Galen neogalen va tayyor dori shakllarini ishlab chiqarishda mehnat gigienasi - Химия - Рефераты

Galen neogalen va tayyor dori shakllarini ishlab chiqarishda mehnat gigienasi

Загружено в:

20.09.2019

Скачано:

0

Размер:

63 KB

Galen neogalen va tayyor dori shakllarini ishlab chiqarishda mehnat gigienasi Reja: 1. O‘simlik xom ashyosidan tayyorlanadigan dori vositalari 2. O‘simlik xom ashyosidan tayyorlanadigan dori vositalarini ishlab chiqarishdagi mehnat gigiyenasi 3. Aerozol va ingalyasiyalarni ishlab chiqarishdagi ishchi xodimlar gigienasi

O‘simlik xom ashyosidan tayyorlanadigan dori vositalari O’simlik xom ashyosidan tayyorlanadigan dori vositalari murakkab tabiatga va turli-tuman tavsiflarga ega, shu munosabatda ularni ishlab chiqarishda boshlang’ich materiallarni, saqlash va qayta ishlash sharoitlarini nazorat qilish alohida rol o’ynaydi. O’simlik xom ashyosidan dori vositalarini ishlab chiqarishda boshlang’ich materiallar ishlov berilmagan o’simliklar, o’simlik xom ashyosi yoki oraliq mahsulotlar bo’lishi mumkin. O’simlik xom ashyosi talab etiladigan sifatlarga ega bo’lishi va oraliq mahsulotlari va vositalarini ishlab chiqaruvchi uchun tegishli hujjatlar rasmiylashtirilgan bo’lishi kerak. O’simlik xom ashyosi tarkibining bir jinsli ekanligiga ishonch hosil qilish uchun uning o’stirilishi (olinishi) usuli haqida batafsil axborot talab etilishi mumkin. O’simlik xom ashyosi sifatiga ta’sir etuvchi muhim omillar urug’ni tanlash, o’stirish va yig’ish sharoitlaridir. Bu omillar tayyor mahsulot barqarorligiga ta’sir ko’rsatishi mumkin. O’simliklarni o’stirish va tayyorlashda sifatni ta’minlash tizimi bo’yicha tavsiyalar NMRS qo’llanmasida keltirilgan (O’simliklardan olinadigan boshlang’ich materiallarni o’stirish va yig’ish bo’yicha qo’llanma). Ushbu hujjatda o’simlik xom ashyosidan olinadigan dori vositasi deganda o’simlik xom ashyosidan tayyorlanadigan an’anaviy dori vositalari tushuniladi. O‘simlik xom ashyosidan tayyorlanadigan dori vositalarini ishlab chiqarishdagi mehnat gigiyenasi O’simlik xom ashyosi – asosan, o’simlik, dengiz suvo’tlari, zamburug’lar, lishayniklarning ishlov berilmagan, odatda quritilgan shakldagi, ammo ba’zida sarxil shakldagi butun, ajratilgan va kesilgan bo’laklaridir. O’simliklarning maxsus ishlov berilmagan ayrim ekssudatlari (ajratmalari) ham o’simlik xom ashyosiga kiradi. O’simlik xom ashyosining nomida o’simlikning foydalaniladigan qismi va binominal tizim bo’yicha botanik nomi aniq ko’rsatilishi kerak. O’simlik xom ashyosidan olinadigan oraliq mahsulot – o’simlik xom ashyosiga ishlov berish yo’li bilan, masalan, ekstraktsiyalash, haydash, siqish, fraktsiyalarga ajratish, tozalash, kontsentratsiyalash yoki fermentatsiyalash yo’li bilan olingan mahsulot. Oraliq mahsulotlarga maydalangan yoki kukunga aylantirilgan o’simlik

xom ashyosi, nastoykalar, ekstratlar, efir moylar va ishlov berish jarayonida ajralib chiqqan moddalar kiradi. NMRS – Dori vositalari bo’yicha Yevropa agentligining o’simlik xom ashyosidan olinadigan dori vositalari bo’yicha qo’mitasi. Mazkur ilova o’simliklardan kelib chiqqan barcha boshlang’ich materiallar: dorivor o’simliklar, o’simlik xom ashyosi va undan olinadigan oraliq mahsulotlarga tatbiq etiladi. Izoh – Boshlang’ich materiallarni GMP bo’yicha tasniflash ulardan dori vositasining ishlab chiqaruvchisi qanday foydalanishiga bog’liq. Materialni faol farmatsevtik substantsiya, oraliq mahsulot yoki tayyor mahsulot sifatida tasniflash mumkin. Tavniflash uchun javobgarlik dori vositasining ishlab chiqaruvchisi zimmasiga yuklatiladi. 1. Ishlab chiqaruvchi bu bosqichlarning davlat ro’yxatidan o’tishda belgilangan talablarga mosligiga ishonch hosil qilishi kerak. Dala sharoitlarida bajariladigan bosqichlar uchun zarur hollarda O’simliklarni o’stirish va yig’ish qoidalariga (GASR) amal qilish zarur. Keyingi kesish va quritish bosqichlarida GMR qoidalaridan kelib chiqiladi. 2. O’simliklardan ekstraktsiyalash va distsillyatsiyani, agar ular mahsulotning spetsifikatsiyalar talablariga muvofiqligini ta’minlash uchun tayyorlov operatsiyalari ro’yxatiga kiritilgan bo’lsa, dala sharoitlarida olib borishga yo’l qo’yiladi. Bunda o’simliklar GASR talablariga muvofiq o’stirilishi kerak. Dala sharoitlarida bajariladigan operatsiyalar uchun hujjatlarning yuritilishi, GMR talablariga muvofiq nazorat qilish va attestatsiyalash ta’minlanishi lozim. Nazorat qiluvchi idoralar ushbu operatsiyalar ustidan kuzatuvni amalga oshirishi mumkin. O’simlik xom ashyosini alohida zonalarda saqlash zarur. Bu zonalar hasharotlar va hayvonlardan, ayniqsa kemiruvchilardan himoyalangan bo’lishi kerak. Fermentatsiya va mog’orlanishni oldini olish, shuningdek qarama-qarshi ifloslanishga yo’l qo’ymaslik uchun o’simlik xom ashyosi bilan birga hasharotlar va mikroorganizmlarning tarqalishiga qarshi choralar nazarda tutilishi zarur.

Keltirilgan o’simlik xom ashyosini karantin sharoitlarida saqlash va ishlatish turli to’silgan zonalarda tashkil etilishi darkor. Saqlash zonalari lozim tarzda shamollatib turilishi lozim. Qutilarni joylashtirish tartibi havoning erkin tsirkulyatsiyasiga to’sqinlik qilmasligi kerak. Alohida e’tibor omborxonalarni ozodalikda saqlashga qaratilishi kerak, chunki u yerda ko’p chang yig’iladi. O’simliklar, ekstraktlar, tindirmalar va boshqa mahsulotni saqlash uchun namlik, harorat va yoritilganlik bo’yicha alohida sharoitlar talab etilishi mumkin, bunday sharoitlarni ta’minlash va nazorat qilish zarur. Ishlab chiqarish zonasi Namunalarni yig’ishda, vaznini o’lchashda, aralashtirishda va chang hosil bo’lishi bilan kechadigan o’simlik xom ashyosi va oraliq mahsulotlar bilan olib boriladigan boshqa texnologik operatsiyalarda tozalikni saqlashga, shuningdek qarama-qarshi ifloslanishni oldini olishga qaratilgan alohida choralar ko’rilishi lozim (changni yo’qotish, maxsus xonalar ajratish va h.k.). Asbob-uskunalar Texnologik jarayonda foydalanilayotgan uskunalar, filtrlovchi materiallar va h.k.lar, mahsulotga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan moddalarning ajralishi va absorbtsiyalanishiga yo’l qo’ymaslik uchun, ekstraktlar eritmalariga mos tushishi zarur. Hujjatlar Boshlang’ich materiallar spetsifikatsiyasi O’simlik xom ashyosidan dori vositalarini ishlab chiqaruvchilar ular faqat o’simlikdan olingan va GMR talablariga, davlat ro’yxatidan o’tkazilayotganda belgilangan talablarga mos keladigan boshlang’ich materialdan foydalanayotganiga ishonch hosil qilishi lozim. Boshlang’ich xom ashyo ta’minotchilarining auditini o’tkazish haqida hujjatlar dori vositasini ishlab chiqaruvchi tomonidan yoki uning topshirig’i bilan yuritilishi darkor. Aktiv substantsiyalarni nazorat tahlilidan o’tkazish boshlang’ich materiallar sifatini baholashda muhim ahamiyatga ega. Mazkur standartda keltirilgan ma’lumotlardan tashqari, dori vositasini ishlab chiqarish uchun qo’llaniladigan o’simlik xom ashyosi hamda oraliq mahsulotlar uchun ishlab chiqilgan spetsifikatsiyaga quyidagilarni kiritish maqsadga muvofiq:

botanikada qabul qilingan binominal nomini, zarur hollarda, tegishli klassifikatorni ko’rsatgan holda (masalae, Karl Linneyning “O’simliklar va hayvonlar klassifikatori”); boshqa axborotni, masalan, o’simlikning madaniy navi va uning xemotipik turini; o’simlikning kelib chiqishi haqidagi batafsil axborotni (mamlakat yoki hudud, zarur hollarda, tayyorlanish vaqti va usuli, pestitsidlardan foydalanganlik, radiaktiv moddalar bilan ifloslanganligi ehtimoli va h,k.); butun o’simlik yoki uning bir qismidan foydalanish haqida ko’rsatma; quritilgan o’simliklardan foydalanilsa, quritish usuli haqida ma’lumotlar; o’simlikni ta’riflash, shuningdek uning makro va mikroskopik o’rganish haqidagi ma’lumotlar; aslliligini tekshirish natijalari, shuningdek aktiv ingredientlar yoki markerlarning haqiqiyligini tasdiqlovchi sinovlar. Dori vositasining soxtalashtirilgani yoki almashtirib qo’yilganiga shubxa tug’ilsa, maxsus testlar o’tkazilishi lozim; asllilikni aniqlash uchun taqqoslash uchun tegishli namunalarga ega bo’lish kerak; o’simlik xom ashyosining me’yoriy hujjatga muvofiq aniqlangan namligi; pestitsidlar miqdorini va ularning me’yoriy hujjatlarda belgilangan yo’l qo’yiladigan kontsentratsiyalarini aniqlash usullari, yoki ular bo’lmasa, attestatsiyalangan usul; zamburug’lar va/yoki bakteriyalar bilan ifloslanganligini tekshirish hamda yo’l qo’yiladigan ifloslanishning yuqori qiymatlari; toksik metallar va boshqa begona aralashmalarni tekshirish; yot materiallarning qo’shilganini tekshirish; normativ hujjatlarga muvofiq boshqa nazorat turlari. Zamburug’lar, bakteriyalar va h.k.lar bilan ifloslanishni kamaytiradigan har qanday ishlov berishlar hujjatlashtirilgan bo’lishi va o’z ichiga ishlov berish jarayoni, o’tkazilgan sinovlar va qoldiq ifloslanishlar qiymatlari haqida batafsil axborotni olishi zarur. Texnologik yo’riqnomalar Texnologik yo’riqnomalarda o’simlik xom ashyosi bilan olib boriladigan turli operatsiyalar (tozalash, quritish, maydalash, elash va h.k.), shuningdek quritish vaqti va harorati haqida hamda parchalar va zarrachalar o’lchamlarini nazorat qilish uchun qo’llaniladigan usullar haqida ma’lumotlar beriladi. Shu bilan birga, ularda yot materiallarni ajratib olish usullari ham ta’riflangan bo’lishi zarur.

Alohida e’tibor har bir o’rama soxtalashtirilganlik, almashtirib qo’yilgani yoki yot moddalar (metall yoki shisha parchalari yoki hayvonlar ekskrementlari, tosh, qum va h.k.) qo’shilgani, yoki chirish va parchalanish izlari borligi nuqtai nazaridan sinchiklab tekshirilganini tasdiqlovchi yo’riqnomalar va protokollarning mavjudligiga qaratilishi lozim. Texnologik yo’riqnomalarda shuningdek yot moddalarni yo’qotish tartibi yoki usuli hamda o’simlik xom ashyosini saqlashga joylashtirishdan yoki ishlab chiqarishni boshlashdan oldin o’simlik materiallarini tozalash (tanlab olish) usullari ham ko’rsatilgan bo’lishi darkor. Tayyorlash bo’yicha yo’riqnomalarda erituvchilar, ekstraktsiya vaqti va harorati, kontsentartsiya bosqichlari va ish usullari haqida batafsil ma’lumotlar berilishi kerak. Sifat nazorati Proba olish Ishlov berilmagan o’simlik xom ashyosi alohida o’simliklardan olinishi bois, u turli jinsli bo’ladi. Probani maxsus o’qitilgan xodimlar alohida ehtiyotkorlikka rioya qilgan holda tanlashi lozim. Har bir mahsulot seriyasining haqiqiyligi alohida hujjat bilan tasdiqlangan bo’lishi darkor. O’simlik materialining nazorat namunalarini saqlab qo’yish kerak, bu ayniqsa o’simlik xom ashyosi me’yoriy hujjatlarda bayon qilinmagan bo’lsa, o’rinlidir. Kukunlarni tayyorlashda maydalanmagan o’simlik materialidan namunalar saqlab qo’yish kerak. Sifatni nazorat qilishni amalga oshirayotgan xodimlar yetkazib berilayotgan o’simlik xom ashyosini aslliligini va aralashmalarning yo’qligini, zamburug’lar koloniyalarining o’sishini va parazitlar bilan ifloslanishning yo’qligini tekshirish maqsadida sinovlarni olib borish uchun maxsus tayyorgarlikka hamda o’simlik xom ashyosi, oraliq mahsulotlar va o’simlik xom ashyosidan olingan dori vositalari bilan ishlash tajribasiga ega bo’lishi darkor. O’simlik xom ashyosi, oraliq mahsulotlar va o’simlik xom ashyosidan olingan dori vositasining haqiqiyligi va sifati me’yoriy hujjatlarga muvofiq nazorat qilinishi lozim.

Aerozol va ingalyasiyalarni ishlab chiqarishdagi ishchi xodimlar gigienasi Ingalyatsiyalar uchun aerozollar ishlab chiqarish Ingalyatsiyalar uchun aerozollarni dozalovchi klapanlar bilan ta’minlangan va bosim ostida bo’lgan ballonlarga to’ldirib ishlab chiqarish o’ziga xom xususiyatlarga ega bo’lib, ularga alohida talablar qo’yiladi. Ishlab chiqarish sharoitlari mahsulotni mikroorganizmlar va zarrachalar bilan ifloslanishdan to’liq himoya qilishi lozim. Klapanlar detallari sifati alohida ahamiyatga ega, suspenziyalarda esa ularning bir jinsliligi muhimdir. Umumiy holatlar Odatda, ishlab chiqarish va to’ldirishning ikkita usulidan foydalaniladi: a) ikki pog’onali usul (bosim ostida to’ldirish). Aktiv ingredient qaynash harorati yuqori nuqtaga ega propellentga kiritiladi, o’rama aktiv ingredient dozasi bilan to’ldiriladi, unga klapan va past qaynash nuqtasiga ega propellent kiydiriladi va klapan teshigi orqali kiritiladi. Aktiv ingredient xarorati bug’lanish hisobiga yo’qotishlarni oldini olish maqsadida past ushlab turiladi. B) bir pog’onali usul (sovuq to’ldirish). Aktiv ingredient propellentlar aralashmasiga yuqori bosim ostida va/yoki past haroratda yuboriladi. Keyin o’rama to’ldiriladi. Xonalar va asbob-uskunalar Ishlab chiqarish va to’ldirish imkon boricha yopiq tizimlarda o’tkazilishi tavsiya etiladi. Mahsulot yoki uning toza qismlari ochiq holatda saqlanadigan joylarda xonalar kamida D zonasiga mos kelishi kerak. Unga havo filtrlar orqali berilishi, xonaga kirish esa shlyuzlar orqali ta’minlanishi lozim. Ishlab chiqarish va sifatni nazorat qilish Aerozollar uchun dozalovchi klapanlar farmatsevtika sanoatida qo’llaniladigan aksariyat qurilmalarga nisbatan ancha murakkabdir. Ulardagi texnik sharoitlar, namunalarni tanlab olish metodikalari hamda dozalovchi klapanlarni nazorat qilish bunday mahsulot sifatiga qo’yiladigan talablarga muvofiq bo’lishi kerak.

Barcha uchuvchan moddalar (masalan, suyuq yoki gazsimon propellentlar) 0,2 mkmdan ortiq o’lchamli zarrachalarni tutib qoluvchi filtrdan o’tkazilishi kerak. To’ldirishdan oldin bevosita qo’shimcha filtrlash tavsiya etiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar : 1. K. SH. Baltaeva, SH. T. Iskandarova, N. S. Tadjibaeva, M. I. Xasanova. Sanoat gigienasi va sanitariyasi. Farmatsevtika va tibbiyot oliy o‘quv yurtlari talabalari uchun darslik. - T., 2010 y. 2. Nurmuhamedova M. X., Nazarova X. A. Gigiena. Toshkent, 2007 y. 3. Uayt V. “Технология чистыхпомещеный” – M. Klinrum, 2002y. 4. A. E. Fedotov. “Чистыe пoмeщeния” - M. ASINKOM, 2003y. 5. Dade W.Moeller. Environmental Health. Third Edition. London, England. 2005. 652 pag 6. A.M.Bolshakov, I. M. Novikova Umumiy gigiena. Farmatsevtika oliy yurtlari talabalari uchun darslik. 2 chi nashri. – M.: Meditsina, 2002 y.

Похожие

Antibiotiklar ishlab chiqarishda mehnat gigyenasi

Sanoat gigienasining maqsadi vazifalari va rivojlanish tarixi ITR sharoitida tashqi muhitning muxofaza qilish muammolari

Radiatsion gigiyena asoslari

GEP Good Engineering Practice farmatsevtik korxonalarni va dorixona muassasalarini qurilishiga qo’yilgan gigienik talablar

Kimyo farmatsevtika korxonalarida ishchi xodimlar gigiyenasi