Neft uymlarida quduq tubiga ta’sir etish xususiyatlari - Горное дело - Рефераты

Neft uymlarida quduq tubiga ta’sir etish xususiyatlari

Загружено в:

30.11.2023

Скачано:

0

Размер:

72.5107421875 KB

Neft uymlarida quduq tubiga ta’sir etish xusu s iya t lar i Reja: 1. Quduq tubiga ta’sir etish usullarining qisqacha tavsifi. 2. Quduq tubiga kislotaviy ishlov berish tehnika va te x nologiyasi 3. Mehanik usulari bilan quduq tubiga ta’sir etish 4. Issiqlik usulari bilan quduq tubiga ta’sir etish 5. Quduq tubiga ta’sir etish usullarining samaradorligini aniqlash

Quduq tubiga ta’sir etish usullarining qisqacha tavsifi Quduqlarni ishlatish jarayonida vaqt o’tishi bilan bu quduqlarning mahsulot miqdori kamayadi. Ma’lumki, quduqning mahsulot miqdori asosan tog’ jinslarining o’tkazuvchanligiga bog’liq. q n =2 k  h (P kat . - Р kud.tubi . ) -  n (ln R к - R kud.tubi . - C 1 + С 2 ) Bu erda: q n - quduqning mahsulot miqdori; k - o’tkazuvchanlik koeffitsienti; h - qatlam qalinligi; P kat - qatlam bosimi; P kud.tubi -quduq tubi bosimi; R k - ta’min konturi radiusi; R kud - quduq radiusi; C 1 C 2 - quduqning gidrodinamik nomukammallik koeffitsienti. Tog’ jinslarining tabiiy o’tkazuvchanligi ham turli sabablarga ko’ra vaqt o’tishi bilan kamayadi. Neft va gaz quduqlarining ishlatilishi jarayonida quduq tubi qismi o’tkazuvchanligi parafin, mum va loyli zarrachalar tikilib qolishi natijasida kamayadi. Quduq mahsuldorligini oshirishning asosiy yo’llaridan biri tog’ jinslari o’tkazuvchanligini oshirishdan iborat. O’tkazuvchanlikni oshirish maqsadida kimeviy, mexanik, issiqlik va fizikaviy usullar qo’llaniladi.

Kimyoviy usullar past o’tkazuvchan karbonat tog’ jinslarida yaxshi natija beradi. Bu usul, shuningdek tarkibida karbonat qismlari bo’lgan tsementlashgan qumtoshlarda ham muvaffaqiyatli o’tqazilishi mumkin. Mexanik usullar odatda zich tog’ jinslarida ularning darzliligini oshirish maqsadida qo’llaniladi. Issiqlik usulari g’ovaklik kanallari devorini parafin va mumdan tozalash uchun va kimyoviy usullarni jadallashtirish uchun ishlatiladi. Fizikaviy usullar quduq tubidan qoldiq suv va mayda dispersli zarrachalardan tozalash uchun qo’llaniladi. Quduq tubiga ta’sir etishning kimyoviy usullari asosan kislotali ishlov berish bilan bog’liq. Bu usul xlorid kislotaning karbonat tog’ jinslarini eritishiga asoslangan bo’lib, masalan ohaktosh uchun quyidagi reaktsiya bajariladi: СаСО 3 + 2НС l → СаС l 2 +Н 2 О + СО 2 Dolomit uchun : CaCO 3 MgCO 3 + 4HCl→CaCl 2 + MgCl 2 + 2H 2 O +CO 2 Reaktsiya mahsulotlari suvda yaxshi eriydi va qatlamdan quduqqa olinib yer yuzasiga ko’tarilish mumkin. Kislota ishlov berish jarayonida ham quduq devori bilan, ham g’ovakli kanallar bilan reaktsiyaga kirishadi. Reaktsiya natijasida g’ovakli muhit kengayishi va uning loyha karbonat jinslardan tozalanishi tufayli quduq mahsuloti anchaga oshadi. Ishlov berishda kislota kontsentratsiyasi va uning sarflanish miqdoriga alohida ahamiyat berish kerak.

Qatlam sharoitlariga ko’ra ishlov berishda odatda 8-15% NSl kislotasi qo’llaniladi. Shuningdek har bir metr qatlam qalinligi uchun 0,6-1,2 m 3 eritma sarflanadi. Kislotali eritmaga bir qator reagentlar ham qo’shiladi. Bu reagentlar umumiy tarzda ingibitorlar, stabilizatorlar va intensifikatorlar deb ataladi. Ingibitorlar kislotaning metall bilan reaktsiyasi natijasida zanglashdan muhofaza qilish maqsadida ishlatiladi. Reaktsiya natijasida temir oksidi cho’kindisi hosil qilinishining oldini olish maqsadida stabilizatorlar deb ataluvchi bir qator reagentlar qo’shiladi. Kislota bilan tog’ jinsi orasidagi reaktsiya natijasida hosil bo’lgan mahsulotlarni quduqdan yer yuzasiga ko’tarishda ko’maklashuvchi reagentlar intensifikatorlar deb ataladi.

Umuman, quduqka kislotali ishlov berishning quyidagi turlari mavjud: 1. kislotali vanna 2. oddiy usulda kislotali ishlov berish 3. katta bosim ta’sirida kislotali ishlov berish 4. issiq kislotali ishlov berish 5. gidromanitor uzatgichlar yordamida kislotali ishlov berish Rasm-9.1. Quduqqa kislotali ishlov berishning chizmasi . Kislotani quduqka C A -320, C A -500, C A -720 agregatlari bilan haydaladi . Agregatlar 3 plunjerli porshen nasoslari bilan ta ’ minlanadi . Ishlov vaqtida quduq ustidagi moslama va jihozlar germetik zich holda ta ’ minlanishi kerak . Quduk tubiga ta ’ sir etishning mexanik usullariga qatlamni gidravlik yorish , quduqlarni suyuqlik qum aralashmasi yordamida perforatsiya qilish va quduqlarni tarpedalash usullari kiradi .

Qatlamni gidravlik yorish katta bosim ta ’ sirida maxsus suyuqlik haydab qatlamda darzliklar hosil qilish yoki mavjud darzliklarning diametrini kengaytirishdan iborat . Hosil bo ’ lgan darzliklar berkilib qolmasligi uchun qatlamga suyuqlik aralashmasi bilan saralangan qum haydaladi . Qatlamni gidravlik yorish quyidagi bosqichlarda bajariladi : 1. qatlamda darzliklar hosil qilish uchun qatlamni yoruvchi suyuqlik haydash ; 2. qum tashuvchi suyuqlik haydash ; 3. qumni qatlamga etqazish uchun bostiruvchi suyuqlik haydash . Rasm -9.2. Qatlamni gidravlik yorisning chizmasi . Yoruvchi suyuqlikning ikki tupi mavjud : kapbonsuvchilli suyuqlik va suvli eritmalap . Bularning birinchisi neft va gaz quduqlari uchun qo ’ llanilsa , ikkinchisi qatlam bosimini saqlash maqsadida ishlatiladigan suv haydovchi quduqlar uchun qo ’ llaniladi .

Qatlamni gidpavlik yorishda ishlatiladigan qum quyidagi talablapga javob berishi kerak ; 1. Yuqori mexanik mustahkamlikka ega bo ’ lish . 2. Yuqori o ’ tkazuvchanlikni saqlab turish . Quduqlarni gidravlik yorishda odatda diametpi 0,5 - 10 mm bo ’ lgan kvarts qumi ishlatiladi . Qatlam erilganligini haydaladigan suyuqlik miqdori va haydalish bosimi orasidagi bog ’ liqlik grafigidan bilish mumkin . Р Р Р а Q b Q c Q 9.3.- Rasm . Qatlamni gidravlik erishda haydaladigan suv miqdori va haydalish bosimi orasida bog ’ liqlik . a - qatlam yorilmadi , b , c - qatlam yorildi

Mexanik usullarni yana biri quduqlarni suyuqlik qum aralashmasi yopdamida perforatsiya qilish hisoblanadi . Rasm -9.4. Suyuqlik qum aralashmasi yopdamida perforatsiya qilish chizmasi . Suyuqlik va qum aralashmasi abraziv xossalariga ko’ra yo’naltirgichli mahsus perforator yordamida katta bosim ta’sirida bu aralashma haydalishi natijasida mustahkamlovchi quvur va cement halqasi kesilib, qatlamdan quduqqa yo’l ochiladi. Bu usulni qo’llashda abraziv material sifatida diametri 0,5 - 0,8 mm bo’lgan kvarts qumi ishlatiladi. Bu qumning suyuqlikdagi kontsentratsiyasi 50 - 100 g/dm 3 ni tashkil etadi. Suyuqlik - qum apalashmasini bir uzatgich orqali haydash tezligi 3 - 4 m/s. Bu holatda uzatgichdagi bosimlar ayirmasi 18,5 - 22 MPa va suyuqlik oqimi tezligi 200 - 300 metrga teng.

Quduqlarni torpedalash ham mexanik usullapidan biri hisoblanib, unda quduq mahsulotini oshirish maqsadida portlovchi modda bilan zaryadlangan torpeda mahsuldor qatlam qarshisida portlatilib, quduq diametpini oshiradi va bir qator darzliklar hosil qiladi. Portlovchi modda sifatida tpotil, tetpil, geksogen, nitpoglitsepin va boshqalar ishlatiladi. Quduq tubiga issiqlik usullari bilan ta’siq etish ayniqsa parafinli va mumli neftlarni ishlatishda qo’l keladi. Issiqlik natijasida quvur hamda quduq devorida va tub qismida qotgan parafin va qum eritilib yer yuzasiga ko ’ tariladi . Hatijada quduqning mahsulot miqdorini oshirish imkoniyati paydo bo ’ ladi . Quduq tubini elektp isitkichlar yordamida , bug ’ issiq neft va neft mahsulotlari yordamida hamda termokimyoviy usulni qo ’ llab isitish mumkin . Elektr isitgich nasos - kompressor quvurlariga ulab , kabel - tros yordamida kerakli chuqurlikka tushirilib , uning yordamida hisobdagi muddat bo ’ yicha quduq isitiladi . Isitilish opyeratsiyasi tugagach , elektr isitgich quduqdan chiqarilib olinadi va quduq odatdagiday ishga tushiriladi . Boshqa holda 15 - 30 m 3 hajmdagi neft , gaz kondensati , kerosin yoki dizel yonilg ’ isi 90 - 95 0 S gacha isitilib , nasos yordamida quduqqa haydaladi . Natijada quduq devori va tubini neftning og ’ ir komponentlaridan tozalash mumkin . Quduqqa , shuningdek isitilgan suv bug ’ ini haydab , issiqlik quduq va qatlamga tarqalishi uchun quduq bir necha soatga to ’ xtatiladi . Bu muddat tugagach , quduqni odatdagiday ishga tushirish mumkin .

Termokimyoviy usulni qo ’ llashda quduqqa issiq kislota haydaladi . Natijada ikki tomonlama samaraga erishish mumkin : ham kislota bilan tog ’ jinslari orasidagi reaktsiya natijasida o ’ tkazuvchanlikni oshirish hisobiga , ham issiq kislota yordamida parafin va mum eritilib quduq tozalanadi . Nasos kompressor quvuriga mahsuspeaktsion uzatgich ulanib , unga magniy joylashtipiladi . Kislotani haydash japayonida u avval magniy bilan peaktsiyaga kirishib , katta issiqlik (470 kilojoul ) ajratadi va qatlamga issiq kislota haydaladi . 2HCl + Mg + H 2 O = MgCl 2 + H 2 O + H 2 + 470 kDj Termokimeviy usul, ayniqsa o’ta qovushqoq neft konlarini ishlatishda yaxshi samara beradi. Ta’sir etish usullarining samaradorligini aniqlash. Quduq tubiga ta’sir etish usullarining samaradorligi bu quduqning texnologik va iqtisodiy ko’rsatkichlari orqali baholanadi. Samapadorlikni aniqlash uchun quduqdagi olinadigan mahsulot miqdori to’g’risidagi ma’lumotdan foydalanib, bu quduqning ishlash grafigi chiziladi. Bu grafikning obstsissa o’qida vaqt va d rate o’qida oy davomida� � o’rtacha sutkalik mahsulot miqdori belgilanadi. Quduqqa ishlov berish muddati (x belgisi bilan belgilangan. Ishlov berish natijasida quduqning samarali ishlash muddati t va uning hisobiga qo’shimcha olingan neft miqdori q-ga teng. Iqtisodiy samara quyidagi tenglama orqali hisoblanadi: C = q * T – X bu yerda; C - iqtisodiy samara;

q - qo’shimcha olingan neft miqdori; T – 1 tonna neftning tannarxi; X – usulni bajarishga sarflangan xarajat. Quduq tubiga har xil usul bilan yillar davomida bir necha marta ta’sir etish mumkin. Tajriba shuni ko’rsatadiki, ishlov berish soni oshgani sari samaradorlik kamayib borar ekan (9.5 – Rasm.). q x 9.5 – Rasm t

Foydalanilgan adabiyotlar 1.Бойко В.С. Разработка и эксплуатация нефтян ы х месторождений. -М.: Недра, 1990. 2. Мурав ь ев В.М. Эксплуатация нефтян ых и газов ы х скважин. -М.: Недра, 1973. 3 . Jeltov Yu.GT. Razrabotka neftyan ix mestorojdeniy. -M.: Nedra, 1986.

Похожие

Quduq tubiga ta‘sir etish usullari

Mahsuldor qatlamlarni ochish va sinash

Maxsuldor qatlamlarni ochishni geologik asoslash, quduqlarni o’zlashtirish va sinash

Neft va gaz uyumlarining tabiiy tarzlari

Qatlam energiyasi turlari va neft konlarini ishlatish rejimlari