Karbamid ishlab chiqarish asoslari - Химия - Рефераты

Karbamid ishlab chiqarish asoslari

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

57.5 KB

Karbamid ishlab chikarish asoslari Reja: 1.Karbamidning fizik-kimeviy xususiyatlari. 2.Karbamidni olish usullari. 3.Karbamidni ammiak va uglerod dioksididan sintez kilish asoslari. 4.Karbamid sinteziga ta’sir etuvchi texnologik omillar. Tayanch suzlari: Karbamidni struktura formulasi, mochevinani fizik- kimeviy xususiyatlari, karbamidni olish usullari, tug‘ridan- tugri sintez usuli, ammoniy karbamati, sianamidli usul, siklik sxema, inert gazlar, karbamid sinteziga xaroratni ta’siri.

KARBAMIDNING FIZIK-KIMYOVIY XUSUSIYATLARI. Karbamid-SO (NН 2 ) 2 normal sharoitda rangsiz, hidsiz, kristallari uzun ignasimon yoki rombik prizma holatdagi tarkibida 46%gacha amid shaklida bog‘langan azoti bo‘lgan azotli o‘g‘itdir. Molekulyar og‘irligi 60u.b., struktura formulasi: Н N Н О=С (1) Н N Н Karbamid (mochevina) 406К (133 о С)da oddiy sharoitda eriy boshlaydi, zichligi 1,335gғsm 3 . Karbamid suvda va suyuq ammiakda yaxshi eriydi. Karbamid uzoq muddat saqlanganda yoki 0,5-1,0% namlik va qaynoq holda qoplarga joylashtirilganda uning donachalari bir-biriga yopishib qolishi mumkin. Bu yomon holatni karbamidni joylashdan avval undagi namlikni 0,2:0,3%gacha tushirish va kristall holdagi karbamidni sovutib olish kerak. Karbamid kuchsiz asos xossasiga egadir. Dissotsiatsiyalanish doimiysi 1,5*10 -14 ga tengdir. Karbamid fosfor kislotasi bilan СО(NН 2 ) 2 *Н 3 РО 4 kabi karbamid fosfati hosil qiladi, bu esa murakkab o‘g‘it ishlab chiqarishda ishlatiladi. Karbamiddan melamin-С 3 N 6 Н 6 , yuqori molekulyar birikmalar, ulardan esa plastmassalar, laklar, yopishqoq moddalar olishda ishlatiladi. Karbamid donachalari uzoq vaqt saqlansa, bir-biriga yopishib, har xil katta-kichik shakldagi qattiq modda hosil qiladi. Karbamidni qora molga oz miqdorda yem sifatida ham ishlatish mumkin.

KARBAMIDNI OLISH USULLARI. Karbamid birinchi marta kimyoviy modda sifatida 1773 yilda I.Ruell tomonidan topilgan. 1828 yilda F.Veler tomonidan ammoniy sianatdan karbamid sintez qilingan: NН 2 NН 4 -О-С=N О=С (2) NН 2 1868 yilda rus olimi A.I.Bazarov karbamidni to‘g‘ridan-to‘g‘ri СО 2 va NН 3 dan 20MPa bosim 430K haroratda sintez qilishni topdi: СО 2 Q2 N Н 3 =СО( N Н 2 ) 2 Q2Н 2 ОQ130,1 кж (3) avvalo karbanat hosil qiladi: 2 N Н 3(г) QСО 2(г) = N Н 2 СОО N Н 4(с) Q151,9 кж (4) Bu reaksiya geterogen, qaytar, ekzotermikdir. (4)reaksiya muvozanatini o‘nggga burish uchun, bosimni oshirib, haroratni pasaytirish kerak. Ammo, reaksiya tezligini oshirish uchun esa haroratni oshirmoq kerak (3) reaksiyani ikki pog‘onasi ya’ni olingan ammoniy karbamati eritmasini degitratsiya qilinadi: N Н 2 СОО N Н 4(г) =СО( N Н 2 ) 2(с) QН 2 О (с) -28,5 кж (5) Bu reaksiya gomogen, qaytar va endotermikdir. Hozirgi vaqtda butun dunyoda karbamidni to‘g‘ridan-to‘gri ammiak va SO2dan sintez qilish usuli keng tarqalgandir. Avvallari karbamidni kalsiy sianamididan kislotali muhitda ham olishgan:

СаС N 2( қ ) Q Н 2 О ( с ) Q СО 2( г ) = СаСО 3( қ ) Q Н 2 С N 2( с ) (6) Н 2 С N 2(с) QН 2 О (с) =СО( N Н 2 ) 2(қ) (7) KARBAMIDNI AMMIAK VA UGLEROD DIOKSIDIDAN SINTEZ KILISH ASOSLARI. Agarda karbamidni to‘g‘ridan-to‘g‘ri SO2 va ammiakdan sintez qilishni ikkala pog‘onasi, ya’ni (4) va (5) reaksiyalar bir minaroda bir vaqtda amalga oshiriladigan bo‘lsa, ammoniy karbanati Xosil bo‘ish issiqligi, uni degidratlanishidagi endotermik samarasini qoplab, qolgan issiqlik esa hosil bulayotgan umumiy suyuqlikni ma’lum darajada isitishga sarf bo‘ladi. (32.4.)- reaksiya odatda juda tez va deyarli ohirigacha boradi. Ammo (32.5.)-reaksiya juda sekin borib, suyuq holatda ketib, qaytar bo‘lib, karbamidni hosil bo‘lish chikishini oshirish uchun Le-Shatelye prinsipiga muvofiq haroratni oshirmoq kerakdir. Agarda qattiq qizdirilsa, karbamid parchalanib ketishi mumkindir: 2 СО (N Н 2 ) 2 = Н 2 N- СО -N Н - СО -N Н 2 QN Н 3 (8) yoki qaytadan СО 2 va ammiakka parchalanadi. (2)-reaksiya natijasida hosil bo‘lgan ammoniy karbamatiga suv bilan ta’sir ettirilsa, ammoniy karbanati hosil bo‘ladi: N Н 2 СОО N Н 4 Q Н 2 О =(N Н 4 ) 2 СО 3 (9) Ammoniy karbanati suyuq ammiakda ham kam eriydi. Karbamidni sintez qilishda ajralib chiqayotgan suv ammoniy karbanatni erish haroratini pasaytiradi va avtokatalizator sifatida ishlaydi ham. Ammo, suvngi ko‘payib borishi, karbamidni hosil bo‘ltish tezligini kamaytiradi. Shuning uchun, suvni keamaytirmok lozim, ammo bu juda og‘ir masaladir. Karbanat ammoniyni karbamidga 20MPa bosim va 430K haroratda o‘tishi ortiqcha ammiakni oshishi bilan o‘sadi. Ammo, texnik iqtisodiy nuqtai nazardan karbamidni sintezini 460-473K haroratda 18-21MPa bosimda, ammiakni СО 2 ga bo‘lgan nisbati stexiometrik 2 o‘rniga 4-4,5,ga teng

bo‘lganda olib borish kerakdir. Shu sharoitlarda va reaksiyaga kiruvchi moddalar sintez minorasida 50-60 minut bo‘lganda, karbamidni chiqishi 55-65%ni tashkil etarkan. Reaksiya natijasida chiqadigan issiqlik hisobiga kirishuvchi moddalar harorati sintez minorasida 150oSga ko‘tarilishi ( o‘rtacha har bir % hosil bo‘layotgan karbamidga 2,5oS harorat oshar ekan) mumkin; shuning uchun, sintez minorasida optimal haroratiga erishish uchun reaksiyaga kirishuvchi moddalar 313-323 К (Q40- Q50 о С )gacha qizdirilgan bo‘lmog‘i kerak. Shunda umumiy harorat 150 о С Q50 о С =200 о С atrofida bo‘ladi. KARBAMID SINTEZIGA TA’SIR ETUVCHI TEXNOLOGIK OMILLAR. Karbamid ishlab chiqarishda N 2 , Н 2 , СО , Ач kabi inert gazlar to‘planishini oldini olish va ammiak hajmda СО 2 dan to‘laroq foydalanish uchun qo‘proq uzluksiz tasvirlar (siklik sxemalar) ishlatiladi. Shu nuqtai nazardan, СО 2 va ammiakni tozalash katta ahamiyatlidir. Odatda, karbamid olish uchun, СО 2 sifatida ekspanzer gazi- СН 4 va СО ni konversiyalab, N 2 Q Н 2 aralashmasini tozalash jarayonida paydo bo‘luvchi chiqindi gaz-ishlatiladi. Bu gazlar xrom-nikel-molibdendan yasalgan sintez minorasini korroziyalashi mumkin. Shuning uchun ekspanzer gazidan Н 2 S, Н 2 va СО -larni yo‘qotishning bir necha yo‘llari ma’lumdir. Shulardan biri marganets rudasi qo‘llash taklif etiladi: Bunda 7%gacha bo‘lgan Н 2 , 1%gacha bo‘lgan SO 670-770Kda oksidlanib, Н 2 S esa MnO bilan Mn sulfidi hosil qilar ekan. Sintez natijasida hosil bo‘lgan karbamid, reaksiyaga kirishmagan СО 2 va ammiakdan katta bosimdagi aralashmani drossellab, bosimni kamaytirib, quymani distillash (ajratilishi lozim bo‘lgan aralashmaniqisman bug‘lati, hosil bo‘layotgan bug‘ni kondensatsiyalash-suyuqlikni o‘tkazish) usuli qo‘llanadi. Distillyatsiya jarayoni 3 pog‘onagacha-bosimni 8;12;0,93Mpada ushlab, haroratni 493K, 423Kdan 398Kgacha pasaytirib olib boriladi. Quymani distillashdan keyin olingan

karbamid keinchalik bug‘latishga (kristallanish), dronalashtirishga va bu hosil bo‘lgan mahsulotni quritishga yuboriladi. Shunday qilib, karbamidni chiqishi bir qator sharoitlarga bog‘liqdir: 1. Haroratni oshishi (473Kgacha) unchalik ta’sir etmaydi; (32.1.-rasm) 2. Bosimni ta’siri-ma’lumki, karbamid faqat suyuqlik sharoitidagina hosil bo‘larkan, ya’ni ammoniy karbanati erib turgan sharoitida hosil bo‘larkan. U vaqtda ammoniy karbanat bug‘ining to‘yingan eritmasi ustidagi bosimi, xarorat oshishi bilan ko‘payishi ma’lumdir. (32.1.-jadval). (32.1.-jadval). Ammoniy karbamati bug‘i bosimini temperaturaga bog‘liqligi. t , 0 C 0 35 55,6 106 167 197 P,mm.simob ust. 12,4 175 684 12,64 atm 113,4 atm 259,9 atm Bu jadvaldan ko‘rinib turibdik, 190 о С haroratda karbamid sintezi jarayonini yuqori bosimlarda, hech bo‘lmasa ammoniy karbanati eritmasining ustidagi bug‘ining shu haroratga to‘g‘ri keladigan bosimda olib bormoqlik kerak. 3. N Н 3 : СО 2 nisbatini oshishi chiqishni oshishiga olib boradi: optimal N Н 3 : СО 2 =4:1dir. 4. Karbamid chiqimi jarayonni davomati (ya’ni reaksiyaga kirishuvchi moddalarni minorada bo‘lish vaqti)oshishi bilan oshadi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RUYXATI 1. Мухленов И . П . Практикум по обќей химической технологии . М:Вўсшая школа, 1973. 2. Атрошенко В.И. Курс технологии связанного азота М:Л: Химия 1968. 3. Атрошенко В.И. Технология связанного азота М-Л. Госхим изд. 4. Позин М.Е. Руководство к практическим занятиям по технологии неоргонические вешеств. Л.: Химия 1980. 5. Позин М.Е. Технология минералнœх удобрений и солей. М.: Госхимиздат 1957. 6. Позин М.Е. Технология минералнœх солей. М.: Госхимиздат 1961. 7. Мухленов И.П. Практикум по общей химической технологии. М:Высшая школа, 1973. 8. Атрошенко В.И. Курс технологии связанного азота М:Л: Химия 1968. 9. Атрошенко В.И. Технология связанного азота М-Л. Госхим изд. 10. Амелин А.Г. Производство серной кислотœ.М.Л. химия.1967. 11. Вольфкович С.И. Общая химическая технология М.Л.Госхимиздательство. 1963. 12. Фейхсфель В.О. Рубан В.Л. Лабораторный практикум по технологии основного органического синтеза М:Л. Химия. 1966. 13. Ю. М. Бутт, В.В. Тимашев и другие «Практикум по химической технологии вяжуќих материалов»

Похожие

Karbamid ishlab chiqarish texnologiyasi

Ammiakni xususiyatlari va ishlab chiqarish asoslari

Nitrat kislotasi xususiyatlari ishlab chiqarish asoslari

Kimyoviy ishlab chiqarish

Ammiakli selitra ishlab chiqarish