Qutblanuvchanlik tenzori va uning xossalari - Химия - Рефераты

Qutblanuvchanlik tenzori va uning xossalari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

59.5 KB

Qutblanuvchanlik tenzori va uning xossalari Reja: 1. Qutblanuvchanlik tenzori 2. Qutblanuvchanlik tenzorining invariantlari 3. Optik anizotropiya 4. Optik anizotropiyaning kombinatsion sochilish spektridagi roli 5. Xulosa

Kubik simmetriyaga ega bo’lgan molekulalar ya’ni СН 4 , CCI 4 , SF 6 molekulalarning qutblanuvchanligi izotrop bo’ladi. O’qlar bo’yicha  ning qiymatlari bir xil bo’ladi 3 2 1      yoki maydon ta‘sirida hosil bo’lgan dipol momenti quyidagiga teng bo’ladi: Е   (1) Ammo juda ko’plab moddalar borki, ularning molekulasi anizotrop bo’ladi. Bunday molekulalarning qutblanuvchanligi ham anizotrop ya‘ni turli yo’nalishlarda qutblanuvchanlik darajasi bir xil bo’lmaydi. 3 2 1      (1) formulani X,Y,Z o’qlardagi proeksiyasini qo’yidagicha yozish mumkin: z zz у zy x zx z z уz у уу х ух у z хz у ху х хх х Е Е Е                            (2) qutblanuvchanlikni turli koordinatalar sistemasida almashtirish formulasi, 3,2,1 ,, ) )( (          zyx ik ik k i ik (3) (3) bu qutblanuvchanlik turli koordinatalar sistemasida almashtirish formulasidan ko’rinadiki qutblanuvchanlik tenzor kattalik bo’lib u 2-rangli tenzor. (2) formuladagi dipol momentini keltirilgan ifodasini qisqacha qo’yidagicha yozish mumkin. k k ikiip      z y x ki , ,   ik -2- rangli tenzorning tashkil etuvchilari. Demak qutblanuvchanlik tenzori kompleks qiymat ham oladi. Bu dipol momenti fazasining maydon kuchlanganlik tebranish fazasiga mos tushmasligidan dalolat beradi. Bunday nomuvofiqlik tebranuvchi elektronni (ostsilyatorni) tebranishi qandaydir sababga ko’ra so’nishidan yoki chastotasining

juda kamayib ketishidan kelib chiqadi. Bunday paytda shu molekula ichida konservativ bo’lmagan kuchlarning ta‘siri katta bo’ladi. Konservativ kuchlar o’rganilayotgan sistemadan tashqarida yotgan kuchlar ya‘ni sistemani molekula deb hisoblasak o’rganilayotgan molekulaga boshqa molekulalarning ta‘siri deb aytish mumkin. Konservativ bo’lmagan kuchlar ta‘sir etayotgan paytda elektromagnit yorug’likning yutilishi sodir bo’ladi. Agar sistemani biz yutilishdan tashqarida o’rganayotgan bo’lsak konservativ bo’lmagan kuchlardan qutilamiz. Shunday paytda o’rganilayotgan sistemani konservativ sistema deb yuritiladi, ya‘ni boshqa molekulalar ta‘siridan sistema qutiladi. Bunday paytda qutblanuvchanlik tenzori Ermit tenzoriga aylanadi yoki b о ’ lsa  ik ik   , iв a  shart bajariladi. Shunday qilib qutblanuvchanlik tenzorining qiymati determenantning aniqlovchi diognal nashkil etuvchilari o’zining mavxum qismidan qutiladi va haqiqiy bo’lib qoladi, ya‘ni kompleks bo’lmaydi. Kompleks ko’rinishini yozsak S ik - haqiqiy qism A ik -mav x um qism ya‘ni  ik =S ik bo’ladi. Fizikaviy optik hodisalarning asosiy ko’pchiligini yoki qutblanish tekisligining tabiy va magnit maydonda aylanishidan boshqa hammasini qutblanuvchanlik tenzorining haqiqiy qismi bilan ifodalash mumkin. Shuning uchun ham tenzorning xossalarini ko’rganimizda mavxum qismini tashlab ketamiz. Qutblanuvchanlik tenzori Ermit tenzoriga aylanishi uchun biz haqiqiy qismini quydagicha yozamiz va u simmetrik harakterga ega.

                                         zz zу zx уz уу ух хz xу xx zz zу zу zx zx уz уz уу уz ух xz xz ху xz xx zz zу zx уz уу ух хz xу xx zz zу zx уz уу ух xz xу xx ikS                                           2 2 2 2 2 2 2 1 2 1ya‘ni 222 ху ху уz уx xy хy ху             Shu hossalarni xisobga olsak shunday bo’ladi S ik ni ik deb olamiz. Xuddi shu tenzorga qutblanuvchanlik ellipsoidi tug’ri keladi.   ху ху const ху  (4) Tashqi koordinata sistemasini o’qlarni aylantirish yo’li bilan ellipsoidning bosh o’qlariga parallel tushib qolsa bu formulani bo’lakcha yozish mumkin.   x xx constx 2  (5) va tenzorning haqiqiy qismi diognal formaga keladi va uchta asosiy qiymat oladi.     zzууxx ikS    00 00 00 (6) Qutblanish tenzorini turli invariantlarda yozish mumkin va bu bilan ularning ma‘nosi o’zgarmaydi. Tenzorning izi (shnur tenzori) diognal tashkl etuvchilarining izi. zz yy xx в       (7) Diagnal tashkil etuvchi uchta minor. xx xz xz zz zz уz уz уу уу ху ху хх В                Tenzorning aniqlovchisi

      zz zy zy yz yy yx xz xy xx z D        А , B, D larning boshqa har qanday kombinatsiyasi ham qutblanuvchanlik tenzorining invarianti bo’ladi. Eng muhimlari qo’yidagilar. 2222 _2 zzууxxВвА        2 2 2 2 2 ) ( ) ( 2 1 ) ( 2 1 3 zz уу ZZ хх уу xx B в B A j                 (8) j 2 - qutblanuvchanlik tenzorining anizotropligi deyiladi, yoki optik anizotropiya deyiladi. Agar molekula aksial simmetrik bo’lsa ZZ уу хх      22 )( ууxxj    molekula izotrop sharsimon bo’lsa 0 ,    j уу zz хх    bo’ladi. Agar  xx   yy   zz bo’lsa, anizotropiya (8) formuladan topiladi. 3 yy zz xx        Bu qutblanuvchanlikning o’rtacha qiymati deb yuritiladi . Yuqorida keltirilganlardan shunday xulosa qilish mumkin. Agar j = 0 bo‘lsa, molekulada aylanma spektrni kuzatib bo‘lmaydi. j  0 bo‘lsa, kombinatsion sochilish spektrida aylanma struktura mavjud bo‘ladi.

A D A B I Y O T L A R 1. О тах ў жаев А . К ., Ж ў раев Б . С. Молекуляр оптика . Самар қанд, Университет. 192. 2. Волькенштейн М.В. Молекулярная оптика. М., Наука. 1958. 3. Фабелинский И.Л. , Молекулярн ое рассеяни е света. М. Наука. 1982. 4. Вебер А. , Спектроскопия КРС в газах и жидкостях . М. Наука.1982. 5. Атахаджаев А.К. , Тухватуллин Ф.Х. Спектралыное распределение интасивности в крыле линии рассеяния жидкостей и растворов. Ташкент, Фан. 1981 . 6. Вкус М.Ф. Электрические и оптические свойства молекул и конденсированнх сред. Л.,1984. 7. Отажонов Ш. Молекуляр оптика . Т о шкент, Университет. 194. 8. Волькенштейн М.В. , Строение и физические свойство молекул. М., Л., 1955.

Похожие

Energetik holatlar va spektral chiziqlarning tabiiy hamda Doplercha kengligi. Molekulyar simmetriyasi va Dipol momenti

Karbonat kislota va uning xossalari

Oqsillar biosintezi - translyatsiya. Genetik kod va uning xossalari

Oqsillarning asosiy xossalari. Oqsillarning kislotali va asosiy xossalari

Spirtlar, olinishi va kimyoviy xossalari. Efirlar olinishi, xossalari