Qo'sh elektr qavat (qeq) tuzilishi haqidagi nazariyalar - Химия - Рефераты

Qo'sh elektr qavat (qeq) tuzilishi haqidagi nazariyalar

Загружено в:

26.12.2023

Скачано:

0

Размер:

81.4365234375 KB

Qo’sh elektr qavat (qeq) tuzilishi haqidagi nazariyalar Reja : 1. Qo’sh elektr qavatning tuzilishi haqida gelmgols va perren nazariyasi 2. O. SHtern nazariyasi

Qo’sh elektr qavatning tuzilishi haqida gelmgols va perren nazariyasi Qo’sh elektr qavatning tuzilishini birinchi marta Gelmgols va Perren tushuntirib berdilar. Ularning fikricha, qo’sh elektr qavat yassi kondensatorga o’xshab tuzilgan bo’lib, zaryadlar fazalar chegarasida ikkita qarama-qarshi zaryadlar qatori shaklida joylashgan. Qavatlardan biri qattiq jism sirtiga bevosita yopishib turadi, ikkinchisi esa ( ya’ni birinchi qavatga nisbatan qarma-qarshi zaryadli bo’lgani) suyuqlik muhitida bo’ladi. Ikki qavat orasidagi masofa juda ham kichik bo’lib, uning o’lchami bitta yoki ikkita molekulaning raidus o’lchamiga teng bo’ladi. Gelmgols va Perren qo’sh elektr qavat hosil bo’lishini quyidagicha tasavvur qilishgan: l - qarama-qarshi zaryadlar orasidagi masofa ϕ 0 -qattiq faza bilan eritma orasidagi potensiallar ayirmasi 6.2-rasm. Gelmgols va Perren qo’sh elektr qavat sxemasi + q - q φ φ 0 + + + + + + + + + + + + ℓ

Rasmning shtrixlangan qismi eritmani ifodalaydi. Rasmda + q va – q sirtlar orasidagi punktir chiziq elektrpotensial qiymatining o’zgarishini ko’rsatadi. Bu qiymat qattiq faza bilan eritma orasidagi potensiallar ayirmasini ham ifodalaydi. Gelmgols va Perren nazariyasining kamchiligi - Broun ( issiqlik ) harakati hisobga olinmagan. Undan tashqari, bu nazariyada qavatlar orasidagi masofani ular juda kichik deb tushuntirgan ( 1 yoki 2 ta molekulaning radiusiga teng ). Vaholanki, keyingi tekshirishlar shuni ko’rsatadiki, bu masofa ancha kattadir. Undan tashqari bu nazariyada qattiq faza va eritma orasidagi umumiy potensial elektrokinetik potensialga teng deb qabul qilingan. Vaxolanki, ular bir-biridan farq qilar ekan. O. SHtern nazariyasi 1924 yilda O. Shtern taklif qilgan nazariyada Gelmgols – Perren va Gui – Chepmen nazariyalari umumlashtirildi, kamchiliklari bartaraf qilindi. Bu nazariyani yaratishda Shtern quyidagi bayon etilgan ikki farazni oldinga suradi: - birinchidan , har qanday ion o’ziga xos aniq o’lchamga ega; - ikkinchidan, ionlar Van-der-Vaals kuchlari ta’sirida o’ziga xos ravishda qattiq faza sirtiga ion radiusidan kattaroq masofaga qadar yaqinlasha olmaydi, chunki Van-der-Vaals kuchlari elektrik tabiatiga ega bo’lmaganidan ularning ta’siri masofa kattalashishi bilan tezda susayib ketadi; bu kuchlar sirtdan taxminan 0,1-0,3 nm uzoq masofalarga qadargina o’z ta’sirini ko’rsata oladi. Shtern fikriga muvofiq, qarshi ionlarning faqat bir qismi qattiq faza yaqinida 1-2 molekula radiusiga teng masofada (u δ bilan belgilangan) Gelmgols ( yoki adsorbsion ) qavatni hosil qiladi. Sirtdagi ( ya’ni potensial belgilovchi ) ionlar zaryadini batamom kompensatsiyalash uchun zarur bo’lgan qarshi ionlarning qolgan qismi esa diffuz ( yoyiq ) tartibda joylashadi (6.4-rasm). Shtern diagrammasining bu qismi Gui – Chepmen diagrammasidagi kabi bo’ladi. Shunday qilib, qo’sh elektr qavatning tuzilishi qattiq faza sirtida zaryadning hosil bo’lish mexanizmiga emas, balki zaryadlarning sirtda joylashishiga bog’liq ekanligini ko’ramiz.

Shtern taklif qilgan qo’sh elektr qavatning tuzilish sxemasi 6.4-rasmda keltirilgan. 6.4-rasm. O. Shternning qo’sh elektr qavat sxemasi a- yassi sirt yuzasidagi; b-dispers faza sirti (S-suyuqlik, Q-qattiq dispers faza zarrachasi). AB - siyqalash chegarasi, ℓ – adsorbsion qavat qalinligi, δ – adsorbsion qavatntng qalinligi (bir-ikki molekula diametriga teng tekis kondensator sirtlari orasidagi masofa); 1 – dispers faza sirtidagi elektr qavati ionlari, 2 – adsorbsion qavatdagi qarshi ionlar, 3 – diffuzion qavatdagi qarshi ionlar. Bu erda ϕ 0 -qattiq faza sirtidagi barcha ionlar potensiali, ϕ δ -Gelmgols qavati ichida ϕ 0 ning pasayishi, ( ϕ 0 - ϕ δ ) esa ϕ 0 ning diffuz qavati ichida pasayishi, binobarin: ϕ 0 = ϕ δ + ( ϕ 0 - ϕ δ ) Eritma suyultirilganda diffuz qavat kengayib ϕ - potensial kattalashadi, elektrolit ko’shilganda diffuz qavat torayadi , ϕ 0 -potensial kichiklashadi. Shtern nazariyasi kolloid zarrachalarining qayta zaryadlanish hodisasini tushintirib berdi , Shtern fikricha, qo’sh elektr qavatning tuzilishiga qarshi ionlar tabiati katta ta’sir ko’rsatadi. Agar eritmaga elektrolit qo’shilsa, diffuz qavat qisqarib, qarshi ionlar adsorbsiya qavatga ko’proq yig’ila boshlaydi, buning

natijasida qo’sh elektr qavat Gelmgols – Perren sxemasiga yaqin tuzilishga ega bo’lib qoladi, bunda dzeta – potnetsial qiymati kamayadi. Agar eritma suyultirilsa diffuz qavat aksincha kattalashadi va dzeta – potensial qiymati ham ortadi. Qo’sh elektr qavat tuzilishiga qarshi ionlarning xilma-hil valentlikka ega ekanliklari ham ta’sir ko’rsatadi, chunki, diffuz qavatning qalinligi va adsorbsiya qavatidagi qarshi ionlar soni ularning valentligiga bog’liqdir. Binobarin, qarshi ionning valentligi qancha katta bo’lsa, diffuz qavat shuncha yupqa va dzeta-potensial shu qadar kichik qiymatga ega bo’ladi. Lekin, ionlarning valentligi bir hil bo’lsa, u holda qo’sh qavatining tuzilishiga bu ionlarning qutblanish va gidratlanish xossalari o’z ta’sirini ko’rsatadi. Qutblanuvchi qarshi ionlar qo’shimcha adsorbsion kuchlarni hosil qilishi sababli qo’sh elektr qavat ko’proq kichiklashadi. Anionlar kationlarga nisbatan katta radiusga ega b о ’lganligi uchun ular k о ’proq qutblanadi. Masalan, Na + ning radiusi (0,096 nm) C1 – ion radiusidan (0,81 nm) ancha kichik, shunga k о ’ra Na + kationining qutblanuvchanligi α =0,19∙10- 24 sm 3 ; C1 – anioni qiymati α = 3,6∙10 -24 sm 3 . Shu sababdan anionlar qattiq fazaga k о ’proq adsorbilanadi. Darhaqiqat, tabiatda uchraydigan juda k о ’p qattiq jismlarning sirti manfiy zaryadga ega b о ’ladi. Ionning radiusi kattalashgan sari uning gidratlanish hususiyatlari pasayadi. Kam gidratlangan ion qo’sh elektr qavat qalinligini ko’proq qisqartiradi. Kolloid zarrachalarning tuzilishi haqida misellyar nazariya Rus olimlari A.V. Dumanskiy, N.P. Peskov, S.M. Lipatov, A.N. Frumkin hamda chet ellik olimlar K.Fayans, G.R. Kroytlar qo’sh elektr qavat nazariyalari asosida kolloid zarrachalarning tuzilishi haqida mitsellyar nazariya yaratishga muvaffaq bo’ldilar. Dastlab bu nazariyani kolloid kimyoda o’rganiladigan barcha obektlar (shu jumladan, liofil zollar) uchun tatbiq etish mumkin, deb faraz qilindi. Lekin keyinchalik olib borilgan tekshirishlar mitsellyar nazariyaning faqat liofob kolloidlarga taalluqli ekanligini aniq ko’rsatdi. Liofil zollar, ya’ni yuqori molekulali va polimer moddalarning eritmalari tamomila boshqa tuzilishga ega ekanligi aniqlandi.

Umum etirof etilgan mitsellyar nazariyaga muvofiq, har qanday liofob ( gidrofob ) kolloid eritma ( zol ) ikki qismdan iborat: 1) Mitsella 2) Intermitsellyar (ya’ni mitsellalararo) suyuqlik.

Foydalaniladigan adabiyotlar : 1. M . N . Muminova , M . A . Maksumova « Kasbiy etika va etiket », uslubiy qo ’ llanma , T .,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

Похожие

Elektr o’tkazuvchanlik

Fermentlar haqidagi ta’limotning shakllanishi

Elektr yurituvchi kuch (eyuk) galvanik elementlarning elektr yurituvchi kuchi

Kolloid eritmalarning barqarorligi nazariyasi

Molekulalarning tuzilishi