Қудуқларнинг жорий ва капитал таъмири - Горное дело - Рефераты

Қудуқларнинг жорий ва капитал таъмири

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

54.5 KB

Қудуқларнинг жорий ва капитал таъмири Режа: 1. Қудуқларни таъмири 2. Ер ости ва капитал таъмирининг турлари 3. Таъмирлашда қўлланиланадиган техника 4.Ер ости ва капитал таъмир ишларини ўтказиш технологиялари

Таянч сўзлар Жорий таъмир, капитал таъмир, ишлатилиш коэффициенти, чуқурлик насоси, қум якори, кўтаргич қувур, мустаҳкамловчи қувур, қатлам сувларини изоляция қилиш, махсулдор қатлам, қатламни гидравлик ёриш, штанга коллонаси, кўтаргич қурилма, минора, мачта, лебедка, қувур электори, штанга калити, қудуқни ювиш, рекультивация, цемент халқаси, махсус “мухр”, овершоп, колокол, метчин, илгаклар, қармоқлар, штопорлар. Қудуқларнинг нормал иши бузилиши сабаблари. Қудуқларни ишлатиш жараенида маҳсулотнинг кескин камайиши, баъзан эса суюқлик еки газ келиши тўхтаганлиги сабабли уларнинг иши тўхтайди. Қудуқларнинг нормал ишини қайтадан тиклаш учун бутун ер ости ускуналарини қутариш, унинг баъзи қисмларини алмаштириш еки таъмирлаш, қудуқ тубидаги қум тиқинини тозалаш ва шу каби бир қатор тадбирларни бажариб, ер ости ускуналарини қайтадан туширилади. Қудуқ ишининг технологик режимини ўзгартириш ҳам насос-компрессор қувурларини алмаштириш еки уларнинг туширилиш, чуқурлигини ўзгартириш чуқурлик насосини алмаштириш ва шу каби ишларни бажариш билан боғлиқ. Кўп ҳолларда қудуқ ва унинг туби ҳолатлари ўзгарганлиги сабабли яна маҳсулот миқдори камайиши мумкин. Масалан маҳсулот таркибидаги сув ҳиссаси кескин ошиши натижасида изоляция ишларини олиб беришга зарурат туғилади. Бу ишларнинг ҳаммаси қудуқларни ости таъмирлаш билан боғлиқ. Таъмирлаш вақтида қудуқларнинг тўхтатилиши уларнинг ишлатилиш коэффициенти орқали ҳисобга олинади.

Қудуқнинг ишлатилиш коэффициенти унинг муайян вақт (ой, квартал, йил) давомида ишлаган кунларнинг тақвим кунларига нисбати орқали ҳисобланади. Нефт ва газ қудуқларида бу коэффициент 0.94 - 0.98 га тенг, яъни қудуқ ишлашининг 2 - 6 % таъмир ишлари билан боғлиқ.Қудуқларнинг таъмири ер ости ва капитал таъмирга бўлинади. Ер ости таъмирига қуйидаги ишларни бажариш киритилади: а) насос еки унинг айрим қисмларини алмаштириш; б) насос штангалари узилишини таъмирлаш; в) чуқурлик насосини ювиш ва қум якорини тозалаш; г) кўтаргич қувур ва штангаларни алмаштириш; д) кўтаргич қувурлардаги геккага оқимни бартарафлаш; е) қум тикинини ювиш ва тозалаш; ж) кўтаргич қувурларнинг суюқликка чукиш чукурлигини ўзгартириш. Капитал таъмирга қуйидаги анча мураккаб ишлар киритилади. а) мустаҳкамловчи қувурдаги аварияларни бартарарлаш; б) қатлам сувларини изоляция қилиш; в) бошқа маҳсулдор қатламга ўтиш; г) қатламни гидравлик ериш ва ҳоказолар . Қудуқларни таъмирлашда қўлланиладиган техника. Ер ости ва капитал таъмир билан боғлиқ ҳамма ишлар қудуқдан насос- компрессор қувурлари колоннаси ва штангалар колоннасини кўтариш ва

тушириш билан боғлиқ. Шунинг учун қудуқ устида кўтаргич қурилма ўрнатилади. Буқурилмалар сифатида асосан минора ва мачталар хизмат қилади. Кўтаргич механизм сифатида автомобил еки тракторда ўрнатилган лебедка ишлатилади. Минора оддий полиспаст еки тол тизими билан таъминланган бўлиб, унинг илгакига маҳсус мослама ердамида кўтариладиган юк (қувур,штанга) илинади. Қудуқдан кўтарилган қувур ва штангалар минора еки мачта енида қия ўрнатилган маҳсус сукигак (стеллаж)га жойлаштирилади. Таъмирлашда ишлатиладиган минораларнинг баландлиги 22,28 метр бўлиб, улар 50 тоннадан 75 тоннагача юк кўтара олади. Унча чуқур бўлмаган қудуқларни таъмирлашда минора ўрнига баландлиги 15 - 22 метр ва юк кўтариш қобилияти 15 - 25 тонна бўлган мачталардан фойдаланилади. Тал аркони (осма аркон) диаметри 11 - 28 мм бўлган пўлат симлардан тузилган. Кўтариб тушириш операцияларида насос - компрессор қувурларини муфта остидан илиб олиш ва сақлаб туриш учун қувур элеваторлари ишлатилади. Штангалар колоннасини кўтариб тушириш учун юк кўтариш қобилияти 5 - 10 тонна бўлган штанга элеваторлари қўлланилади. Насос-компрессор қувурлари ва штангаларни бир-бирига улаш еки уларни ажратиш учун занжирли еки шарнирли қувур ва штанга калитларидан фойдаланилади. Ер ости таъмири Қудуқларнинг ер ости таъмирида қуйидаги операциялар бажарилади:

1. Транспорт ишлари, яъни таъмирлаш учун керакли техника, реагент ва бошқа маҳсулотларни қудуққа етказиш. 2. Тайергарлик ишлари. Таъмир ҳарактери билан боғлиқ ҳамма тайергарлик ишлари бажарилади. 3. Кўтариб тушириш операциялари . Таъмир ҳарактери ва турига қараб қўтаргич мосламалар ердамида насос - компрессор қувурлари колоннаси ва штангалар колоннасини кўтариш ва тушириш. 4. Қудуқни ювиш, қум тикинидан тозалаш, қудуқ ускуналарининг айрим қисмларини алмаштириш, кичик аварияларни бартарафлаш ва шунга ухшаш ер таъмири турларини бажариш. 5. Якуний ишлар яъни таъмирлаш тугатилгандан сунг техникани жўнатиш қудуқни ўзлаштириб ишга тушириш, рекультивация ишларини бажариш. Мисол тарикасида ер ости таьмири турларидан бири қудуқни қум тикинидан тозалаш ва ювиш жараенини кўриб чиқамиз. Қудуқ тубида ҳосил бўлган қум тикини туғри, тескари еки комбинациялашган ҳолларда ювилади. Туғри ювишда ишчи суюқлиги ( одатда оддий сув ишлатилади) насос- компрессор қувурларига ҳайдалиб қум тикини ювилади ва суюқлик-қум аралашмаси қувур ортки қисмидан ер юзасига кўтарилади. Тескари ювишда ишчи суюқлиги қувур ортки қисмига ҳайдалиб циркуляция ердамида суюқлик - қум аралашмаси насос компрессор қувурлари орқали ер юзасига кўтарилади. Қум тикинини туғри еки тескари ювиш суюқлик - қум аралашмаси оқимининг тезлигини таъминлаш билан боғлиқ. Аралашма насос компрессор қувурлари орқали кўтарилганда унинг тезлиги қувур ортки қисми орқали олинишига нисбатан анча юкори бўлади.

Конкрет қудуқ шароитига қараб зарур ҳолларда қум тиқинини тескари усулда ювишни бошлаб (яъни аралашма оқими тезлигини ошириб), кейин тўғри усулга ўтиш мумкин. Бу ҳолат комбинациялашган усул деб ном олган. Қудуқларнинг капитал таъмири Қудуқларни капитал таъмирлашда бурғулаш дастгоҳи, турбобур, бурғулаш қувурлари, цементлаш агрегатлари ва шулар каби маҳсус ускуналар ишлатилади. Капитал таъмирнинг энг характерли турлари: таъмир - изоляцион; таъмир - тузатиш; тутқич ишлар туркумидан иборат. Таъмир изоляция ишлари асосан қудуққа чекка сувлар оқиб келишини бартарафлаш билан боғлиқ. Цемент ҳалқаси мустаҳкам бўлмаган қисмлардан - маҳсулдор қатламдан юқори еки пастки қисмларида чекка сувларнинг қудуққа оқими одатда бу оралиқни цементлаш натижасида бартараф этилади. Цеменлашнинг ҳамма турида ҳам қудуқни бурғулашда ишлатиладиган сифатдаги тампонаж цементдан фойдаланилади. Цементни эритиш учун ишлатиладиган сув миқдори куруқ цементнинг 40 - 50 фоизини ташкил этади. Цементлашдан олдин жараенини бажариш учун керак бўлган цемент эритмаси миқдори ва бостирувчи суюқлик (сув) миқдори ҳисобланади. Таъмир - тузатиш ишларига мустаҳкамловчи қувурнинг сиқилган қисмини тузатиш , ундаги синиқлик ва ҳосил бўлган дарзликларни таъмирлаш киритилади. Мустаҳкамловчи қувур турли сабабларга кўра бузилиши мумкин. Кертик кисмидаги дефект еки қувур девори қалинлигининг камайиши сабабли бу жойлар сув таъсирида тез емирилади. Қудуқ тубидан маҳсулот

таркибида кўп миқдорда қум оқиб келса тоғ жинслари ўпирилиб мустаҳкамловчи қувурни сиқиб қўйиши мумкин. Қувурнинг сиқилиб қолган қисми бурғулаш қувурлари ердамида тушириладиган бурғу ердамида еки фрезер ердамида тузатилиб бу қисмга босим таьсирида цемент эритмаси ҳайдалиши натижасида цемент ҳалқаси билан мустаҳкамланади. Қудуқларни капитал таьмирлашда қудуққа узилиб тушган қувур еки бошқа асбобларни тутиб олиб юқорига кўтариш алоҳида аҳамият касб этади. Насос - компрессор қувурлари узилиб қудуққа тушиб кетса, қудуқ тубига урилиб эгилади ва бир неча жойидан синиши мумкин. Шунингдек бу қувурлар қудуқдаги мавжуд қум тиқинига тиқилиб қолиши ҳам мумкин. Қудуққа тутқич асбобларни туширишдан олдин ундаги урилиб тушган қувур еки бошқа предметларнинг ҳолатини билиш мақсадида бу қудуққа маҳсус муҳр туширилади. Муҳр металлик корпусдан иборат бўлиб, қўрғошинли қобиққа эга. Бу муҳрнинг диаметри мустаҳкамловчи қувур диаметридан 20 - 25мм кичик бқлиб унинг ўртаси қудуқни ювиш учун. Муҳр ердамида қудуқдаги қувур еки бошқа предметнинг жойлашган шароитига қараб уни тутиб олиш ва юқорига кўтариш мумкин. Қудуқни таъмирлашда қуйидаги тутқич асбоблар ишлатилади: овершот, клокол, қувур тутқич, метчик, илгаклар, кармоклар, штопорлар, ершлар ва хаказо. Насос-компрессор қувурларини тутиб олиш учун чап ва ўнг кертикли қувур туткичлар ишлатилади. Насос - компрессор қувурининг муфтасини тутиш учун овершот қўлланилади. Бу қувурларнинг ташқи қисмидан тутиш учун колоколдан фойдаланилади. Ишлатиб бўлинган эксплуатацион қудуқни бартарафлаш (ликвидация қилиш) ҳам капитал таъмир турига киради. Бунда қудуқдаги

мустаҳкамловчи қувур кесиб олиниб юқорига кўтарилади, унинг танаси цементланади ва ичи лойли эритма билан тўлдирилади.

Адабиётлар : 1. П.Н. Лаврушко “Подземный ремонт скважин”, М.,Недра, 1968г. 2. Справочная книга по текущему и капитальному ремонту нефтяных и газовых скважин (А.Д. Амиров, К.А. Карапетов, Ф.Д. Лемберанский и др). - М., Недра, 1979 г. с-309. 3. Справочник по капитальному ремонт нефтяных и газовых скважин Н.С.... Горохов) М., Недра, 1973г.

Похожие

Нефт ва газ қудуқларини тадқиқот этиш.Тадқиқот турлари Тадқиқот техникаси ва технологияси

Қудуқлардан суюқлик кўтарилишининг назарий асослари

Нефт қудуқлари маҳсулоти миқдори ва сифатини ўлчаш

Нефт ва газ қудуқларининг тузилиши

Очиқ кон ишларининг асосий босқичлари