Темир йул ва транспортларининг кон-технологик кулланилиши сохалари - Горное дело - Рефераты

Темир йул ва транспортларининг кон-технологик кулланилиши сохалари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

399.5 KB

Темир йул ва транспортларининг кон- технологик кулланилиши сохалари Режа: 1. Кон массасини темир йўл транспорти билан ташиш. 2. Кон массасини конвейер транспорти билан ташиш. 3. Комбинациялашган транспорт .

Кон массасини темир й ў л транспорти ёрдамида ташиш. Темир й ў л транспорти ҳ ар қ андай об- ҳ аво шароитида ў зининг ишончлилиги, ю қ ори унумдорлиги ва ишлатишда фойдалилиги сабабли карьерларда тар қ алган транспорт туридир. Унинг асосий к ў рсаткичи юк айланмаси б ў либ тонна ёки куб м е трдаги юк ми қ дорини ва қ т бирл и ги ичида ташилишига айтилади. Карьер юк айланмаси кераксиз жинсларни, фойдали қ азилма ва материаллар юк айланмаси йи ғ индисидан иборат. Темир й ў л тарнспорти ташиш масофаси 4 км ва ундан ю қ ори, йиллик юк айланиш ҳ ажми эса 25 млн.т ва ундан ю қ ори б ў лган карьерларда кенг қў лланилади. Темир й ў л транспортининг воситаси рельс й ў ллари ва ҳ аракатганувчи составлардан иборатдир. 10.1 – расм. Темир й ў л курилиши схемаси. 1 – ер катлами, 2 – балласт, 3 – шпал, 4 – колея эни, 5 – релсьс, 6 – подкладка. Темир й ў ллар иш бажариш турига қ араб ва қ тинчалик ва доимий й ў лларга б ў линади. Ва қ тинчалик й ў ллар карьер ишчи майдончаларидаги ва а ғ лармалардаги й ў ллар, доимий й ў ллар га эса траншеядаги й ў ллар, транспорт бермалардаги й ў ллар ва карьер юзасидаги й ў ллар киради. Ва қ тинчалик й ў л иш фронти сурилиши билан карьерда ва а ғ дармаларда ва қ ти–ва қ ти билан сурилиб туради. Темир й ў л қ уйи ва ю қ ориги қ урилмалардан иборат. Қ уйи қ урилма – сув чи қ арувчи ва сунъий иншо а тларлардан иборат ер қ опламасидан иборат. Темир й ў лнинг ю қ ори қ урилмаси – балласт, шпал ва муста ҳ камланган рельслардан иборат. Балласт – ер қ опламасига ҳ аракатланувчи составнинг

босимини бир хилда та қ симланиши учун хизмат қ илади. Балласт учун 20-79 мм катталикдаги щебень қў лланилади. Айрим ҳ олларда галька ва гравий ҳ ам қў лланилади. Балласт қ атлами қ алинлиги ва қ тинчалик й ў ллар учун 15-20 см ни, доимий й ў ллар учун 25-40 см ни ташкил этади. Балласт сарфи 600-1200 м 3 дан иборат. Шпаллар – уларга релсьларни муста ҳ камлаш ва босимни ҳ аракатланувчи составдан балластга узатиш учун хизмат қ илади. Ё ғ оч, темирбетон ва металл шпаллар қў лланилади. Шп алнинг стандарт б ў йича ў лчами 270 см ни ташкил этади. Шпалларни хизмат қилиш муддатини узайтириш мақсадида антисептик билан тўйинтирилади. Релсьлар – ҳаракатланувчи составнинг ғилдирагини йўналиши ва босимни шпалга узатиш учун хизмат қилади. Рельснинг стандарт бўйича узунлиги 12,5-25 м бўлади. Карьерларда ҳаракатланувчи состав вагон ва локомотивлардан иборатдир. Фойдали қазилмаларни ташиш учун юк кўтариш қувати 60-90 т бўлган гандола типидаги вагонлар ва юк кўтариш қуввати 60 т бўлган хоппер типидаги вагонлар кенг қўлланилади. Қопловчи тоғ жинсларини ташиш учун вагон думпкарлар қўланилади. Карьерларда локомотивлар сифатида электровоз, тепловоз ва тортувчи агрегатлар қўлланилади. Электровозлар нинг қулайликлари – фойдали иш коэффициенти юқори (14- 16%), 4% гача булган кўтарилиш баландликларини ўтиш қобилиятига эгалик, ишга доимий тайёргарлик ва оғир иқлим шароитларида ҳам ишончли хизмат кўрсатишидир. участкаларга бўлинади ва перегонларни ажратувчи 10.2 расм. Темир йўл транспортининг ҳарактланувчи составиТепловоз локомотивлар ички ёнув двигатели билан жихозланган. Фойдали иш коэффициенти 24-26% га тенг. Тепловозларнинг камчилиги уларни ремонт қ илишнинг қ ийинлигидир. Тортувчи агрегатлар – бош қ арувчи электровоз, дизелли секция яъни, автоном таъминлаш секцияси ва бир нечта моторли думпкарлардан иборатдир. Карьерларда темир йўлларнинг узунлиги бир неча ўнлаб километргача, баъзан юзлаб километргача етади. Темир йўл узунлиги бўйича

пунктлар бўлинмалар дейилади. Уларга станциялар, разъездлар ва постлар киради. Станциялар поездларни жойлаштиришга, состав тўплашга, техник хизмати, текшириш ва бир йўллик жойларда поездни кутиш учун хизмат қилади. Разъездлар бир йўллик жойларда фақат олдиндан келаётган поездни кутишга хизмат қилади (асосан юк поездни кутиши керак). Станция ва разъездлар махсус йўл тармоқларига эга бўлиб, юк айланмаси ва айрим керакли мақсадларга мўлжалланган. Постлар йўл тармоқланишига эга эмас. Улар поездни тўхтатишга мўлжалланган бўлиб, агарда кейинги перегонгача йўлда поезд бўлса постда кутилади. Карьердаги йўл тармоқланиши карьер йўлини темир йўллар вазирлигига, омбор йўлларига, карьер монтаж майдончасига, ҳаракатдаги составни таъмирлаш депосига ва бошқаларга уланган бўлади. Кон массаси бўйича карьер унумдорлигига қараб, карьердаги доимий темир йўллар бир йўлли ёки икки йўлли бўлиши мумкин. Бир йўллик трассада юкланган ва бўш поездлар разъездларда алмашинади. Темир йўл транспортини унумдорлигини ошириш учун перегон узунлиги камайтирилади, унда темир йўл транспортини эксплуатацияси қоидаларига кўра фақат бир состав бўлиши керак. Икки йўллик трасса юкли ва юксиз поездларни алоҳида йўлларда ҳаракатини таъминлайди. Тезликни ошириш учун бунда перегонлар узунлиги оширилади. Забойлардаги ва ағдармалардаги йўл тармоқлари қазувчи юкловчи ва ағдарма ҳосил қилувчи машиналарнинг минимал туриб қолишларини ва темир йўл транспортининг ўзини ҳам забойда юкли ва юксиз составларини 11.1. расм. Алмашувчи пункт-ларнинг жойлашуви : 1 – ер юзасида; 2 –съездларни горизонт билан туташган жойида; 3 – богловчи бермаларда; 4 – ишчи погоналарда .

алмаштиришда минимал вақтини сарфлашини кўзлаб қурилиши керак. Бир й ў ллида составлар алмашиши горизонти ишчи зонасидан таш қ арида олиб борилиши керак. Айни пайтда алмашиш учун юксиз состав юкли составни алмашиш пунктида кутиб туради. Экскаваторнинг кутиш ва қ ти бунда юкли составни алмашиш пунктигача келган ва қ ти билан юксиз составни юклаш жойигача олиб бориш ва қ тлари йи ғ индисига тенг. Кутиш ва қ тини камайтириш учун алмашиш й ў лини горизонт ишчи зонасига жойлаштирилади, бунда бу й ў лни силжитиш қ ийинлашади. Агар бир горизонтда икки ёки ундан орти қ экскаватор ишласа икки й ў лли алмашиш жойлари ҳ ар бир экскаватор учун қў лланилади. А ғ дармалардаги й ў л тармо қ лари а ғ дарма ҳ осил қ илиш технологиясига бо ғ ли қ б ў лади. Экскаваторлик а ғ дарма ҳ осил қ илишда й ў л тармо қ ланиш схемаси забойникига ў хшаш б ў лади. Темир й ў л транспорти тезлиги карьерда домий темир й ў лларда 35-40 км/с, забойда ва алмашинувда 15-20 км/с. Кон массасини конвейер транспорти билан ташиш. Конвейер транспорти транспорт тури сифатида алла қ ачонлардан бери ишлатлишига қ арамасдан карьерларда ёш транспорт тури ҳ исобланади. Конвейер металл формалардан тузилган б ў либ, ташувчи аъзоси сифатида резина лента (лентали конвейер), куракли занжир (куракли конвейер), пластинкалар (пластинкали конвейер) ёки ари қ ча шаклдаги (вибрацияли конвейер) аъзолари ишлатилади. Карьерларди юмшо қ , майдаланган (б ў лак ў лчами 400 мм гача) қ атти қ ва ярим қ оятошларни ташиш учун лентали конвейерлар кенг қў лланилмо қ да. Уларнинг иш принципи шундан иборатки: конвейер лентасида то ғ жинслари т ў лдирилиб барабан юритгич ёрдамида тортиш билан ҳ аракатга келтирилиб ташилади. Конвейр лентасига нагрузкани камайтириш учун қў шимча тортиш аъзолари, п ў лат ар қ он, занжир, тележкалар қў лланилади. Бундай ҳ олларда лента фа қ ат кон массасини жойлаштирувчи идиш вазифасини ў тайди.

Карьерлардаги конвейрлар транспорти жойлашиши ва м ў лжалига қ араб забойдаги, т ў пловчи, юк к ў тарувчи, магистрал ва а ғ дарма турларига б ў линади. Забой конвейерлари по ғ она ишчи майдончасига жойлаштирилиб, кон массасини экскаватордан т ў пловчи конвейргача ташишга м ў лжалланган. карьерларда забой фронти секин-аста силжиб борганлиги учун забой конвейер секциялари махсус техника турбодозерлар ёрдамида ёки гусеницалик, қ адамловчи механизмлар ёрдамида сурилади. Т ў пловчи (узатувчи) конвейерлар карьернинг ён қ исмида жойлашган б ў либ, улар бир ёки бир неча забой конвейрларидан юк к ў тарувчи конвейерга ташишга м ў лжалланган. Т ў пловчи конвейрлар забой конвейрлари ортидан ў з ўқ ига параллел й ў налишда гусеницали ёки релс й ў лли изларда ҳ аракатланади. Юк к ў тарувчи конвейерлар ишчи б ў лмаган ёки ва қ тинчалик ишчи б ў лмаган карьер қ исмида (траншеяларда ёки ер ости қ ия ла ҳ имларида) жойлашган б ў либ, карьер ишчи қ исмидан кон массасини ю қ орига ташишга м ў лжалланган. Юк к ў тарувчи конвейер юкни т ў пловчи конвейердан олиб, оддий конвейрларда 18º бурчак остида ва махсус конвейерларда 50º гача қ ияликда карьер борти б ў йлаб ер юзасига к ў таради. Юк к ў тарувчи конвейр анча ю қ ори юритгчи ва конструкцияга эга б ў либ бир ерда му қ им ў рнатилишга м ў лжалланган. Кон массасини қ атти қ жинсларда 14º бурчакдан ю қ ори ва юмшо қ жинсларда 18º дан ю қ ори баландликларга унумли ва хавфсиз к ў тариш учун лента юзаси қ овур ғ аларга б ў линиб ясалади ёки ю қ оридан босиб турувчи лента ёки занжирли т ўр ишлатилади. Улар материални пастга сурилиб кетишига й ў л қў ймайди. Магистрал конвейрлар карьер юзасида жойлашган б ў либ, қ оплама жинсларни а ғ дармага ва фойдали қ азилмаларни бойитиш фабрикасига ёки омборларга ташишга м ў лжалланган. А ғ дарма конвейрлар а ғ дармаларда жойлашган. Бажарадиган ишига қ араб улар забой конвейерларига ў хшаб кетади. Улар а ғ дарма фронти

дей илади. Тузилиши б ў йича қ айта юкловчи ва а ғ дарма ҳ осил қ илувчилар билан биргаликда комплекс ҳ осил қ илади. Қ айта юкловчи узатувчи аъзо вазифасини ў тайди, экскаватордан забой конвейеригача ёки забой конвейеридан т ў пловчига бир горизонтдан иккинчисига, шунинг учун у ў зи юрар гусеницали ёки қ адамловчи шаклдаги юриш механизмига эга б ў либ, қ абул қ илувчи ва конвейер с ў нгида т ў кувчи қ исмлари б ў либ, бу қ исм 18º гача ҳ ар қ андай қ ияликда ишлай олади. Ясси текисликда қ абул қ илувчи мослама ва т ў кувчи қ исмлари 60º гача бурчакка бурилиши мумкин. Конвейр технологик параметрларига унумдорлик, конвейер ставининг узунлиги, қ иялик бурчаги, юритгич қ уввати киради, шунингдек лента эни ва тезлиги ҳ ам ҳ исобга олинади. Конвейернинг техник таснифи. Конвейер КЛ-500 КЛЖ-800 С-160 КММЗ НКМЗ Лента эни 1000 1200 1600 1200 1800 Ҳ аракат тезлиги, м/с 2,26 2,58 1,6-3,15 3,6 4,35 Унумдорлик, т/ с 500 800 600-1950 5000 3150 Конвейер ставининг узунлиги, м 400 800 1100 800 500 Юритгич қ уввати, квт 75 150 400-800 400 1500 Очи қ кон ишлари учун катта конвейер комплекслари ГДР, Чехия, Германия, АКШ ва Россия мамлакатларида ишлаб чи қ илади.

Комбинациялашган транспорт. Комбинациялашган транспорт – унда бир хил юкларни кетм-кет равишда турли кўринишдаги, ўзи учун қулай шароитда ишлай оладиган транспортлар қўлланилади . 11.2 – расм. Автомобиль ва темир йўл транспорти комбинацияси кенг қўлланилмоқда. Бунда кон массаси забойдан автомобиль транспорти ёрдамида қайта юкловчи пунктгача ташилиб келтирилади, кейин эса темир йўл транспорти ёрдамида ер юзасига ва ағдармаларга чиқарилади. Ушбу комбинация чуқурлиги 120 - 150 метргача бўлган карьерларда қуйи поғоналарда қўлланилади. Автомобиль ва конвейер транспорти комбинацияси эса карьерларда ер сиртидан 120-150 метр пастда жойлашган энг чуқур горизонтларда қўлланилади. Бунда кон массаси юқорига энг қисқа масофалар орқали чиқарилади. Баланд тоғли ҳудудларда жойлашган карьерларда, кон массасини 200- 800 метр баландликдан тушириш қийин ва хавфли бўлганда, шунингдек катта сарф харажат талаб этилганда, автомобиль траснпортини руда туширгич ёки осма канатли йўллар билан комбинациялашган ҳолда қўлланилади. 11.2. расм . Комбинациялашган транспорт схемаси. а , б – автомобиль ва темир йўл транспорти ; в – автмобиль ва конвейер транспорти ; г – автомобиль ва канатли кўтаргич ; 1 – автосъездлар ; 2 – қайта юкловчи пунктлар ; 3 – темир йўл съездлари ; 4 – дробика қурилмаси; 5 – конвейерлар; 6 – қайта юкловчи бункер; 7 – скипли кўтарилма.

Адабиётлар руйхати: 1. В.С. Хохряков. Открытая разработка месторождений полезных ископаемых. М. «Недра». -1991 г. 2. Справочник. Открытая разработка месторождений полезных ископаемых. М. «Горное бюро». 1994. 3. Томаков. П.И. Наумов. И.К. Технология механизация и организация открытых горных работ. М., МГГИ, 1992.

Похожие

Карьер юклари. Автомобиль трансортининг кон-технологик кўлланилиш сохалари

Очиқ кон ишларининг асосий босқичлари

Нефт ва газ конларини лойихалаш боскичлари

Тоғ жинсларининг технологик хусусиятлари ва уларнинг характеристикалари

Фойдали қазилма ва қопловчи жинсларнинг сифат кўрсаткичлари. Конларнинг жойлашиш шароитлари