlik qolipining umumiy ko’rinishi va kesimlari; 3. Loyihalashtirilgan nazorat-o’lchov moslamalari va asboblarining chizmalari; 4. Texnologik jarayommg asosiy ma’lumotlari berilgan texnologik xarita. Quyma detallarni loyihalash tamoyillari. Quyma detallari loyihalashda quymalarni ishlab chiqarish texnologiyasini hisobga olish zarur. Bu yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishni o’zlashtirishni osonlashtiradi, arzon mahsulot olinishini ta’minlaydi, buyumlar vaznini kamaytiradi hamda kamroq malakali ish kuchidan foydalanish imkonini beradi. Quyma loyihasi texnologik bolmog’i kerak, ya’ni quyma zagotovka ishlab chiqarish uchim qulay bo’lishi kerak. Shuning uchun quyma detallar loyihasiga quyidagi talablar qo’yiladi [28].

1. Ixchamlik. Detallarda katta bo’rtib chiqqan bo’laklar bo’lmasligi kerak, chunki bu opokalarning o’lchamlarini kattalashtiradi va oqibatda qoliplash qimmatlashadi, tashish va ishlov berishda noqulayllklar keltirib chlqaradi. Katta o’lchamili detallarni ikki yoki bir necha bo’laklarga bo’lish maqsadga muvofiq bo’ladi. Bu quymani ishlab chiqarish jarayonigiga emas, mexanik ishlov berishga ham osonlashtiradi. 2. O’tkir burchaklarning va qalin devorlardan yupqa devorlarga keskin, o’tishlarining yo’qligi, chunki bu yerlarda ichki kuchlanishlar konsentratsiyalanadi. Ular esa tez-tez yoriqlar paydo bo’lishiga olib keladi. Devorlarning burchak ostida tutashishi galtellar orqali, radiusi kamida 4 mm bilan bajarilishi kerak (60-rasm). 3. Katta mahalliy devor qalinliklari bo’lmasligi kerak, bu joylarda kirishish g’ovakliklari namoyon bo’ladi. Ko’p sonli qovurg’alarming kesishishida aylanma qovurg’adan foydalanish kerak. 4. Detal o’zidan oddiy geometrik jismlar majmuini namoyon qilmog’i kerak, unda to’g’ri chiziqlar va yassi tekisliklar aksariyatni tashkil qilishi kerak, bu model to’plami (komplekt)ni ishlab chiqarishni soddalashtiradi va arzonlashtiradi. Bo’rtmalar, platiklar va prilivlar shunday bajarilishi kerakki, ular modelni qolipdan chiqarishni qiyinlashtirmasligi kerak. 5. Quyma detallarni loyihalashda quymakorlik xususiyatlarini hisobga olish kerak. 6. Quyma qurilmasi shunday bo'lishi kerakki, uning qolipini yig’ish qulay bo’lishi ta’minlanishi kerak. 7. Quyma qurilmasi uni qolipdan chiqarilganda tozalanishi qulayliginib ta’minlashi kerak. 8. Quyma mexanik ishlov berish uchun bazali joylarining qulay joylashuviga ega bo’lmog’i kerak. 9. Loyihalovchi quymaga sarf qilinadigan metallni eng kam bo’lishini ko’zda tutmog’i kerak.

60-rasm. Q uymalardan o’tkir burchaklarni quyma usulida olishni qulay galtellari 61-rasm. Bo’rtmalarning detallarda bajarilish turlari Qolip qurilmasining va quyma olish texnologiyasining quyma buyum tavsifiga bog ’ liqligi. Quymalar olish texnologiyasining takomillashuvi va yangi quymakorlik usullarining izlanishi, quymakorlik sexlarining konsentratsiyalashuvi va

maxsuslashuvi hamda hozirgi zamonda ishlab chiqarilayotgan quyma zagotovkalar sifatiga qarab ularning ortib borishi o’nlab yillar davomida o’rnashib qolgan quymakorlik texnologiyasi tamoyillarini qayta ko’rib chiqish zaruratini keltirgan. Quymalarni seriyali, yirik seriyali va ayniqsa yalpi ishlab chiqarish, odatda kompleks mexanizatsiyalash va avtomatizatsiyalash sharoitlda olib borilganda, texnologik jarayonlarni loyihalashtirish ayniqsa aloxida qunt bilan olib borilishi kerak va quyidagi bosqichlami o’z ichiga olishi kerak: 1) Quymalarga qo’yiladigan talablarning o’rnatilishi; 2) Quyma texnologiyasi tahlili; 3) Quyma olish usulini tanlash; 4) Model-quymakorlik ko’rsatmalari chizmasini ishlab chiqish; 5) Quymakorlik qolipini loyihalashtirish; 6) Quymaning zarur bo’lgan xossalarini ta’minlovchi quymakorlik texnologiyasi shartlarining belgilanishi; 7) Quymaning sifatini oshirish va tannarxini kamaytirishga yo’naltirilgan maxsus texnologik tadbirlarni ishlab chiqish [28]. Loyihani ishlash. Yig’ilgan qolip chizmasi ko’rsatilgan masshtabda bajariladi. Na’muna sifatida bir vtulka quymasini texnologiyasi chizmasi ishlab chiqilgan va 29-rasmda ko’rsatilgan. Keyingi vazifaga quyish tizimini hisoblash kiradi. Quyish tizimi elementlari: 1) Voronka – metall quyiladigan cho’mich; 2) Ustun – vertikal kanal; 3) Shlak – ushlagich; 4) Ta’minlovchi kanal. Ustama ta’minlagichlar. Ustama ta’minlagichlar quymaning eng hajmdor qismiga o’rnatiladi (62-rasm). Kristallanishni to’g’ri yo'naltirish maqsadida quymaning qalin devorli qismlari qolipning yuqorisida, yupqa devorli qismlari qolipning ostki qismida joylashtiriladi. Shuning uchun ustamalar ham aksariyat hollarda qolipning yuqori qismida joylashib qoladi. Ba’zi hollarda ustamalarni quymaning osti yoki yon

qismida joylashgan mahalliy qismlar uchun ham o’rnatishadi. Quyidagi shartlar bajarilganida ustamalar ko’zlangan natijasini beradi: 1) ustamaning kristallanish davri u ta’minlayotgan quyma qismining kristallanish davridan uzoq bo’lishi kerak; 2) ustamadagi suyuq metall zaxirasi metall kristallanishidagi cho’kma bo’shliqni to’ldirishga yetarli bo’lishi kerak; 3) ustamaning shakli va o’rnatilgan joyi quymaning metallga ehtiyoj sezilgan qismiga suyuq metallni ta’minlab berishiga to’sqinlik bermasligi kerak; 4) cho’kma bo’shliq hosil bo’lishi faqat ustama ta’minlagich ichida amalga oshishi kerak. Ustama ta’minlagichlar to’g’ri va og’ma bo’ladi. To’g’ri ustamalar ta’minlanayotgan qismning ustiga bevosita o’rnatilib, ochiq yoki yopiq turda bo’lishi mumkin (62 rasm a,b,d.) Yopiq turdagi ustamalarning iqtisodiy samarasi yuqori va ular mashinalar yordamida qoliplashda qo’llanilib, ustki qolip juda baland bo’lgan hollar uchun qulay. O’rta o’lchamdagi ustamalarning samaradorligini oshirish maqsadida ular atmosfera bilan trubkalar vositasida ulab quyiladi. Yopiq ustamalar gaz bosimini hosil qilish uchun vositadir.

62-rasm. Ustama ta’minlagichlarning turlari: a – to’g’ri (ustki); b – yon tomoni; d – sferik. 1 – ustama ta’minlagich; 2 – quyma. Sovutgichlar. Quymaning ba’zi bir qismlariga suyuq metallni quyishda quymani pastki yoki yon qismida yoki ustama quyish noqulay joy bo’lgani uchun, kirishish nuqsonlari hosil bo’lmasligi uchun, qotishmani bir yo’nalishda qotishini sovitgichlar yordamida to’g’rilash mumkin. Sovutgichlar ko’pincha kulrang cho’yandan plita shaklida bajariladi. Sovutgichlar tashqi va ichki bo’ladi. Ichki sovutgichlar og’ir quymalarni tayyorlab olishda qo’yiladi. Ichki sovutgichlar quymani metali bilan birga qo'shilib ketishi kerak, ular toza va chirimagan va yog’siz bo’lishi kerak va uni massasi quymani 10-20% dan oshmasligi lozim. 2 Aniq quyma olish

«Aniq quyma» maxsus kompleksi quyidagilardan iborat: ‒ quymani SAPR «quyma» avtomatik konstruksiyasini va ‒ texnologiyasini ishlab chiqishni loyihalash tizimi. ‒ aniq quyma – «T ОТ L2 К » va aniq quyma – « ТОТ L2 А » (avtomatik versiya) [29,30]. ‒ quymani qolipga quyish va qotirishni modellashtirish tizimi. SAPR «Quyma» Aniq quymani tayyorlab olishning optimal texnologiyasini grafik– hisoblash tizimi, quyma texnologiyasini loyihalashga imkoniyat beradi. ‒ Cho’yandan AFL da tayyorlangan opokada va opokasiz qolipda. ‒ Po’latdan va alyuminiydan opokada AFL da qoliplangan. ‒ Alyuminiy qotishmasidan bosim ostida. Tizim quymakor–texnologga moslangan va ushbu korxonadagi texnologiyani fikrlanishini hisobga oladi. SAPR «quyma» strukturasi umumiy informatsion baza mustaqil SAPR va informatsiya o’tkazish oqimlaridir. - SAPR texnologiyaga moslgi bahosi. SAPR – quyma chizmasi, SAPR Т 3 moslama va o’zak qurilmalariga. Texnologiyani ishlab chiqish ikki rejimda olib boriladi – 2D va 3D; Detal moslamasi chizmasidan tanlash yo’li bilan, hisoblash va konkret texnologik jarayonining aniqlik parametrlarini o’ziga mosligini hisobga olib, quymakorlik qiyaliklarini, radiuslarini, qo’shilish radiuslari, teshiklar va devorlar «to’kilish» shartlari, metallni keltirish joylari, to’ldirish elementlarini joylarini tayinlash, issiqlik joylarini ko’rsatishni qo’shib, ustamalarni soni, turi, ularning shakli, to’ldirish masofasi, texnologik qo’shimchalardan quymani moslamasini chizmasigacha. Quyma qolipi texnologiyasini ishlab chiqish – quymani tashqi va ichki yuzalarini shakllantirish (qolip, bolvan, o’zak) o’zaklarni znak qismlarini

aniqlash parametrlari bilan, turli 63-rasm murakkab bo’lgan quyish va to’ldirish tizimini hisobga olib. Т 3 moslamaga – turli yuzaga differens kirishish, model plitalarida trassirovka qilib LPS quyma modellarini joylashtirish, LPS elementlarining detalirovkasini tuzish. SAPR «quymani» tarkibi – amaliy dasturlar paketi, grafikli sharoitda funksiyasini bajarayotgan T-FLAX – avtorligi ZAO «Litaform», «Aniq quyma» kompleks tizimi – ТОТ L2 К – avtorligi а ZAO Litaform, ko’rsatkichlarini korrektirovka qilib qotishmalar va jihozlar bazasi belgilari bilan, parametrlarini ko’rsatkichlarini parametrik avtomatik loyihalash va chizish TFLEX Parametrik CAD – avtorlik ZAO «Top Sistema.» (64-rasm). SAPR «quyma» texnologiyasini ishlab chiqish quyidagilarga imkoniyat beradi: - minimal vaqt ichida quyma- 63-rasm. korlik texnologiyasini ko’p variantlarini ko’rib chiqish va o’z korxonasi imkoniyati va farqlanishini hisobga olib optimal variantni tanlab olish. Quymaning o’zini konfiguratsiyasini va LPS elementlari optimallashtirish, bular o’zini galida quymaning massasini kamaytirish va ishlab chiqarish vaqtini kamaytirish imkonini beradi. SAPR «quyma» quyidagi ma’lumot almashish standart formatlarini o’qiydi: DWG, DXF, Parasolid, IGES, STEP. Operatsion sistema – Windows XP/7. Internet Explorer bo’lishi kerak. SAPR «Quyma» tomonidan ishlab chiqiligan quymakorlik texnologiyalarini loyihalash qarorlarini, LPS ishini to’ldirish va kristallanish jarayonida LPS ishini vizual ko’rish, LPS parametrlarini aniqlash quymakorlik jarayonlarini modellashtirish yo’li bilan SimTEC, MAGMAsoft, ProCAST, Flow-3D, LVMFlow, polygon yoki boshqa ishlanuvchini tanlashiga muvofiq [30]. Namuna sifatida keltirilgan: Quyish va quymani qotish jarayonini modellashtirish tizimi LVMFlow.

LVMFlow – quymakorlik jarayonlarini kompyuterda modellashtirish professional tizimi. Modellashtirish uchun quyidagi usullar qo’llaniladi: ‒ erib chiqib ketadigan moslama yordamida ‒ qum – gilli qolipda quyish ‒ kokil qolipiga quyish ‒ izlojnitsaga quyish ‒ bosim ostida quyish LVMFlow (SKM-LP) o’z ichiga quyidagi modulni oladi: ‒ 3D impport ‒ issiqlik xussusiyatlari banki ‒ boshlanish shartlari ‒ qolipni toldirishni modellashtirish ‒ kristallizatsiya ‒ passportlar banki 64-rasm. Modellashtirishga imkoniyat beradi: ‒ qolipni metall bilan to’ldirish ‒ suyuq qotishmaning kristallanishi ‒ TEKlar ishi, sovutish kanallari ‒ filtrlarni ishlashi, qolipni ko’p marta ishlatish va boshqalar va h.k. Imkoniyat beradi: ‒ darajalar maydonini hisoblash ‒ suyuq faza maydonini hisoblash

‒ segregatsiya hisobi ‒ nuqsonlar hisobi ‒ deformatsiya va kuchlanishlarni hisoblash LVMFlow modul strukturasi tez va qulay sistemani to’g’ri ishlatish va turli korxona sharoitiga moslashtirish. Texnologik hujjatlarni shakllantirish tizimi. Quymaga avtomatik rejimda texnologik hujjatlarni ishlab chiqish (65-rasm). Quymakorlik sohasiga moslashtirilgan adaptirlashtirishgan texnologik hujjatlar tizimi T-Flex «Texnologiya» informatsion bazani ishga solib texnologik jarayonni kompleks texnologik kerakli hujjatlarni olish ‒ titul varaqasi ‒ quymani KTI ‒ o’zaklarni tayyorlash KTI ‒ operatsion kartalar ‒ eskizlar kartasi va h.k. 65-rasm. Korxonaning quymalar olinish texnologiyasi bankini yaratish. O’zi ishlaydigan SAPR «quyma», yoki boshqa konstruktorli SAPR bilan texnologik modulga sifatida turli loyihalarni boshqarish tizimiga ulab qo’yilishi mumkin (PDM), va korxonani boshqarish (ASUP – ERP) [30].

SAPR «quyma», kompleks sistema quyma aniqligi - « ТОТ L-2 А », texnologik hujjatning shakllanish sistemasi tajriba – sanoat ekspluatatsiyasiga taqdim qilinadi (2 oyga tekin). Yetkazib berish shartnomasiga ko’ra – korxona tahlili, personalni o’qitish, moslashtirish, aniq Hulosa Quymani tehnologiyasini loyihalash, bu talablarga javob beradigan optimal tehnologiyadir. Tehnologik jarayonni mazmuni ko’p faktorlarga bog’liqdir. Quyma tehnologiyasini loyihalash mmuhim ahamiyatga ega. Bugungi kunda aniq quyma tayyorlab olish turli ishlab chiqilgan dastur va programmalarga ham bog’liq. TOTL2K va TOTL2A aniq quymani olish uchun ishlab chiqilgan kompleks grafik- hisoblah tizimi, uni korhonalarda amalga oshirish sifatli quyma olish imkoniyati.

Nazorat savollari: 1. Quymani loyihasini bajarishda qanaqa hujjat ishlatiladi, tuziladi. 2. Texnologik jarayonni ishlab chiqish mazmuni. 3. Quyma detallarni loyihalash tamoyillari. 4. Ustama turlari. 5. Quymani loyixalash va ishlab chiqarishda qanaqa kompyuter dasturlar bor. 6. TOTL2K nima? 7. LVMFI o’z ichiga nimani oladi? 8. Texnologik hujjatlarni shakllantirish tizimi.

Adabiyotlar 1. Производство сталных отливок, под ред. Я.Я.Козлова, Москва, МИСИС, 2003, 347. 2. А.Муйнов. Получение отливок вакуумно-пленочным методом, Бухоро, 1972, 46. 3. Специальные способы литья, под ред. Б.Б.Гуляева, Машиностроение, 1971, 255. 4. Н.Н.Рубцов, В.В.Балабин, М.Н.Воробев. Литейные формы, Машгиз, 1959 5. S.A. Rasulov, N.D. Turaxodjayev. Metallurgiyada quyish texnologiyasi, Toshkent, Cho’lpon, 2007, 209. 6. Технология литейного производства, литье в песчаные формы, учебник, под ред. А.П.Трухова, Академа, 2005, 525. 7. С.С.Жуковский, А.М.Лясс, Формы и стержнииз холоднотвердеющих смесей, М, Маш., 1978, 221. 8. Mahi Sahoo and Sudhari Sahu Principles of metall casting, 3-rd edition, 2014, 765p, New York. 9. М.Н.Сосненко, Современные литейные формы, М., Маш., 1987, 263. 10. A.M.Липнинкий, Справочная книга рабочего литейщика, Лениздат, 1981, 240. 11. Литейное производство, под ред. А.М.Михайлова, М., Маш., 1971, 311. 12. Литейное производства, под ред. И.Б.Куманина, М., Маш., 1971, 311. Peter Beeley Foundry Technology, London, England, Wip9hl, 2001,

Похожие

Quymani tayyorlab olishning finish jarayonlari

Quymakorlikning texnologik asoslari

Aniq quymalar olish texnologiyasi

Quymakorlik nuqsonlari va quymani aniqligi

Quymakorlikning afzalligi