Gazlashtirish tarmoqlarining aholi yashash punktlari rejasida joylashishi bo‘yicha tasnifi - Горное дело - Рефераты

Gazlashtirish tarmoqlarining aholi yashash punktlari rejasida joylashishi bo‘yicha tasnifi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

52.5 KB

Gazlashtirish tarmoqlarining aholi yashash punktlari rejasida joylashishi bo‘yicha tasnifi Reja: 1. Gazlashtirish tizimlarining tuzilishi va ularni o‘tkazish usullari 2. Gaz tarmog‘ini o‘tkazish

Rejada joylashishi bo‘yicha gazlashtirish tizimlari ikki turga bo‘linadi: halqasimon, boshi berk yoki tarmoqlangan tizimlar. Halqasimon tizimlar o‘zaro bog‘liq bo‘lgan tutash, halqasimon gaz quvurlaridan iborat bo‘ladi. Bunday tizimning asosiy afzalligi ularning ishonchligidir. Chunki gazlashtirish tizimining biron-bir uchastkasida avariya sodir bo‘lib, gaz oqimi berkilib qolsa, avariya bo‘lgan uchastkadan keyin joylashgan (gaz oqimi bo‘yicha) iste’molchilarga gaz qo‘shni halqasimon quvur orqali yetib boradi va iste’molchilarning gazsiz qolishga yo‘l qo‘yilmaydi. Lekin bunday tizimlarning kamchiligi ulardagi gaz quvurlari umumiy uzunligining kattaligi va natijada qurilishga ko‘p kapital mablag‘ talab qilishidir. Tarmoqlangan boshi berk tizimlar shaharning har tarafiga tarmoqlangan boshi berk gaz quvurlaridan iborat bo‘ladi. Quvurlarning oxirgi uchastkalari o‘zaro tutashmagan. Shuning uchun bunday tizimlarga kamroq kapital mablag‘ sarf bo‘lib, qurilish arzonga tushadi. Lekin bunday tizimlarning biror joyida avariya bo‘lsa, o‘sha joydan keyin joylashgan (gaz oqimi bo‘yicha) iste’molchilar gazsiz qoladi. Shuning uchun shaharlarda gaz ta’minotining ishonchliligini oshirish maqsadida kapital xarajatlar ko‘proq bo‘lsa ham, halqasimon tizimlar qo‘llaniladi.

Tarmoqlangan boshi berk tizimlar kichik aholi punktlarida, sanoat korxonalari hududida hamda biror shaharni gazlashtirish jarayoni boshlanishida qo‘llanilishi mumkin. Bunda avval shaharning har tomoniga boshi berk asosiy gaz quvurlari o‘tkazilib, asosan, gaz iste’molchilari birinchi navbatda ta’minlanadi, keyinchalik esa gazlashtirish rivojlantirilib, boshi berk gaz quvurlari o‘zaro tutashtiruvchi gaz quvurlari bilan ulanib, halqasimon gazlashtirish tizimlarini hosil qilishi mumkin. Shuning uchun boshi berk tizimlar kelajakdagi halqasimon gazlashtirish tizimlarining asosini tashkil qilishi mumkin.

Gazlashtirish tizimlarining tuzilishi va ularni o‘tkazish usullari Shahar gaz quvurlari murakkab muhandislik inshootlari bo‘lib, iste’molchilarni gaz bilan xavfsiz va uzluksiz ta’minlashga xizmat qiladi. Gazlashtirish tizimlarining ishonchli ishlashi loyihalash davrida qabul qilingan gaz taqsimlash sxemasining konstruktiv to‘g‘ri hal qilinganligiga hamda bajarilgan qurilish- montaj ishlarining sifatiga bog‘liq. Shaharlarda gaz quvurlari, asosan, yer osti usuli bo‘yicha o‘tkaziladi. Yer usti o‘tkazish usuli kam qo‘llanilib, asosan, tabiiy va sun’iy to‘siqlarni kesib o‘tishda hamda ayrim iste’molchilar hududida mahalliy sharoitga ko‘ra yer osti usulini qo‘llash mumkin bo‘lmasa yoki iqtisodiy tomondan maqsadga muvofiq bo‘lmasa, yer usti usuli qo‘llaniladi. Shahar gazlashtirish tizimlari po‘lat quvurlardan quriladi. Chunki ularning uzunligi katta, bir-biriga ulash payvandlash bilan bajariladi va buning natijasida ulangan joylarning zichligi ta’minlanadi. Yer osti gaz quvurlarini korroziyadan (chirishdan, yemirilishdan) saqlash maqsadida ularga korroziyaga qarshi qoplama (izolatsiya) o‘raladi. Sovuq kunlarda gaz tarkibidagi suv bug‘lari kondensatsiya bo‘ladi. Kondensat quvurlarning eng past joylarida yig‘ilib, gaz yo‘lini to‘sib qo‘yishi mumkin.

Buning oldini olish maqsadida quvurlar, albatta, nishab qilib yotqiziladi hamda ularning eng past joylarida kondensat yig‘gichlar o‘rnatiladi va ular orqali yig‘ilgan kondensat vaqti- vaqti bilan chiqarib tashlanadi. Gaz quvurlarining ayrim bo‘laklariga yoki iste’molchilarga gaz be-rishni to‘xtatish uchun gaz quvurlariga kran yoki zadvijkalar, yoki past bosim gaz quvurlariga gidrozatvorlar o‘rnatiladi. Yer osti quvurlaridan gaz chiqayotganini aniqlash uchun nazorat naychalari hamda yer osti quvurlari izolatsiyasining ahvolini tekshirish, elektr toklarining yo‘nalishi va kuchlanishini aniqlash uchun nazorat punktlari o‘rnatiladi.

Gaz tarmog‘ini o‘tkazish Gaz taqsimlash punktlaridan chiqib, gaz kirish quvurlari orqali binoga kiradi. Turar joy binolari uchun gaz quvurlar sokol orqali zina katagi yoki oshxonaga kiritiladigan qilib loyihalanadi. Sokoldan o‘tkaziladigan quvur devorining minimal qalinligi qizdirib, dumalatib tayyorlangan 3,5 mm li choksiz po‘lat quvurlardan yig‘iladi.Tashqi gaz quvuri yerdan o‘tkazilganda, zadvijka yer sathidan ko‘pi bilan 1500 mm baland o‘rnatilib, osma metall shkaf ichiga olinadi.Quvurlar binoning tashqi devoridan o‘tkazilib, sokol orqali kiritilganda ham, zadvijka shunday balandlikka o‘rnatiladi, lekin metall shkaf qilinmaydi. Zadvijka shpindelining kallagi hovli qoplamasi sathiga chiqariladi va metall qalpoq ichiga olib qo‘yiladi. Shpindelni shikastlanishdan saqlash uchun unga quvur g‘ilof kiydiriladi. Kiritish quvurining diametri iste’mol qilinadigan gaz miqdoriga qarab tanlanadi. Eng kichik diametr – 50 mm, quvurlar tashqi magistral tomonga kamida 0,003 m qiyalikda o‘tkaziladi.

Gaz tarmog‘i quvurlari bilan suv tarmog‘i, issiqlik tarmog‘i hamda kanalizatsiya magistrallari orasidagi masofa – vertikal bo‘yicha kamida 0,15 m, gaz quvurlar bilan elektr va telefon kabellar orasidagi masofa kamida 0,5 m bo‘lishi lozim. Yerga yotqiziladigan po‘lat gaz quvurlarni korroziyadan saqlash uchun izolatsiya qoplash kerak. Quvurning ayrim uchastkalari presslab ulanadi. Gaz quvur sinalgan- dan so‘ng, payvandlab ulangan joylar bevosita transheyaning o‘zida izolatsiyalanadi.

Turar joy va jamoat binolariga kiritiladigan gaz quvurlarni ko‘zdan kechirish qulay bo‘lgan, odam yashamaydigan xonalarga (zina kataklari, oshxonalar, dahlizlarga) o‘rnatish kerak. Gaz quvur boshqa kommunikatsiyalar bilan birga o‘tkazilganda, uni boshqa quvurlardan pastroq yoki ular bilan bir sathda joylashtirish, shu bilan birga, barcha quvurlarni ko‘zdan kechirish va ta’mirlash qulay bo‘lishi kerak.Gaz quvur ustunlari va ichki tarmoqlarni turar joy xonalaridan o‘tka-zishga yo‘l qo‘yilmaydi. Gaz ustunlari ruxlanmagan po‘latdan yasalgan suv-gaz quvurlaridan rezba yordamida yoki payvandlash yo‘li bilan yig‘iladi. Ustunlar oradan o‘tadigan joylarga kattaroq diametrli quvur bo‘laklaridan gilzalar qo‘yiladi, gilzaning pastki uchi ship sathida bo‘lishi kerak. Gilza poldan 50 mm chiqib turishi lozim, aks holda, polni yuvish paytida gilzaga suv kirib ketishi mumkin. Gilza bilan quvur orasidagi bo‘shliqqa smolalangan tolalar tiqiladi, qolgan 10 mm joyiga esa bitum qo‘yiladi. G‘ilofda rezbali yoki payvand birikmalar bo‘lmasligi kerak. Xonadonlarning joylashishiga qarab, gaz ustunlari bir qavatdagi bir yoki bir necha xonadonga gaz beradigan qilib o‘rnatiladi. Xonadonga boradigan har qaysi tarmoqqa tiqinli kran, krandan keyin sgon o‘rnatiladi. Binolarda gaz quvurlarni ochiq o‘tkazish tavsiya qilinadi. Gaz quvurlarni devordagi ariqlardan o‘tkazib, ustiga osongina olinadigan to‘siq qo‘yishga yo‘l qo‘yiladi. Kanallarda ventilatsiya bo‘lishi lozim.Gaz quvurlar deraza, eshik o‘rinlarini kesib o‘tmasligi kerak. Odam o‘tadigan joylarda gaz quvurlar poldan kamida 2 m baland bo‘lishi kerak. Qurilish joylari, tarmoqlar va armatura yaqiniga tayanch o‘rnatish lozim. Gaz quvurlarini ventilatsiya kanallari, shaxtalar va dudburonlar orqali o‘tkazishga yo‘l qo‘yilmaydi.

Gaz quvurlari va elektr simlari yoki kabellarni xona ichida o‘zaro joylashtirishda quyidagi shartlarga rioya qilish kerak: – parellel o‘tkazilganda ochiq joylashgan elektr simi yoki kabeldan gaz quvur devorigacha kamida 250 mm masofa bo‘lishi kerak; – elektr simi yashirin yoki quvur ichiga olib o‘tkazilganda bu masofa 50 mm gacha qisqartirilishi mumkin (devordagi ariqcha yoki quvur devoridan hisoblanganda); – gaz quvur elekr simi yoki kabel bilan kesishadigan joylarda ular orasidagi masofa kamida 100 mm bo‘lishi kerak; – turar joy va jamoat binolari uchun tarmoq simlarining gaz quvur bilan zararsiz kesishishi ko‘zda tutiladi. Lekin bunda elektr simi rezina yoki ebonit quvur ichiga olinishi, rezina yoki ebonit quvur gaz quvurning ikki tomoniga 100 mm chiqib turishi lozim. – gaz quvurning taqsimlash yoki kommutatsiya elektr shiti, yoki shkaf devoridan uzoqligi kamida 500 mm bo‘lishi kerak. – kuchlanish 100 V gacha bo‘lganda, xonalar ichida gaz quvur bilan ochiq tok simlarining tokli qismlari orasidagi masofa kamida 1000 mm bo‘lishi kerak. – gaz quvur suv tarmog‘i, kanalizatsiya va boshqa quvurlar bilan kesishganda quvurlar orasidagi masofa kamida 20 mm bo‘lishi kerak. Quritilgan gaz quvurlarini bino ichidan qiyalatmay o‘tkazish mumkin. Zarur hollarda sanoat korxonalarining sexlaridan o‘tkaziladigan taqsimlash gaz quvurlarida kondensat yig‘gichlar yoki kondensat to‘kiladigan shtutserlar ko‘zda tutilishi lozim.Poydevorlar, orayopmalar, zinapoya maydonchalari, shuningdek, devor va pardevorlar tutashgan joylardagi gaz quvurlarning po‘lat quvurlardan qilingan g‘iloflar ichidan o‘tadigan joylarida uchma-uch tutashmalar bo‘lmasligi kerak. Gaz quvur bilan g‘ilof orasidagi bo‘shliqqa smolalangan kanop losi tiqiladi va bitum qo‘yiladi. G‘ilofning uchi qurilish konstruksiyalaridan 50 mm chiqib turishi lozim.Tarmoqning ayrim uchastkalarini va gaz jihozlarini ulash uchun gaz quvur tarmog‘iga konussimon tiqinli bronza gaz kranlari o‘rnatiladi. Kirish quvurlariga,

ustunlardan xonadonlarga yuboriladigan tarmoq larga cho‘yan kranlar o‘rnatishga ruxsat beriladi.Tiqinli kran korpusining yuqori qismida tiqin konusining yuqori qismiga buralgan shpilka uchun o‘yiq bo‘ladi. Shpilka cheklagich vazifasini o‘taydi. U kran tiqinini faqat 90 darajaga burishga yo‘l qo‘yadi.Tiqinning kvadrat kallagi uchida chiziqcha bor. Agar chiziqcha quvur o‘qiga bo‘ylama tursa, kran ochiq, agar quvur o‘qiga ko‘ndalang kelsa, kran berk bo‘ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 1. Islom Karimov. Demokratik huquqiy davlat, erkin iqtisodiyot talablarini to‘liq joriy etish, fuqarolik jamiyati asoslarini qurish – farovon hayotimiz garovidir. – T.: “O‘zbekiston” HMIU, 2007. 2. QMQ 2. 04. 08 – 96. Gaz ta’minoti. Loyiha me’yorlari/ O‘zbekiston Respublikasi Kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi. – Toshkent, 1996. 3. Rashidov Yu. K. Gaz ta’minoti. O‘quv qo‘llanma. Toshkent arxitektura- qurilish instituti. – Toshkent, 2000. 4. Rashidov Yu. K., Saidova D. Z. Issiqlik, gaz ta’minoti va ventilatsiya tizimlari. O‘quv qo‘llanma. Toshkent arxitektura-qurilish instituti. – Toshkent, 2002. 5. Rashidov Yu.K. Issiqlik, gaz ta’minoti va ventilatsiya tizimlari. 5580400 – muhandislik kommunikatsiyalari qurilishi va 5140900 – kasb ta’limi (5580400 – muhandislik kommunikatsiyalari qurilishi) ta’lim yo‘nalishlari uchun darslik. – Toshkent: Cho‘lpon, 2009. 6. Rashidov Yu.K. Gazdan foydalanish. O‘quv qo‘llanma. Toshkent arxitektura-qurilish instituti. – Toshkent, 2003. 7. А libekov J., А ymatov R., М irmuhammedov R. Suyultirilgan uglevo- dorodli gazlardan motor yonilg‘isi sifatida foydalanish. Texnika xavfsizligi. – Samarqand, 2006. 8. Korroziyadan himoya qilish: O‘quv qo‘llanma/ Kamalov S. K., Habibullayev S. Sh. – Toshkent: ToshDTU, 2006. 9. Ионин А. А. Газоснабжения. – М. Стройиздат, 1989. 10. Кязимов К. Г., Гусев В. Е. Устройство и эксплуатация газового хозяйства. – М.: Колос, 1997.

Похожие

Gaz bosimini rostlovchi punktlar

Shahar gaz ta’minoti tizimlari.Gaz quvurlarining tasnifi

Gaz bosimini sozlash punktlari (GRP)

Sanoat gaz ta’minoti sistemalari qurilmalari va ularning sinflari

Ichki gaz ta’minoti tizimlari