Башоратлашнинг мавжудотлари ва углеводларнинг тўпламларини излаш - Горное дело - Рефераты

Башоратлашнинг мавжудотлари ва углеводларнинг тўпламларини излаш

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

45 KB

Б ашоратлашнинг мавжудотлари ва углеводородларнинг тўпламларини излаш Ер бағрининг нефтгазлилигини илмий асосда ва ишончли қилиб башоратлашда, аввало, тартибий таҳлил ўтказиш йўли билан нефт ва газ излов-қидирув ишларини олиб боришнинг ҳар бир босқичи учун башоратланувчи борлиқ (мавжудот)ни белгилаб олиш лозим. Бу мавжудотлар (яъни, нефтгаз уюмларининг тўпланадигаи жойи) текширилаётган ҳудудларнинг майдони ва ётқизиқларнинг кесмаси бўйича ажратилади. Нефт ва газ излаш ишларининг ўлкавий босқичида башоратланадиган мавжудот (жой)ларга ҳудуд бўйича нефтгазлилиги эҳтимоли бор бўлган ўлкалар, вилоятлар ёки нефтгаз тўпланувчи минтақалар ҳамда уларни кузатувчи геотузилмали, литологик ва стратиграфик унсурлар киради. Ётқизиқлар кесмаси бўйича башоратланадиган мавжудотларга, нефтгазли формациялар ва улар орасидаги ўлкавий нефтгазли қатламлар киради. Нефтгазли формацияларнинг орасида башоратланадиган мавжудотларга литологик таркиби ва ҳосил бўлиш фациал шароитлари билан фарқланувчи, ўлкавий нефтгазли қатламлар киради. Уларнинг умумий аломатлари - ўлкавий нефтгазли қатламларнинг сув остида оксидсиз геокимёвий шароитда, ўрганилаётган ҳар бир геологик тарих мобайнида муттасил пастга эгилиб турувчи ҳавзада ётқизилишидир. Шу билан бирга башоратланувчи қатламларни барча ҳудудлар ётқизиқлари кесмаси бўйича, яъни уларни платформа ва бурмачан ҳудудларининг кристаллик пойдеворгача техника ёрдамида очиш мумкин бўлган барча ётқизиқларда ажратиш лозим.

Нефтгазлилиги эҳтимоли бўлган ўлка ва қисман ўлкалар (субпро - винция) қуйидаги геотузилмали унсурлар: платформа ҳудудларида - плиталар, сегментлар, мегантеклизалар, мегасинеклизалар, шу жумладан чекка мегасинеклизалар, синеклизалар; бурмачан ва ўтиш ҳудудларида - мегантиклинориялар ва мегасинклинориялар, антиклинориялар ва синклинориялар, тоғ олди эгиклиги ва чекка чок минтақалар билан боғлиқ бўлишлари мумкин. Нефтгазлилиги эҳтимол бўлган вилоятлар қуйидаги геотузилма ли унсурлар: платформа ҳудудларида - мегадевор кўтарилмалар ва чизма тоғлар, гумбазсимон кўтарилмалар, авлакогенлар, рифтлар, платформаичи ботиқликлари, устама ботиқликлар, платформа қияликлари (ўлкавий қияликлар); бурмачан ва ўтиш ҳудудларида - мегантиклиналлар ва мегасинклиналлар, ўрта массивлар, тоғлараро ботиқликлар, устама ва кўндаланг эгикликлар, рифтлар билан боғлиқ бўлишлари мумкин. Нефтгаз тўпланувчи минтақалар тузилмали, литологик, стратиграфик ва литологик-стратиграфик унсурлар билан боғлиқ бўлишлари мумкин. Тузилмали унсурларга платформа ҳудудларида доирасимон (изометрик) шаклдаги кўтарилмалар минтақаси, мегадевор кўтарилмалар, деворсимон кўтарилмалар, бўлак кўтарилмалар, горстсимон кўтарилмалар ва грабенсимон эгикликлар, ўлкавий узилмалар минтақаси, риф тузилмаларининг мажмуи, тузилмали поғоналар, туз қуббали тузилмалар, бурмачан ва ўтиш ҳудудларидаги антиклиналлар мажмуи, рифоген тузилмалар минтақаси, ўлкавий ва чуқурлик узилмалар киради. Литологик унсурларга: коллекторларни ноколлекторлар билан алмашиш ўлкавий минтақалари, коллекторларнинг қийиқсимон аста-секин камайиб тугаган минтақалари, қадимги денгиз қирғоқ бўйларида пайдо бўлган қумтепалар (барлар), қадимги дарё ўзанларидаги ва денгизга қуяр жойларидаги қумтош уюмлар минтақаси киради.

Стратиграфик унсурларга - коллекторларнинг ўлкавий кесилган қисмини ноколлекторлар билан ёпилган минтақалари киради. Литологик - стратиграфик унсурларга - коллекторларнинг қалинлиги қийиқсимон камайиб ва қисман емирилиб ноколлекторлар билан ёпилган минтақалари шу жумладан кристаллик пойдевор кўтарилмаларининг ёнатрофи ҳам киради. Нефт ва газни излов ишлари олиб бориш босқичида майдон бўйича башоратланадиган мавжудотларга нефт ва газ конлари ва уюмлари ҳамда улар жойлашган якка тузилмали, литологик, стратиграфик ва литологик- стратиграфик унсурлар киради. Башоратлаш ва излов ишлари олиб бориладиган якка тузилмали унсурларга: платформа вилоятларида - антиклиналлар ва куббалар, тузли куббалар ва рифоген тузилмалар, емирилган қадимги қолдиқ қатламлар, якка кристаллик жинслар бўртиклари билан мураккаблашган антиклиналлар, тўла ёпилмаган тузилмалар, шу жумладан узилмали бузилишлар билан мураккаблашган флексуралар, антиклинал тузилмали бурунлар ва қияликлар, бурмачан ва ўтиш вилоятларда антиклиналлар ва брахиантиклиналлар, туз тектоникаси билан мураккаблашган антиклиналлар, диапиризм ва балчиқ вулқони билан мураккаблашган антиклиналлар, рифли тузилмалар киради. Башоратлаш ва қидириш ишлари олиб бориладиган якка нотузилмали унсурлар орасида: Литологик турига - коллекторларнинг қийиқсимон тугаган маҳал лий жойи, коллекторларнинг ноколлекторларга ўтадиган маҳаллий жойи; қадимги дарё қум ётқизиқларининг ва денгиз бўйи қум тепаларининг ва ноколлекторлар орасида уясимон ҳосил бўлган қумтош коллекторларининг маҳаллий тўпланган жойлари киради.

Стратиграфик турига - антиклинал, қубба, қияликлардаги стратиграфик номувофиқ жойлар, қадимги емирилишдан қолган кўтарилмалар атрофидаги жойлар киради. Литологик - стратиграфик турига - коллекторларнинг қийиқсимон камайган қисман ювилиб, ноколлекторлар билан ёпилган маҳаллий жойлар, литологик-узилма ва стратиграфик-узилма тўсиқли маҳаллий жойлар киради.

Т авсия этилган адабиётлар: 1.Прошляков Б.К., Кузнецов В.Г. «Литология и литолого-фациальный анализ». Недра 1981г. 2. Прошляков Б.К., Кузнецов В.Г. «Литология». М. Недра 1991г. 3.Нефт ва газ тупламларини излаш ва кидириш усуллари хамда назарий асослари укув кулланмаси (А.А. Бакировнинг 1987 йилда чиккан дарсликдан проф. З.С. Иброхимовнинг узбек тилига эркин таржимаси). Тошекнт Таш ГТУ, 1996й. 4.Бакиров А.А. «Геологические основы прогнозирования нефтегазоносности недр». М. Недра 1973г. 5. Бакиров А.А. и др. «Геология и геохимия нефти и газа». М. Недра 1982г. 6. Бакиров А.А. и др. «Системные исследования при прогнозировании нефтегазоносности недр». М. Недра 1986г. 7. «Геологические основы рациональной методики поисков нефтяных месторождений». Под ред. А.Г. Алексин и др. М. Недра 1979г. 8. «Теоретические основы и методы поисков и разведки скоплений нефти и газа». Бакиров А.А., Бакиров Э.А. и др. М. Высшая школа 1987г. 9. Л.Б.Рухин. Основы литологии. 1969г.

Похожие

Ер бағрининг нефтегазлилигини башоратлашнинг назарий асослари

Ер бағрининг нефтгазлилигини башоратлаш мезонлари

Ер бағрининг нефтгазлилигини башоратлашда тартибий тахлилнинг назарий асослари

Ер бағрининг нефтгазлилигини башоратлашда тартибий таҳлил услубиининг асослари

Нефт ва газ саноатининг ривожланиш тарихи ва ҳолати