Аския санъати - Культурология - Рефераты

Аския санъати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

30 KB

Аския санъати Ҳар бир халқда ҳазил-мутойиба, бахслашув, айтишув, аския бор. Ўзбек аскиясининг бошқа ҳазил мутойибалардан фарқи шундаки, у санъат даражасига кўтарила олган. Аския - ўзбек халқ оғзаки ижодининг бир тури, халқ қизиқлигининг таркибий қисми, кенг тарқалган томоша хисобланади. «Аския» арабча сўз бўлиб, зехни ўткир, хозир жавоб маъносини англатади. Аския дегани рақибини сўз хужумини хозир жавоблик билан қайтариб, ўз ҳам хужумга ўтиш демакдир. Аския ўзбеклар орасида кўп асрлардан бери мавжуд бўлиб, тўй-йиғинларда, сайилларда икки томоннинг тортишуви натижасида бадиий сўз усталари аниқланган. Аския ўз ривожида бир қанча даврларни босиб ўтган. Алишер Навоий даврида аския шаклланган бўлиб, санъат даражасига кўтарилган. Мавлоно Бурхони ланг, Хасан воиз, Саид Ғиёсиддин шарфа сингари ўнлаб аскиячилар ижод қилишган. XVIII - XIX асрларда аския айниқса Фарғона водийси ва Тошкентда ривожланди. Аския кишиларнинг бир-бири билан бадиий сўз тўқишда, сўз ўйинида, адабий баҳсда, ақллар мусобақасида кўпчилик ўртасида халол тўртишувдир. Ўзбекистонда жуда кўп аскиячилар номоёндалари етишиб чиққанлар. Марғилонлик Жалил буқоқ, Сулаймон қори, Мамажон қовоқ, мулла Мухаммад бува, Қўқонлик Мирзарахим қулоқ, Ниёзбоқи сичқон, Зоҳид бурун, Матҳолиқ аския, Тошкентлик Абдулла фонус, Саидахмад, Исмат аския сингари аскиячилар шулар жумласидандир. XX асрнинг ўрталарида Эрка қори Каримов, Ижроқум бува, Турсун бува Аминов, Юсуфжон қизиқ Шакаржонов, Жўрахон Султонов, Абдулхай Махсум Қозоқов, Мамажон Махсум, Амин бува, Расул қори Мамадалиев, Зайнобиддин ва Мадаминжон Юсупов, Мухиддин Дарвешов сингари машҳур аскиячилар фаолият кўрсатдилар. Эрка қори Каримов аскиянинг ўн тўртта чистонини (пайровини) яратди. Бу чистонлар «Ўхшатдим», «Гулмисиз, райхонмисиз», «Афсана», «Ота-бола», «Иморат қуриш» сингари

пайровлардан иборат бўлиб халқ орасида машҳур бўлган. Ҳозирда бу чистонлар Мамасидиқ Шераев, Жўрахон Пўлатов, Хотам Хакимжонов, Абдулла Акбаров сингари аскиячилар томонидан ривожлантирилиб бу соҳага сезиларли ҳисса қўшмоқдалар. Аския пайровлари кулгули ташбеҳлар билан жилоланади ва халқимиз юрагида завқ-шавқ уйғотади. Бу санъат тури умрбоқийдир.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.Каримов “Ўзбекистон XXI-аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” Тошкент 1997й. 2. “Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар” Тошкент «Ўзбекистон» 2000 й.

Похожие

Қадимги дунё санъати

Қадимги шарқ санъати

Ибтидоий жамоа санъати

Халқ амалий санъати

Ўзбек халқининг кино санъати