Қадимги шарқ санъати - Культурология - Рефераты

Қадимги шарқ санъати

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

38.5 KB

Қадимги шарқ санъати . Қадимги шарқ халқлари санъати ва маданияти тарихи катта даврни ўз ичига олади. Қадимги шарқда мавжуд бўлган қадимги Миср подшохлиги, олд Осиёдаги Шумер, Аккад, Бобил (Вавилония), Оссурия, Урарту, Хетт давлатлари, Эрон империяси, Ўрта Осиё, Хиндистон, Хитой, ва Жанубий Шарқий Осиёдаги давлат ва подшохликлар жахон маданияти тарихида ўчмас из қолдирдилар. Шарқ халқлари яшайдиган худудда қуёш нурининг мўллиги, суви, тошқин дарёлари, серунум ерлари одамларни эрта деҳқончилик ва чорвачилик билан шуғулланишга ўргатди. Қадимги Шарқда санъат узоқ вақт хунармандчиликни бир қисми сифатида қолди. Эрамиздан аввалги 5000-4000 йиллардаёқ бу ерларда синфий жамият - қулдорлик жамияти шакллана бошлади ва бу жамият янги эранинг бошларигача давом этди. Қулдорлик жамияти санъатининг вазифаси эса кўпчиликни бошқарувчи синфга, эксплуататорлар ғоясини омма ичида тарғиб қилиш бўлиб қолди. Шарқ халқларининг реализми ҳам ўзига хос хусусиятга эга. У кўпинча воқелик, кишилар ва тушунчаларни фантастик образларда, рамзий ва шартли белгиларда тантанали, улуғвор қилиб ифодалайди. Биз Шарқ санъатини ўрганганда алохида йирик санъаткорлар ижоди тўғрисида тўхталмаймиз.. Чунки санъат намуналари омма ичидан чиққан номаълум истеъдод эгалари томонидан яратилган. Қадимги шарқ санъатида қадимги Миср санъати алохида ўрин тутади. Қадимги Миср санъати деярли 4000 йилни ўз ичига олган даврда тасвирий ва амалий санъат, меъморчиликни нодир дурдоналари дунёга келдики бугунги кунда ҳам ўзининг маҳобати, бадиийлиги билан барчани ҳайратга солади. Бу ерда биринчи марта инсон ва унинг меҳнати санъаткор асарида ўз ифодасини топди. Қадимги Миср санъатининг яна бир ўзига хос хусусияти шундаки, у дин билан алоқада ва унга тобе бўлган. Миср эҳромлари қаторидан жой олган уч династия фиравни Жосер мақбараси, IV династия фиравнлари Хуфу, Хафра ва Минкиура пирамидалари Фифадаги Карнак ва Луксор

ибодатхоналари гигант меъморчилик санъатининг нодир намуналаридир. Қадимги Миср тасвирий санъати меъморчилик билан боғлиқ холда ривож топди. Миср санъати умумжаҳон санъати тараққиётида ўзига хос қайтарилмас ўринни эгаллайди. Олд Осиё санъати деганда ўрта ер денгизи, хавзасининг шарқий қисми сохиллари, Кичик Осиёнинг тоғли районлари территорияларида эрамиздан аввалги Шумер, Аккад, Оссурия, Урарту, Бобил каби қатор давлатлар мавжуд бўлиб, улар жахон санъати тарихига ўз хиссаларини қўшганлар. Бу ерда хайкалтарошликни гўзал асарлари яратилди, деворий суратлар, нозик амалий-декоратив буюмлар ишланди. Аккад подшохлиги даврида Олд Осиё ягона давлатга бирлаштирилди. Шу даврда тасвирий санъат реализми ортди. Айни шу даврда Шумер достони “Гилгамиш» яратилди. “Саргон хайкали”, “Семит портрети”, “Н a расмин стелласи” ўша даврнинг машхур асарларидандир. Олд Осиё санъатида нодир меъморчилик ва тасвирий санъат ёдгорликлари юзага келди. Ахмонийлар даврида вужудга келган санъат ўрта шарқ халқлари тарихида мухим ўринни эгаллайди. Бу санъат бевосита ўрта шарқда яшайдиан халқларининг янги ўзаро муносабатлари натижасида, атрофдаги халқлар санъати таъсирида равнақ топди. Жумладан подшолар саройларини қуришда Суғд, Бактрия ва Хоразмдан келган уста ва санъаткорлар меҳнат қилганликлари хақидаги маълумотлар мавжудлиги шундан далолат беради. Ахмонийлар даври санъати атрофидаги мамлакатлар санъатига ҳам ўзининг сезиларли таъсирини ўтказган. Қадимги Шарқда ўзига хос хисобланган Хиндистон санъати ҳам қатор тараққиёт босқичларини босиб ўтди. Бу тараққиёт жараёнида хинд санъатига гох Шумер, гох Грек санъатининг таъсири бўлган. Лекин шунга қарамай, унинг санъатида ўзига хослик мавжуд бўлиб, у асосан халқ санъати, айниқса ҳунармандчилик таъсирида бўлган. Хиндистон санъати қадимдан хар-хил динлар таpсирида ривож топган. Қадимги Хиндистон санъатининг гуллаган даври Маурия сулоласи (э.ав. 272-232 й)да содир бўлди. Ашока хукмронлиги

даврида буддизм кенг тарқалди. Ибодатхоналар қурилишига, тасвирий санъат асарларига кенг эpтибор берилди. Аджантадаги ғор ичидаги ибодатхона ва шунга ўхшаш қатор санъат асарлари қадимги хинд маданиятининг нодир намуналаридир. Хулоса қилиб айтганда қадимги шарқ санpати уйғониш даври санъатнинг ривожланишига муҳим босқич бўлиб хизмат қилади.

Фойдаланилган адабиётлар 1. И.Каримов “Ўзбекистон XXI-аср бўсағасида: хавфсизликка тахдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” Тошкент 1997й. 2. “Миллий истиқлол ғояси: асосий тушунча ва тамойиллар” Тошкент «Ўзбекистон» 2000 й. 3. «Маънавият ва комиллик» Тошкент 1997 й. 4. И. Абдуллоҳ “Маънавият ва маърифат”, «Миллий тикланиш» газетасининг 1998 йил 12 ноябр сони. 5. С.Мирвалиев “Маънавият уфқлари”, “Мулоқот” журнали, 1997-йил 6-сон .

Похожие

Қадимги дунё санъати

Қадимги Ўрта Осиё санъати

Шарқ уйғониш даври маданияти

Аския санъати

Ибтидоий жамоа санъати