Болаларнинг кундалик ҳаётида жисмоний тарбия бўйича ишларни ташкил этиш - Дошкольное и начальное образование - Рефераты

Болаларнинг кундалик ҳаётида жисмоний тарбия бўйича ишларни ташкил этиш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

66.625 KB

Болаларнинг кундалик ҳаётида жисмоний тарбия бўйича ишларни ташкил этиш Режа: 1. Болаларнинг кундалик ҳаётида жисмоний тарбия бўйича ишларни ташкил этиш. 2. Мактабгача таълим муассасаларда эрталабки бадантарбия машқларининг асосий шакллари

Болаларнинг кундалик ҳаётида жисмоний тарбия бўйича ишларни ташкил этиш. Эрталабки бадантарбия машқларини ташкил этиш Эрталабки бадантарбия машқларининг соғломлаштирувчи турлари. Мактабгача таълим муассасалар тарбияланувчилари эрталабки бадан тарбия машқларини ўз ичига олади. Эрталабки бадантарбиямашқларининг бу турлари шуғулланувчиларни ҳар томонлама жисмоний камолотга етказиш, саломатлигини мустаҳкамлаш ва ҳаракат функцияларини такомиллаштириш мақсадида қўлланилади. Эрталабки бадантарбия машқларида спорт турлари. Бу гуруҳга спорт эрталабки бадантарбия машқлари, бадиий эрталабки бадантарбия машқлари киради. Бу турлар спорт йўналишига эга бўлиб, спорт турлари сифатида тарғиб этилади. Булардан мақсад, машқларни ижро этиш техникасида юксак камолотга эришиш, юксак спорт маҳоратини кўрсатиш, ҳамда ҳар ёқлама юксак жисмоний тайёргарлик асосида эрталабки бадантарбиямашқлари кўп мураккаб машқларини бажара билишга эришишдан иборат. Эрталабки бадан тарбия машқларининг амалий турлари. Эрталабки бадантарбия - амалий машқларнинг бир кўринишидир, эрталабки бадантарбия янада тезроқ ва тўла равишда боланинг соғлиғини тиклаш учун қўлланилади, яна жисмоний сифатларни ривожлантиришда чидамлиликда қўлланилади. Эрталабки машқларнинг воситалари - сафланиш машқлари, ҳаракатланишнинг ва рақс қадамларининг хиллари; умумий ритмик машқларнинг буюмларсиз ва буюмлар билан бажарилиш турлари (таёқлар, гантеллар, арғимчоқлар, тўплар ва бошқа), машқий девордаги машғулотлар ҳалқларда ва амалдаги машқлар (югуриш, сакраш, ўрмалаш, ошиб ўтиш)

Мактабгача таълим муассасаларда эрталабки бадантарбия машқларининг асосий шакллари: Эрталабки бадантарбия машғулотдан олдин ўтказилади. Унинг аҳамяти: организмни чиниқиш жараёнига тайёрлаш. Эрталабки бадантарбия 7-15 дакика давом этади. Бадантарбия машқлари 5-7 та машғулотлардаи иборат. Энг куп оғирлик машғулотларнинг ўртасида ўтказилади. Болалар боғчалари гуруҳларида эрталабки машқлар соғломлаштириш ва тарбиявий вазифаларни бажаради. Кун тартибининг ажралмас қисми бўлган ҳолда у ҳар бир бола учун мажбурийдир. Ҳар куни уйғонгач (5-7 дақиқадан сўнг) махсус танланган 7-12 жисмоний машқлар 10-15 дақиқа давомида организм фаолиятини фаоллаштиради, тананинг тўғри ўсишидаги кўникмаларга ижобий таъсир кўрсатади, ясси оёқликдан огоҳлантиради. Эрталабки машқларда иштирок этиш болаларда фойдали бўлган ҳар куни бажариладиган эсталабки жисмоний машқларни бажаришни таъминлайди. Ақлий ва жисмоний меҳнатнинг ишлаб чиқарувчанлик даражаси бирмунча пасайган бўлади. Эрталабки жисмоний машғулотларнинг аҳамяти марказий нерв системасига кучли анализаторларнннг рецепторларининг сигналлари оқими келиб тушади, айникса пропорция-рецепторлардан, бу марказий нерв тизимининг тез кўзғалишига ва меҳнатга яроклилиги меъёрини қайта тиклайди. Эрталабки машқлар тери рецепторларининг совуққа ва сув билан бўладиган таъсирлари биргаликда ўтказилса, нерв системасининг кўзғалиш жараёни тезрок йулга қўйилади. Ташқи мухитдаги айрим кузатувчиларни таъсирлари (сув жараёнлари, тоза ҳаво ва қуёшнинг таъсири) нерв тизимининг кўзғалиши билан бир қаторда организмнинг чиниқишига ёрдам беради. Эрталабки жисмоний машқлар гавданинг, мускул гуруҳларининг ҳамма қисмларини ҳаракатга келтириш қон айланишининг кучайишига ёрдам беради. Юракнинг ва ўпканинг нормал фаолиятининг қайта тикланиши, одатдаги моддалар алмашинуви

даражасини оширади. Кучларни, тезликни ва координацияларни, ҳаракатланиш аппаратлари ва ички органларнинг физиологик вазифаларини марказий нерв тизими томонидан доимийлигини яхшилайди, систематик равишдаги мускул машқлари давомида ривожланувчи мускулларнинг ўзига хос кимёвий хусусиятларини сақлаб колишга ёрдам беради. Машқлар чарчоқ келтириб чиқармаслиги лозим. Шунинг учун астасекин содда машқлардан бироз мураккаб машқларга ўтиш лозим ва шу билан бир қаторда аста-секинлик билан организмга кучланишни купайтириш лозим. Кучланишлар машқларнинг қийинлашуви ҳисобига, кайтарилишлар сони ҳисобига, ҳаракатларнинг тезлик даражасини ошиши ва айрим машқлар орасидагн тўхталишларни камайтириш ҳисобига оширилади. Ритмик эрталабки бадантарбия машқлари ва унинг турлари. Ритмик машқлари соғломлаштириш йуналишидаги бадантарбия машқларининг кўринишларидан бири ҳисобланади. Унинг асосий мазмуни югуриш, сакраш, уйин кўринишлари ҳисобланади. Буларнинг ҳаммаси соғлиқни оширишга ёрдам беради. Ритмик эрталабки бадантарбия машқлари билан ҳамма турли хил ёшдаги болалар шуғулланиши мумкин. Ритмик эрталабки бадантарбия машқларида ҳаракат чегараланмаган бўлади, гавданинг ҳамма қисмига таъсир қилади, чаққонлик, эпчиллик, эгилувчанлик, чидамлилик. Мусиқавий ритм ҳаракатларни ташкиллаштиради, шуғулланувчиларнинг кайфиятини кўтаради. Хис - туйғуларнинг ижобий холати ҳаракатларни янада ғайрат билан бажаришга ундайди, бу нарса уларнинг - организмга таъсирини кучайтиради. Ритмик эрталабки бадантарбия машқлари атлетика йўналишга эга бўлиши мумкин, агар ҳаракатларда чидамлиликка, пластикликка, ўйин ёки аралаш машқлар устун туради. Машқлар мажмуида рақсий дақиқалар кўпчиликни ташкил этади. Ахир қизлар айниқса хис-хаяжонларга ва рақсларга интилишадилар. Шунинг учун бу бадантарбиянинг номи ритмикдир. Бадантарбия машғулотлар йиғиндиси ўзининг хос хусусиятга эга. Биринчидан, уларда аэробик хусусиятга эта булган машқлардан (югуриш, сакраш) ташкари

бўғинларнинг чўзилиши эгилувчанлиги ва ҳаракатчанлиги учун керак бўлган машқлар иштирок этади. Рақслар учун мўлжалланган машқлар жуда куп. Иккинчидан мусиқавий кузатув сифатида кўпгина ўзбек композиторларининг мусиқалари ва дунё раксларн қўлланилади Ҳаракатларнинг гўзаллигини шакллантираётиб, биз бир вақтнинг ўзида инсоннинг рухий оламига таъсир кўрсатилади. Эрталабки бадантарбиянинг ёш авлод тарбиясидаги аҳамятини бебахолигини кўрамиз. Ритмик бадантарбия бу инсонларнинг дам олиши ва тарбияси учун ижобий воситадир. Ритмик бадантарбиянинг вазифалари қуйидагиларга қаратилган: - соғлиқни ҳар томонлама сақлаш ва мустаҳкамлаш, жисмоний ривожланишни яхшилаш, чиниқтириш, организмнинг ташки муҳитни ноқўлай бўлган шароитларига чидамлилигини ошириш; - шахснинг маънавий ва жисмоний қобилиятларини ривожлантириш, ўз кунига ишончни тарбиялаш ва ижодий хусусиятларини ривожлантириш; - шуғулланувчилар томонидан жисмоний машқларни мустақил қўллаш услуби ва жисмоний тарбия асослари бўйича маълум доирадаги билимларга эга бўлиш; - доимий равишдаги жисмоний машқлар машғулотларига барқарор қизиқиш ва одатларни тарбиялаш, жисмоний тарбияни кун тартибига киритиш. Ритмик бадантарбиянинг хусусий вазифаларига куйидагилар киради: - эгилувчанликнинг ривожланиши, бўғинларнинг ҳаракатчанлигининг ривожлантириш; - динамик ва статистик кучларнинг ривожлантириш; - чидамлиликни тарбиялаш; - ҳаракатларнинг тезлигини ва мувофиклигини ривожлантириш;

- қон-томирлари ва нафас олиш органларни системасини ривожлантириш; - ҳаракатлар пластикасининг ривожланиши, эстетик тарбия. Ритмик бадантарбия гурухларида шуғулланувчиларнинг яхши жисмоний ривожланганлиги. Соғлиғининг холати, бирмунча юқори меҳнатга яроклилик даражаси ва жисмоний оғирликларга мослаша олишлиги билан фарк қилади. Машқларнинг мазмуни. Ритмик бадантарбиянинг йиғиндилари анатомик белгилари билан туркумланадиган умумий ривожланувчи қўл ва елка машқлари, оёқлар учун машқлар, гавда ва бўйин учун машқларни ўз ичига олади. Маълумки, ҳаракатларнинг хусусиятларидан, у ёки бу машқларнинг таъсиридан келиб чиққан холда хилма-ҳил жисмоний хусусиятлар ривожланади ва мукаммаллаштирилади. Шунинг учун машқлардаги ориентир, яъни йўналиш олишни тезлаштириш ва уларнинг йиғиндисини тузиш, янада тўғрироқ танлаш учун анатомик белгиларига қараб йиғилган машқларнинг гурухларининг ҳар бири кўпрок таъсирга эга бўлган хусусиятларга қараб гурухларга бўлинади: куч ишлатиш учун машқлар, эгилувчанлик учун машқлар, ўз-ўзини холи куйиш учун машқлар, ҳаракатлариинг координацияларини ва тезлигини ривожлантириш учун машқлар, иродани синаш учун машқлар киради. Бел учун мўлжалланган машқлар алоҳида гурухларга ажратилади, қайсини улар машғулотларнинг асосий бўлишини, энг оғир кисмини ташкил қилади. Доимийлик хусусиятига эга бўлган машқлар асосий бўлиб турибди - югуриш, сакраш, рақс ҳаракатлари, ва яна асабни бошқарувчи машқлар машғулотлари.

Машқларни қуйидагиларни инобатга олган ҳолда жойлаштириш лозим: а) Машқларни енгил юришдан бошлаб, енгил югуришга ўтказиш лозим, юриш ва югуриш жараёнида гавданинг тиклигига эътибор қилиш лозим. Бошни тўғри тутиш керак, машқлар мажмуи гавданинг тўғри туришини, хис этиш учун зарур булган махсус машқларни бажаришдан бошланади; в) умумий таъсирдаги 2-3 да машқларни бажариш лозим. Бу одатда, содда, кам фойдали машқлардир. Улар юрак - кон томирлари фаолиятини, нафас олиш системасини ва алмашиниш жараёнларини рағбатлантиради; г) кейин эса қўл, мускуллар, елка, гавда, оёклар учун машқлар бажарилади. Бу пайтда гавданинг ҳар бир қисми орқама-кетин қўшилиши лозим. Машқларнинг бажарилиши кейинги қисмларда ошади, ишга мускулларнинг ҳар ҳил гурухлари қўшилади. Гавда учун машқлар (эгилишлар, бурилишлар) қорин мускулларини мустахкамлайди, умуртка погонасининг ҳаракатчанлигини қўллаб - қувватлайди ва ривожлантиради; д) Кейин эса куч ишлатувчи хусусиятга эга бўлган 2-3 та машқлар гавданинг барча кисмлари билан бажарилади (қўл, корин мускуллари ва тана) Фаол мускул зиришларидан сўнг мускулларни дам олишлари учун 1-2 та машқларни бажариш лозим; е) Ундан кейин сакрашлар келади. Улар оёқлар мускулларини мустахкамлайди. Сакрагандан сўнг албатта, машқини камайтирган ҳолда юришга ўтиш лозим. 1-2 та нафас олиш машқлари организмни янада тинч холга келишига имкон беради; ж) Машқлар мажмуи гавдани тўғри сезиш машқларини бажариш билан якунланади.

Эрталабки бадантарбиянинг методик хусусияти. Бадантарбия машқларнинг ҳарактеристикаси. Сафда туриб бажариладиган машқлар бу қийин бўлмаган ҳаракатлантирувчи машқлардир. 1. Умумривожлантирувчи машқ (эрталабки баданарбия машқлари хамма турларида кенг фойдаланилади. Бу унчалик қийин бўлмаган ҳаракатига келтирувчи машқ), яъни ҳар хил мускуллар гурухини жисмоний лаёқатини янада чуқурлаштириш, элементлар, ҳаракатга келтирувчи кўникмани қўлга киритиш, предметлар билан ишлаш, умумий жисмоний тайёргарликии ривожлантириш мақсадида бажарилади. 2. Қўшимча машқни ва кўникмани атроф- мухит билан бир-бирига актив таъсир этувчи бадантарбия воситадир. 3. Эркин машқ бу эрталабки бадантарбиямашқларининг бир тури бўлиб чидамлиликни оширишга ривожлантиришга йуналтириш. 4. Бадиий эрталабки бадантарбия машқлари. Эрталабки бадантарбия вазифалари қуйдагилар ҳисобланади: -одамнинг жисмоний ҳолатига хос бўлган мезонлар бўйича унинг саломатлигига оид модель кўрсаткичларини нормаллаштириб туриш, - жисмоний юкламалар меёрга солиб туриши, -сихат- саломатлигини модель даражасига эришиши ва уни сақлаб туриш учун унга оптимал даражада машқ тасир кўрсатувчи тадбирлар Эрталабки бадантарбия машқларига ўргатишнинг шарт-шароитлари. Бадантарбия машқларига ўргатишниннг шарт-шароитларини яратиш бир- нечта шароитларни ўзига қамраб олади. Бунинг остида тарбиячининг тайёргарлиги ва ҳар хил методик ва техник воситалари ишлатилиши назарда тутилади. Тарбиячи ўргатаётган машқларини чуқур ва мукаммал бўлиши керак. Ўргатиш олдидан тарбиячида ишнинг режаси бўлиши шарт. Унинг ичида ҳаракатларининг кетма-кетлиги бўлиши керак. Ҳар бир боланинг сифатларини, машқларнинг шароитларини билиши керак. Кўпинча машқларни ўргатаётганда тарбиячи тайёр текширилган ўргатиш йулларини ишлатади. Бунда ўргатиш йулининг моделини аниқлаш керак. Машқларни

ўргатиш вақтида тарбиячининг ҳаракати катта аҳамятга эга. Боланинг ҳаракатини эътибор билан кузатиб, уни ҳар доим бахолаб туриши керак, ўз вактида болага ёрдам бериб, машқларнинг бажарилишини енгиллаштириши, агар кийинчиликлар туғилса, хатоларни тўғрилаши керак. Ўргатиш жараёнини шу тарзда бошқариш, тарбиячи томондан, ижодий жараёндир ва педагогик махоратни таърифлайди. Жисмоний дақиқалар (қисқа муддатли жисмоний машқлар) ўрта, катта ва тайёрловчи гуруҳларида машғулотлар ўртасидаги танаффусда, шунингдек дарс жараёнининг ўзида ўтказилади. Жисмоний дақиқанинг аҳамияти бола фалолияти ва холатини ҳаракат фаоллиги орқали алмаштиришдан иборат бўлиб, у чарчоқни ёзади, боланинг эмоционал ижобий ҳолатини тиклайди. Агар бола машғулот жараёнида нисбатан ҳаракатсиз туриб қолса толиқиш юзага келади. Толиқиш бир хил иш, шунингдек машғулот юкламасини бузилиши туфайли кучаяди, бу болаларнинг эътиборини сусайтиради. Бу бош мия пўстлоғида ривожланадиган тормозланиш ва боланинг ўқув материалини ўзлаштириш қобилиятининг сусайиши билан изоҳланади. У чалғий бошлайди, диққат фаоллиги, идроки сусаяди. Бу белгиларнинг барчаси фаолиятни ўзгартириш зарурлигини кўрсатади. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, хатто 6 ёшли болалар ҳам 20 дақиқагина нисбатан ҳаракатсиз ва диққатни жамлаб тура олар эканлар; шу муддатдан сўнг улар толиқиш туфайли билимларни яхши ўзлаштириш ва кўникмаларни эгаллашга қодир бўла олмайдилар. Жисмоний машқларни бажариш мушак ишини фаолаштиради, бу ўз навбатида қон айланишини кучайтиради ва оқибатда юрак ишининг, нафас олишнинг интенсивлигини оширади, миянинг қон билан таъминланишини фаоллаштиради. Буларнинг ҳаммаси биргаликда бола психикаси эмоционал – ижобий ҳолатнинг шаклланишига, диққатнинг, ақлий фаолият ва умумий жисмоний ҳолатнинг ошишига таъсир қилади. Чарчоқ йўқолади, бола дам олади ва яна иштиёқ билан шуғуллана бошлайди.

Жисмоний дақиқалар таркибига 10-15 марта сакраш, 10-12 марта чўққайиб ўтириш ёки турган жойида югуриш (30-40 секунд) киради. Жисмоний дақиқалари ўз ичига елка камари ва қўлларга мўлжалланган 2-3 та машқ, тортилиш, эгилиш ва гавдани буриш машқларини олади. Жисмоний дақиқалар 2-3 дақиқа давом этади.

Адабиётлар рўйхати: 1. Саломова Р.С. «Жисмоний тарбия назарияси ва услубияти» Т.: 2014. 2. Махкамджонов К.М. Жисмоний маданият назарияси ва методикаси. - Т.: “Иқтисод-молия”, 2008. 3. Нуриддинова М.М. «Мактабгача таълим муассасаларида жисмоний тарбия йўриқчилари учун меъёрий ҳужжатлар мажмуи». -Т.: “Мухаррир”, 2013. 4. Файзуллаева М. ва бошқ. “Соғ танда-соғлом ақл”. Т.: 2014 5.Усмонхўжаев Т. ва бошқ. “500 ҳаракатли ўйинлар”. -Т.: “Янги аср авлоди”, 2014.

Похожие

Жисмоний тарбия машғулотларини мультимедиа воситалари орқали ташкил этиш (2-амалий машғулот)

Мактабгача таълим муассасаларига жисмоний тарбия машғулотларини режалаштириш ва ташкил этиш методикаси (5-амалий машғулот)

Жисмоний тарбия машғулотларининг тузилиши ва мазмуни

Ривожланишида нуқсони бўлган болаларнинг фаолият хусусиятлари

Логопедик ўйин курсининг умумий масалалари бола шахсини ривожланишида ўйиннинг аҳамияти