Sigler-Nettajarayoni, gidrotozalash, katalitik riforming - Химия - Рефераты

Sigler-Nettajarayoni, gidrotozalash, katalitik riforming

Загружено в:

19.11.2023

Скачано:

0

Размер:

25.033203125 KB

Sigler-Nettajarayoni, gidrotozalash, katalitik riforming Reja: 1. Katalitik riforming jarayonining umumiy xarakteristikasi. 2. Katalitik riforming jarayoni umumiy tavsifi. 3. Riforming jarayonini o’tkazish shartlariga asosiy omillar o’zgarishining ta’siri. 4. Qo’zg’almas katalizator qatlamida boruvchi riforming

1. Katalitik riforming jarayonining umumiy xarakteristikasi. Hozirda neftni qayta ishlash zavodlarida benzin sifatini yaxshilash imkonini beruvchi, shuningdek qimmatbaxo monomerlar olish jarayonlaridan biri katalitik riforming hisoblanadi va bu jarayon keng tarkalgan bo’lib, ayni vaqtda katalitik riforming qurilmalari asosan platinali katalizatorlar ishtirokida boradi. Katalitik riforming jarayonidan maqsad, yuqori oktanli avtomobil benzin komponentini ishlab chiqarish, shuningdek aromatik uglevodorodlar: benzol, toluol, ksilollar olishdir. Jarayon natijasida vodorod saqlovchi gaz ham olinadi va keyinchalik yoqilg’i, moy va boshka frakstiyalarni gidrotozalashda ham gidrokreking qurilmalarida foydalaniladi. Katalitik riforming xom-ashyosi bo’lib to’g’ri haydashdan olingan benzin frakstiyalari xizmat qiladi. Yuqori oktanli benzin olish uchun 85-180 0 Sda qaynovchi benzin frakstiyalari xizmat qilsa, benzol, toluol, ksilol olish uchun 62-85 0 S, 85-115 0 S va 115-150 0 S frakstiyalaridan foydalaniladi. Ba’zida keng benzin frakstiyalariga termik kreking jarayonidan olingan past oktanli benzin ham qo’shiladi. Bunda xom-ashyo oltingugurtli bo’lsa, katalizator zaharlanishi mumkin, shuning uchun doim riformingda gidrotozalangan xom-ashyo kiritiladi. Xom-ashyo tarkibidagi oltingugurt miqdori 0,01% (mass.) bo’lishi kerak. Katalitik riforming vaqtida neftning benzin frakstiyasi uglevodorodlarining katta miqdori aromatik uglevodorodlarga aylanadi. Bunda olti a’zoli naften uglevodorodlari degidrirlanishi va parafin uglevodorodlarni degidrostikllanishi kuzatiladi. Bir vaqtning o’zida aromatik uglevodorodlarni dealkillanish reakstiyalari ham boradi. Shuningdek, ularni zichlanishi tufayli katalizator yuzasida koks qatlamini hosil bo’lishiga olib keladi. Katalizator kokslanishini oldini olish va riforming vaqtida hosil bo’lgan tuyinmagan uglevodorodlar gidrogenlanishi uchun reaktordagi vodorodbosimini yuqori oktanli benzin olishda 3-4 MPa, individual aromatik uglevodorodlar olishda 2 MPada saklash zapur. Barcha asosiy reakstiyalar issiqlik yutilishi bilan boradi. Uglevodorodlarni o’zgarish darajasi jarayon issiqlik effekti yig’indisiga ko’ra aniqlanadi. Jarayon borishida harorat (480- 520 0 S) pasayadi va xom-ashyoda boshqa o’zgarish kuzatilmaydi. Shuning uchun xom-ashyoni to’la o’zgarishi uchun aralashma oraliq qizdirishdan o’tkazish lozim. Jarayon to’la o’tishi uchun odatda 3ta ketma-ketlikda o’rnatilgan reaktorlardan foydalaniladi. Yuqori oktanli benzin komponentini chiqish mikdori 80-85% (mass.)ni tashkil etadi, uningoktanli soni 80-85 (motor usulida)ga teng. Riforming jarayonini o’tkazishda asosan sanoat katalizatorlaridan hisoblangan alyumoplatinali katalizatorlar (0,3-0,8 mass.platina) qo’llaniladi. Keyingi yillarda platina bilan reniy birikmasi katalizatorlari keng qo’llanilmokda. Bimetalli platina-reniyli katalizatorlarni

qo’ullash orqali reaktordagi bosimni 3-4dan 0,70-1,4 MPa gacha pasaytirishga erishildi. Katalizator stilindrik shakldabo’lib, uningdiametri 2,6mm,balandligi 4mm bo’ladi. 2. Katalitik riforming jarayoni umumiy tavsifi. Ushbu qurilma tadqiqot usuli bo’yicha 102 oktan soni va motor usulida 90gacha bo’lgan, benzin ishlab chikarish uchun xizmat qiladigan mahsulotlar tarkibiga kiradigan etillanmagan riformatni va vodorodni iste’mol qiluvchi barcha qurilmalar uchun vodorod ishlab chikarish uchun mo’ljallangan. Qurilma ATdan etkaziladigan gidrotozalangan og’ir naftani qayta ishlaydi. Jarayon u yoki bu reakstiyalarni faollashtiradigan 0,3% (mass) platina va promotorlar bilan to’yintirilgangan glinozyom bo’lgan katalizator ishtirokida olibboriladi. Xom-ashyo materiallar, mahsulotlar tavsifi. Katalitik riforming qurilmaksi uchun xom-ashyo bo’libneftni atmosferali haydash qurilmasi frakstiyalash bo’limidan etkaziladigan past oktanli gidrotozalangan benzin ishlatiladi. Riforming jarayonini olib borishda ishlab chiqariladigan vodorodning bir qismi ishlatiladi. Katalizatorni faollashtirish uchun juda kam miqdorda suv, xlororganik birikmalar va DMDSlar (dimetildisulfid) ishlatiladi. Qurilmaga etkaziladigan xom-ashyoning tarkibida mexanik qo’shimchalar emulgastiyalangansuv, suvda erigan kislota va ishqorlar bo’lmasligi kerak. Katalizatorlar – yukori oktanli etillanmagan benzinni olish uchun girotozalangan benzinni riformlash, glikozyomni 0,3%platina va promotorlar bo’lgan to’yintirilgan katalizator ishlatiladi.Katalitik faollikni tashuvchisi bo’lib, platina xizmat qiladi. Xlororganikaning katalizatordagi konstentrastiyasi dozalash nasoslash orqali xloragentni qo’shishi hisobidan tutib turiladi. Xlororganik birikmalar katalizatorni reakstiya va regenirastiya stikllarida xlorlash uchun qo’llaniladi. Ko’p ishlatiladigan xlororganik birikmalar quyidagilar: - trixloretilen (S 2 N 3 C l 3 ), -tetraxloretilen (S 2 N 2 Cl 4 ), Odatda q urilmada trixloretilen (S 2 N 3 Sl 3 ) qo’ llaniladi. Trixloretilen tinik, engil, h arakatlanuvchi suyu q lik. Katalitik riforming regeniratoriga toza ko’rinishda va xom-ashyo qabuli kuvuriga benzindagi 1%li eritma ko’rinishida kuzatiladi.

3. Riforming jarayonini o’tkazish shartlariga asosiy omillar o’zgarishining ta’siri. A. Xom-ashyoning sifati. Xom-ashyo kimyoviy tarkibi, haydalishi va zichligi bo’yicha xarakterlanadi. Xom-ashyo qancha kam parafinlangan bo’lsa, uni riformatlash shuncha oson kechadi va aksincha parafinli xom-ashyo murakkabroq riformatlanadi, buning uchun degidrostiklizastiyaning qulay sharoitlarini ta’minlash kerak. B uni amalga oshirish qiyin. Haydash xom-ashyo komponentlarining harakati bo’yicha tarqalishini xarakterlaydi. Qaynash temperaturasining yuqori harorati 180 0 S . V. Harorat. Oktan sonini rostlash maqsadida harorat asosiy ishchi parametr hisoblanadi. Haroratni oshishi oktan sonini yaxshilaydi. Riformatni chiqishini kamaytiradi. Ristirkulyastion gazda vodorodni tozaligini kamaytiradi va koks hosil bo’lishini oshiradi. Ritforming uchun eng qulay harorat 502 0 . V.Bosim. Reaktordagi bosim asosiy parametr hisoblanadi. Bosim qancha past bo’lsa, belgilangan oktan soniga riformat va vodorodning chiqishi shuncha yuqori bo’ladi. Bosimni pasayishi koks hosil bo’lishini kuchaytiradi, ammo amortizastiya darajasini pasaytiradi. Bosimning pasayishida turbokompressorning unumdorligi pasayadi va vodorod saqlagan gazning aylanma harakatining karraligi pasayadi. Bosimnin goshishi bilan gaz hosil bo’lishi oshadi, katalizatnin gchiqishi pasayadi. G. Vodord saklagan gazning aylanish karraligining tavsiya etiladigan yuqori bo’lishi qurilmaning unumdorligini pasaytiradi, aksincha uning pasayishi katalizatorda koks hosilbulishini kupaytiradi. D. Aylanma gazda vodorodning mi q dori (konst- si) Aylanma h arakatlanayotgangazda vodorod konstentrastiyasining pasayishi katalizatordagi yu q ori koks h osilb o’ lishiga olib keladi, riforming asosiy reakstiyalari tezligini oshiradi. E. Katalizatorning faolligi. Katalizator metallari oksidlar k o’ rinishida h o s il b o’ ladi va ularni faol b o’ lishi uchun vodorod yordamida tiklash zarur. Tiklanishda metall fazasini yaxshi dispersiyasin i ta’minlash uchun tiklanishdan oldin katalizator dastlab yu q ori h aroratda bo’ rishi kerak. Katalizator metal funkstiyasinin g faolligi uchun metalning yaxshi disperstiyasi birlamchi a h amiyatga egadir.

Uning faolligi ko’rsatkichlarini dispersiyaga bog’lik holda stiklogeksanning benzolga degidrirlash reakstiyasi bilan tavsiflash mumkin. J. Xlororganikaning ta’siri. Xlor katalizatorda kerakli kislotalilikni beradi. Katalizatorning kislotaliligi katalizator massasidan 0,9-1,1% chegaradagi xlor mi q doriga rostlanadi. Xlorning ortiqchasi juda katta kislotalilik vodorodning iste’molchilari bo’lishi va riformat bo’yicha unumdorlik uchun nomaqbul bo’lishi gidrokrekingning reakstiyalarini kuchaytiradi. Bundan tashqari, haroratning oshishiga olib keladi, koks hosil bo’lishiga zamin yaratadi.Judapast kislotalilik katalizatorning kislotalilik funkstiyasini pasaytiradi, bu aromatik birikmalar hosil bo’lishini kamaytiradi. Riforming jarayoning kimyoviy reakstiyalari. Naftenlarning degidrogenizastiyasi. 4. Qo’zg’almas katalizator qatlamida boruvchi riforming Qurilma quyidagi bloklardan iborat: xom-ashyoni gidrotozalash, stirkulyastiyalanuvchi gazni tozalash, katalitik riforming, gazlarni separastiyalash va benzinni barqarorlashtirish. Xom-ashyo 12-nasos orqali bosim ostida (4,7 MPa) gidrotozalangan stirkulyastiyalanuvchi vodorod saqlagan gaz va riformingdan ajralgan ortiqcha vodorod saqlovchi gaz bilan aralashtirishga beriladi. Bu aralashma 16-pechning alohida bo’limida qizdiriladi (450 0 C) va 15-gidrotozalash reaktoriga kiritiladi. Reaktordagi alyumokobaltmolibdenli (AlCoMo) katalizator ishtirokida oltingugurtli birikmalar buzilib, so’ngra vodorod sulfid (H 2 S) holida chiqariladi. Shu bilan bir vaqtda azotli va kislorodli birikmalardan ham tozalash jarayoni boradi. Bug’-gazli aralashma 15-reaktordan chiqib, 10-qaynatgich va 14- sovutgichda sovutiladi va 35 0 C harorat bilan 8-gazoseparatorga kiritiladi. Bu erda aralashma suyuq gidrogenizatga va gazga aralashtiriladi. Gaz 2-absorber pastki qismidan monoetanolamin (MEA) yordamida vodorod su4lfiddan tozalash uchun kiritiladi, so’ngra 11-kompressor yordamida 4,7-5,0 MPa bosimgacha siqiladi va gidrotozalash tizimiga yuboriladi. Ortiqcha gaz 1-kompressor yordamida 5MPagacha siqiladi va qurilmadan chiqariladi. Gidrogenizat 8-gaz separatoridan 9-issiqlik almashtirgichda sovutiladi va 7- bug’latuvchi kolonnaga kiritiladi. Kolonna yuqori qismidan chiquvchi vodorod

sulfid, uglevodorod gazlari va suv bug’i 6-sovutgichda sovutiladi va 4-separatorga yuboriladi. Separator pastki qismidan 5-nasos orqali kondensat yig’id olinadi va 7- bug’latuvchi kolonnaga qaytariladi. Vodorod sulfid va uglevodorod gazlari MEA bilan tozalash uchun 3-kolonnaga kiritilladi. Kolonna yuqori qismidan chiquvchi bug’lar 27-frakstiyalovchi absorberga yuboriladi. Gidrogenizat 7-bug’latuvchi kolonna pastki qismidan chiqarilib 10- qaynatgich va 9-issiqlik almashtirgichdan so’ng, 13-nasos orqali riforming blokiga yuboriladi. Gaz mahsuloti aralashma dastlab 20-issiqlik almashtirgachda qizdiriladi, keyin 16-pechda 500-520 0 C haroratda 19-reaktorga kiritiladi. Aralashma 18 va 17-reaktorlardan ketma-ketlikda o’tib, har bir reaktordan so’ng 16-pechda qizdiriladi va nihoyat oxirgi 17-reaktordan keyin gaz mahsuloti 20- issiqlik almashtirgich va 21-sovutgichda 30 0 Sgacha sovitiladi va 22-yuqori bosimli separatorda (3,2-3,6 MPa) katalizatdan stirkulyastiyalanuvchi vodorod saqlagan gazni ajratish uchun kiritiladi. Stirkulyastiyalanuvchi gaz 5 MPa bosim ostida 24- kompressor yordamida platforming tizimiga qaytariladi, ortiqchasi esa gidrotozalash tizimiga uzatiladi. Beqaror katalizat 22-separatordan 23-past bosimli separatorga (1,9 MPa) kiritiladi. Katalizatdan ajralgan uglevodorodli gaz separator yuqori qismidan chiqarilib, 27- frakstiyalovchi absorberga kirishdan oldin gidrotozalashdagi uglevodorod gazlari bilan aralashtiriladi. Absorbent sifatida beqaror katalizat (benzin) xizmat qiladi. 27-absorberda 1,4 MPa bosimda yuqorida harorat 40 0 C da quruq gaz ajratiladi. Beqaror katalizat 26-nasos yordamida 31- issiqlik aralashtirgich orqali 34-kolonnaga beriladi va bu erda beqarorlashtiriladi. Mahsulotning bir qismi 27 va 34-kolonnaning pastki qismidagi haroratni tutib turish uchun 28-pech orqali stirkulyastiya qilib turiladi. Barqarorlashtirishni bosh frakstiyasi 32-jihozda sovutiladi va 33-yig’gichga kiritiladi, u erda 35-nasos orqali kolonnaga “sovuq-sug’orish” sifatida qaytariladi, ortiqchasi qurilmadan chiqariladi. Kolonna 34ni pastki qismidan barqaror benzin 31 va 30-issiqlik almashtirgichda sovitilgandan keyin 29-nasos orqali 27-frakstiyalovchi absorberga kiritiladi, uning ortiqcha qismi qurilmadan chiqariladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1.“Neft va gazni qayta ishlashda katalitik jarayonlar” ma’ruza matni. Safarov B.J. Buxoro 2012 y. 2. H.R.Rustamov, SH.P.Nurullayev. “Fizikaviy kimyo”. Toshkent 2011 y. 376 bet. 3. Кравцов А.В., Ивашкина Е.Н., Юрьев Е.М Теоретические основы каталитических процессов переработки нефти и газа: учебное пособие. – Томск: Изд-во ТПУ, 2009. – 146 с. Internet saytlari 1. www.rwe.com 2. www.oil.com 3. www.oil-gas.at 4. www.cac-chem.de 5. www.flottweg.com

Похожие

Neftni qayta ishlashda gidrogenlash jarayonlar

Neft va gaz tarkibidagi uglevodorodlarning termokatalitik o’zgarishlari

Neft uglevodorodlari va tabiiy gazning termokatalitik o`zgarishlari

Neft va neft fraksiyalarini sanoatda qayta ishlash kimyoviy jarayonlari

Haqiqiy zaharlanish, qaytar zaharlanish, katalizator regenerastiyasi