Siljish, sof siljish, undagi guk qonuni - Материаловедение - Рефераты

Siljish, sof siljish, undagi guk qonuni

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

106 KB

Siljish, sof siljish, undagi guk qonuni Reja: 1. Sof siljish haqida tushuncha. 2. Sof siljishda GUK qonuni. 3. Sof siljishdagi potentsial energiya. 4. Siljishga ishlaydigan birikmalar.

Tayanch so`z va iboralar : siljish, sof siljish, siljish deformasiyasi, sof siljish yuzachalari, sof siljishdagi potensiyal energiya,siljishga ishlaydigan birikmalar, parchin mixli birikmalar, payvand birikmalar, usma-ust payvandlash,uchma-uch payvandlash. Ba'zi hollarda konstruktsiya elementlarining mustahkamligi, shuningdek birligi materialning siljishga qarshiligi bilan bevosita bog`liq bo`ladi. Bunda siljish deformatsiyasini unga mos keluvchi kuchlanish holatini o`rganish zaruriyati paydo bo`ladi. Nuqtaning deformatsiyalangan holati tushunchasida umumiy holda uning tarkibiga siljish deformatsiyasi ham kirishi aniqdir. Deformatsiyaning bu turini batafsil o`rganish uchun sof siljish tushunchasi kiritiladi. Nuqta atrofida ma'lum yo`nalishda ajatib olingan to`g`ri to`tbuchakli element sof siljishda faqat sof siljish deformatsiyasiga uchraydi, uning tomonlari cho`zilmaydi. Ajratilgan elementning tomonlariga faqat urinma kuchlanishlargina ta'sir qiladi. (91-rasm). Shunday qilib, sof siljish deganda ma'lum yo`nalishlarda olingan o`zaro perpendikulyar ikkita yuzachaga faqat urinma kuchlanishlargina ta'sir etadigan kuchlanish va deformatsiyalanish holati tushuniladi. Bu yuzachalar sof siljish yuzachalari deyiladi. U larni berilgan deb hisoblab, hamda o`tgan ma'ruzalarning formulalaridagi,0  y z      zy deb qabul qilib quyidagilarni hosil qilamiz:    2 sin  (9.1)    2 cos  (9.2)

Sof siljishdagi GUK qonuni Cho`zilgan yoki siqilgan sterjenlarning qiya yuzalarida urinma kuchlar vujudga kelganidan ularda siljish deformatsiyasi orasida biror bog`lanish bor degan xulosaga kelamiz. Sof siljishda kubning tomoniga ta'sir qilgan urinma kuchlanish        3 1 bosh normal kuchlanishga teng ekanligini ko`rgan edik, shu sababli quyidagi ifodani yozamiz:         ) 1(2 1 2     E yoki Е (9.3) 9.1-rasm. 9.2-rasm. Agar formulaning o`ng tomonidagi u oldiga yozilgan o`zgarmas miqdorni G bilan belgilasak formulani quyidagicha yozish mumkin bo`ladi:   G (9.4) bundan ) 1(2   E G ; (9.5) bo`ladi. (9.4) formulaga siljishdagi Guk qonuni deyiladi. (9.5) formula esa siljishdagi elastiklik moduli bilan cho`zilishi yoki siqilishdagi elastiklik modullari hamda Puasson koeffitsiyenti orasidagi bog`lanishlarni ko`rsatadi. Siljishdagi potentsial energiya Sof siljish deformatsiyasi tekis qo`llanish holatining xususiy holi bo`lganligidan uni deformatsiyaning tekis kuchlanish holati uchun chiqarilgan solishtirma potentsial energiya formulasi asosida yozamiz. Biz tekshirayotgan hol uchun 0 2  bo`lganligidan bu formula shunday yoziladi: ); 2 ( 2 1 3 1 23 21        Е а

Bosh kuchlanishlar   1 va   3 bo`lganligidan      1 2 Е а ; (A) hosil qilamiz. G Е 2 1 1   в o`lganligi uchun (A) formula quyidagicha ifodalanadi: G a 2 2  ; (9.6) sof siljishdagi Guk qonuni (9.4)ga asosan siljishdagi solishtirma potentsial energiyaning qiymati quyidagicha yoziladi: 2 2G а ; (9.7) demak siljishdagi deformatsiyaning solishtirma potentsial energiyasi urinma kuchlanishning yoki nisbiy deformatsiyaning kvadrat funktsiyasidir. Siljishga ishlaydigan birikmalar 1.Parchin mixli birikmalar. Amalda siljish deformatsiyasi, yuqorida bayon qilinganidek ya'ni sof siljish ko`rinishida uchraydi. U ko`pincha kesilish yoki yorilishi kabi deformatsiyalar ikki elementni bir-biriga biriktiruvchi bolt, shtift va xokazo materiallarni yuzaga keladi Mashina yoki inshoat elementlarini bir-biriga biriktiruvchi detallar, chunonchi parchin mix, bolt, shtift, pona va xokazolarda tashqi kuchlar detal ko`ndalang kesim yuzalariga nisbatan parallel bo`ladi. rasm Bayon qilingan detallarning ishlash sharoiti murakkab bo`lib, ko`pincha konstruktsiya elementlari yasalish texnologiyasiga va ularning montaj qilinishiga bog`liqdir. Bu detallarning amaliy hisobi juda ham shartli bo`lib, quyidagi cheklanishlarga asoslangan bo`ladi: 1. Bu xildagi detallarning ko`ndalang kesimlarida kesuvchi kuch ta'siridan hosil bo`ladigan urinma kuchlanishlar tekis taqsimlangan deb qaraladi.

2. Ikki elementni biriktirishda bir xil detallardan, masalan boltdan bir nechta qo`yilgan bo`lsa, ularning hammasi baravar yuklangan deb qaraladi. Biriktiruvchi detallar, chunonchi bolt, parchin mix, shtif (agar ular mustahkam bo`lmasa) birikma elementlarining yopishgan tekisliklari bo`ylab kesilishga qarshilik ko`rsata olmasligi tufayli detalning yuqorigi qismi chap tomonga qarab siljishga intiladi (9.4-rasm a). Yuqorida bayon qilingan cheklanishlarga binoan parchin mixli birikmaning pastki qismi uchun muvozanat tenglamasini yozamiz: (9.4-rasm b).   ;0 Х 0  пF Р kes . bundan nF p kes   kelib chiqadi. Bunda n – parchin mixlar soni F – parchin mixlarning ko`ndalang kesim yuzi. D -parchin mix sterjenning diametri. Endi parchin mixning kesilishiga xavf-xatarsiz qarshilik ko`rsatish tenglamasi, ya'ni mustahkamlik shartini yozamiz:      4 2 max d n P (9.10) [  ] parchin mix materiali uchun ruxsat etilgan urinma kuchlanish. Parchin mix sterjenni ezilishiga hisoblashda shartli ezuvchi kuch detallarning yopilgan sirti bo`ylab tekis taqsimlangan deb faraz qilinadi va ezilishning mustahkamlik sharti bunday yoziladi:  ez ez еz nF p     (9.11) Bunda n - parchin mixlar soni F ez – ezilishga hisoblanuvchi sirtning yuzi. [  ez ] – ezilish uchun ruxsat qilingan kuchlanish.

Payvand birikmalar hisobi Payvand chokning parchin mixli birikmadan afzalligi shundaki payvandlangan elementning ko`ndalang kesim yuzidan to`la foydalaniladi, elementning og`irligi kamayadi, chok zich bo`lib suyuqlik va gazlarni o`tkazmaydigan bo`lib qoladi, bundan tashqari, konstruktsiya soddalashadi va texnologiya jarayoni arzonlashadi. Payvandlashning asosan ikki usuli bor. Bulardan biri uchma-uch payvandlash bo`lsa,ikkinchisi ustma-ust payvandlashdir. rasm. Uchma-uch payvandlangan chokning cho`zilish yoki siqilishga qarshilik ko`rsatishdagi mustahkamlikning sharti quyidagicha yoziladi. ez ez nF P     (9.12) Bunda: n- chokning uzunligi F ez - payvandlangan elementlarning qalinligi  ez - elektr payvandlash uchun ruxsat etilgan kuchlanish. Listlarni payvandlashning ikinchi usuli ustma-ust qo`yib payvandlash. Bunda listlar valiksimon chok bilan payvandlanadi. Valiksimon choklar cho`zuvchi yoki siqiluvchi kuchga ko`ndalang bo`ladi, bunday kuchga parallel yo`nalgan bo`ylama bu choklardan ham foydalaniladi. (9.6-rasm a,b).Kuch yo`nalishi bilan burchak hosil qiluvchi qiyshiq choklar ham bo`ladi (9.6-rasm v).Valiksimon chokning mustahkamlik shartini yozishda uning kesim yuzi F=lh qilib olinadi, uzunligi bilan balandligi esa quyidagi formuladan topiladi: l=B-10mm h=á cos 45’= 0.7 bunday chokning mustahkamlik shartli quyidagicha bo`ladi:  e d P      7,0 (9.13)

Bunda[e ] –elektr payvand chokning kesilishiga ruxsat etilgan kuchlanish. Agar listlar (9.6-rasm a )da ko`rsatilganidek payvandlangan bo`lsa, zo`riqish kuchiga ikkita chok qarshilik ko`rsatadi, uning mustahkamlik sharti quyidagicha yoziladi:  ; 4,1 e d P      (9.14) rasm  4 4 4 4 1 32 32 32 C ПD Пd ПD Jp     (10.13) rasm. rasm. Murakkab geometrik shakllarning inersiya momentlari. Murakkab geometrik shakllarning inersiya momentlarini hisoblash uchun uning inersiya oldinda ma'lum bo'lgan oddiy geometrik shakllarga (biror) ajratamiz. U holda, murakkab shaklning biror o'qqa nisbatan inersiya momentlarini topish uchun har qaysi oddiy shaklning shu o'qqa nisbatan inersiya momentlari 2 2 1 ; в J J F a J J z z y y     aвв J J yz zy  11 formulaga asosan topib keyin ularni yig'amiz. ; 1 111 11 1 2 y n yn y y y J J J J J J i      ; 2 1 1 1 F a J J y   F a J J F a J J n yon ny yo y 2 2 11 11 ... 2     ga teng bo'ladi. Har qaysi ajratilgan shaklning o'z markaziy o'qlariga nisbatan olingan inersiya momentlari: Har qaysi (ajratilgan) shaklning o'z markaziy o'qlariga (nisbatan) masofalaridir.

Похожие

Tekis va hajmiy kuchlanishlar va ularda guk qonuni

Buralish. Burovchi momentlarni hisoblash

Sof egilish. Normal va o'rnima kuchlanish. Eilishda potensial energiya

Temir qotishmalarida faza o`zgarishi yoki po`latlarni termik ishlash nazariyasi

Cho`zilish va siqilish