Cho`zilish va siqilishda elastiklik modullari turlicha bo`lgan balkalarning egilishi - Материаловедение - Рефераты

Cho`zilish va siqilishda elastiklik modullari turlicha bo`lgan balkalarning egilishi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

203.5 KB

Cho`zilish va siqilishda elastiklik modullari turlicha bo`lgan balkalarning egilishi Rej a : 1. Elastik modullari turlicha bo`lgan balkalarning egilishi. 2. Elastik chegarasidan keyingi egilishdagi xavfli yuklanmani topish. 3. Qoldiq kuchlanishlar. 4. Egilish markazi.

Tayanch so`z va iboralar: Plastmassa, beton, cho`zilishdagi elastiklik moduli, neytral o`q, static moment, elastiklik chegarasi. Plastmassa, beton kabi ba'zi materiallar cho`zilish va siqilishda turli elastik moduliga ega. Cho`zilishdagi elastik modulini E 1 orqali belgilaymiz. Elastik deformatsiya chegarasida bunday brus egilganida ham tekis kesimlar konturidan foydalanish mukin. (14.1-rasm ,a) da to`g`ri kesimli uzunligi dz ga teng bo`lgan element ko`rsatilgan. Quyidagi bunday holda neytral o`q kecimning markazidan o`tmasligi , balandliklari h 1 va h 2 bo`lgan ikkita teng bo`lgan qism bo`lishi isbot qilinadi. rasm. 14.1–rasm,v da kuchlanishlar epyurasi ko`rsatilgan, elastiklik modullari turlicha bo`lganligidan epyurada sinish bo`ladi. Siqilgan va cho`ziladigan zonalardagi kuchlanishlar mos ravishda quyi dagilarga teng. (14.1) bir jinsli brusning egilishi masalasidan farqli ravishda neytral o`qqa nisbatan butun kesim yuzasining statik momenti emas, balki keltirilgan statik momenti nolga teng, demak neytral o`q kesim yuzasining og`irlik markazdan o`tmaydi. 0 2 2 1 1    S E E S Skel ; (14.2) Ichki kuchlarning momentini hisobga olib keltirilgan bikrlik degan ifodaga ega bo`lamiz. ;2 2 11 I E I E Ikel   Bu ifodani ikki variantda yozish mumkin birinchi variantda keltirilgan bikrlar keltirilgan elastiklik moduli orqali ifodalanadi.

IE II E II EIIkel kel       2 2 1 1 ; (14.3) Bu yerda 1-butun kesim yuzining markaziy o`qqa nisbatan inertsiya momenti. ; 2 21 1      I I E I I E Ekel Ikkinchi variantda keltirilgan inertsiya momenti orqali keltirilgan bikrlik ifodalanadi.   ; ; 2 1 2 1 1 2 2 1 1 I E E I I I E I E E I E EI kel kel kel         Birinchi variantda qo`llab ;I E M dz d kel x   ga ega bo`lamiz, bundan        2 2 2 1 1 1 y IM EE y IM EE x kel x kel   (14.4) keltirilgan modulning h 1 va h 2 larni qo`yib quyidagiga ega bo`lamiz:   ; 4 2 2 1 2 1 E E E E Ekl   (14.5) bu formula elastik chegarasidan keyin ishlovchi sterjenlarning ustivorligini yechish munosabati bilan birinchi marta F.S. Yasinskiy tomonidan keltirib chiqarilagan. Shuni aytish kerakki 14.1,14.2,14.3, 14.4 formulalar istalgan ko`ndalang kesim yuzasi uchun kuchga egadir. (14.5) esa faqat to`rtburchak kesimlarga tegishlidir. Elastiklik chegarasidan keyingi xavfli (yemiruvchi) nagruzkani topish. Balkaning yuk ko`tarish qobiliyati tugaydigan, ya'ni amalda u yemiriladigan nagruzkaga yemiruvchi (xavfli) nagruzka deyiladi. Bunday nagruzkani hisoblash qiyin emas. Masalan, 14.2 –rasmda ko`rsatilgan nagruzkani hisoblash uchun plastik sharnirdan paydo bo`ladigan chegaraviy moment M х ni R kuch hosil qiladigan eguvchi momentga tenglama zarur. Agar kesim nagruzka tekislinida yotuvchi bitta simmetriya o`qiga ega bo`lsa (14.3- rasm), avvalo neytral o`q holatini aniqlash masalasi paydo bo`ladi. Bunday xolda neytral o`q kesimning og`irlik markazidan o`tmaydi.X,X 1 neytral o`q kesimni teng ikkiga bo`ladi. Siqilgan zonaning yuzi cho`zilgan zonaning Fc –Fr teng bo`ladi.

Agar kesim ikkita simmetriya o`qiga ega bo`lsa, X,X 1 neytral o`qi XX o`qi bilan ustma ust tushadi. rasm. X ,X o`qiga nisbatan simmetrik bo`lmagan kesimlar uchun X,X va X,X 1 orasidagi masofa Fc– Fr tenglikning saqlanishi shartidan topiladi. Endi yemiruvchi (xavfli) momentning qiymatini topamiz:        rx cx F oq F х S S ydF ydF М oq oq T s 1 1    Bu yerda- kesish siqilgan qismning neytral X,X 1 o`qqa nisbatan statik momenti. quyidagi W n belgilash kiritamiz: W n - qiymat kesimning plastik qarshilik momenti deb ataladi. ;1 1 rx cx n S S W   (14.6) Unda ortiruvchi moment quyidagi tenglikdan topiladi. Mx =Won Yuqorida biz balkalarning asta sekin yuklanish jarayonlarini o`rgandik hamda kesimdagi kuchlanishlar eyurasi qanday o`zgarishini ko`rib chiqdik. Endi teskari jarayon- balkani yuksizlantirish jarayonini ko`rib chiqamiz. Yuklangan sterjendan nagruzkani olamiz. Yuksizlantirish diagrammasi 14.4- rasmda ko`rsatilgan m n, m 1 , n 1 punkter chiziq bo`ylab qaytadi. Yuksizlantirishda ichki kuchlar momenti:

14.4 –rasm.0max 3 0 6  bh M  ; To`la yuksizlantirilganda momentlar yig`indisi nolga teng bo`ladi, balkaning egilishdagi va yuksizlantirishdagi ichki kuch momentini tenglab quyidagi ifodani olamiz: ; 3 4 1 2 3 2 2 0max         h yoq oq  Yuqoridagi ifodalardan qoldiq kuchlanishlar epyurasini olamiz: ; 2 2 1 2 1          h yoq oq  ; 3 4 1 3 1 2 2                    y y h y oq oq oq oq   Olingan qoldiq kuchlanishlar epyurasi o`zaro muvozanatlashgan bo`ladi. Qoldiq kuchlanishlar metall balkalarni noto`g`ri prokatlashda yoki qo`shma sterjenlarni payvandlashda ham paydo bo`lishi mumkin. Qoldiq kuchlanishlarni o`ziga xos tomoni shundaki, ularni payqash qiyin, lekin ular konstruktsiyalarning ayrim uzellari mustaxkamligini to`g`ri baholashda katta rol o`ynaydi. Egilish markazi. rasm.

Pastki tochkada ham yuqori tochkadagiga o`xshash siljituvchi kuch ta'sir qiladi, faqat u teskari tomonga yo`nalgan bo`ladi. Ti ga teng ikkita kuch quyidagiga teng juft kuch xosil bo`ladi. (14.7) у va х urinma kuchlanishlar natijasida 14.5-rasm da ko`rsatilgan uchta ichki urinma kuchlar paydo bo`ladi. Bu rasmdan ko`rinib turibdiki, T 1 va T 2 kuchlar shveller kesimining og`irlik markazi atrofida bitta tomonga buralishga intiladi. Demak, shveller kesimida soat strelkasi harakati yo`nalishida ichki burovchi moment paydo bo`ladi. Shunday qilib, shveller balka kesim yuzasining og`irlik markazi bo`yicha kuch ta'siridan egilganida, u bir yo`la buraladi ham. Uchta urinma kuchni bosh vektor bilan bosh momentga keltirish mumkin. Bosh momentning qiymati kuchlar keltiradigan nuqtaning xolatiga bog`liq bo`ladi. Shunday A nuqtani tanlash mumkin, bu nuqtaga nisbatan bosh moment nolga teng bo`ladi. Bu nuqtaga egilish markazi deyiladi. Urinma kuchlanishlar momentini nolga tenglab     ;0 1 C Q M mA y ;1 yQ M c ni hosil qilamiz. (14.7) ifodani hisobga olib, vertikal devor o`qdan egilish markazigacha bo`lgan ifodani topamiz: C= Jх Q h в 4 1 21 21 ; Adabiyotlar:

1. M.T O'rozboyev «Materiallar qarshiligi kursi» Toshkent, «O'qituvchi» 1979 yil. 2. K.M Mansurov «Materiallar qarshiligi kursi» Toshkent, «O'qituvchi» 1983 yil. 3. A.V Darkov, G.S Shpirov «Soprotivleniye materialov» Moskva «Vo'sshaya shkola» 1993 g. 4. N.M Belyayev va boshqalar, «Materiallar qarshiligidan masalalar to'plami» Toshkent, «O'qituvchi» 1993 yil. 5. N.M Belyayev i dr. «Sbornik zadach po soprotivlenin materialov» M, «Nauka» 1992 g.

Похожие

Cho`zilish va siqilishda statik noaniq masalalar

Cho`zilish va siqilish

Egilish. Balkalarning egilishi haqida umumiy tushuncha va mulohazalar

Cho`zilish va siqilishdagi potentsial energiya

Siljish, sof siljish, undagi guk qonuni