Zanjirli traktorlarning orqa ko’priklari va burish mexanizmlari - Машиностроение - Рефераты

Zanjirli traktorlarning orqa ko’priklari va burish mexanizmlari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

151 KB

Zanjirli traktorlarning orqa ko’priklari va burish mexanizmlari Reja: 1. Etakchi ko’prikning vazifasi va konstruktsiyasi. 2.Zanjirli traktorlarning ketingi ko’priklaridagi mexanizmlar. 3.Zanjirli traktorlarning burish mexanizmlari. Friksion burish muftalari. 4.Planetar burish mexanizmlari va ularning kinematik sxemalari.

Etakchi ko’prikning vazifasi va konstruktsiyasi. Traktorlarning etakchi ko’priklarining vazifasi uzatmalar qutisidan berilayotgan burovchi momentni etakchi g’ildirak yoki etakchi yulduzchaga etkazib berishdan iborat. Bundan etakchi ko’prikda burovchi momentni traktorning bo’ylama o’qiga nisbatan 90 0 ga burib berish ham amalga oshiriladi. Etakchi ko’prik o’ziga xos vazifani bajaruvchi quyidagi mexanizmlardan iborat: markaziy uzatma; differensial mexanizmi (g’ildirakli traktorlarda); planetar mexanizm yoki burish muftalari (zanjirli traktorlarda); tormoz va oxirgi uzatmalar. Yuqorida sanab o’tilgan mexanizmlarning bir biriga nisbatan zanjirli traktorlarning ketingi ko’prikda joylanishi quyidagi rasmda keltirilgan. 27- Rasm. Zanjirli traktorlarning burish mexanizmlari. a- tuzilishi; b- burish mexanizmi detallari; 1- lentali tormoz; 2,8,14- vallar; 3- uzatmalar qutisi; 4- burish muftasi; 5- oxirgi uzatmaning shesternasi; 6- etakchi disk; 7- etaklanuvchi; 9- purjina; 10- etakchi baraban; 11- etaklanuvchi disk; 12- richak; 13- siquvchi disk;

Zanjirli traktorlarga qo’yilgan burish muftasining vazifasi planetar mexanizm vazifasi bilan deyarli bir hil. Yuqorida sanab o’tilgan mexanizmlarning turlari har hil traktorlarda turlicha bo’lishi mumkin. Shuning uchun ularga alohida to’htalib o’tamiz. Burish muftasining vazifasi va tuzilishi. Burish muftasi ham zanjirli traktorlarda qo’llaniladi, uning vazifasi chap va o’ng etaklovchi yulduzchalarni har hil burchak tezlikda aylanishini ta’minla, burishni amalgam oshirishdan iborat. Uning quyidagi rasmda ko’rsatilgan. 28- Rasm. Burish muftasi. Burish muftalari ikkita barabandan, ya’ni yetakchi va yetaklanuvchi barabanlardan iborat bo’lib, yar biri yarim o’qqa alohida- alohida o’rnatilgan bo’ladi. Yetakchi va yetaklanuvchi barabanlarning ichiga shlitsalar o’yilgan bo’lib, ular disklarning tashqi yuzasidagi tishlar bilan bog’lanadi. Barcha disklar o’zlarining barabanida bemalol surilishi mumkin. Disklar siquvchi disk va purjinalar yordamida bir biri bilan jipslashgan holda bo’ladi. Ularning ajratish uchun boshqarish mexanizmi orqali purjinalarni kuchini yengibsiquvchi diskni qaytarish lozim bo’ladi. Traktorlarning to’g’ri chiziqli

harakati vaqtida yetakchi va yetaklanuvchi baraban disklari purjinalar yordamida siqilgan bo’ladi. Natijada disklar orasida ishqalanish sodir bo’lib, harakat yetakchi barabandan yetaklanuvchi barabanga o’tadi va oxirgi uzatmani yetaklovchi o’qi orqali yetaklovchi yulduzchaga o’tadi. Burish paytida esa burish kerak bo’lgan tomonning yetakchi va yetaklanuvchi baraban disklari siquvchi diskni qaytarish yo’li bilan ajratiladi. Bu isni xaydovchi bajaradi. Yetakchi va yetaklanuvchi disklar orasida ishqalanish sodir bo’lmagani uchun burovchi moment yetakchi barabandan yetaklanuvchi barabanga berilmaydi. Shu tomon zanjiri sekin harakat qiladi va traktor burila boshlaydi. Traktorni eng kichkina radius bilan burish lozim bo’lsa, muftani ajratishga qo’shimcha qilib yetaklanuvchi barabanni tormozi tortiladi. U vaqtda yetaklovchi yulduzchani xarakati butunlay to’xtaydi va traktor to’xtagan zanjir atrofida aylanib burila boshlaydi. Burish muftasining kamchiligi shuki, ularni tashqi o’lchamlari katta va disklaritez yeyilaboshlaydi. Bunday burish muftalari sanoat traktorlarida masalan, T- 100 traktorida qo’llanilgan. Planetar burish mexanizmlari va ularning kinematik sxemalari. Planetar mexanizmi asosan janjirli traktorlarda qo’llaniladi. Ular ham asosan chap va o’ng yetakchi yulduzchalarni har hil aylanishlar chastotasi bilan aylanishini ta’minlab, traktorlarni burilishini amalga oshiradi. Planetar mexanizmning qismlari quyidagi rasmda ko’rsatib berilga.

29- Rasm. Zanjirli traktorlarning planetar boshqarish mexanizmi. a- tuzilishi; b- harakatlanishs xemasi; 1,6,7,8,13- shesternalar; 2,4- tormoz shkivi; 3- purjina; 5- val; 9- vodilo; 10- satalitlar; 11,12- tormoz lentalari. Bu erda markaziy uzatmaning katta yetaklanuvchi shesternasi planetar mexanizmning korpusiga qattiq o’rnatilgan. Tojsimon shesterna esa shu korpusning ichki sirtiga o’yib ishlangan. Quyosh shesternasi bilan uning tormozi bir butun bo’lib, ular yarim o’qlarda erkin o’tiradilar. Traktor to’g’ri chiziqli harakat qilayotga paytda quyosh shesternaning tormozi tortilgan, yarim o’qlarning tormozi esa bo’shatilgan bo’ladi, ya’ni o’qlarning tormozi bo’sh bo’lganligi uchun ular aylanayotgan bo’ladi. U holda yarim o’qlarga harakat birinchi va ikkinchi shesternasi orqali uchinchi shesternaga undan esa tojsimon shesternaga beriladi. Tojsimon shesterna satellitlari aylantirib, ularni quyosh shesternasi atrofida aylanishiga majbur qiladi. Satellitlar bilan birga vodilo

ham aylanib, yarim o’qni aylantiradi. Shu tariqa yarim o’qlar bir hil aylanishlar chastotasi bilan aylanib, traktorni to’g’ri chiziqli harakatini ta’minlaydi. Aytaylik, traktorni burish lozim bo’libqoldi, masalan chapga. U vaqtda planetar mexanizm quyidagicha ishlaydi: xaydovchi tomonidan quyosh shesternasining tormozi qo’yib yuboriladi. Shu bilan quyosh shesternasi aylanishiga imkoniyat yaratiladi. Harakat markaziy uzatmadan planetar mexanizmning korpusiga beriladi va tojsimon shesterna orqali satellitlar o’z o’qi atrofida aylana boshlaydi, ya’ni ular endi quyosh shesternasi atrofida aylanmay balki aksincha, o’rnida turgan holda aylanib tormozi bo’shatilgan quyosh shesternasini o’zini aylantira boshlaydi. Shuning uchun u vodiloni olib keta olmaydi. Demak, chap yarim o’q aylanmaydi. Chap tomondagi yetaklovchi yulduzchaning burchak tezligini kamaytirish quyosh shesternasi tormozini bo’shatish darajasiga bog’liq. Qancha ko’p bo’shatilsa, yarim o’qning burchak tezligi shuncha kam bo’ladi. Agarda traktorni chap tomonini o’rnida turgizib burish lozim bo’lsa, yarim o’qda joylashgan tormoz tortiladi va yarim o’q butunlayicha harakatdan to’xtatiladi. Traktorni o’ng tomonga burganda ham shu ishlar amalga oshiriladi. Planetar mexanizm DT- 75 va T- 4A traktorlarida qo’llanilgan. Planetar mexanizmda differensial mexanizmida uchraydigan kamchilik bartaraf qilingan. Burish paytida bir tomondagi yetakchi yulduzchani aylanishlar chastotasi qancha kamaysa, ikkinchi tomondaginikiga shunchaga ko’paymaydi. Shuning uchun ularda blokirovka mexanizmining bo’lishi taqazo etilmaydi

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI Asosiy adabiyotlar Аvtоmоbillаr 1va 2-qism. Х.Mаmаtоv, Tоshкеnt, O’zbекistоn, 1995-98 yil 1. E.Fayzullaev. Transport vositalarining tuzilishi va nazariyasi. Darslik. Toshkent.: Yangi asr avlodi, 2006 yil, 376 bet. 2. Gurevich A.M., Sorokin Ye.M. “Traktor va avtomobillar” “O’qituvchi”, Toshkent, 1983 yil. Qo`shimcha adabiyotlar Avtomobillar tirkama va yarim tirkamalar (rus tilida), standartlar to’plami. “Standart”, M., 1965. 1. S.M.Qodirov, D.I.Hoshimov va boshqalar „TICO“ avtomobili tuzilishi, nosozliklani aniqlash va ta’mirlash o’quv qo’llanmasi. Toshkent. O’qituvchi: 2001. 2. S.Qodirov UZ-DAEWOO avtomobillarining tuzilishi bo’yicha plakatlar to’plami. 3. Qisqacha avtomobil ma’lumotnomasi “ НИИАТ ”, rus tilida Moskva, “ Т ransport” 1983 y. 4. Учебное пособие по устройству Тико, Матиз, Нексия ДЭУ. 5. Учебное пособие по техническому обслуживанию Тико, Матиз, Нексия. Internet saytlari 1. www.uzsamauto.com 2. www.uzth.uz 3. www.uzdongju.uz

Похожие

Zanjirli uzatmalar

G’ildirakli traktor va avtomobillarning etakchi ko’priklari. asosiy uzatmalar. Differensial

G’ildirakli traktor va avtomobillarning rul boshqarmalari

Oxirgi va qoshimcha oxirgi uzatmalar

Nazorat va yig`ish moslamalari