Маҳсулдор қатламларга сувни ҳайдаш учун тайёрлаш - Горное дело - Рефераты

Маҳсулдор қатламларга сувни ҳайдаш учун тайёрлаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

263.5 KB

Маҳсулдор қатламларга сувни ҳайдаш учун тайёрлаш Режа: 1. Қатламга сувни ҳайдаш. 2. Сувни қатламга ҳайдашга яро қ лилигини ани қ лаш. 3. Оқова сувларни тайёрлаш қурилмалари. 4. Чучук сувларни тайёрлаш қурилмалари.

Қатламга сувни ҳайдаш Қатламдан нефтни тўлиқ олиш учун қатламнинг табиий энергияси ҳар доим ҳ ам етарли б ў лмайди. Нефтбераолишлик коэффициентини ва нефт олиш суръатларини к ў тариш ма қ садида ҳозирги вақтда конларда қатлам босимини сақлаш усуллари қў лланилмо қ да. Кон майдонига қараб қатлам босимини сақлаш икки усулда олиб борилади: 1. кичкина конлар учун – нефтлилик чегараси ортида жойлаштирилган махсус ҳайдовчи қудуқларга сув ҳайдаш й ў ли билан; 2. катта конларда уюм ҳайдовчи қудуқлар ёрдамида б ў лакларга бўлинади. Қатлам босимини сақлаш учун қатламга табиий сув билан биргаликда оқова сувлар ҳ ам ҳайдалади. Табиий чучук сувлар таркибида кам миқдорда тузлар (1 г/л), турли газлар, механик аралашмалар, темир оксидлари, микроорганизмлар бўлиши мумкин. Ҳайдалаётган сув таркибидаги механик аралашма ва микроорганизмлар ма ҳ сулдор қатламнинг ғ овак каналларини ёп иб қ олади. Натижада ҳайдовчи қудуқларнинг қ абул қ илувчанлиги пасаяди. Оқова сувлар таркибида эса нефт томчилари, оксиди гидратлари, кўп миқдорда тузлар (300 г/л) бўлиши мумкин. Мавжуд қ оида ва к ў рсатмаларга асосан, ҳайдалаётган сув твркибидаги қ атти қ заррачалар миқдори 2 мг/м дан, темир 0,3 мг/л дан ошмаслиги керак. Сув таркибидаги микроорганизмлар ва сув ў тлар 100 мг/л гача, олтингугуртсувчиллар H 2 S ҳосил қилиши мумкин. Бу олтингугуртсувчиллар кон н и ишлашнинг охирги даврларида нефт билан бирга ер юзасига чи қ ади ва мустаҳкамловчи фавворавий қувурларни, нефтгаз йиғиш тизимини ишдан чи қ ара бошлайди. Шунинг учун қатламга ҳайдаладиган сувни тозалаб ҳайдаш учун кон худудида сувни тозалаш қурилмалари қу рилади.

Сувни қатламга ҳайдашга яро қ лилигини ани қ лаш Сувларни қатламга ҳайдашга яроқлилиги лаборатория шароитида, табиий кернлар орқали фильтрация қилиш йўли билан аниқланади. Бунда табиий кернинг ўтказувчанлиги ўзгармаса, сув қатламга ҳайдаш учун яроқли деб ҳисобланади. Лекин бу усул ҳар доим ҳам самара бермайди, чунки битта керн мисолида маҳсулдор қатламнинг бутун қалинлигига баҳо бериб бўлмайди. Шунинг учун қатламга ҳайдалаётган сувнинг сифати тўғрисида маълумот олиш учун чуқурлик сарф ўлчагичидан фойдаланиб синов ҳайдашлар ўтказиш лозим. Чуқурлик сарф ўлчагичлари маҳсулдор қатламчаларнинг ютувчанлик қобилиятини қайд қилиб боради. Шундай савол туғилиши мумкин – маҳсулдор қатламга чучук сувларни ҳайдаш кўпроқ самара берадими ёки оқова сувларни? Қатламга сув ҳайдашнинг катта тажрибасидан келиб чиққан ҳолда, бу саволга жавоб бериш қийин эмас: оқова сувларни қатламга ҳайдаш чучук сувларни қатламга ҳайдашга нисбатан катта самара беради. Оқова сувлар асосан қатлам сувларидан ташкил топган бўлиб, уларнинг таркибидаги деэмульгатор сув билан биргаликда қатламга сингиб, нефтни тоғ жинсларидан жадаллик билан ювиб олишга ёрдам беради. Бундан ташқари оқова сувларнинг кимёвий таркиби қатлам сувларининг кимёвий таркибига яқин, шунинг учун ҳам улар ўзаро таъсирлашганда келиб чиқишига кўра кимёвий бўлган чўкмалар ҳосил қилмайди ва ҳайдовчи қудуқларнинг қабул қилаолишлик қобилиятини пасайтирмайди. Оқова сувларни тайёрлаш қурилмалари Оқова сувлар тиндиргичдан сув билан чи қ адиган нефт томчиларидан ва механик аралашмалардан ( қ ум, темир оксиди ва бошқалар) тозаланади. 18 – расмда оқова сувларни тозалаш қурилмасининг очиқ схемаси к ў рсатилган. Унинг ишлаш тартиби қуйидагича: тиндиргич ва деэмульсатор ажратгичлар и да нефтдан ажратилган сув автоматик равишда нефт қопқонига ( 1 ) тушади. С ў нг тиндиргич «к ў л»ларга ( 3 ) о қ иб боради. Тиндиргич

«к ў л»лардаги сув насослар ( 4 ) ёрдамида қ умли фильтрлардан ( 5 ) ўтиб тозаланган сув сиғимларига ( 6 ) ў тади. Бу сиғимлардан оқова сувлар насос қ абулига ( 7 ) боради ва кўпқаторли насос станцияларига (КНС) узатилади. Бу ерда оқова сувларни қатламга ҳайдаш учун ка т та босимлар (14,7-19,62 МПа) ҳосил қ илинади. 18 – расм. Оқова сувларни тозалаш қурилмасининг очиқ схемаси Нефт қопқонларидан диаметри 80 мк м дан кат т а б ў лган нефт томчилари йиғилиб, насос ( 2 ) ёрдамида я на қайтадан тиндиргич ва деэмульсатор – тиндиргичларга узатилади. Сув тезлигининг тез пасайиши натижасида тиндиргич - «к ў л»ларда ( 3 ) нефтнинг 30-40 мк м ли томчилари йиғилади ва механик аралашмалар чўкади. Оқова сувларни тозалашнинг охирги бос қ ичи қ ум фильтрлардир ( 5 ) . Қ ум фильтрларида маълум вақт орали ғ ида чўкиб қ олган микрозаррачаларни ювиб туриш керак. Бунинг учун тозаланган сув сиғими ( 6 ) даги сув насос ( 8 )

ёрдамида қ ум фильтрлар и га узатилади. Фильтр ли тозаланишда ҳосил б ў лган ифлос сув омборларга ( 9 ) тушади. Бу к ў риб чиқилган қурилманинг камчиликлари қуйидагилар: 1. нефт қопқонлари ва «к ў л» - тиндиргичлар темир-бетондан қу рилади, бу эса катта ҳаражатлар талаб қилади; 2. бундай қурилма ка т та майдонда қ урилиши лозим; 3. нефт конини ишлаш даври мобайнида нефтни сувланиши ошиши б илан бир қаторда бу қурилманинг ма ҳ сулдорлиги ҳ ам ошиб бориши зарур; 4. бу қурилмадаги оқова сувлар ҳаводаги кислород б илан таъсирлашиб туради. Натижада бу кислород оқова сувларда эриб, сув узатгичлар ва насосларнинг коррозиясига сабаб бўлади. Ҳозирги вақтда оқова сувларни тозалашнинг ёпиқ усули қў лланилмо қ да , бунда сув ҳаво билан таъсирлашмайди. Мана шундай қурилмаларнинг бири 19 – расмда к ў рсатилган. Сувланган нефт йиғиш коллектори ( 1 ) дан аралаштиргич ( 2 ) га боради. Бу ерда у нефтни тайёрлаш қурилмаси ( 12 ) дан қ увватузатгич ( 13 ) орқали келувчи деэмульгаторли исси қ сув билан аралашади. Аралаштиргичдан сувланган нефт та қ симловчи коллектор ( 3 ) га боради ва жуда секин тезлик билан сувли ёсти қ дан ювилади. Сувнинг асосий массаси та қ симловчи коллекторнинг пастки қ исмида нефтдан ажралиб тоза ҳолда ( 6 ) чизи қ б ў йлаб герметикланган сиғимларга ( 22 ) боради. У ердан насос ( 23 ) билан қў шимча тозаланмай КНС га (кўп қаторли насос станцияларига ) узатилади.

19 – расм. Оқова сувларни тозалашнинг ёпиқ усули. Қ исман сувланган нефт (5 % гача) қ ал қ и қ (поплавок) механизм ( 5 ) орқали ( 7 ) чизи қ б ў йлаб исси қ лик алмаштиргичга ( 10 ) , с ў нгра та қ симловчи ажратгичга ( 11 ) , исситгич – ажратгичга ( 12 ) боради. Бу ерда нефт тўлиқ сувсизлантирилади ва тузсизлантирилади. Иситгич – ажратгич ( 12 ) дан юқорида айтиб ў тилганидек исси қ сув қ исман аралаштиргич ( 2 ) га, с ў нгра ( 14 ) чизи қ б ў йлаб тиндиргичларнинг ( 21 ) та қ симлаб берувчи коллекторларига ( 20 ) боради. Тиндиргич ( 21 ) ларда нефт томчиларидан тозаланган сув насос қ абули ( 23 ) га бориб, ундан кўпқаторли насос станцияларига (КНС) узатилади. Чучук сувларни тайёрлаш қ урилмалари Юқорида айтиб ў тилганидек, нефт конларида қатлам босимини ушлаб туриш учун қатламларга дарё, к ў л ва сув оморларидаги чучук сувларни ҳайдаш мумкин. Баъзан артезиан қудуқларидан олинган ер ости сувларидан ҳ ам шу ма қ садда фойдаланиш мумкин. Ер ости сувларининг таркиби йил фасллари ў згариши билан ҳ ам ў згармайди ва уларни қатламга тозаламай туриб ҳ ам ҳайдаш мумкин. Ер ости сувларидан фарқли равишда дарё ва к ў л сувларининг сифати паст бўлади. Булар сув тозалаш станцияларида қайта ишланиши мумкин. Амалиётда ма ҳ сулдор қатламларни сув бостиришда ўзаностисуволгич ва сув тозалаш станциялари кенг тар қ алган. (20 – расм) Ўзаности суволгичлари учун дарёни н г қ ир ғ о қ қ исмидан 20-30м ч уқ урликда қудуқлар ковланади ва 300мм диаметрли қувурлар билан мустаҳкамланади. Бу қувурларга сув к ў таргич қувурлар ( 2 ) тушурилади. Дарёнинг суви қ умли қатламдан фильтрланиб қудуқка тушади. Қудуқдан тоза сув дарё билан резервуар сатҳлари фарқи таъсирида ва вакуум – компрессор ёрдамида ҳосил қилинган вакуум таъсирида вакуум-

ҳавзага (4) боради. Ундан насос (6) ёрдамида тоза сув резервуарига (8) узатилади. Насос (9) лар ёрдамида тоза сув резервуар (8) дан олиниб магистрал сувузатгичга ҳайдалади. Магистрал сувузатгичлардан сув кўпқаторли насос станцияларига (КНС), улардан эса ҳайдовчи қудуқларга боради. 20 – расм. Ўзаности суволгичлар ва очиқ суволгичлар схемалари келтирилган. Очиқ суволгичлар схемасида ифлосланган дарё суви қувур (2) орқали биринчи кўтариш насос станцияларига боради. Биринчи к ў тариш насос станцияларидан ифлосланган сув аралаштиргичга ( 3 ) га боради. Бу ерда меъёрлагич ( 2 ) ёрдамида тинимсиз равишда коагулянт етказиб бериб турилади (олтингугурт сув чилли алюминий Al 2 ( SO 4 ) 3 x 18 H 2 O ёки темир к у пораси FeSO 4 ) . Аралаштиргич ( 3 ) дан ифлосланган сув коагулянт б илан биргаликда тини қ лантиргич (тиндиргичга) ( 4 ) га боради. Бу ерда реакция натижасида алюмин гидрооксиди Al ( OH ) 3 ва темир гидрооксиди Fe ( OH ) 3 ҳосил бўлади ва чўкади. Тини қ лаштиргич (тиндиргич) ( 4 ) дан тозаланган сув қ ум фильтрларига ( 5 ) боради, улардан эса тоза сув резервуарларига ( 6 ) ў зи о қ иб тушади. Резервуарлардан ( 6 ) сув иккинчи к ў тариш насос станцияларининг ( 7 ) қ абулига боради. Бу ердан сув магистрал сувузатгичга транспорт қ илинади, с ў нгра эса кўпқаторли насос станциялари (КНС) ёрдамида ҳайдовчи қудуқларга ҳайдалади.

А дабиётлар рўйхати: 1. Лутошкин Г.С. Сбор и подготовка нефти, газа и воды к транспорту. - М.: Недра, 1972 2. Akramov B . Sh ., Hayitov O . G ’ Neft va gaz mahsulotlarini yigish va tayyorlash . O ’ quv qo ’ llanma . Toshkent , 2003. 1. А.С. Смирнов Сбор и подготовка нефтяного газа на промыслах. М.:Недра, 1971 2. К.С. Каспарянц. Промысловая подготовка нефти и газа.- М.:Недра, 1973 3. В.А. Еронин и др. Поддержание пластового давления на нефтяных месторождениях. М.:Недра, 1973 4. З.С. Ибрагимов, Б.Ш. Акрамов ва б. «Нефть ва газ со ҳ аларининг русча- ў збекча атамолар лу ғ ати» Тошкент. Нур. 1992. .

Похожие

Қатламга ҳайдалувчи сувларнинг сифати,уларннг қатламга ҳайдаш учун тайёрлаш.Қатламга ҳайдалувчи сувларнинг манбаълари

Нефт, газ ва сувни конларда йиғиш, тайёрлаш ва узатиш.Тайёр нефт ва табиий газ маҳсулотларига қўйиладиган талаблар

Ювувчи бурғилаш эритмалари

Нефт конларга сув ҳайдаш усулларини қўллаган ҳолда ишлатиш

Катламга хайдалувчи сувларнинг сифати, уларнинг катламга хайдаш учун тайёрлаш. Катламга хайдалувчи сувларнинг манбаълари