Комил инсон тарбиясида маданият ва санъатнинг ўрни - Культурология - Рефераты

Комил инсон тарбиясида маданият ва санъатнинг ўрни

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

40 KB

Комил инсон тарбиясида маданият ва санъатнинг ўрни Комил инсон ғояси ислом таълимоти, хусусан, унинг юксак йўналиши бўлмиш тасаввуф фалсафасида асрлар мобайнида тарғиб ва ташвиқ қилиб келинди. Комилликнинг намунаси сифатида эса пайғамбаримиз Мухаммад алайхи-с-салом хаётлари ва фаолиятлари ўрнак қилиб кўрсатилди. Бу бежиз эмас албатта. Комил инсон ғояси ўз мустақиллигини қўлга киритган Ўзбекистон учун бугун ҳам жуда керак. Чунки халқимиз истиқлол шарофати билан ўз динига, ўзлигига қайтмоқда. Муқаддас динимиз аталмиш Ислом дини миллий маънавиятимизнинг муҳим асосларидан бирига айланади. Бугунги кунда ёшларимизни бой маданий меросимиз, тарихий анъаналаримизга, миллий урф одатларимизга ҳурмат руҳида, юксак маънавий фазилатли ҳар томонлама камол топган инсонлар қилиб тарбиялашга катта эътибор берилмоқда. Бу масала давлат аҳамиятига молик вазифа деб тушунилмоқда. Комил инсон деганда, ҳар томонлама етук, ички дунёси, тарбияси, поклиги, билими ва малакаси, умуман ижобий жараёнларнинг барчасини ўзида мужассамлаштирган инсон тушунилади. Зотан миллатимиз тарихида шундай зоти комиллар ўтганки, уларнинг ҳар бирлари биз авлодларга битмас-туганмас маънавий бойлик қолдирганлар. Ҳозирда бу зиё нурларидан баҳраманд бўлмоқдамиз. Маънавий тарбия инсон камолоти йўлидаги шундай бир воситаки, уни четлаб ўтиш мумкин эмас. Аждодларимизнинг бой маънавий мероси, уларнинг хаётий тажрибалари, яшаш тарзлари, инсоний хусусиятлари комил инсон тарбиясининг асосий омилларидан саналади. Биз бу маънавий бойликларни ўрганган сари, фикримиз чарҳланади, ўзимизни аждодларимизга яқинроқ сезамиз. Улуғ бобокалонларимиз Имом Ат-Термизий, Имом Бухорий, Бурхониддин Марғилоний, Имом Мотрудий, Алишер Навоий сингари

алломаларнинг бизга қолдирган маънавий бойликлари, буюк шарқ миниатюра санъати усталарининг асарлари, ижрочилик санъатининг ўлмас мероси мақомларимиз, анъанавий қўшиқларимиз, мумтоз адабиётимиз намоёндаларининг ўлмас асарлари, комил инсон тарбиясида муҳим омил бўлиб хизмат қилади. Биз улуғ аждодларимизнинг маънавий бойликларини ўргана борганимиз сари уларга яқинлик сезамиз. Буларнинг барчаси бизни комилликка етаклайди, маънавий фикримизни бойитади, келажакка ишонч билан қарашга ундайди. Маънавий ва моддий бойлик комилликнин икки қаноти саналади. Буни тўғри изоҳлаш, бирини биридан камситмаслик зарур. Айниқса Ўзбекистон ўзининг бой меросига суянган ҳолда миллий давлат қуришга киришган экан, маънавиятга иккинчи даражали иш деб қараши мумкин эмас. Моддий бойлик деганда кўз ўнгимизга пул бирлиги, яшайдиган данғиллама уй, ундаги анжомлар, инсон яшаши учун зарур бўлган моддий эҳтиёжлар келади. Маънавий бойлик эса инсоннинг ўзида, онгида, фикрида мужассамланган тафаккур мезони саналади. Инсонни моддиятга қанча эҳтиёжи бўлса, маънавиятга ҳам шунча эхтиёжи бор. Маънавият инсоннинг ички эҳтиёжи кўнгил билан боғлиқ тушунча. Иқтисоди бақувват давлат фуқароларининг кўнгил гўзаллиги ҳам мамлакат бойлиги хисобланади. Юртимизда маънавият камол топган замонларда моддият унга елка тутиб турган. Шуни унутмаслик керакки, девордаги мева-чева акси солинган расмдан завқланиши учун аввал ўша одамнинг қорни тўйган бўлиши керак. Бу эса маънавият ривожининг иқтисод равнақига чамбарчас боғлиқлигини кўрсатади. Ҳар иккала бойлик ҳам инсоний мукаммаликка етишишда, комил инсон тарбиясида баравар аҳамиятга эга ва асосий омиллардан саналади. Маънавият тушунчасини эса миллий тушунча деб қабул қилишимиз лозим. Алишер Навоийнинг асарларида Мухаммад пайғамбаримиз энг комил инсон сифатида таърифланади. Комил инсон тушунчасида Ислом динининг мохияти катта урин тутади. Чин мусулмон сўзни аввал оллоҳ ва унинг сўнгги пайғамбари номини тилга олишдан бошлайди. Комил инсон тарбиясига

бағишланган ҳадиси шарифлар, ислом уламоларини шахсий кечинмалари, қолдирган асарлари, мусулмон қонунчилиги асослари, Қуръони Карим оятлари, буларнинг барчаси комил инсон тарбияси билан боғлиқдир. Комилликнинг асосий белигиларидан бири саховатпеша бўлиш, яъни карамли бўлиш, ширин сўзлик, одоб андишали бўлиш саналади. Буларнинг барчаси ислом одоби ва маданиятида мужассамлашган бўлиб комил инсон тарбиясида муҳим ўрин тутади. Хулоса қилиб шуни айтиш керакки, комил инсон тарбияси серқирра маданият манбаи бўлиб, барча эзгу ишлар, яхши аъмоллар, умуминсоний қадриятлар, онгнинг ҳар томонлама мукаммаллиги барчаси комилликнинг атрофида мужассалашгандир. Президентимиз Ислом Каримовнинг сўзлари билан айтганда комил инсон тарбияси энг олий мақсад бўлиб, ёшларимизни таълим олишига, маданий савиясини оширишига дунёқарашини шаклланишига шарт-шароит яратиб беришимиз зарур.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.Каримов “Ўзбекистон XXI-аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” Тошкент 1997й. 2. “Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар” Тошкент «Ўзбекистон» 2000 й. 3. «Маънавият ва комиллик» Тошкент 1997 й. 4. И. Абдуллоҳ “Маънавият ва маърифат”, «Миллий тикланиш» газетасининг 1998 йил 12 ноябр сони. 5. С.Мирвалиев “Маънавият уфқлари”, “Мулоқот” журнали, 1997-йил 6-сон . 6. М.Хайруллаев, Д.Шорахмедов “Маданият ва мерос”. Тошкент «Санъат» нашриёти, 1973 й. 7. Н.Жўраев, Т.Файзуллаев, Қ Усмонов “Ўзбекистон тарихи” Тошкент-1998 йил.

Похожие

Маданиятшунослик ва диний маданият. Техноген маданият

Диний маданият

Диний маданият

Анъанавий маданият

Маданият тушунчаси, мазмуни ва моҳияти