Тоғ жинсини қазиб олишга тайёрлаш усуллари.Механик усулда қазиб олишга тайёрлаш - Горное дело - Рефераты

Тоғ жинсини қазиб олишга тайёрлаш усуллари.Механик усулда қазиб олишга тайёрлаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

47 KB

То ғ жинсини қ азиб олишга тайёрлаш усуллари. Механик усулда қазиб олишга тайёрлаш Режа: 1. Тоғ жинсларини қазиб олишга тайёрлаш усуллари. 2. Механик усулда тайёрлаш.

Тоғ жинсларини қазиб олишга тайёрлаш усуллари. 1 . Тоғ жинсларини қазиб олишга тайёрлаш кейинги ишлаб чиқариш жараёнлари, яъни кон массасини қазиш ва юклаш, ташиш, ағдарма ҳосил қилиш ва қайта ишлаш жараёнлари учун техник имконият ва қулай шароит яратиб бериш мақсадида амалга оширилади. Тоғ жинсларини қазиб олиш тайёрлашнинг технологик ўрни (позицияси) бўйича уларни икки гуруҳга бўлиш мумкин: - механик ёки гидравлик усул билан олдиндан юмшатмасдан қазиб олишга тайёрлаш мумкин бўлган тоғ жинслари (тупроқ, суглинок, юмшоқ кўмир, шамол таъсирида тўла парчаланган метаморфик жинслар, мел, тупроқли рудалар); - олдиндан юмшатилиши зарур бўлган тоғ жинслари (тупроқли ва қум- тупроқли сланецлар, тупроқли ва оҳакли қумлар, темир рудалари, аргилитлар, алевролитлар, гипс, тошли туз, тошкўмир ва қўнғир кўмир, оҳактош, қум, кварцитлар, гранитлар, базалтьлар, габбро). Тоғ жинсининг тури ва ҳолатига боғлиқ ҳолда тоғ жинсини қазиб олишга тайёрлаш асосан қуйидаги усуллар ёрдамида амалга оширилади: - музлашдан ҳ имоя қ илиш; - музла г ан то ғ жинсини эритиш; - гидравлик усулда тайёлаш; - механик ёки портлатиш усули билан тайёрлаш. Музлашдан ҳ имоя қ илиш. Музлашдан ҳ имоя қ илиш ҳ арорат 0˚дан паст б ў лганида дастлабки юмшатиш амалга оширилмасдан ҳ ам қ азиб олиш имконини беради. Музлашдан ҳ имоя қ илиш учун ернинг юза қ исмини ҳ айдаш, юмшатиш, бороналаш (молалаш) ва иситиш усуллари қў лланилади. Ҳ айдаш, юмшатиш ва броналаш то ғ жинси сиртида ҳ осил қ илинган ҳ аво билан т ў лдирилган б ў шли қ ҳ исобига исси қ лик ў тказувчанликни маълум

даражада пасайтиради. Хайдаш ва юмшатиш махсус плуг ва юмшатгич ёрдамида ўтилади. Бунда хайдаш чуқурлиги 40-50 см, бороналаш чуқурлиги эса 20 см ни ташкил этади. Ер сиртини музлашдан ҳимоя қилиш учун теплоизоляцион материал сифатида мох, ёғоч қириндиси, минерал ваталар қўлланилади. Музлаган тоғ жинсини эритиш . Тоғ жинсларини эритиш пар, сув, чуқур ёки юзавий электриситгич электродлар ва юзани куйдириш ёрдамида амалга оширилади. Чуқур электриситгичда электродлар бир-биридан 0,5–0,7 м масофада бўлган шпурларга музлаш чуқурлигигача жойлаштирилади. Электр занжири эриган тоғ жинсида қисқа туташув ҳосил қилади ва унинг эриш жараёни пастдан юқорига қараб ҳосил бўлади. Эритишга кетган электр энергия сарфи 1 м 3 то ғ жинсига 8-10 квт с ни ташкил этади. Юзавий электр иситгичда электрод метал сетка к ў ринишида эритиладиган участка юзасига ёт қ изилади. Электр таъминоти ю қ ори частотали генератор ор қ али амалга оширилади. Пар билан эритиш ҳ аво ҳ арорати 0  дан паст б ў либ, бу ҳ олат узо қ давом этадиган и қ лим шароитларида музлаган то ғ жинсларида қў лланилади. Пар билан эритишда ички диаметри 19-22 мм, узунлиги 1,5-3 м б ў лган п ў лат трубалар қў лланилади. Бу трубалар шпурларга жойлаштирилади (шпурлар орасидаги масофа 2-2,5м) ёки скважиналар бур ғ уланиб, бу скважиналарга пар юборилади ёки бош қ а иситувчи материаллар жойлаштирилади. Эритиш давомийлиги 4-6 соатда 24-27 кг парни сарфлаб 1м 3 то ғ жинсини эритиш мумкин. Юза қ исмини куйдириш ёрдамида эритиш музлаган то ғ жинси юзасида к ў мир қ атлами, торф ёки ў тин ё қ иш ор қ али амалга оширилади. 1м 3 то ғ жинсини эритиш учун ё қ илги сарфи: 30-60 кг к ў мир, 120-140 кг торф ва 0,14- 0,17 м 3 ў тин сарфланади.

Гидравлик усул . То ғ жинсини қ азиб олишнинг гидравлик усули то ғ жинси таркибига сув ва эритмалар ж ў натишга асосланган. Ша ғ ал ва қ ум қ азиб олиш корхоналарида гидравлик усул, сув билан ювиб олиш ёки кимёвий аралашмалар қў лланилади. Булардан таш қ ари бур ғ улашнинг: электрогидравлик, скважинларни бур ғ улаш ва то ғ жинсларини кесишда ( қ ир қ ишда) ультратовушларни қў ллаш, портлатиб бур ғ улаш, плазмали бур ғ улаш турлари ҳ ам мавжуддир. То ғ жинсини механик усулда юмшатиш. Ў та зич, музлаган ва ярим қ ояли то ғ жинсларини қ азиб олишга тайёлашда турли хил юмшатувчи механик воситаларидан фойдаланилади: экскаватор ч ў мичи, тракторли юмшатгич ва махсус струглар. Портлатиш усули билан юмшатишга қ араганда механик усул билан юмшатишда ю қ ори унумдорликка эришилади. Бу усул то ғ жинси қ атти қ лиги f =6 гача б ў лган то ғ жинсларида арзон таннархга ишларнинг бехатар олиб борилишига эришилади. Механик усулда юмшатишнинг энг кенг тар қ алган усули бу-тракторли юмшатишдир . Бунда гусеницали қ увватли тракторларга 1-5 тагача юмшатувчи тишлар ў рнатилади. То ғ жинси қ атти қ лиги ошган сайин юмшатувчи тишлар сони камаяди. Ярим қ ояли ва катта ёри қ ли қ ояли то ғ жинсларида бир тишли юмшатгичлар, кам муста ҳ камликка эга б ў лган то ғ жинсларида эса, к ў п тишли юмшатгичлар (уларнинг унумдорлигини ошириш ма қ садида) ишлатилади. Ў ткир тишларга б ў лган кучланиш 250 кН гача етади. Ҳ аракат пайтида бу ў ткир тишлар гидравлик система ёрдамида массивга 0,5 м чу қ урликкача ботиши мумкин.

Тоғ жинсининг юмшатилувчанлиги юмшатгич тишларининг ботиш чуқурлиги билан аниқланади ва массивнинг ёриқлиги ҳамда тоғ жинси мустаҳкамлигига боғлиқ бўлади. Механик юмшатгичнинг самарадорлиги массивнинг ёриқлилигига боғлиқдир. Массив катта ёриқларга эга бўлганда, юмшатгичнинг самарадорлиги ошади. Асосий ёриқ йўналишига кўндаланг равишда юмшатилганда самарадорлик янада юқори бўлади. Массивни юмшатиш юмшатгичнинг параллел узун юриши ор қ али амалга оширилади. Узун юришлар орасидаги масофа белгиланган б ў лаклик ва юмшатишнинг самарадор чу қ урлигини таъминлаш шарти б ў йича ҳ исобланади. Бунда юмшатишнинг самарадор чу қ урлиги, тишнинг ботиш чу қ урлигидан кам б ў лади. Чу қ урлигини ошириш ва кон массасининг б ў лаклигини таъминлаш ма қ садида қў шимча кесишган юришлар қў лланилади. Ў та зич то ғ жинсларида юмшатгичнинг ме ҳ нат унумдорлиги- юмшатиладиган участка узунлиги 100-300 м б ў лганда 1000-1500 м 3 /соатгача етиши мумкин. Юмшатиладиган учаска узунлиги 100-300м гача б ў лиши мумкин. Юмшатилган то ғ жинслари бул ь дозерлар билан штабелланади (т ў планади). Т ў планган то ғ жинслари юкловчи машиналар ёки экскаваторлар билан транспорт воситаларига юкланади.

Адабиётлар р ў йхати: 1. В.С. Хохряков. Открытая разработка месторождений полезных ископаемых. М. «Недра». -1991 г. 2. Справочник. Открытая разработка месторождений полезных ископаемых. М. «Горное бюро». 1994. 3. Томаков. П.И. Наумов. И.К. Технология механизация и организация открытых горных работ. М., МГГИ, 1992.

Похожие

Портлатиш усули билан тоғ жинсларини қазиб олишга тайёрлаш

Очиқ усулда қазиб олиш тизими ва уларнинг классификацияси

Қазиш-юклаш ишлари ҳақида умумий маълумот

Шахта майдонини очиш

Конда нефтни тайёрлаш