Gaz armaturasining tasnifi va uning qo‘llanilish sohasi - Горное дело - Рефераты

Gaz armaturasining tasnifi va uning qo‘llanilish sohasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

175.5 KB

Gaz armaturasining tasnifi va uning qo‘llanilish sohasi Reja: 1. Umumiy ma’lumotlar 2. Armaturani yuritma moslamasi turiga qarab tasniflash 3. Armatura va quvurning biriktiruvchi qismlari uchun shartli,sinov va ishchi bosimlari ( kgs/sm 2 ).

Ish bajaruvchi moslama turlarini tasniflash, ishlatilish vazifasi va konstruktiv o‘ziga xosliklari bo‘yicha gaz armaturasi quyidagi turlarga ajratiladi: a) berkitish armaturasi – gaz quvurlari maydonlarini o‘chirish, gaz yoki alohida gaz asboblarining foydalanuvchilarini tarmoqdan uzish uchun mo‘ljallangan; b) rostlovchi armatura – doimiy bosim va sarfni ushlab turish uchun; d) saqlovchi armatura – ortiqcha gazni atmosferaga chiqarish yo‘li bilan o‘rnatilgan kattaligidan yuqoriroq gaz bosimini oshirilish imkoniyatining oldini olish uchun; e) favqulodda armatura – favqulodda maydonga gaz yaqinlashishini avtomatik to‘xtatish uchun; f) bo‘linma armaturasi – gaz iste’mol qiluvchi agregatning berilgan ish tartibini buzilishi holatida gaz yaqinlashishini avtomatik to‘xtatish uchun. Armaturaning har bir turi ikkita asosiy elementdan iborat: bajaruvchi moslama va yuritma. Bajaruvchi moslama berkituvchi deb ataladi, agarda ular gaz quvuri qismlarining germetik umumiylashuvi uchun mo‘ljallangan bo‘lsa va rostlovchi deb, agar ularning asosiy vazifasi o‘tish maydonini rostlash bo‘lsa.

Berkitish moslamalarida, gaz quvuri qismlarining germetik umumiylashuvi vaqtida tutashuvchi to‘sqich va o‘rindiq yuzalari zichlagich deb ataladi. Rostlovchi qurilmalardagi gaz uchun o‘tish hosil qiluvchi to‘sqich va o‘rindiq yuzalari drossellash yuzalari deb ataladi. Berkitish moslamalarida to‘sqich va o‘rindiq berkitish jufti , rostlovchi moslamalarda – rostlovchi juft deyiladi. Korpus o‘rindig‘iga nisbatan bajaruvchi moslama ichida to‘sqichning ko‘chishini amalga oshiruvchi mexanizm yuritma deb ataladi. Bajaruvchi moslamalarni konstruktiv o‘ziga xosliklari, to‘sqichni o‘rindiqqa nisbatan ko‘chish yo‘nalishi bilan aniqlanishi hisobga olinib, quyidagi armatura turlari farqlanadi: a) kranlar ularda korpusdagi mos teshikchaga keltirilgan konussimon yoki silindrsimon tiqin ko‘rinishida bajarilgan to‘sqich o‘z o‘qi atrofida aylanadi; b) ventillar, bu yerda to‘sqich (likop, zolotnik), o‘rindiq o‘tish o‘qi bo‘ylab ilgarilanma harakatlanadi; d) surilmalar, ularda to‘sqich (klin, disklar) o‘rindiq o‘tish

o‘qiga perpendikular tekislikda siljiydi; e) to‘sqichli to‘sma qopqoqlar, yarim o‘qlarda harakatlanuvchi disk ko‘rinishida bajariladi.

Ko‘rsatilgan armatura turlari sanoat korxonalarining gaz xo‘jaligida keng qo‘llanilmoqda. Sanab o‘tilgan armaturaning asosiy turlaridan tashqari, past bosimli gaz quvurlarida gidroto‘sqichlardan foydalaniladi. Aytish lozimki, o‘chiruvchi berkitish moslamalari sifatida,gaz quvurlarida gaz muhiti sharoitlariga mo‘ljallangan maxsus armaturadan foydalanish kerak. Gaz quvurlarida boshqa muhitlar (suv, bug‘, neft mahsulotlari) ga mo‘ljallangan armaturani o‘rnatish, istisno sifatida, ketma- ket germetiklikka sinash bilan majburiy ishqalash sharoitida ruxsat etiladi.Gazli berkitish armaturasini rostlovchi moslama sifatida foydalanish man etiladi. Armaturani tasniflash Bosimga qarab armaturani tasniflash Ma’lum ishchi bosim va muhit harorati uchun gaz armaturasini tanlashda O‘zstandartga tayanish lozim, ular yordamida armatura va quvurning biriktiruvchi qismlari uchun shartli, sinov va ishchi bosimlar o‘rnatilgan. Shartli bosim (P) sifatida quyidagi haroratlarda belgilanadigan muhit (gaz) ning ishchi bosimi (P sh ) qabul

qilingan:cho‘yan va bronza uchun –120° C gacha; uglerodli po‘lat uchun –200° C gacha. Ishchi muhit harorati oshirilishi bilan ruxsat etilgan ishchi bosim pasayadi.Armatura va quvurlarning biriktiruvchi qismlarining O‘zstandart talablariga mos holdagi zichligi va mustahkamligi,

kattaligi 1,5 R sh dan iborat bo‘lishi kerak R s bilan belgilanadigan sinov gidravlik bosimi yordamida tekshirilishi lozim. Yig‘ish ishlarini bajarishda armatura shartli (R ) ga teng bo‘lgan gidravlik sh bosim yordamida germetiklikka sinalishi (to‘sqich, moytutqichli zichlama, tagliklar) kerak. Shartli va ularga taalluqli bo‘lgan sinash va ishchi bosimlari kgs/sm2 da armatura quvurlarining biriktiruvchi qismlari uchun metall xususiyatlari va haroratiga bog‘liq holda °C larda 1-jadvalga mos ravishda qabul qilinadi. 1-jadval Armatura va quvurning biriktiruvchi qismlari uchun shartli,sinov va ishchi bosimlari ( kgs/sm 2 ). Ishchi muhit haroratidagi eng katta ishchi bosim, °C Bronza va Cho‘yandan Uglerodli po‘latdan 1

2 l a t u n dan 120 200 250 120 200 250 300 200 225 250 275 300 1,0 1,0 0,7 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 0,9 0,9 0,9 2,5 4 6 10 16 25 40 64 4 6 9 15 24 38 60 96 2,5 4,0 6,0 10 16 25 40 64 2,0 3,2 5,0 8,0 13 20 32 - 1,7 2,7 4,0 7,0 11 17 27 - 2,5 4,0 6,0 10 16 25 40 - 2,5 3,6 5,5 9,0 15 23 36 - 2,0 3,4 5,0 8,0 14 21 34 - 2,0 3,2 5,0 8,0 13 20 32 - 2,5 4,0 6,0 10 16 25 40 64 2,4 3,8 6,0 9,5 15 24 38 60 2,2 3,6 5,6 9,0 14 22 36 56 2,1 3,4 5,3 8,5 13 21 34 53 2,0 3,2 5,0 8,0 12,5 20 32 50 1 kgs/sm 2 dan katta ishchi bosimda ishlatishga mo‘ljallangan armatura, ishchi bosimning 1,25 ga teng gidravlik bosim yordamida germetiklikka sinalishi kerak. 1 kgs/sm 2 dan kichik ishchi bosim uchun armatura va quvurning biriktiruvchi qismlari, 1 kgs/sm 2 dan ishchi bosimdan 1 kgs/sm 2 katta sinov bosimi yordamida mustahkamlik va zichlikka sinalishi kerak. Agar armatura vakuum sharoitlarida ishlasa, 1–1,5 kgs/sm 2 dan kam

bo‘lmagan bosim yordamida, kemasozlikda esa – 2 kgs/sm 2 dan kam bo‘lmagan bosim yordamida sinaladi. S h a r tl i b o si m P sh 1 0 0° C l i su v n i si n o v bos imi P s

Ishchi muhit sharoitlaridagi gaz armaturasi va biriktiruvchi qismlarni sinash Davlat gaz texnik inspeksiyasi qoidalariga mos holda amalga oshiriladi. Ko‘rsatilgan sinovlardan tashqari, barcha gaz armaturasi tayyorlashga bo‘lgan texnik sharoitlarga mos holda quyidagiga teng bosim yordamida havoda germetiklikka sinalishi lozim: a) P i s h < 0,4 kgs/sm 2 dagi kranlar – 0,5 kgs/sm 2 ; b) P > 0,4 kgs/sm 2 dagi kranlar – 1,25 P ; ish d) P ish 64 kgs/sm 2 dagi po‘lat kranlar – P ; e) P sh sh 12 kgs/sm 2 dagi po‘lat va cho‘yan surilmalar – 1,25 P ; ish f) P sh 64 kgs/sm 2 dagi po‘lat surilmalar – P sh ; ish g) kulrang va bog‘lanuvchan cho‘yanli berkitish ventillari – P sh ; h) uglerodli va legirlangan po‘latdan bog‘langan va quyma ventillar – P sh .

Armaturani yuritma moslamasi turiga qarab tasniflash Yuritmani boshqarish usuliga qarab armatura quyidagicha: a) noavtomatik boshqarishli. Bunda to‘sqichni siljituvchi yuritmani boshqarish xizmat ko‘rsatuvchi personal yordamida amalga oshiriladi; b) avtomatik boshqarishli. Bunda boshqarish, nazorat jarayonining berilgan parametrlarini o‘zgartirganda maxsus asboblar yordamida avtomatik tarzda amalga oshiriladi. Yuritmaga qo‘yilishi mumkin bo‘lgan energiya manbasiga qarab, quyidagi armaturalar farqlanadi: a) dastaki yuritmali; b) begona energiya manbalaridan harakatga keluvchi mexanik yuritma (servo yuritmali)li; d) begona energiya manbalarisiz harakatga keluvchi o‘zo‘zidan ta’sir etuvchi. Dastlabki yuritma ko‘pincha maxovik yoki richag ko‘rinishida qo‘llanilib, ular to‘sqichga harakat uzatuvchi shpindelda mahkamlanadi. Agar katta kuchlarni uzatish kerak bo‘lsa, bu holda maxovik va shpindel o‘rtasida chervyakli yoki shesternyali reduktor o‘rnatiladi.O‘z-o‘zidan ta’sir etuvchi armatura muhitning energiyasidan foydalanish asosida ishlaydi, bunda o‘rin almashtirish kuchi rostlanuvchi parametrni o‘zgartirish

natijasida yuzaga keladi.

Armaturaning shartli o‘tishlari va shartli belgilanishi Armatura (shuningdek, fitinglar va quvurlar) ning shartli o‘tishi ostida quvurning nominal ichki diametrini tushunish lozim. Armatura va quvurlar, shuningdek, armatura yoki quvurlar biriktiriladigan asbob va apparatlar qismlari, 2- jadvalda ko‘rsatilgan shartli o‘tishlar uchun tayyorlanishi va ish shartli o‘tish yordamida belgilanishi lozim. Shartli o‘tish, shartli o‘tish o‘lchamlarinim qo‘shgan holda D harfi bilan belgilanadi. Masalan, 200 mm li sh shartli o‘tishga ega surilma D 200 bilan belgilanadi. sh 2-jadval

Armatura, fitinglar va quvurlarning shartli o‘tishlari. 8 1 / 4 40 1 1 / 2 150 6 600 - 10 3/ 8 50 2 200 8 800 - 15 1 / 2 70 2 1 / 2 250 10 1000 - 20 25 32 3/ 4 1 1/ 4 80 100 125 3 4 5 300 400 500 12 - - - - - - - - Quvurga biriktirish usuliga qarab gaz armaturasi flanesli,sapkali va uchlari payvandlanadigan armaturaga ajratiladi. Armaturaning shartli belgilanishi Armaturaning shartli belgilanishi, uning turi, korpus materialini, turining konstruktiv o‘ziga xosligi, to‘sqich

zichlama yuzalarining materiali va ichki qoplama (agar bo‘lsa) materialini aniqlaydi. Maxsus armaturali zavodlar uchun qabul qilingan armatura buyumlari (jadvallar va shakllar bo‘yicha) ning shartli belgilanishiga asosan, birinchi ikkita raqamlar berilgan buyum turiga o‘zlashtirilgan jadvalni bildiradi, so‘ngra korpusni tayyorlash uchun qo‘llanilgan materialni tavsiflovchi harflar ko‘rsatiladi. Qo‘llanilgan materialni ko‘rsatuvchi harflardan so‘ng buyum belgilanishiga kiritilgan raqamlar, jadval chegaralaridagi buyum S h a r tl i o ‘ti s h , D sh , m m Mo s k e lu v c h i q u v u r re z b a s i, dy u m la r d a S h a r tl i o ‘ti s h , D sh , m m Mo s k e lu v c h i q u v u r re z b a s i, dy u m la r d a S h a r tl i o ‘ti s h , D sh , m m Mo s k e lu v c h i q u v u r re z b a s i, dy u m la r d a S h a r tl i o ‘ti s h , D sh , m m Mo s k e lu v c h i q u v u r re z b a s i, dy u m la r d a

ning konstruktiv afzalliklarini tavsiflovchi shaklni aniqlaydi. Oxirgi harflar zichlama yuzalari uchun qo‘llanilgan materialni ko‘rsatadi. Armatura uchun quyidagi shartli belgilanishlar o‘zlashtirilgan. Buyumni belgilashdagi birinchi tavsif ikki raqamli sondan iborat va ma’lum bir armatura turiga o‘zlashtirilgan raqamlarni ko‘rsatadi. Buyumni belgilanishdagi birinchi tavsif Sinov-tushirish krani Quvur krani Ventil Himoya klapani 10 11 15 17 Bosim, sarf, daraja va vakuumni rostlovchi klapan 25 Surilma Elektr yuritma 30 87 Buyumni belgilashdagi ikkinchi tavsif korpus materialiga qarab o‘zlashtiriladigan bir yoki ikki harfdan iborat: Buyumni belgilanishdagi ikkinchi tavsif

Uglerodli po‘lat Kislotabardosh va zanglamaydigan po‘lat Kulrang cho‘yan Bolg‘alanuvchan cho‘yan Bronza, latun s nj ch kch B Aluminiy a Buyumni belgilanishidagi uchinchi tavsif, buyumning konstruktiv o‘ziga xosliklarini tavsiflovchi shaklni ko‘rsatadi.Agar tavsifda uch raqamli son keltirilgan bo‘lsa, oxirgi ikki raqam shaklni, birinchi son esa – qo‘llanilgan yuritma turini bildiradi: Yuritma turini belgilanishi (uch raqamli sonning birinchi raqami) Chervyakli-uzatmali mexanik yuritma Xuddi shu, silindr uzatmali Xuddi shu, konussimon uzatmali Pevmatik yuritma 3 4 5 6

Gidravlik yuritma Elektromagnit yuritma Elektr yuritma 7 8 9 Buyumni belgilanishidagi to‘rtinchi tavsif, buyumning zichlama yuzalari bajarilgan materialni ko‘rsatadi: Buyumni belgilanishdagi to‘rtinchi tavsif Latun, bronza Kislotabardosh va zanglamaydigan po‘lat br nj Babbit bt Rezina r Viniplast vp Ftoroplast fp Suqma yoki suyultirib qoplangan zichlama halqalarsiz, ya’ni zichlama yuzali, korpus yoki to‘sqichning bevosita o‘zida bajarilgan buyumlarni belgilash uchun, «bk» harflari o‘rnatiladi (halqasiz). Masalan: 11b10bk; 30ch7bk; 11ch6bk. Korpus materialiga qarab tashqi ishlanmagan cho‘yan va po‘lat armaturalarning yuzalari (korpus, qopqoq, moytutqich va h.k.) turli ajratiladigan ranglarda bo‘ladi: Bo‘yoq rangi

Uglerodli po‘lat Kul rang Kulrang, bolg‘alanuvchan cho‘yan va boshqalar Qora Kislotabardosh va zanglamaydigan po‘lat Rangli qotishmali armaturalar bo‘lmaydi. Havo rang To‘sqichning zichlama detal materialiga qarab buyum yuritmali moslama (maxovik, richag va h.k.) siga farqlovchi qo‘shimcha rang o‘rnatiladi: Bo‘yoq rangi Bronza yoki latun Kislotabardosh va zanglamaydigan Po‘lat Qizil Havo rang Babbit Sariq Rezina Jigarrang Plastmassa Ko‘k Halqalarsiz yo‘lli Korpus yoki qopqoq bo‘yash rangi

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Karimov I.A. «O‘zbekiston buyuk kelajak sari». T.: «O‘zbekiston», 1998. 2. Донде Г., Рубков Е.Н. «Справочник по газовой и нефтяной арматуре и КИП». М. 3. Эльяш М.Л., Анохин А.В. Монтаж компрессоров, насосов и вентиляторов. М.: Стройиздат, 1991. 4. Правила устройства, монтажа и безопасной эксплуатации взрывозащищающих вентиляторов: ПБ 03-590-03. ДЕАН, 2004. 5. Миркин А.З., Усиньш В.В. Турбопроводные системы: Справ. М.: Химия, 1991. 6. Кримской В.Ф. и др. Современные методы строительство компрессорных станций магистралных газопроводов. М.: Недра, 1999. 7. Гейр В.Г., Дулин В.С., Заря А.Н. Гидравлика и гидропривод. М.: Недра, 1991. 8. Новые материалы / В.Н. Анциферов, Ф.Ф. Бездудный, Л.Н. Белянчиков и др; Под ред. Ю.С. Карабасова; Мин-во образования РФ. М.: МИСИС, 2002.

9. Турбопроводная арматура: Учеб. пособие/ Ф.М. Муста- фин, А.Г. Гумеров, Н.И. Коновалов и др; Уфимский госуд. нефтяной техн. ун-т. -Уфа: УГНТУ, 2003.

Похожие

Shahar gaz ta’minoti tizimlari.Gaz quvurlarining tasnifi

Neft va gaz zahiralarini hisoblash

Neft va gaz konlarini qidirish

Neft va gaz uyumlarini ishlatish tizimlari

Neft va gaz uyumlarining energetik tavsifi