Бадиий конструкциялаш асослари - Машиностроение - Рефераты

Бадиий конструкциялаш асослари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1247.9853515625 KB

Бадиий конструкциялаш асослари Режа: 1. Бадиий конструкциялаш мақсади ва вазифалари 2.Машина шакли – лойиҳалашда фаол фактор 3.Композиция ва техник эстетика

Бадиий конструкциялаш мақсади ва вазифалари Бадиий конструкторлаш ХХ - аср фарзанди бўлиб, у кўп миқдорда стандарт буюмларни тайёрлашда қўлланилади. Бадиий конструкторлашнинг асосий мақсади – инсонни ўраб турган муҳитни актив мукаммаллаштириш ва унинг маиший хаёти билан меҳнатидаги моддий муҳитга эстетикани олиб киришдан иборат. «Чирой-қалб нони» - деган эди австриялик ёзувчи Роберт Юнг. – «Саноат цивилизацияси – жуда хунук нарса, шунинг учун биз ХХ- аср Венециясини яратиш устида ўйлашимиз керак». Бадиий конструкторлаш саноат буюмларини лойиҳалашнинг таркибий қисми бўлиб қолган. Мусаввир - конструктор лойиҳаланаётган буюмни одам атрофидаги нарсаларнинг қисми деб тушунади. Одамни атрофидаги нарсалар сони минимал ва улар фойдалиги максимал бўлиши шарт. Масалан: замонавий таом тайёрлашни олсак (уйдаги), у ерда турли нарсалар ёнма-ён туради: совуткич, газ плита, мебел, ювиш асбоблари ва х.к. Техник эстетика институти ходимлари томонидан замонавий квартирани натурал ўлчамларда яратиб таом тайёрлаш хонага турли корхоналар томонидан яратилаётган анжомларни қўйишганда, таажубли хол юза келган (ранг, ўлчамлари, вазифалари бўйича буюмлар мос келмаган). Варшава шахридаги вокзалда бадиий конструкторлашнинг архитектура билан боғлиқлигини мисол қилиш мумкин. Машинани яратиш жараёнида бадиий конструкторлаш ўрнини аниқлашда икки асосий нарсани инобатга олиш керак: 1. Конкрет нарса лойиҳаланади, шунинг учун материал ишлаб чиқариш қонуниятлари бадиий конструкторлаш жараёнида ҳам ўз аксини топади. Демак, мусаввир – конструктор реал ишлаб чиқариш технологияларини, материал ва тирик куч сарфларини ҳисобга олиши керак. 2. Бадиий конструкторлаш саноат буюмларини конструкторлашнинг таркибий қисми. Лекин инженер- конструктор ва мусаввир - конструктор фаолиятининг фарқлари ҳам бор.

Масалан, велосипедни кашф этиш мумкин эмас дейилади. Лекин уни ишлатишни турли шароитга мослашни ўйланса, турли кўринишлар пайдо бўлади (масалан, қисмларга ажратилиб машини багажнигида олиб юриладиган ва х.к.). Мусаввир-конструктор саноат буюмини яратиш жараёнида иштирок этиб уни ишлатишнинг максимал қулайлигини, ягона гармоник формасини, юқори эстетик хоссаларини яратиш керак («Иж – комби» машинасини яратиш мисоли). Бадиий конструкторлик ва мухандислик амалиёти мамлакат иқтисодиётга қуйидагича таъсир кўрсатади: саноат маҳсулоти сифатининг ортиши, ички бозорда товар айланишининг яхшиланишига ва ташқи бозорда маҳсулотнинг рақобатбардошлиги ортишига олиб боради. Бу эса ўз навбатида мамлакат иқтисодий потенциалининг мустахкамланишига олиб келади. Бу ҳолатни ҳисобга олиш техник эстетиканинг муҳим талабларидан биридир. Аниқ бир саноат машинасини қандай қилиб техникавий ва бадиий жиҳатдан етук қилиб функция яратиш ҳақида тайёр тавсиялар бериш мумкин эмас. Ҳар бир алоҳида ҳолат учун маълум шарт-шароитларга боғлиқ бўлган конкрет ечим зарур бўлади. Бадиий конструкторлашнинг учта асосий принципи бор: 1. Утилитар-функционал, конструктив-технологик, иқтисодий, социал ва эстетик саволларни бир йўла комплекс ечиш принципи. 2. Атроф-муҳит ва конкрет шароитларни ҳисобга олиш принципи. 3. Шакл ва мазмун бирлиги принципи. Биринчи принцип . Инсон томонидан яратилган буюм маълум бир нарсага мўлжалланган ва маълум бир функцияни бажаради. Ишлатишга ноқулай ва утилитар функцияларга жавоб бера олмайдиган ҳар қандай буюм ёмон ҳисобланади. Ноқулай мебел – ёмон, қўлни шиладиган асбоб – ёмон, эксплуатацияга ноқулай ва унумдорлиги паст машина – ёмон, хунук заргарлик буюми –ёмон ва х.к. Машина тўла шаклини ва унинг алоҳида

қисмлари шаклини танлашда, бу шакл буюмнинг утилитар функционал вазифасига максимал мос келишига эришишга интилиш керак. Замонавий лойиҳалаш, конструкторлаш амалиётида биринчи принцип моҳиятини қуйидаги формула билан ифодалаши мумкин: «фойда-қулайлик- гўзаллик». Бу ифоданинг ҳар бир элементи маълум омиллар йиғиндисини ифодалайди: биринчиси–техник-иқтисодий; иккинчиси- эргономик омиллар; учинчиси-эстетик омиллар йиғиндиси. Шунинг учун бадиий конструкторлаш жараёнида тўла қонли натижага фақат дизайнер, муҳандис-конструктор, технолог, эргономист ва бошқаларнинг бир-бирларини тушуниши ва ижодий ҳамкорлиги туфайлигина эришиш мумкин. Тайёрлаш технологиясини конструкциясини соддалаштириш, иқтисодий ва бошқа талабаларни қониқтириш учун машинанинг асосий сифатлари-қулайлик ва функционалликни эътибордан четда қолдириш ярамайди. Юқоридагиларни тасдиқлаш учун пластмасса буюмлар прессловчи машинани кўриб чиқамиз. (12.1- расм). Машинанинг бошқариш пулти вертикал текисликда деярли полга яқин жойда жойлашган. 12.1-расм. Саноат маҳсулотининг мувоффақиятсиз ечимига мисол. Бу машинада ишлаётган ишчи кнопкаларни ўткир бурчак остида қисқарган ва қийшайган ҳолда кўради. Бирорта кнопкани босиш учун ҳар сафар эгилиши ёки ярим ўтириши ва керакли кнопкани излаб топиши керак бўлади. Ишчининг бу ҳаракатлари унинг ишини пасайтиради. Бундан ташқари эстетик жиҳатдан жуда мувоффақиятсиз. Унинг умумий

композицияси ҳам, алоҳида элементларининг пропорционал қурилиши жиҳатидан ҳам кўримсиз. Бадиий конструкторлашнинг биринчи принципини намоён қилувчи ижобий мисоллар - бу дизайнер иштирокида ишлаб чиқилган дастгохлардир (12.2. ва 12.3 –расмлар). 12.2-расм. Токарлик – револвер дастгохи. Дизайнер иштирокида ишлаб чиқилган ижодий мисол. 12.3-расм.Доиравий - жилвирлаш универсал дастгох.

Атроф-муҳит ва конкрет шароитларни ҳисобга олиш принципи. Машина атроф-муҳитга ва конкрет шароитларга мос келиши керак. Бунга бир неча мисоллар кўриб чиқамиз. Шаҳар ичи маршрутлари ва ўзоқ рейсларга қатновчи автобусларнинг режаси ва конструкцияси турли бўлиши лозим (12.4. –расм.). Шаҳар ичида юрувчи автобуслар ичидаги ўтиш йўллари ўтириш жойлари ҳисобига кенгайтирилиши 2-3 та эшик – кириш – чиқиш таъминланиши керак. Ўзоқ масофаларга қатнайдиган автобусларда эса бунинг акси-ўтириш жойлари кўпроқ бўлиб, битта кириш, битта чиқиш эшиги бўлади. Бунда конкрет шароитларни ҳисобга олиб иш тутилади. 12.4-расм. Шаҳар ичи- а) ва узоқ- б) рейсларга қатновчи автобуслар композицияси Чекка шимол ва жанубнинг транспорт воситалари иқлимнинг ҳар- хиллигини ҳисобга олиб турлича бўлиши лозим. Конструкцияси ва материали жиҳатидан транспорт машиналари ҳарорат ва намлик ҳамда бошқа конкрет шароитлардан келиб чиққан ҳолда тайёрланиши шарт. Ишлаб чиқариш хоналари ва жиҳозларини бўяш учун ранг танлашда ҳам конкрет шароитларни ҳисобга олмасдан умумий кўринишда қарор чиқариш ярамайди. Маълумки, ранг танлаш ишлаб чиқариш жараёнига, жиҳознинг абсолют размерларига, ишлаб чиқариш майдонининг катталиги ва юкланганлигига, хонанинг ёритилишига ва бошқаларга боғлиқ бўлади. Шундай қилиб, ҳамма нарсани боғлиқ ҳолда олиш керак. Шунинг учун атроф-муҳитни билмай туриб машналарни лойиҳалаб бўлмайди. Шакл ва мазмун бирлиги принципи. Бу принцип бадиий-эстетик, социал ва ижтимоий нуқтаи – назардан энг мураккаб ва маъсулиятли принципдир. Тарихий ривожланиш жараёнида фан, техника, санъат ва

инсонлар хаётининг социал шароитлари ўзгариши билан машина ва архитектура шакллари ҳам ўзгариб келган. Шакл ва мазмун бирлиги принципини яққолроқ кўриш, тўлароқ тушуниш учун табиатга мурожаат қиламиз. 12.5 –расмда иккита от тасвирланган: чопқир ва юк ташувчи отлар. Уларда турли белгилар кўриниб турибди. Чопқир от енгил, бежирим, интилувчан. Юк ташувчи от оғир, кучли, мустаҳкам. Агар чопқир отни юк ташишдан рекорд ўрнатди деб, иккинчи отни пойгада биринчи ўринни эгаллади дейилса нотўғри бўлар эди. 12.5-расм. Табиатдаги шакл ва мазмун бирлиги Тадбиқий санъатда, транспорт воситаларида ва дизайн соҳасида бошқа буюмларда ҳам шакл билан мазмуннинг мос тушмаслиги юқоридаги каби нотўғри бўлар эди. 12.6-расмда стол лампаларидан мисоллар келтирилган. Улардан кўплари шакл ва мазмун бирлиги принципини яяққол ҳарактерлайди. Кўриниб турибдики, бу лавҳалар турли талабаларга жавоб бера олади.

12.6 –расм. Турли функцияларни бажарувчи стол лампаларининг шакл ва мазмуни Дизайнер ва муҳандис-конструкторнинг ҳамкорликда ишлаш усуллари ва босқичлари. Лойиҳачилик фаолиятининг янги кўриниши учун янги бадиий фикрлай оладиган мутахассислар керак. Улар машинага маданиятнинг образи ва функцияси деб қарай олиши зарур. Эстетик англаш ва фикрлашнинг бадиий усули дизайннинг маданий нусҳалар лойиҳалаш бўйича фаолият бўлиб яратилишига асос бўлди. Бадиий конструкторлик лойиҳасининг ишларини қоидага кўра бадиий конструкторлик бюроси, ёки бадиий конструкторлик гурухи олиб боради. Гурухнинг таркиби қуйидагича бўлиши мумкин: бош рассом- конструктор (дизайнер). У бош муҳандис ёки ташкилотнинг бош конструктори ўринбосари бўлиши керак; бир, икки ёки кўпроқ рассом- конструкторлар (муҳандис-технолог, муҳандис-иқтисодчи, эргономика бўйича маслахатчи ва х.к.). Дизайнер фаолияти. Бадиий конструкциялашнинг жараёнлари ва воситалари. Дизайнер предметлар дунёсини лойиҳалашда инсон ҳаёти фаолиятининг бутун ва социал – конкрет образларига таянади. Бу образлар

бадиий тасаввур ёрдамида моделлаштирилади. Шу билан бирга дизайнер техника категорияларида фикрлай олиши, муҳандис билан битта мутахассислик тилида сўзлаша олиши керак. Бинобарин, дизайнер фикрича, предметлар дунёси техник принцип бўйича эмас, балки инсоннинг хаётий фаолияти образлари ва муҳитлари бўйича қисмларга бўлинади: меҳнат муҳитлари, дам олиш, алоқада бўлиш, хизмат кўрсатиш, уй ва оила, ўйинлар, спорт ва х.к. муҳитлар. Дизайннинг мақсади – техника маҳсулотларини инсонни маданий дунёсига қўшишдир. Бунга у саноат буюмлари ва уларнинг комплекслари маданий нусҳаларини яратиш, гармоник предметлар муҳитининг шаклланишига имкон яратиш йўли билан эришади. Дизайнер ижодий жамоада муҳандис-конструкторлар, олимлар, технологлар, иқтисодчилар, врачлар билан ҳамкорликда ишлаши мақсадга мувофиқдир.

Лойиҳа жамоаси ваг ггг 12.7-расм. Дизайнер билан муҳандис – конструкторнинг ҳамкорликда ишлаш босқичлари ва функцияларнинг тақсимланиши Композицион схема Дизайнер Технолог, эргономик, иытисодчи, ишлаб чи- ыарувчи, уста. Муъандис- конструктор Техник топшириы Компановка Принципиал схемалар (эскиз) Композицион вариантлар (расмлар, макетлар) Оптимал вариантни танлаш (эскиз лойиъа) Конструктив вариантлар (эскизлар) Модел, форма ва унинг инсонга боьлиылиги Техник лойиъа Конструктив чизмалар, узел ва деталлар ъисоби Тажриба нусхаси (тайёрлаш ва синаш) Ишчи чизмалар (махсус) Ишчи лойиъа Ишчи чизмалар Саноат нусхаситаълил таълил синтез изланиш синтез изланиш ишлаб чиыиш ишлаб чиыиш Таълил Таълил Муаллиф назорати

Машина шакли – лойиҳалашда фаол фактор Шакл ҳосил қилувчи факторлар системасида конкрет функционал жараён муҳим рол ўйнайди. Ҳар бир машина элементининг оптимал шаклини излашда энг аввал унинг буюм иш функциясига ва ундан фойдаланиш функциясига ва ундан фойдаланиш хусусиятларига қай даражада боғлиқ эканини аниқлаб олиш зарур. Шундай қилиб, бир функцияли ва бир ишга мўлжалланган асбобларга шакл танлаш учун уларнинг қандай шароитда ишлаши, у билан боғлиқ бўлган функционал жараён қандай ҳарактердаги типик тузувчиларга эга экани, функцияларининг ўзгариш-ўзгармаслиги, янги функциялар пайдо бўлиш-бўлмаслиги, улардан баъзиларининг бир предметда бирлашиш – бирлашмаслиги кабиларни аниқлаб олиш зарур. Буларнинг ҳаммаси буюм ва уларнинг комплексларида шакл ва мазмуннинг ўзгариши олиб келади. Транспорт воситаларини лойиҳалашда талаб ва эҳтиёжларнинг ўзгариши билан бирга уларнинг функционал хоссалари ҳам ўзгаради. Натижада янги шакл юзага келади. Йўловчилар ва уларнинг юкларини ташиш учун енгил машина – таксилар яратиш ғояси «Волга» автомобилининг функционал имкониятлари бу борада ўсиб бораётган эҳтиёжларни қониқтира олмаётганлиги сабабли юзага келади. Унинг конструкциясидаги баъзи бир камчилик ва нуқсонларни бартараф этиш лозим эди: юкхонага юк ортиш учун хайдовчи ўз жойидан туриши лозим эди; совиткич, кир ювиш машинаси, болалар аравачаси ва шу кабиларни ташиб бўлмас эди; двигателига техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш қийин эди; йўлни кўриши етарли даражада эмас эди ва х.к.. Бундай функционал талаблар машина компоновкаси ва салонини ўзгартириш заруратини юзага келтирди. Двигател орқага олиниб салон ичи кенгшайди ва юклар учун текис жой очилди. Кабина ва автомабил конструкцияси йўловчи ва хайдовчи учун максимал қулайлик хосил қилди.

12.8-расм. Машинани бошқариш органларининг жойлашиши Шакл хосил қилиш учун машиналардан фойдаланишда максимал қулайликлар яратиш билан боғлиқ бўлган истеъмолчи талаблари ҳам ҳал қилувчи аҳамиятга эга. Бу ерда асосийси – буюмдан фойдаланишда қулайлик ва хавфсизликни таъминлаш, шунингдек предметга бўлгани эргономик талабларни ҳисобга олишдан иборат. Масалан, ишлаётган токарга машина бошқариш органларининг (12.8-расм) қаерда ва қандай жойлашганининг фарқи йўқ эмас. Шунинг учун ҳам эргономика талабларини ҳисобга олмай тайёрланган баъзи буюмлар (12.9- расм) кейинчалик қайта компановкаланганлигига ажабланмаса ҳам бўлади. 12.9-расм. Тиш силлиқлаш дастгоҳи. (Охирги вариант).

Инглиз дизайнери Эшфорт хазил қилиб айтганидек, биз чашкани ундан фақат тўнтарилган ҳолда (12.10-расм) фойдаланиш керакдек лойиҳалаймиз. 12.10-расм. Буюм шакли ва қўлнинг туузилиши . Бунинг сабаби шундаки, чашканинг дастагини фақат формал – композицион нуқтаи назардан келиб чиққан ҳолда чизамиз. Эргономик талабларни ҳисобга олишнинг бир қатор ҳарактерли мисолларини келтириш мумкин. Масалан, бошқариш дастаклари, приборлар клавишалари, санитар-техник приборлар. Оператор креслоси шакли билан боғлиқ мисоллар. Самолёт креслосининг шаклини танлаш анча мураккаб иш (12.11-расм). Чунки бу кресло исталган одам учун қулай бўлиши лозим. 12.11-расм. Самолёт креслоси Унга ҳар-хил йўловчи ўтиради. Масалан, семиз йўловчи, ўзун оёқли йўловчи, ёки аксинча. Кресло уларнинг барчаси учун ўзоқ вақт учиши давомида қулай бўлиши керак. Машина бошқарувчиси қандай қилиб ортиқча кучланишсиз ўз жойига ўтириши (12.12-расм) мумкин каби саволлар ҳам муҳим аҳамиятга эга.

12.12-расм. Машина бошқарувчисининг иш жойи ГЭС трубиналарида эргономика талабларининг ҳисобга олиниши ҳақида бир мисол (12.13-расм). Бу ерда операторнинг ишлаш шароити билан боғлиқ қатор саволлар мавжуд. Барча омилларни комплекс ҳисобга олингандан сўнг машина қайта компоновкаланди: рассом–конструкторлар девор қиялигини ўзгартириб, тешикларга бошқа габаритлар танлашди. Бу эса ишлаш учун кўпроқ қулайлик яратди. 12.13-расм. а), б). ГЭС учун турбина Композиция ва техник эстетика Композиция - лотинча сўз бўлиб, боғлаш, бирлаштириш, структура каби маъноларни англатади. Композиция - машина ёки санъат асарининг ғоявий – бадиий мазмунини очиб берувчи, унинг асосий элементлари ва қисмларини маълум система ва кетма-кетликда жойлашиш образларнинг бир бутун бўлиб, қўшилиши усулларини очиб берувчи воситадир. У буюм деталларининг бир- бирлари билан мос ҳолда, бежиримлиги, бадиий бир-бирлари билан бирикиб битта бутун гармоник уюшма ҳосил қилади. Композициянинг принципларини билмай туриб, ва улардан тўғри фойдаланмай туриб

асарнинг мақсадини тушуниш мумкин эмас. Композиция назарияси техникада ривожланишига санъатшунос олим Ю.С. Сомов катта ҳисса қўшган. Унинг композиция ва саноат буюмларини шакллантириш назариялари тектоника ва хажмий – фазовий структура каби критерияларга асосланган. Композициянинг асосий воситалари бўлиб, тектоника ва хажмий-фазовий структура хизмат қилади. Буюм композициясига функционал эстетик ва техник-иқтисодий талабларнинг нисбати катта таъсир кўрсатади. Қулайлик ва гўзаллик – инсоннинг моддий ва манавий эҳтиёжларини қондириш учун мўлжалланган турли маиший буюм ва жиҳозлар композициясининг муҳим оптимал критерияларидир. Композицияда техник-эстетика асосий ўринни эгаллайди. Чунки техник эстетика ҳам архитектура каби фан ва санъатнинг ўртасида юзага келади. Фан ўзининг спецификасига, санъат ҳам ўзининг спецификасига эга. Улар бир=бирлари билан қарама-қарши ва шу билан бирга - бирларига яқин соҳалардир. Фан – бу аниқлик, формула, санъат эса – туйғу, бадиий образ, у ўзида маълум мазмунни мужассамлайди. Машхур француз ёзувчиси Г. Флобер шундай деган эди: - «……кириб борганим сайин санъат илмийлашиб фанга айланиб, фан эса бадиийлашиб бормоқда, ва улар асосларидан ўзилгач, қачонлардир юқорида учрашадилар». Табиатдан фойдаланиб композиция шаклларини яратиш принципларини ўрганиш (ўсимлик ва хайвонот олами ёки биоформа) инсонга ижоднинг баландроқ поғоналарига кўтарилиш имконини берди. Биринчи ўринда техникани ривожлантиришда яяққол кўриниб туради. Учиш динамикаси ва қуш қанотларининг структурасини ўзоқ кўзатишлар ҳозирги замон аэрогидромеханика ва экспериментал аэродинамикасининг асосчиси Н.Е. Жуковскийга самолёт қанотларининг кўтарилиш кучини аниқловчи қонунни очиш, қанотлар ва винт лопастлари ва самолётнинг фойдалироқ профилини аниқлаш, винтнинг вихрлаш назариясини ишлаб чиқишда катта ёрдам берди.

Композициянинг асосий воситаси бўлган тектоникага конструктив, технологик масалалар нуқтаи назаридан қарашда таъкидлаш жоизки, лойиҳаланаётган буюмни тектониклигини таъминлаш – бу энг аввало уни материал – физик жиҳатдан етук яратиш демакдир, яъни пишиқ, мустаҳкам ва ишончли конструкцияли қилиб яратиш, ташқи кўринишида конструкциянинг умумий тип ва ҳарактерини ва материалнинг барча мураккаб ички кучланишли ишини акс эттиришдир. Шундай қилиб, асосий масса ва юкланишлар қаерда ва қандай тақсимлангани, буюм материали уларга қандай қаршилик кўрсатиши, унинг алоҳида қисмлари қанчалик кучланганлиги, қайси элементлари ташувчи, қайсилари ташилувчи эканини имкони борича аниқ билиб олиш зарур. Тектоника – бу яратилаётган буюм ва унинг объектив қонуниятларининг (мустахкамлик, турғунлик, мувозанат) конструктив хажмий – фазовий структураси билан органиқ боғлиқ бўлган бадиий ифодаланишининг специфик воситасидир. Тектоникани конструкция иши шаклидаги ва материаллар таркибидаги етук акс тасвир ҳам дейишади. Бошқача тарифлар ҳам мавжуд: тектоникани машина ташқи кўринишининг бажарадиган иши ҳам дейилади. Композиция категориялари ва гармоник шакл воситалари. Дизайн ва архитектура асарлари композициясининг яҳлитлигига таъсир этувчи тектоник воситалардан ташқари композиция ва гармонизация воситаларининг бошқа категориялари ҳам бор. Улар масштаб ва масштаблилик, пропорция ва пропорциялилик, симметрия ва асимметрия, статиклик ва динамиклик, метрик ва ритмик қайтарилишлар, контраст ва нюанс, ранг гармониялари ва бошқалар. Гармоник шаклнинг учта тушунчаси мавжуд бўлган – бу математик, эстетик ва бадиий гармониялар. Математик гармония - бу бўлакларнинг бир- бирлари билан тенглиги, бир хил ўлчамлилиги ва бўлакнинг бутун билан маълум рақамли пропорцияларда тенглигидир.

Гармониянинг эстетик тушунчасини, математик тушунчадан фарқли ўлароқ сифат билан боғлик деб аталади: бу тушунчани қабул қилишда бевосита роҳатланиш туйғусини беради, масалан, табиат манзараси, гўзал машина, санъат асари, архитектура асарларини кўрганда. Машина композициясини шакллантиришда техник эстетика асосий рол ўйнайди. Техник эстетика – бадиий конструкциялаш принцип ва усулларини ишлаб чиқади: дизайн нима, уни ўрни ва бошқалар. Техник эстетика масалалари қуйидагилар: 1. Дизайннинг умумий саволлари. 2. Одам ва нарсанинг алоқалари, бизни атрофимизда нималар бўлиши кераклиги. 3. Буюмлар сифатига талабларни ишлаб чиқиш. Техник эстетика илм фан сифатида «инсон-машина-муҳит» системасининг (12.14 –расм ) боғлиқлик ва алоқаларини таҳлил қилишда юзага келадиган муаммолар комплексларини ўрганади.

12.14 – расм. Саноат буюми экспертизаси схемаси

Адабиётлар рўйхати: 1. И. Каримов. Баркамол авлод - Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори. Тошкент: Шарқ ,1997. 2. Правовая охрана изобретений и полезних моделей. Сборник нормативних актов. Государственное Патентное ведомство Республики Ўзбекистан. Ташкент, 2000. –63 с. 3. Ўзбекистон ихтирочилар ва рационализаторлар жамиятининг Республика Кенгаши. Расмий ҳужжатлар тўплами. №2. Тошкент-1994. 4. Я.Х. Закин., Н.Р. Рашидов Основ научного исследования. Тошкент: Ўқитувчи, 1981. 5. Косарев А.А., Янушкевич И.П. Практика применения временних указаний о порядке оформления, подачи и рассмотрения заявления на рационализаторское предложение. - «Вопрос изобретателства», 1989, №22. 6. Артемғев Е.И. и др. Патентоведение. М.: Машиностроение, 1986.

Похожие

Машиналар ишончлилиги асослари

Валларни ҳисоблаш асослари

Машинасозлик технологияси асослари

Техник меъёрлаш асослари

Лойихалаш мазмуни