Metallarning korroziyasi - Химия - Рефераты

Metallarning korroziyasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

39 KB

Metallarning k orroziyasi Ko’p metallar tevarak-atrofdagi havo, suv, kislota, miqdor va tuzlarning eritmalari ta’sirida yemiriladi. Bu hodisa korroziya deb ataladi. Korroziya, lotincha (corrozio) so’z bo’lib, yemirilish so’zidan kelib chiqqan. Korroziya o’zining fizik - kimyoviy xarakteri jihatdan ikki xil bo’ladi. 1) Kimyoviy; 2) Elektrokimyoviy korroziyalardir. Metallda korroziyaning qaysi turi sodir bo’lishi metallni qurshab turgan tashqi muhitga bog’liq. Metallga quruq gazlar (masalan: kislorod, sulfid angidrid, vodorod sulfid, galogenlar) ta’sir etganda kimyoviy korroziya sodir bo’ladi. Bu hodisa ayniqsa, yuqori haroratli sharoitlarda ko’p uchraydi. Shuning uchun u metallni gaz korroziyasi deb ham ataladi. Gaz korroziyasi ayniqsa, metallurgiyaga katta zarar yetkazadi. Temir va po’lat buyumlarini gaz korroziyadan saqlash uchun ularning sirti alyuminiy bilan qoplanadi. Suyuq yoqilg’ilar ta’sirida vujudga kelgan korroziya ham kimyoviy korroziya jumlasiga kiradi suyuq yoqilg’ilarning asosiy tarkibiy qismlari metallarni korroziyalantirmaydi, lekin neft va surkov moylari tarkibidagi oltingugurt, vodorod sulfid va tarkibida oltingugurt bo’lgan organik moddalarning metallarga ta’siri natijasida korroziya vujudga keladi. Suvsiz sharoitda bu ta’sir kuchli namoyon bo’ladi. Sof kimyoviy korroziya nisbatan kam uchraydi. Metallar asosan elektrokimyoviy korroziya tufayli yemiriladi. Elektrokimyoviy korroziya metallda kichik galvanik elementlar hosil bo’lishi natijasida vujudga keladi. Bunday galvanik elementlarni hosil bo’lishiga sabab: 1) Ko’p metallar tarkibida qo’shimcha holida boshqa metallar bo’lishi; 2) Metall hamma vaqt suv, havo nami va elektrolitlar qurshovida turishidir. Misol uchun po’lat korroziyasini ko’rib chiqamiz.

Nam havoda po’latda ham galvanik elementlar yuzaga chiqadi, chunki po’latda hamma vaqt sementit Fe 3 C qo’shimchasi bo’ladi. Po’lat elektrolitlar eritmasi qurshovida bo’lganida, uning temiri - anod va sementit - katod rolini o’taydi. Bunday galvanik element ishlaganida elektronlar temirdan Fe 3 Cga tomon harakat qiladi va uning sirtidagi kislorod bilan suvni OH ionlariga aylantiradi. H + ionlarni esa H 2 ga qadar qaytaradi. Po’lat tarkibidagi temir OH ionlari bilan birikib, Fe(OH) 2 ga aylanadi. Natijada po’lat korroziyalanadi. Temir qalayga tegib tursa, korroziya temir misga tegib turgandagiga qaraganda sustroq sodir bo’ladi. Temir ruhga tegib tursa, hech zanglamaydi, chunki temir ruhga qaraganda asl metalldir: elektrolitlar ishtirokida ruh bilan temir hosil qilgan galvanik elementda ruh anod, temir katod vazifasini bajaradi. Ruh sirtidan Zn +2 ionlar ajralib chiqadi. Ular eritmadagi OH - ionlar bilan birikib, Zn(OH) 2 ga aylanadi. Metallarni korroziyadan saqlash Metallarni korroziyadan saqlashda bir qancha tadbirlar ko’riladi: 1) Metall sirtini boshqa metall bilan qoplash. Bu maqsadda ishlatiladigan metallning normal elektrod potensiali metallarning aktivlik qatorida korroziyadan saqlanishi kerak bo’lgan metallnikiga qaraganda manfiy qiymatga ega bo’lishi lozim. Temirni qalay bilan qoplaganimizda katod qoplashga ega bo’lamiz, chunki qoplovchi metall qoplanuvchi metallga qaraganda aslroq . 2) Metallni metall bo’lmagan moddalar bilan qoplash. Metallarning sirtini lak, bo’yoq, rezina, tez quriydigan mineral, moylar (salidol, texnikaviy vazelin) bilan qoplash. Emallash va hokazolar metallarni korroziyadan asraydi. 3) Metallarga turli qo’shimchalar kiritish. Odatda, po’latga 0,2-0,5% mis qo’shish bilan po’latning korroziyaga nisbatan mustahkamligini atmosfera sharoitida 1,5-2 martaga oshirish mumkin. Zanglamaydigan po’lat tarkibida 12% ga qadar xrom bo’ladi. Bu xrom passiv holatda bo’lib, po’latga mustahkamlik beradi. Po’latga nikel va molibden qo’shilganda uning korroziyaga chidamliligi

yanada ortadi. Tarkibida 18% xrom va 8% nikel bo’lgan po’lat hech ham zanglamaydi. 4) Metall sirtini kimyoviy birikmalar bilan qoplash. Maxsus kimyoviy operatsiyalar o’tkazib, metall sirtini korryuziyaga chidamli birikmalar pardasi bilan qoplash mumkin. Bunday pardalar - oksidli, fosfatli, xromatli va hokazo pardalar nomi bilan ataladi. Ular bir necha sinfga bo’linadi. Metall sirtida korroziyaga chidamli oksid parda hosil qilish jarayoni oksidlash deyiladi. Metall buyumlarini oksidlashning uch usuli mavjud. 1) Metall buyum sirti yuqori haroratda organik moddalar bilan oksidlantiriladi (qoraytiriladi, ko’kartiriladi va hokazo). 2) Metall buyum (MnO 2 , K 2 O 7 kabi) oksidlovchilar ishtirokida konsentrlangan ishqor eritmasi bilan suyuqlikning qaynash haroratigacha qizdiriladi. 3) Metall buyumni biror elektrolit eritmasi ichida anod qutichaga joylab elektroliz o’tkaziladi, bu jarayon anodirlanish deyiladi. Po’lat buyumlarini oksidirlash natijasida hosil bo’ladigan himoya parda asosan temirning magnitli oksion Fe 3 O 4 dan iborat bo’lib, nihoyatda zichdir. Metall buyum sirtida fosfatli himoya pardalar hosil qilish uchun buyumli sulfat kislotaning temirli yoki marganesli turlarining qaynoq eritmasi bilan ishlov beriladi. Natijada metallning sirti juda puxta suvda erimaydigan fosfat parda bilan qoplanadi.

Adabiyotlar 1. Волцкий A .В., Сергеевская E .С. Teo рия металлургических процессов. - M .: Me т a ллургия, 1996. - 380 с. 2. Филиппов С.И. Teo рия металлургических процессов. - M .: Me т a ллургия, 2000. - 230 с. 3. E син O . A ., Гелд П.В. Физическая химия пирометаллур-гических процессов. I часть. - Свердловск, 1992. – 671 с. 4. Рахимов В.Р. Физикавий ва коллоид кимё. – Т.: Ўқитувчи, 1978. 5. www.misis.ru; 6. http://www.weimar.de; 7. info4ru.de 8. Ленник Г. A ., Пехсин П. O . Современная техника изотермического нанесения покрытий. - M .: Me таллургия, 2000.-123 с. 9. Ганин Н И. Диаграмма состояния металлургических систем. - M .: Me таллургия, 1998. -8 с.

Похожие

Metallarning xossalari. Metallar korroziyasi

Metallarning umumiy tavsifi. Metall bo’glanish

Metallar korroziyasi. Korroziya mexanizmi. Elektrod potensiyalar

Metall va qotishmalarning korroziyasi hamda undan ximoyalanish

Elementlar kimyosi