Конларда қўлланиладиган қувур узатгичлар таснифи. Қувурузатгичларнинг ўтказиш қобилиятининг пасайиши сабаблари - Горное дело - Рефераты

Конларда қўлланиладиган қувур узатгичлар таснифи. Қувурузатгичларнинг ўтказиш қобилиятининг пасайиши сабаблари

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

74.5 KB

Конларда қўлланиладиган қувур узатгичлар таснифи. Қувурузатгичларнинг ўтказиш қобилиятининг пасайиши сабаблари Режа: 1. Конларда қў лланиладиган қ увур узатгичлар таснифи. 2. Нефт узатгичларнинг ифлосланиши ва уларнинг олдини олиш усуллари. 3. Конда қ азиб олинаётган газлар таркиби ва уларнинг салбий таъсирлари. 4. Газ узатгичлардаги сую қ ва гидратли тиқинлар, уларни олдини олиш ва бартараф қ илиш усуллари. 5. Қ увур узатгичларнинг ички ва ташқи коррозияси.

Конларда қў лланиладиган қ увур узатгичлар таснифи Ҳар қ андай нефт ва газ конида қ уду қ лардан чи ққ ан маҳсулотни тайёрлаш қурилмаларигача етказиш учун ҳар хил турдаги қувурлар ишлатилади. Бу қ увурлар ў зидан ў тказаётган маҳсулоти, босими, вазифаси, гидравлик тархи, қ урилиши каби омилларга қ араб турли туман б ў лади. Нефт ва газ конларида қў лланиладиган қ увур узатгичларнинг қ уйидаги умумий таснифи мавжуд: А) ўтказаётган маҳсулоти бўйича: - нефт қ увурлари; - газ қ увурлари; - нефт-газ қ увурлари; - конденсат қ увурлари ; - сув қ увурлари; - реагент қ увурлари. Б) бажарадиган вазифасига қ араб: - йўналтирувчи қ увурлар; - йиғувчи қ увурлар. Йўналтирувчи қ увурлар қ уду қ дан биринчи гурух ўлчагич қ урилмаларигача б ў лган масофада ишлатилади. Биринчи гурух ўлчагич қ урилмаларидан нефтни йи ғ иш ва тайёрлаш қ урилмаларигача б ў лган масофада йи ғ увчи қ увурлар ишлатилади. В) и шчи босимига қ араб: - кучли босимли қ увурлар, босими 6 МПа дан юқори; - юқори босимли қ увурлар, босими 2,5 – 6,0 МПа;

- ўрта босимли қ увурлар, босими 1,6 – 2,5 МПа; - паст босимли қ увурлар, босими 1,6 МПа дан паст. Одатда ў рта, ю қ ори ва кучли босимли қ увурлар тазйи қ ли, паст босимли қ увурлар тазйиқсиз қ увурлар деб аталади. Тазйи қ ли қ увурларда маҳсулот қ увурни тўлиқ тўлдириб о қ ади, тазйи қ сиз қ увурларда қ увур ичи тўлиқ б ў лмаган ҳолда о қ иши мумкин. Г) гидравлик тархи бўйича: - оддий қ увурлар; - мураккаб қ увурлар. Оддий қ увурлар бир хил диаметрга эга б ў либ, унга бошқа қ увурлар уланмаган б ў лади. Мураккаб қ увурларнинг диаметри ҳар хил бўлиши ҳамда қ увурларга бошқа қ увурлар уланган бўлиши мумкин. Д) қ урилиши бўйича: - ер ости қ увурлари; - ер усти қ увурлари; - ҳ аводан ўтказилган қ увурлар; - сув ости қ увурлари. Бу тасниф конларда ишлатиладиган нефт ва газ йи ғ иш, тайёрлаш тизимидаги қ увурларга таъ л лу қ ли б ў либ, узо ққ а узатувчи қ увурларга тегишли эмас.

Нефт узатгичларининг ифлосланиши ва уларнинг олдини олиш усуллари Нефт кони худудидан ўтган ташлама қувур ва нефт йиғувчи коллекторларнинг ифлосланиши қуйидаги сабаблар натижасида содир бўлади: 1. нефт билан қудуқ устига чиқадиган қаттиқ заррачалар оқимининг тезлиги етарли даражада бўлмаган тақдирда нефт узатгич қувурларга чўкади ва уларнинг ўтказувчанлигини пасайтиради; 2. баъзи бир термодинамик шароитларда нефт, газ ва сувнинг биргаликда оқишида улардан турли тузлар ва парафин чўкиши мумкин; 3. қувур узатгичларнинг коррозияси натижасида уларнинг ички деворларининг бузилишидан ҳосил бўлган зарралар оқимнинг тезлиги пасайган вақт чўкиши мумкин. Нефт – газ олувчи ташкилотлар қувур деворларида парафин чўкишини олдини олиш ва ҳосил бўлган парафинни йўқотиш учун турли усулларни қўллашади. Буларнинг энг асосийлари қ уйидагилар: 1. нефт – газ йи ғ ишнинг герметизациялашган тазйи қ ли (0,981 – 1,47 МПА) тизимини қўлла ш; 2. бу ғ ҳайдовчи қ урилмалар (ППУ) ёрдамида парафинлашган қ увурларга буг ҳайдалади ва бу бу ғ парафинни эритади. 3. парафиннинг қ увур деворларига ётишини олдини олиш ма қ садида қ увур узатгичларнинг ички деворларидаги ғ адир – будирликларни камайтириш ма қ садида лаклар, эпоксид елимлар ва шиша пластиклар билан қ опланади; 4. сирт фаол моддаларни қў ллаш. Бунда СФМ ларнинг сарфи 10 – 12 г/т ни ташкил этади; 5. исси қ ликни ушлаб турувчи қ опламалар (теплоизоляция) дан фойдаланиш;

6. резина шарлардан (торпедо) фойдаланиш. Булар қ уду қ устидан ташлама қ увурлар ор қ али юборилиб, гурухий ўлчагич қ урилмалардан (ГУК) олинади. Мана шу олтита усулдан кўпроқ биринчи ва иккинчиси қў лланилади. Кондан қ азиб олинаётган газлар таркиби ва уларнинг салбий таъсирлари Кондан қазиб олинаётган табиий газлар таркибида қаттиқ заррачалар (қум, коррозия маҳсулотлари), оғир углеводородлар (конденсатлар), сув буғи, водородсульфид, ис гази ва инерт газлар учрайди. Газ таркибида механик қўшимчаларнинг бўлиши газ билан ўзаро таъсирда бўлган қувурни, компрессорнинг металл қисмларини ва бошқа жиҳозларни эррозик емирилишига олиб келади. Бундан ташқари, механик қўшимчалар қувурга ўрнатилган арматураларни, ўлчаш асбобларини ифлослантириб ишдан чиқаради, ҳамда қувурни маълум қисмларда йиғилиб қолиб, уни қирқим юзасини камайтиради. Бу ўз навбатида газнинг ўтказувчанлик қобилиятини камайтиради. Газ таркибида оғир углеводород (конденсатлар) нинг бўлиши қувурнинг паст жойларида суюқ ҳолатга ўтиб йиғилади ва қувурнинг ўтказувчанлигини ёмонлаштиради, ҳамда қувурни занглашига олиб келади. Газ таркибидаги намликлар, маълум шароитда газ аралашмаси билан қорсимон кўринишдаги газ гидратларини ҳосил қилади, қувурнинг ўтказувчанлигини ёмонлаштиради, ҳатто бутунлай ўтказмайдиган қилиб қўйиб авария ҳолатларини содир қилиши мумкин. Масалан: ; 6 2 4 O H CH ; 8 2 6 2 O H H C  ; 17 2 8 3 O H H C  O H H C 2 10 4 17

Газ таркибидаги водородсульфид зарарли қўшимча бўлиб, унинг ҳаводаги миқдори 0,01 мл.гр/л дан ортиқ бўлганда иш зоналари учун жуда хавфли ҳисобланади. Газ таркибида унинг бўлиши металл ва жиҳозларни занглашини тезлаштиради ва авария ҳолатларини кўпайтиради. Олинаётган газ таркибида ис газини б ў лиши ёниш исси қ лигини камайтиради. Газ узатгичлардаги сую қ ва гидратли тиқинлар, уларнинг олдини олиш ва бартараф қ илиш усуллари Нефтли ва табиий газнинг газ йиғиш қувурларида ҳаракати вақтида ҳарорати ва босими тушади, натижада карбонсувчил ва сувли конденсат ажралади. Газ узатгичларнинг пасайган жойларида карбонсувчил ва сувли конденсатлар суюқлик тиқинларини ҳосил қилиши мумкин. Бундан ташқари, маълум бир термодинамик шароитларда газлар сув конденсати билан туташиб гидратлар ҳосил қилиши мумкин. Гидратларнинг ранги сарғиш бўлиб, кўринишидан қорга ўхшайди. Гидратлар газ йиғиш қувурларида ҳам юқори, ҳам паст ҳароратларда ҳосил бўлиши мумкин. Баъзи карбонсувчиллар учун гидратлар қуйидаги кимёвий формулалар кўринишида бўлади: Метан: O H CH 2 4 75,5 Этан: O H H C 2 6 2 75,5 Пропан: O H H C 2 8 3 6 Бутан: O H H C 2 10 4 7 Газ узатгичдаги газнинг босими қанча баланд бўлса, ҳароратининг пасайиши шунча тезлашади.

Гидрат ҳосил бўлишини олдини олиш мақсадида нефтли ва табиий газ сув буғларидан қуритилади. Қуритиш махсус қурилмаларда қаттиқ (кальций хлор, силикагель) ва суюқ (диэтиленгликоль ДЭГ ва триэтиленгликоль ТЭГ) моддалар ёрдамида, ҳамда совитувчи машиналардан узатиладиган совуқ ёрдамида амалга оширилади. Газларни қуритишда ишлатиладиган қаттиқ моддалар – адсорбентлар, суюқ моддалар - абсорбентлар ва ҳаммаси биргаликда сорбентлар дейилади. Адсорбция деганда – биз газлар таркибидан бир ёки бир неча қўшимча компонентларни қаттиқ ютувчи, яъни адсорбентлар ёрдамида тозалаш жараёнини тушунамиз. Ютувчи модда адсорбент ютилувчи моддани адсорбат ёки адсорбтив деб атаймиз. Адсорбция жараёнини механизми адсорбция механизмидан фарқли ўлароқ, ундан суюқ ютувчи ёрдамида эмас, балки қаттиқ ютувчилар ёрдамида амалга оширилади. Бу усулларнинг ўзини қўллаш меъёрлари мавжуд бўлиб, қўлланганда юқори техник иқтисодий самара бериши ҳисобга олинади. Адсорбция усули асосан ютилувчи суюқликлар концентрацияси юқори бўлмаган ҳолда қўлланилади. Агар ютилувчи сую қ лик концентрацияси ю қ ори б ў лса, адсорбция усулидан фойдаланиш яхши самара беради. Адсорбциянинг физик ва кимёвий турлари мавжуд б ў либ, физик адсорбция жараёнида адсорбент ва адсорбат молекулалари Ван – Дер – Вальс кучи таъсирида ў заро тортишиш кучи таъсирида амалга ошади. Адсорбентларга хлорли кальций, активлашган темир оксиди, селикагеллар ишлатилади. Ушбу компонентлар механик ва термик жи ҳ атдан муста ҳ кам, занглашни камайтирувчи дефицит (та қ чил) б ў лмаган маҳсулот б ў либ, фа қ ат тезликда алмаштирилиб турилиши керак. Абсорбция усулида асосан сую қ сорбентлар (ютувчи) қў шилиб абсорбцияланувчи маҳсулот таркибидан турли хил компонентлар ажратишга

м ў лжалланган. Абсорбция усулида газни қ уритиш технологияси газ таркибидан намликни й ўқ отиш ҳ ам амалга оширилади. Абсорбентлар тари қ асида газларни қ уритишда шундай моддалар қў шилиши керакки, у ў зига занглашни камайтирувчи, кам қ овуш қ о қ , намлиги катта, бар қ арорлаштирувчи карбонсувчиллар билан қийин аралашадиган томонлар и ни жам қ илиши керак. Абсорбентлар асосан гликол бирикмаларидан этиленгликол ( С 2 Н 6 О 2 ), диэтиленгликол ( С 4 Н 10 О 3 ), триэтиленгликол ( С 6 Н 14 О 4 ) ишлатилади. Булар энг кичик қайнаш ҳароратига эга бўлиб, уларни тиклаш даврини камайтиради. Қуритиш даврида ҳарорат пасайиши билан гликолларнинг қовушқоқлиги ошади. Шунинг учун 283К дан пастга туширмаслик керак ёки кўпинча қовушқоқликни камайтиришда бутил карбинол, бензин спирти қўшилади. Режимда ҳароратни колонналарда ДЭГ учун 437К (164 о С), ТЭГ учун 473К (200 о С) ушлаб турилади. Ҳосил б ў лган гидратларни й ўқ отиш учун ингибиторлар қў лланилади. Буларга метанол СН 3 ОН, сув билан аралаштирилган этиленгликоль, диэтиленгликоль, триэтиленгликоль, кальций хлорнинг 30% ли эритмаси ва бошқалар киради. Бундан таш қ ари гидратларни й ўқ қ илиш учун газ узатгичдаги газнинг босимини пасайтириш мумкин. «Шўртаннефтгаз» УШК сида газларни тозалашда цеолитлардан фойдаланилмо қ да. Газларни механик қў шимчалардан тозалаш чанг ушлагичларда амалга оширилади. Бу ажратгичлар асосан газни компрессор станциясигача ва газни та қ симлаш станциясигача кириш олдидан ў рнатилади. Улар тузилиши билан

фарқ қ илиб, х ў л ёки қ уру қ фильтрлаш принципи билан ишлайдилар (циклон ё ки чанг ушлагичлар). Юқорида к ў рсатилган барча қў шимчалардан тозаланган газ ҳ идлантирилади. Ҳ идлантирувчи мо д да сифатида этилмеркаптан С 2 Н 5 S Н ишлатилади. Ҳ идлантириш жараёни «барботаш» аппаратида содир этилиб, 1000м 3 газга 16 гр этилмеркаптан қў шилади. Тозаланган газ бош иншоотда жойлашган бош компрессор ёрдамида магистрал газ қувурига ҳайдалади. Ж ў натишга тайёрланган газнинг таркиби қуйидаги давлат стандарти талабларига жавоб бериши керак (ГОСТ 5140-83) 1. 1м 3 газдаги механик қў шимчаларни о ғ ирлиги 0,003 гр (0,3м 2 ) дан орти қ б ў лмаслиги; 2. 1м 3 газдаги водородсульфиднинг о ғ ирлиги 0,2м 2 дан орти қ б ў лмаслиги; 3. ҳажм бўйича кислороднинг ҳажмий улуши 1% дан орти қ б ў лмаслиги; 4. намлик бўйича, газнинг шудринг ну қ таси ёзда 0 о С, қ ишда -5 о С дан катта б ў лмаслиги керак (ўртача иқлимли жойларда). Совуқ жойларда: ёзда - 10 о С, қ ишда -20 о С дан катта б ўл маслиги керак. Қувур узатгичларнинг ички ва ташқи коррозияси Металлнинг атроф – му ҳ ит таъсирида емирилиши коррозия дейилади. Кон худудидан ў тган қувур узатгичлар уч хил, яъни атмосфера коррозияси, тупро қ коррозияси ва ички коррозия таъсирида емирилиши мумкин. Атмосфера коррозияси – ер юзасида жойлашган қувурларнинг об- ҳ аво таъсирида занглаши. Буни бартараф қ илиш қийин эмас. Бунинг учун қувурлар б ў ёклар ёрдамида б ў ялади. Тупро қ коррозияси мураккабро қ . Бунда тупро қ тагида ётган қувурлар тупро қ нинг кимёвий таркиби, намлиги натижасида занглаб ишдан чи қ ади. Масалан, ш ў ри й ўқ , қ уру қ , қ умли

тупро қ да ётган қувурлар, нам, ш ў р тупро қ да ётган қувурларга нисбатан кўпроқ хизмат қ илади. Қувур деворларининг ичидан о қ аётган нордон ва ишқорли асосга эга б ў лган сую қ ликлар билан таъсири натижасида ҳосил б ў ладиган коррозия ички коррозия дейилади. Кон худудидаги қувур узатгичлар ички ва ташқи тарафдан коррозияга учраб емирилиши мумкинлигини ҳ исобга олиб, уларни ҳ ам ичидан, ҳ ам таш қ арисидан ҳимоя қ илиш лозим. Қувурларнинг коррозияга қ арши қ опламаси қуйидаги талабларга жавоб бериши лозим: сув ўтказмаслиги, металл билан муста ҳ кам жипслашиши, электр токини ўтказмаслиги, кам ҳаражатлилиги ва бошқалар.

Похожие

Маҳсулдор қатламларга сувни ҳайдаш учун тайёрлаш

Нефт, газ ва сувни конларда йиғиш, тайёрлаш ва узатиш.Тайёр нефт ва табиий газ маҳсулотларига қўйиладиган талаблар

Кудуклар махсулдорлигининг пасайиш сабаблари

Нефт ва газ катлам сувларининг физикавий ва кимевий хоссалари

Қудуқларнинг жорий ва капитал таъмири