Neft va gazni qayta ishlash korxonalarining jihozlarini sinflash hamda hisoblash usullari - Горное дело - Рефераты

Neft va gazni qayta ishlash korxonalarining jihozlarini sinflash hamda hisoblash usullari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

83.5 KB

Neft va gazni qayta ishlash korxonalarining jihozlarini sinflash hamda hisoblash usullari Reja: 1. Jihozlarni sinflash 2. Jihozlarni hisoblashning tartibi va usullari 3. Т exnologik hisoblash

Neft va gazni qayta ishlash korxonalarining barcha jarayonlari ularni birlashtiradigan asosiy qonunlariga qarab quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 1. Gidromexanik jarayonlar (gaz va suyuqliklarni boshqa jihozlarga o‘tkazish, bir xil tarkibli bo‘lmagan suyuq va gaz sistemalarini ajratish, suyuqliklarni ajratish). 2. Massa almashish jarayonlari (massa almashuv qonuniga binoan birga haydash, rektifikatsiya, absorbsiya, adsorbsiya, ekstraksiya, kristallizatsiya va quritish). 3. Issiqlik jarayonlari (issiqlik berish qonunlariga muvofiq isitish,sovitish, kondensatsiya va bug‘latish). 4. Mexanik jarayonlar (maydalash, tushirish va yuklash,sinflash va qattiq moddalarni aralashtirish). 5. Kimyoviy jarayonlar (kimyoviy kinetika qonunlariga birlashtirilgan har xil kimyoviy reaksiyalar). Barcha sanab o‘tilgan jarayonlar, shu jarayonlarni olib boriladigan aniq sharoitlarini hisobga olgan holda aniqlangan konstruksiyali jihoz va mashinalarda olib boriladi. Bir turda fizik, fizik-kimyoviy va kimyoviy jarayonlar umumiy qonuniyatlar bilan tavsiflanadi va turli ishlab chiqarishlarda bir xil prinsi р da ishlovchi jihoz va mashinalarda olib boriladi. Т exnologik jihozlarni ularda boradigan jarayonlarga qarab sinflash ularni o‘rganibgina qolmay balki har bir mashina va jihozni kompleks texnologik hamda mexanik hisoblash uchun kerakdir. 1. Gidromexanik jarayonlarni bajarish, nasoslar bilan (suyuqliklarni uzatish), kompressor mashinalar bilan suyuqliklarni uzatishda va gazlarni siqishda, tindirgichlar yordamida (qattiq jismlarni og‘irligi ta’sirida va suyuq fazada tarqalgan suv tomchilarini cho‘ktirish bilan), filtrlar bilan (mayda zarra chalardan tashkil topgan suspenziyalarni ajratishda), sentro fugalar bilan (markazdan qochma kuch ta’sirida emulsiya va suspenziyalarni ajratishda), aralashtirgichlar bilan (bir xil tarkibli eritmalar, emulsiyali suspenziyalar, issiqlik va diffuzion jarayonlarni tezlatish uchun) hamda boshqa mashina va jihozlar yordamida olib boriladi. 2. Issiqlik jarayonlarini amalga oshirish uchun quvurli pechlar,olovli isitkichlar qo‘llaniladi. Ularda yoqilayotgan yoqilg‘ining issiqligi xomashyoga beriladi. Neftni qayta ishlash korxonalarining issiqlik almashuvchi jihozlarida issiqlik regeneratsiya qilinadi yoki bug‘lar kondensirlanadi va shu qurilmalardan chiqayotgan distillyatlar sovitiladi.

3. Massa almashinuvchi jihozlar sifatida asosan kolonna turdagi jihozlar ishlatiladi; bularga rektifikatsiya kolonnalari, absorberlar, adsorberlar, desorberlar va ekstraktorlar kiradi. 4. Mexanik jarayonlar maydalovchi jihozlarda, tegirmonlarda,klassifikatorlarda va qattiq materiallarning dozatorlarida amalga oshiriladi. 5. Kimyoviy jarayonlar har xil konstruktiv tuzilishga ega bo‘lgan reaktorlarda olib boriladi. Asosiy texnologik jarayonni tashkil qilish usuliga qarab jihozlar to‘xtab (uzlukli) va uzluksiz (to‘xtovsiz) ishlaydigan jihozlarga bo‘linadi. Т o‘xtab (uzlukli) ishlaydigan jihozlarga ma’lum vaqt oralig‘ida avval xomashyo va boshlang‘ich materiallar solinadi (katalizator) va jarayon to‘xtagandan so‘ng hosil bo‘lgan mahsulot tushirib olinadi. Bunday sikl texnologik jarayonni olib borish vaqtining boshidan oxirigacha qaytariladi (takrorlanadi). Т o‘xtovsiz ishlaydigan jihozlarning alohida ko‘rsatkichi – bu xomashyo, boshlang‘ich materiallar va tayyor bo‘lgan mahsulot to‘xtovsiz berib-olinib turiladi, sikl bo‘lmaydi, jarayon uzluksiz davom etadi. Jihozlarni hisoblashning tartibi va usullari Har bir jihozni tayyorlashdan oldin uning loyihasi tuziladi. Jihozni ahamiyatiga qarab, uni o‘rganilganligiga, o‘xshash ( типовой ) loyihalarning borligiga yoki sinab ko‘rilganligiga qarab uni bir yoki ikki bosqichda loyihalanadi. Ko‘pgina hollarda jihozlarni bir bosqichda loyihalanadi, bunda loyihalovchi tashkilot buyurtmachiga texnologik-ishchi loyihani beradi. Bu loyihada hamma (shu jihozni yasashga) kerakli hujjatlar (chizmalar,smetalar) bo‘ladi. Aniqlangan va tasdiqlangan texnologik loyiha asosida ishchi chizma (eskiz) tayyorlanadi. Loyihalash uchun asosiy ko‘rsatkichlar bo‘lib: jihozning mahsuldorligi, ishlash rejimi (tartibi), sarflash me’yoriy ishlash sharoiti, xomashyoni va tayyor mahsulotni korroziyalanish qobiliyati va zaharlilik darajasi, shuningdek, shu jarayonni olib borishdagi texnika xavfsizligi hisoblanadi. Neftni qayta ishlash korxonalarida olib boriladigan jarayonlar quyidagi guruhlarga bo‘linadi: 1. Gidromexanik jarayonlar (suyuqlik va gazlarni aralashtirish,ajratish va suyuqliklarni aralashtirish). 2. Massa almashuv jarayonlari (massa almashuv qonunlari bilan bog‘langan jarayonlar: haydash, rektifikatsiya, absorbsiya, ekstraksiya, kristallizatsiya va quritish).

3. Issiqlik jarayonlari (isitish, sovitish va kondensatsiya,bug‘latish). 4. Mexanik jarayonlar (maydalash, tashish va yuklash-tushirish, qattiq moddalarni aralashtirish va klassifikatsiyalash – saralash). 5. Kimyoviy jarayonlar har xil kimyoviy reaksiyalarning borishi. Yuqorida keltirilgan jarayonlar ma’lum jihoz va mashinalarda olib boriladi. Jihozlarning konstruksiyalari maqsadga muvofiq usulda va shu jarayonlarni aniq borish shartlari bilan mutanosib bo‘lishi kerak. Bir turdagi fizik, fizik-kimyoviy va kimyoviy jarayonlar umumiy qonuniyatlarga bo‘ysunishi bilan xarakterlanadi va har xil ishlab chiqarish korxonalarida bir xil prinsi р da ishlovchi mashina va jihozlarda olib boriladi. Т exnologik jarayonlarni ularda olib boriladigan jarayonlar bo‘yicha sinflash ularni o‘rganish bilan birga har bir jihozni kompleks texnologik va mexanik hisoblash uchun kerak bo‘ladi. Gidromexanik jarayonlar nasoslar, sentrifuga, ara lashtirgich, kompressorlar, tindirgichlar, filtrlar yordamida olib boriladi. Issiqlik jarayonlari olib borishi uchun quvurli pechlar, olovli isitkichlar, issiqlik almashtirgichlar, kondensatorlar kerak. Massa almashuv jarayonlarida, asosan, kolonna turidagi jihozlarda: rektifikatsiya kolonnalarida, absorber, adsorber, desorber, ekstraktorda olib boriladi. Mexanik jarayonlar maydalagichlarda, tegirmonlarda, qattiq moddalarni elaklarda saralash (klassifikatorlarda) va dozatorlarida olib boriladi. Kimyoviy jarayonlar konstruksiyalari har xil bo‘lgan reaksion jihozlar – reaktorlarda olib boriladi. Т exnologik jarayonni tashkil qilish usuliga qarab jihozlar to‘xtab va to‘xtovsiz ishlaydigan bo‘ladi. Т o‘xtab ishlaydigan jihoz ma’lum vaqt ishlagandan keyin mahsulot tushirib olinadi va yangi miqdor xomashyo bilan to‘ldiriladi hamda bu jarayon texnologik jarayon tugaguncha davom etaveradi. Т o‘xtovsiz ishlaydigan jihozlarning farqi shuki, bu jihozlarga xomashyo to‘xtovsiz kelib tushadi va hosil bo‘lgan mahsulot chiqarib olinadi. Bu ikki jarayon bir vaqtda uzluksiz bajariladi. Jihozlarni hisoblash usullari va navbatlari (ketma-ketligi). Har bir jihoz (yoki mashina)ni tayyorlash ularni avval loyihalashdan boshlanadi. Jihozlarni ahamiyatiga qarab, uning o‘rganilganligiga, namunali loyihalarning borligiga qarab, ularni bir yoki ikki bosqichda loyihalanadi. Ko‘pgina hollarda jihozlarni bir bosqichda loyihalanadi, bunda tashkilot uyurtmachiga texnologik-ishchi loyiha beradi. Bu loyihada hamma hujjatlar, chizmalar, hisoblar keltirilgan bo‘ladi.

O‘xshashi yo‘q jihozlar kam o‘rganilgan lekin texnologik jarayonda asosiy rolni bajaradi, shuning uchun u ikki bosqichda loyihalanadi. Birinchi bosqichda – texnologik loyiha. Bu bosqichda asosiy hisoblar va asosiy masalalar hal qilinadi. Т exnologik loyihada jihozlar konstruksiyasining asosiy qiymatlari beriladi. Aniqlangan va tasdiqlangan texnologik loyiha asosida ishchi chizmalar (eskiz) tuziladi. Loyihalash uchun asosiy berilgan kerakli ma’lumotlar:jihozning mahsuldorligi, ish rejimi, normal ishlash tartibi,xomashyo va mahsulotning korroziya hamda toksikologik xususiyatlari, shu jarayonni olib borilayotgan vaqtidagi texnika xavfsizligi masalalari ko‘rsatilgan bo‘ladi. Т exnologik hisoblash Т exnologik hisoblash jihozlarni optimal sharoitda ishlaydigan optimal o‘lchamlarini aniqlash uchun zarurdir. Buning uchun qayta ishlanadigan materiallarning massa oqimi, energetic xarajatlar, jarayonni olib borish uchun kerak bo‘lgan hamma parametrlar hisoblanadi. Kinetik qonunlarni tahlil qilib, jarayonning optimal parametrlari to р iladi, bu holda jihozlarning o‘lchamlari minimal bo‘lishi kerak. Masalan, issiqlik almashuvchi jihozlar loyihalanganda issiqlik almashuv yuzasining turlicha bo‘lishiga qaramasdan issiqlik almashinuvchi muhitlarning tezligini o‘zgartirish natijasida issiqlik berishni bir xilda (me’yorda) ushlab turish mumkin. Bu tezliklar qancha katta bo‘lsa, issiqlik almashuv yuzasi shuncha kichik bo‘ladi, lekin tezlikning ortishi natijasida hosil bo‘ladigan gidravlik qarshilikni yengishga energiyaning sarfi shuncha yuqori bo‘ladi. Jihozlarni texnologik hisoblash ma’lum tartibda olib boriladi va material hamda energetik hisoblash (issiqlik) balansi quyidagi tenglamalar bilan aniqlanadi: H  ⋅ G K  ⋅ G 1.2 )

Bunda: G H – boshlang‘ich materiallarning massasi; G K – olingan mahsulotlarning massasi; G H·n – materialning qaytarilmaydigan yo‘qotilgan qismi; е Q H – boshlang‘ich issiqlik; е Q K – mahsulot bilan jihozdan chiqib ketadigan issiqlik; е Q n – atrof-muhitga sarflanadigan issiqlik.

Uzluksiz jarayonlar uchun material balansi vaqt birligida, uzlukli jarayonlar uchun esa bir operatsiya uchun tuziladi. Kiritilayotgan issiqliklarga boshlang‘ich material (xomashyo) bilan kiritilayotgan issiqlik, tashqaridan berilayotgan issiqlik va fizik yoki kimyoviy reaksiyalar natijasida hosil bo‘ladigan issiqliklar kiradi. Agar jarayon issiqlik chiqishi bilan borsa, issiqlik effekti musbat kattalik va issiqlik yutish bilan borsa, manfiy kattalik hisoblanadi. Material va issiqlik (energetik) balansining qulay bo‘lishi uchun chizma yoki jadval shaklida tuziladi hamda barcha kirim va chiqimlar ko‘rsatiladi. Ular jihozning alohida qismlari uchun tuziladi. Material va energetik (issiqlik) balansi tuzilgandan so‘ng jihozning ichida ketayotgan jarayonning tezligi hamda harakatlantiruvchi kuchlari to р iladi va hisoblardan jihozning asosiy o‘lchamlari aniqlanadi. Ma’lumki, har qanday jarayon sistema muvozanatga kelmaguncha davom etadi. Masalan, har xil haroratli ikki jism kontaktda bo‘lganida jarayon ikkala jismning harorati bir xil bo‘lganida to‘xtaydi, ya’ni muvozanat holati vujudga keladi. Issiqlik almashinuvchi jismlarning haroratlaridagi farq issiqlik almashinuv jarayonining yurituvchi (harakatlantiruvchi) kuchi hisoblanadi. Т emperaturalar farqi qancha katta bo‘lsa, ya’ni muvozanat sharoitidan katta farq qilsa, jarayon shuncha intensiv ketadi.Shunday qilib, jarayonni xarakterlantiruvchi bu sistemaning muvozanat holidagi vaziyatdan farq qiluvchi darajasini ko‘rsatadi. Har bir jihoz hisoblaganda muvozanat va ishchi holatlaridagi parametrlarining kattaliklarini hisobga olgan holda olib boorish kerak. Jihoz o‘lchamlarining jarayonni harakatlantiruvchi kuchi va uning tezligi bilan bog‘liqligini quyidagi tenglama bilan ifodalash mumkin: M  K . ( 1.3) ( F  ) Bunda: M – berilayotgan modda yoki issiqlikning miqdori; F – yuza; t – vaqt; K – proporsionallik koeffitsiyenti, jarayonning tezligini tavsiflaydi. Buni eksperimentlar (tajribalar) natijasida yoki hisoblab to р iladi. (1.3) tenglamadan berilgan kattaliklar asosida jarayonni borishini ta’minlaydigan jihozning ishchi yuzasi to р iladi. Bu tenglama bilan jihozning ishchi hajmi V ni aniqlash mumkin: F V  . a 9

Bunda a – jihoz hajmining birligiga to‘g‘ri keladigan yuza,vaqt birligida ( V , sek) jihoz ichidagi muhitning ma’lum hajmi aniq bo‘lganda va muhitning tezligi to‘g‘ri chiziqli bo‘lganda ( W ) jihozni (1.4) formulaga nisbatan o‘ndalang kesimi ( S ) ni to р ish mumkin. S ni aniqlab olib, jihozning ko‘ndalang kesimining o‘lchamlarini kesimi formasi orqali aniqlanadi. Silindrik jihozlar uchun ularning diametri ( D ) (1.5) formulaga nisbatan to р iladi. Jihozning balandligi ( H ), uzunligini (1.6) formulaga nisbatan aniqlanadi:  cce 0 ; ( 1.4) 2 S  ; ( 1.5) H  . S ( 1.6) Jihozning balandligi (uzunligi)ni uning ichiga joylashtiriladigan uskunalarning o‘lchamlariga qarab va ta’mirlash ishlarini hisobga olgan holda aniqlanadi.

Т o‘xtab (uzlukli) ishlaydigan jihozlarni texnologik hisob laganda har bir jarayonni, har bir sikl oldidan tayyorgarchilikka ketadigan vaqti hisobga olinadi, ya’ni xomashyoni solish, mahsulotni chiqarib olish, jihozlarni yuvish va boshqa yordamchi operatsiyalar hisobga olinadi. Uzlukli ishlaydigan jihozlarning hajmi ( V ) quyidagi formula orqali aniqlanadi: V = V sut · K · (24 j ). ( 1.7) Agar hisoblash natijasida juda katta ishchi hajmi V chiqsa,unda bitta jihozning hajmini asos qilib olib, (Va) jarayon uchun kerak bo‘lgan bir xil turdagi jihozlarning soni ( n ) quyidagi formula orqali to р iladi: V n  . ( 1.8) Bunda: V Va – jihoz yoki jihozlar guruhining sutkalik mahsuldorligi;

sut t – texnologik siklning borish vaqti. Bunga asosiy jarayonning sikli va yordamchi operatsiyalarga ketgan vaqti kiradi

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. A. Г . K асаткин . Основные процессы и аппараты химической технологии. – M.: Xимия, 1973. 2. С.A. Фарамазов. «Оборудование нефтеперерабатывающих заводов». Учебное пособие. – M.: Xимия, 1984. 3. Г.Л. Вихман, С.A. Круглов. Основы конструирования аппаратов и машин нефтеперерабатывающих заводов. – M.: Гостоптехиздат, 1978. 4. A.С. Бобков. Основы строительства промышленных зданий и сооружений химической промышленности. – M.: Высш. школа, 1965. 5. A.Н. Плановский, П.И. Николаев. Процессы и аппараты химической и нефтехимической технологии. – M.: Химия, 1987. 6. Z. Salimov, I. Т o‘ychiyev. Ximiyaviy texnologiya protseslari va apparatlari. Т.: O‘qituvchi. 1987. 7. Ю.И. Дитнерский. «Процессы и аппараты

химической технологии» в 2-x Т. – M.: Xимия, 1995. 8. A.И. Владимиров, В.A. Шелкунов, С.A. Куликов. «Основные процессы и аппараты нефтегазопереработки». – M.: Нефть и газ, 1996. 9. В.В. Николаев, Н.В. Буситинья, И.Г. Бусигин. Основные процессы физической и физико-химической переработки газа. – M.: OAO «Недра», 1998. 10. A.И. Скобло, Ю.K. Молоканова, A.И. Владимиров, В.A. Ше- челкунов. Процессы и аппараты нефтегазопереработки и нефтехимии. – M.: Недра, 2000

Похожие

Sanoatda neft, gaz kondensati va gazni qayta ishlash

Neft korxonalarining jihozlarini tayyorlashda ishlatiladigan asosiy materiallar

Neft va gazni qayta ishlashga tayyorlash

Neft moylari va ularni sinflash

Gazni qayta ishlash zavodlaridagi asosiy tehnologik jarayonlar tavsifi