Мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний ривожланишида ҳаракатли ўйинларнинг мазмуни ва методикаси (3-амашлий машғулот) - Дошкольное и начальное образование - Рефераты

Мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний ривожланишида ҳаракатли ўйинларнинг мазмуни ва методикаси (3-амашлий машғулот)

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

234.9541015625 KB

Мактабгача ёшдаги болаларнинг жисмоний ривожланишида ҳаракатли ўйинларнинг мазмуни ва методикаси (3-амашлий машғулот) Миллий ҳаракатли ўйинларни машғулотлар давомида қўллаш болаларда катта қизиқиш уйғотади, уларни кайфияти ва бошқа руҳий сифатларига ижобий таъсир кўрсатади. Тарихмиздан мерос бўлиб қолган ўзбек халқ миллий ўйинлари хаётда тадбиқ этишга кенгроқ йўл очиб берилиши, уни оммавий тус олдирлиши, оилада, мактабгача таълим муассасаларида, мактабларда, дам олиш жойларида, хар хил маросим ва байрамларда уни ташкиллаштириш ўсиб келаётган ёшлар тарбиясига ижобий таъсир этиш муқаррардир. Миллий халқ ўйинлари қадимқадим замонлардан бошлаб, халқ маросимларида, урф- одатларда мустақил бир соҳа сифатида мусобақаларда, бахшиларда кенг қўлланган бўлиб, минг йиллар давомида ривожланиб, токомиллашиб келган. Халқ миллий ўйинлари минг йиллар давомида бизгача етиб келган ўзбек миллий халқ ўйинлари “Отда чопиш”, “Қиз қувлаш”, “Улоқ”, “Камонда отиш”, “Хўроз жанги”, “Беш тош”, “Сапалак”, “Жамбалак хола”, “Кураш”, “Ким тез ўрайди”, “Чиллак” каби ва бошқа ўйинлар орқали ботирлик, эпчиллик, мувозанатни сақлаш сифатларини ривожлантиришда, ҳамда қадди қоматни шакллантириш, ахлоқ одоб, онг, хотира, диққат каби хислатларни сайқал топтиришда ва албатта соғлиқни мустаҳкамлашда энг самарали восита бўлиб келган. Халқ миллий ўйинлари, жумладан ўзбек миллий ўйинлари барча халқ элатлари кашфиётлари каби (мусиқа, кулолчилик, гилам тўқиш асбоблари,

ашула ва рақс ва бошқалар) инсоният тарихининг турли ижтимоий иқтисодий босқичларида тараққий этган ўзига хос этно ва филоонтогенетик хусусиятлари асосида ихтиро қилинган ва шаклланиб келган. Ўзбек халқ ўйинларни ўзига хос урф одатларидан, турмуш шараотларидан, яшаш иқлими, тарихи обидалар, атроф-муҳит шароитидан келиб чиққан бўлиб, шуларга яраша жинсига, ёшига, сломатлигига кўра қўлланган лекин шу вақтгача аксарият мутахассислар ўзбек халқ ўйинларига алоҳида тасниф (классификация) ва тавсиф (характеристика) беришни кўзда тутмаганлар ёки етарли даражада аҳамият бермаганлар. Таъкидлаш жоизки, агар шундай тасниф ва тавсиф берилса, ўзбек халқ ўйинлари ва умуман харакатли ўйинлар анча ютиққа эга бўлган эди. Чунки ҳар бир ўйинни таснифини ва тавсифини билган ҳолдагина ундан фойдаланиш зарурияти ҳам, жойи хам тўғри белгиланади. Маълумки ўзбек халқ ўйинлари ўз ичига ҳаракат жиҳатидан ҳар хил жисмоний сифатларни ривожлантиришга йўналтирилган ўйинларни қамраб олган. Шу боис уларни йўналлишлари бўйича ажрата билиш зарур деб топилади. Демак уларни таснифлаш (классификасиялаш) зарур ўринни эгаллайди.

Ўзбек халқ ўйинлари классификацияси. Ҳаётий зарур ҳаракат малакаларини шакллантирувчи ўйинлар: осилиш ва осилиб чиқиш: “Маймунчалар”,“Оқ айиқлар”; юриш, югириш: “Қувлашмачоқ”, “Мокки”; Ўтириш-туриш: “Бақа”, “Товуқ ва тулкилар”; тўхташ сакраш: “Қармоқча”. Жисмоний сифатлари ривожлантирувчи ўйинлар: куч: “Тортишмачоқ”; тезкорлик: “Кун ва тун”; эпчиллик: “Тўп учун кураш”, “Лапта”, “Қирқ тош”, “Беш тош”; чидамкорлик: “Қувиб ет”; эгилувчанлик: “Кўприк ва мушук”, “Кураш”, “Сапалак”, “Хўроз жанги”. Ақлий–руҳий қобилиятлари ривожлантирувчи ўйинлар: диққат: “Таъқиқланган ҳаракат”; хотира “Дақиқа”; ҳиссиёт: “Тўхта”; тафаккур: “Шахмат”; айёрлик “Мандан зўр”; жасурлик “Чўнқа шувоқ ”. Уй-рўзғор ишларига хос ҳаракат малакаларини шакллантирувчи ўйинлар: “Супур супур”, “Қовун узатиши”. Касбий кўникма ва малакаларни шакллантирувчи ўйинлар: “Бургут ва бургутчалар”, “Отишма”. Нутқ ва талаффузни шакллантирувчи ўйинлар: “Ким олади”, “Оқ теракми, кўк терак”, “Пахмоқ кучук”, “Жамбалак сочли хола”. Хисоб - китоб ва тадбиркорлик қобилиятларини шакллантирувчи ўйинлар: “Беш тош”, “Лянка”, “Қирқ тош”.

Йилнинг турли фаслларида қўлланадиган ўйинлар: “Баррак”, “Ёмғир ёғолоқ”, “Чиллак”, “Топишмачоқ топ”, “Лянка”, “Тез айт”, “Ёнғоқ”. Кундуз ва тунда ўтказиладиган ўйинлар : “Оқ суяк”, “Чўлоқ қарға”. Сувда ўтказиладиган ўйинлар: “Сувда қувлашмачоқ ” , “Тез сузиш”, “Сув остида сузиш”. Турли ёшда ва катталар ўртасида ўтказиладиган ўйинлар: “Қувлашмачоқ”, “Бекинмачоқ”, “Байроқча учун кураш”, “Кун ва тун”, “Оқ теракми, кўк терак”, “Ёнғоқ ўйини”.

Адабиётлар рўйхати: 1.Б.Б.Нигманов, Ф.Хўжаев, К.Д.Рахимқулов «Спорт ўйинлари ва уни ўқитиш методикаси» ўқув қўлланма Илм-Зиё нашриёти Тошкент 2011 й. 2.Ф.Хўжаев, К.Д Рахимқулов, Б.Б.Нигманов «Ҳаракатли ўйинлар ва уни ўқитиш методикаси» ўқув қўлланма “Чўлпон” нашриёти Тошкент 2011 й. 3. К.Д.Рахимқулов «Миллий ҳаракатли ўйинлар» ўқув қўлланма “Тафаккур бўстони” нашриёти Тошкент 2012 й.

Похожие

Мактабгача ёшдаги болаларнинг таълимий машғулотлари (амалий машғулот).docx

Жисмоний тарбия машғулотларининг тузилиши ва мазмуни

Ҳаракатли ўйинларни ташкил этиш ва ўтказиш методикаси

Ҳаракатли ўйинлар ҳақида тушунча унинг ўзига хослиги ва ўтказиш методикаси

Болалар луғатини бойитишда таълимий ўйинлар