Маънавии маърифии мафкуравий сиёсат ва инсон омили - Основы культурологии - Рефераты

Маънавии маърифии мафкуравий сиёсат ва инсон омили

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

22.2783203125 KB

Маънавии маърифии мафкуравий сиёсат ва инсон омили Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов инсон омилини фаоллаштиришда уч асосий тамойил, яъни маънавият, маърифат ва одоб- ахлоқ омилларининг фавқулодда зарурлигини алоҳида қайд этади. Айни чоғда мазкур тамойилларнинг ўзаро мутаносиблиги, ички уйғунлиги, оқилона меъёрларда тақсим-ланиши масаласи ҳам муҳим аҳамиятга эгадир. Инсон омилининг маънавиятдан узилган ҳолда фаоллашуви жамиятда индивидуализм, эгоизм, шафқатсизлик, расизм, миллат-чилик сингари иллатлар ривожига йўл очади: шунингдек, ёшлар тарбиясини илм- маърифат билан бирга олиб бормаслик жамиятда конформизм, биқиқлик, урф-одатларга муккасидан кетиш сингари ҳолатларнинг авж олишига олиб келиши мумкин. Инсониятнинг яқин 3000 йиллик тарихий тараққиёт тажрибаси шундан гувоҳлик берадики, яхшилик, эзгулик, савоб, ҳамдардлик фазилатларини ўзида ифодаловчи маънавият омилига бефарқлик ва илм-фан ривожига бирёқлама, технократик ружу қўйиш инсон шахсининг ахлоқан емирилиши, маънавий тубанлашувига шароит туғдириб келди. Юртбошимиз мазкур тамойилларнинг уйғун мутаносибликда амал қилиши фақат тизимий тартиботлар юзага келтирилгандагина самара беришини таъкидлайдилар. «Барчамиз яхши биламизки, фуқаролик жамияти асосларини барпо этишнинг энг муҳим таркибий қисми маънавият ва маърифат соҳасида, шахсни мунтазам камол топтириш борасида узлуксиз иш олиб боришдан иборат. Бу ҳаётий ҳақиқат, биз ҳамиша амал қиладиган тамойилга, жамият ривожининг асоси ва шартига айланмоғи ҳамда ўзида яхлит бир

тизимни мужассам этмоғи лозим. Бу тизим марказида маънавият, ахлоқ- одоб, маърифат каби ўлмас қадриятлар турмоғи керак». Шу боисдан ҳам Ўзбекистонда халқимиз маънавий яхлитлигини сақлаб қолиш, ўзликдан чекинмаслик, соф инсоний фазилатларга таяниб иш тутиш асосида истиқболга интилишдан иборат кенг кўламдаги ижтимоий сиёсат изчил юритилмоқда. Бинобарин, демократиянинг асл моҳияти жамиятда адолат тамойилини қарор топтиришдан иборат эканлигини эътиборга олсак, мамлакатимизда мазкур жиҳат қуйидаги омилларда яққол кўринади: биринчидан, фуқароларнинг тинчлиги ва миллатлараро тотувлик тамойили умумжамият миқёсида ялпи қарор топганлигида; иккинчидан, фуқароларнинг турли ижтимоий-сиёсий ва маданий-маърифий жамиятларга бирлашиш эркинлиги кафолатланганлиги ва реал амал қилаётганлигида; учинчидан, маънавият, маърифат ва одоб-ахлоқ тамойиллари орқали инсоннинг инсонлигини ўзига англатишдан иборат умумжамият ҳаракатининг изчил амалга оширилаётганлигида; тўртинчидан, бозор иқтисодиётининг шафқатсиз муҳитига инсонни кучли ижтимоий ҳимоя қилиш орқали баҳамжиҳат кириб бориш сиёсатига қатъий амал қилинаётганлигида яққол намоён бўлмоқда. Мазкур омилларнинг умумий ва пировард мажмуи эса мамлакатимизда адолат тамойилининг ўзига хос ва ўзига мое тантанасини ифода этади. Зеро, демократия нафақат шахе ҳақ-ҳуқуқларини ҳимоялаш, балки бошқаларга халал бермай яшаш, жамоага доимий равишда ижтимоий наф келтириб бориш омили ҳамдир. Шахснинг сиёсий, иқтисодий ва экологик жараёнларига бево-сита таъсир кўрсатиш имкониятлари ошганлиги муносабати билан дунёда инсон омилига янгича нуқтаи назар билан қараш тенденцияси кучайди. Инсонга ёндашиш, уни ўрганиш ва бошқариш масалалари атрофлича ўрганила бошлади. Инсон омилини фаоллаштириш муаммосига истиқболимизнинг

дастлабки йиллариданоқ Узбекистонда ҳам устувор масала сифатида ёндашиб келинмоқда. Президентимиз Ислом Каримов истиқлолимизнинг дастлабки йиллариданоқ демократик давлат бошқаруви масаласига жиддий эътибор қаратиб, «Бошқарув вазифаларининг асосий қисми марказдан вилоятларга, вилоятлардан шаҳар, туманлардаги дав лат ва бошқарув идораларига ўтишини таъминлаш даркор. Шу тариқа бу босқич аста- секин ўз-ўзини бошқариш, жамоатчилик ташкилотларига ҳам етиб боради»,-деб таъкидлаган эди. Ўтган йиллар мобайнида мазкур сиёсатнинг тўғрилиги ўз исботини топиб, «Кучли давлатдан кучли жамият сари» шиори ижтимоий бошқаришнинг бош тамойилига айланиб қолди. Бинобарин, эндиликда давлат ўз вазифаларини ҳокимиятни кучайтириш ҳисобига эмас, аксинча, демократик омилларни кенгай- тириш ва кенг халқ оммасини бошқарувга жалб этиш йўли билан амалга оширмоқда. Маълумки, фуқароларнинг тафаккури, сиёсий савияси демок ратик ўзгаришлар суръатлари билан мое бўлса, бошқарувни демократиялашга замин яратилади. Шунинг учун ҳам демократик ўзгаришлар ҳамда янги демократик жараённи чуқурлаштириш ва уларни ҳаётга татбиқ этишни энг аввало жамиятимизнинг ўзи англамоғи ва ҳал қилмоғи даркор. Бу борада жамиятнинг асосий бўғини бўлган маҳаллаларнинг ўрни беқиёс ва ўзини ўзи бошқариш тартибини шакллантириш муҳим аҳамият касб этади. Шу боисдан шахе тараққиёти олдимизга қўйилган улуғвор вазифаларни ҳал этишда ғоят долзарб масала ҳисобланади. Шахс-ни ривожлантириш учун жамиятимизда барча имкониятлар ҳозир. Ҳамма ran бу имкониятлардан одамлар нечоғли фойдалана олиш-ларидадир. Бунинг учун ҳозирги пайтда умумжамият миқёсида ҳар бир шахе учун индивидуал тараққиёт дастурларини таркиб топтириш кун

тартибидаги масала ҳисобланади. Индивидуал тараққиёт дастурлари барча мактаблар ўқитувчи ва ўқувчилари, университетлар талабалари, корхоналар (давлат ва нодавлат таш-килотлари) жамоат ташкилотларида фаолият юритувчи ходимлар учун умумий тарзда жорий этилмоғи ва оммавий ахборот воси-талари, радио ва телевидение орқали кўрсатиб, эшиттириб, омма-вийлаштириб борилиши, шубҳасиз, ижобий самаралар беради. Кучли ижтимоий-сиёсат концепцияси ўтган 20 йиллик зафарли тикланиш даврларида моҳиятан янги мазмунга эга бўлди. Шу боисдан ҳам Президентимиз томонидан устувор йўналиш сифатида асослаб берилган Инсон омили масаласи ўта муҳим, серқирра масаладир. Бу эса Инсон омилининг, Юртбошимиз ҳақли қайд этганларидек, демография, ижтимоий ҳимоя, маърифат, маънавият, одоб- ахлоқ тамойилларига бевосита боғлиқ ҳолда амал қилишини тақозо этади. Чунки инсон омили масаласи - жамиятда одамлардаги ижтимоий фазилатлар, уларнинг қадриятлар тизими ҳам демакдир. Инсон омили тушунчаси фақат битта одамга эмас, балки одамлар гуруҳи, жамоалар ва улардаги ижтимоий-маънавий муҳитга, одамларнинг хулқ-атворига ҳам боғлиқ бўлади. Инсон омили-ҳар бир одамнинг имкониятларини ошириш, уни кучайтириш ҳам демакдир. Бу эса ҳар бир кишига хос биологик, психологик ва интеллектуал салоҳиятни кучайтиришни тақозо қилади. Бу жараённинг пишиқ, пухта бўлиши, бир маротабалик тадбир бўлиб қолмаслиги учун у илмий асосга қурилмоғи керак. Яъни Инсон омилини такомиллаштиришнинг назарий, эмпирик асосларини яратиш, ўзбекистонликларнинг ижтимоий ва меҳнат фаоллигини, уларни жамиятни бошқаришга реал жалб қилишнинг ижтимоий механизмларини ишлаб чиқиш, шахе манфаатларини ифодалашнинг ошкоралигини таъминлаш зарур. Инсон омили фаол бўлмаса, миллатимиз олдида турган би-ронта

улкан вазифа уддалана олмайди. Инсон омили ва унинг аҳамияти, тараққиётдаги ўрни деганда нималар назарда тутилади? Назаримизда, буларга инсонларнинг ўз фаолиятида, муносабат-ларида намоён бўладиган қуйидаги жиҳатлар киради: - Одамларнинг кайфияти - Туйғулари - Одатлари, ижтимоий мўлжаллари - Қадриятлари - Якка ва гуруҳ шаклидаги хулқ-атворлари - Нима (ким)ларга тақлид қилиши - Эътиқоди - Қобилиятлари - Лаёқат ва мотивлари - Теварак-атрофга муносабатлари - Одамлар орасидаги муносабатлари - Жамоадаги маънавий муҳит ва бошқалар. Ижтимоий гуманитар фанлар юқоридаги ҳолатларнинг пайдо бўлиши, ўзгариши ва ривожланиш қонуниятларини ўрганиши лозим. Инсон омилини жамият фаровонлиги сари бошқариш йўлларини излаб топиш, уни фаоллаштиришнинг воситаларини яратиш эса ўта муҳим амалий тадқиқот йўналишини белгилаб беради. Инсон омили билан боғлиқ назарий муаммолар ва амалий вазифалар ечими ижтимоий-гуманитар фанларнинг комплекс тараққиётини ташкил қилади. Ушбу комплексда маънавият, миллий истиқлол ғояси шахе тараққиётининг қудратли омилини ташкил қилади.

Похожие

Маънавият, сиёсат ва ахлок

Маънавият ва миллий менталитет

Маънавият ва сиёсат, хукук, мафкура

Инсон ва шахс. Оила маънавияти

Комил инсон ва эстетик тарбия муаммолари